Het Astronomie Topic #5

Beste Fokkers,

Welkom in de Kosmos!
Ga mee op een reis door het heelal, langs de sterren, planeten, zwarte gaten en nog veel meer...

Het astronomie topic #2

Het astronomie topic #3

Het astronomie topic #4
.
.
Een paar gerelateerde topics:
Centraal Exo-Planeten Topic
Zwarte gaten en dummies #2 Dement in een andere dimensie
Astronomie in de Achtertuin #1
.
.
(laatse post uit vorig topic)

13-10-2010

Zuidpooltelescoop ontdekt verre sterrenstelsels



Astronomen hebben met de South Pole Telescope een grote cluster van sterrenstelsels ontdekt op een afstand van 7 miljard lichtjaar. De cluster, die de aanduiding SPT-CL J0546-5345 draagt, telt honderden afzonderlijke stelsels en bevat ruwweg 800 biljoen zonsmassa's aan materie. Daarmee is het een van de zwaarste clusters die op deze afstand zijn ontdekt.

Doordat het licht van de cluster er 7 miljard over doet om ons te bereiken, zien we de sterrenstelsels dus zoals ze 7 miljard jaar geleden waren. Het heelal was toen ongeveer half zo oud als nu: ons zonnestelsel bestond nog niet eens. Toch was de verre cluster op dat moment al zo zwaar en omvangrijk als de grote clusters die we in onze omgeving waarnemen. Geschat wordt dat hij inmiddels al vier keer zo groot geworden is, maar vanaf de aarde kan dat pas in de verre toekomst worden vastgesteld.

Cluster SPT-CL J0546-5345 bestaat uit volgroeide sterrenstelsels. Dat betekent dat zijn vorming al in de eerste twee miljard jaar na de oerknal moet zijn begonnen.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

[ Bericht 4% gewijzigd door ExperimentalFrentalMental op 14-10-2010 08:11:42 ]

Super

quote:

Op donderdag 14 oktober 2010 10:40 schreef pinine het volgende:
gisteren naar de hubblefilm in het omniversum geweest, helaas iets teveel over de astronauten zelf en te weinig echte astromonomie maar de beelden die je zag waren echt fantastisch

Cool dat je bent geweest.

14-10-2010

Hubble spot bizar X-vormig object in ruimte



De Hubble-ruimtetelescoop heeft een bizar X-vormig object gevonden, dat astronomen nog nooit hadden gezien. Het blijkt te gaan om een botsing tussen twee kleine asteroïden, meldt de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA. Het is niet duidelijk waarom de sporen de vorm van een X hebben.

Het 122 meter grote object tussen Mars en Jupiter is waarschijnlijk het gevolg van een botsing van twee asteroïden, brokstukken die in een baan rond de zon draaien. Die botsing moet hebben plaatsgevonden in februari of maart 2009.

Kleine atoombom
Een van de rotsblokken was 3 tot 5 meter in doorsnee, de andere iets groter. De botsing gebeurde met een snelheid van ongeveer 18.000 kilometer per uur. Volgens astronoom David Jewitt van de Universiteit van Californië moet de klap de kracht hebben gehad van een kleine atoombom.

Stofstaart
Door de straling van de zon is een lange stofstaart ontstaan achter de 'X'. De observatie is belangrijk om te weten waar het stof in het zonnestelsel vandaan komt. We willen weten hoeveel van dat stof komt van botsende kleine planeten of van uitdovende planeten'', zei Jewitt. (anp/sam)



(HLN)

21-10-2010

Verst verwijderde sterrenstelsel ontdekt



Europese astronomen hebben met de VLT-telescoop de ontdekking van het tot nu toe verst bekende sterrenstelsel bevestigd, zo heeft de Europese Zuidelijke Sterrenwacht ESO bekendgemaakt. Het is 600 miljoen jaar na de Big Bang oud.

Waarnemingen van Hubble
Een team rond Matt Lehnert van het Observatoire de Paris gebruikte de VLT om waarnemingen van de Hubble Ruimtetelescoop (HST) na te trekken van objecten die wellicht dateren van 150 tot 800 miljoen jaar na de oerknal. De onderzoekers spitsten zich vooral toe op kandidaat-sterrenstelsel UDFy-318135539.

Roodverschuiving en mist
Het onderzoek van dergelijke vroege sterrenstelsels is uiterst moeilijk, zegt de ESO. Tegen de tijd dat hun aanvankelijk heldere licht de Aarde bereikt, lijken zij zeer zwak en klein. Bovendien valt dit licht grotendeels in het infrarode deel van het spectrum, omdat de golflengte ervan is uitgerekt door de uitdijing van het heelal - een effect dat roodverschuiving wordt genoemd. Nog erger is dat in die vroege periode, minder dan een miljard jaar na de oerknal, het heelal nog niet volledig doorzichtig was: het was voor een belangrijk deel gevuld met een mist van waterstofgas die de intense ultraviolette straling van jonge sterrenstelsels absorbeerde.

Met de VLT werd niettemin een zwakke gloed van waterstof bij een roodverschuiving van 8,6 gedetecteerd, wat impliceert dat het object slechts 600 miljoen jaar oud is. Dit sterrenstelsel is daarmee het verste object ooit waarvan de afstand door middel van spectroscopie is vastgesteld, aldus de ESO. Wellicht waren er bovendien nog sterrenstelsels in de buurt. (belga/lb)

(HLN)

quote:

Op donderdag 21 oktober 2010 14:06 schreef pinine het volgende:
jij weet veel van astronomie, studeer je het soms? of ben je amateur?, die verre sterrenstelsels die waargenomen worden moeten er op dit moment heel anders uitzien (je ziet immers een ver verleden), omdat ze de neiging hebben samen te smelten en zo groter te worden zou je dus kunnen zeggen dat er nu minder maar grotere stelsels zijn net zoals je als waarnemer van die kant af een melkweg zou zien die er beduidend anders uitzag en in de toekomst met het samengaan van andromeda er weer anders en vooral groter uit gaat zien

Mwoa, valt wel mee hoor die kennis
Ik studeer geen astronomie, maar heb het vroeger wel serieus overwogen, maar de intens moeilijk wiskunde ligt me niet. Ik studeer filosofie, maar de liefde voor de astronomie zal nooit verdwijnen

[ Bericht 7% gewijzigd door ExperimentalFrentalMental op 21-10-2010 20:10:02 ]

21-10-2010

Donkere maankrater bevat net zo veel kwik als waterijs



Op 9 oktober 2009 sloegen, kort na elkaar, een rakettrap en een kleine sonde gecontroleerd in op de maan. In beide gevallen ontstond een puinwolk die geanalyseerd is. De verrassende resultaten van dat onderzoek zijn deze week te vinden in het tijdschrift Science (22 oktober).

De beide inslagen vonden plaats in de krater Cabeus nabij de zuidpool van de maan. De diepe kraters in die omgeving hebben al in geen miljarden jaren zonlicht gezien en behoren met temperaturen van 240 tot 170 graden onder nul tot de koudste plekken in het zonnestelsel. In de loop van de tijd zijn op de maan ontelbare kometen, planetoïden en kleinere brokstukken uit de ruimte ingeslagen. Op de meeste plaatsen zijn de vluchtige stoffen die deze bevatten verdampt en de ruimte in verdwenen. Maar in de donkere kraters zijn restanten ervan in diepgevroren toestand achtergebleven.

Bij de inslag van de rakettrap is een twintig tot dertig meter grote krater geslagen. Het opstuivende puin bereikte een hoogte van bijna een kilometer - hoog genoeg om door de zon te worden aangelicht en spectrale analyse mogelijk te maken. UIt deze analyse - uitgevoerd door de kleine maansonde LCROSS - blijkt dat de maanbodem ter plaatse niet alleen water bevat, maar ook stoffen als koolmonoxide, kooldioxide, natrium en zilver. Het gaat daarbij overigens om minieme hoeveelheden.

Kort na de rakettrap boorde ook LCROSS zich in de maanbodem. De gevolgen van deze inslag zijn onderzocht door de grotere Lunar Reconnaissance Orbiter. Deze detecteerde behalve allerlei vluchtige verbindingen ook waterstof, calcium en magnesium. Maar de grootste verrassing was de detectie van kwik, dat in bijna dezelfde hoeveelheden in de kraterbodem blijkt te zitten als waterijs.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

21-10-2010

Een langverwacht kijkje hoe het er vóór de oerknal uitzag


Steeds meer kosmologen vragen het zich af: wat voor heelal was er vóór de big bang?

Hoe ‘startte’ de oerknal? Wat gebeurde er in die picoseconde waarin het huidige heelal ontstond? En wat was er daarvóór? Die laatste vraag was jarenlang verboden terrein. Maar sinds kort durven steeds meer kosmologen hem toch te stellen. Wat kunnen berekeningen ons leren? En kunnen we nog iets van dat ‘andere’ heelal zien?

Het grote probleem is dat ze, om de oerknal te begrijpen, twee theorieën samen moeten voegen: de kwantummechanica en de Algemene Relativiteitstheorie. Beide zijn nodig: de kwantummechanica omdat die het gedrag van elementaire deeltjes beschrijft (en het heelal wás op dat moment zoiets als een elementair deeltje); de Algemene Relativiteit omdat die de zwaartekracht beschrijft – en dat was in die eerste momenten de dominante kracht. Maar beide theorieën verschillen hemelsbreed. Zelfs Einstein was niet in staat om ze te ‘unificeren’.

Reusachtige zeepbel

De bekendste poging om dat toch te bereiken, is de ‘snaartheorie’, die stelt dat elementaire deeltjes in wezen trillende snaren zijn in een wereld van vele dimensies. Een compleet andere aanpak is de theorie van de ‘luskwantumzwaartekracht’. Volgens deze theorie bestaat de ruimte uit extreem kleine ‘blokjes’ (met een inhoud van 10-99 cm3) met daarin drie vervlochten, fundamentele eenheden: ruimte, tijd en materie. Aanhangers van beide theorieën proberen nu ‘achter de oerknal’ te kijken.

Kosmologen gaan allang niet meer uit van één enkele oerknal waarbij ‘uit het niets’ het heelal ontstond. Sinds dertig jaar gaan ze ervan uit dat heelallen ontstaan door een proces dat ‘inflatie’ wordt genoemd, waarbij vanuit een punt in de ruimte, door een ongekende groei en expansie, een nieuw universum ontstaat, als een reusachtige zeepbel. Er is niet één heelal, er zijn er ontelbaar veel die elkaar mogelijk nog verdringen ook. Maar kunnen we iets zeggen over dat ‘moederheelal’ waaruit door ‘onze’ oerknal ‘ons’ heelal is ontstaan? Twee theoretici, ieder met een compleet andere aanpak, hebben met hun ideeën op dit terrein de laatste jaren veel aandacht getrokken.

Navelstreng

De eerste is de van oorsprong Albanese Laura Mersini-Houghton. Zij baseert zich op de snaartheorie. Volgens haar berekeningen blijven het oude en jonge heelal op een abstract-fysische manier ‘gekoppeld’. Zij bereikte vier jaar geleden wereldfaam met haar voorspelling dat die ‘navelstreng’ zichtbaar zou zijn in de vorm van een onverklaarbare kracht die melkwegstelsels in het uitdijende heelal opzij trekt – en kort daarop vonden astronomen zowaar een dergelijke ‘afwijking’! Indrukwekkend – maar dat afwijkende gedrag kan wellicht ook (en beter) op een andere manier worden verklaard.

De tweede is de van oorsprong Duitse fysicus Martin Bojowald. Hij maakt gebruik van luskwantumzwaartekracht – en dan vooral van het gegeven dat het begin van ons heelal volgens deze theorie niet echt een dimensieloze punt was, maar nooit kleiner dan dat kleinst mogelijke ‘blokje’ van 10-99 cm3. En zolang er ruimte is, kun je doorrekenen. Dat gaatje zorgt ervoor dat eigenschappen/eigenaardigheden van het heelal vóór onze oerknal de vorm en samenstelling van ons huidige heelal hebben kunnen beïnvloeden.

Volgens Bojowald verschilde dat ‘moederheelal’ flink van ons heelal. Hij vermoedt dat de natuurconstanten, als ze door dat erg kleine gaatje geperst worden, flink kunnen veranderen. En net als Mersini-Houghton komt hij (maar dan langs een totaal andere weg) tot de conclusie dat het moederheelal op verschillende manieren zijn ‘vingerafdruk’ kan hebben achtergelaten in ons heelal.

Rimpels

Als het moederheelal bijvoorbeeld erg inhomogeen was, kan dat ‘doorgesijpeld’ zijn naar ons heelal in de vorm van gravitatiegolven: ‘echo’s’ van de extreme massaconcentraties van dat moederheelal. Die golven kunnen op hun beurt rimpels hebben achtergelaten in de kosmische achtergrondstraling, de resterende warmte van de oerknal.

Vanaf volgend jaar zal de Planck satelliet gedetailleerde kaarten van deze straling gaan produceren, en onderzoekers kijken daar reikhalzend naar uit. Maar dat is een indirect effect. Wat eigenlijk zou moeten gebeuren, is het direct meten van die gravitatiegolven in onze kosmos. NASA heeft vage plannen voor een Big Bang Observer, bestaande uit zes satellieten die, verspreid over het zonnestelsel, passerende gravitatiegolven gaan meten. Als dat project doorgaat (dat kan tientallen jaren duren), komen we wellicht een héél klein beetje te weten over het heelal vóór ons heelal. Een uiterst vaag plaatje, meer niet. Maar dat zou wél het bewijs zijn dat er een moederheelal bestond. En dat ons heelal er slechts één is in een oneindig aantal, voortdurend exploderende heelallen

(depers.nl)

quote:

Op vrijdag 22 oktober 2010 09:07 schreef Captain_Fabulous het volgende:
Mag ik hier een noob astronomie vraag stellen? Wat voor soort kijker (en dan liefst niet duurder dan en euro of 200) is geschikt om kraters op de maan te zien en wat van de planeten om ons heen (ringen Saturnus bv)? of zijn die al geijk in de duizenden?

Ik heb een Meade etx-70. Daar zie je de objecten die je opnoemt wel mee
Kostte maar 100 euro (aanbieding) + statief. Zeer degelijke telescoop (gemotoriseerd) met computer (1471 hemelobjecten voorgeprogrammeerd). De telescoop blijft, nadat het object gevonden is, deze met de juiste snelheid volgen. Zeer aan te raden.



en anders moet je het hier eens vragen, hier zitten de scope-kenners
Astronomie in de Achtertuin #1

22-10-2010

IJs, kwik en zelfs zilver op de maan



De maan bevat ijs, kwik en mogelijk zelfs zilver, zo heeft de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA gemeld. De stoffen zijn ontdekt toen een onbemande raket vorig jaar op de achterkant van de maan ploften. De NASA had de onderzoeksraket afgevuurd om te zien welke stoffen zouden opstuiven.

De instrumenten ontdekten relatief grote hoeveelheden lichte materialen, zoals natrium, kwik en mogelijk zelfs zilver. Zo'n 20 procent van het materiaal bleek te bestaan uit methaan, ammoniak, CO2 en andere vluchtige materialen.

Het zilver op de maan zou in zeer kleine deeltjes zijn, niet in een vorm voor mijnbouw. Het vele kwik was een onprettige verrassing voor de onderzoekers. De giftigheid van kwik is een minpunt voor menselijke expedities.

Cabeus
De materialen zijn waarschijnlijk op de maan beland door kometen en asteroïden, stelde NASA-wetenschapper Anthony Colaprete.
De raket landde in oktober vorig jaar in de krater Cabeus. Die ligt op een plaats op de maan waar nooit zonneschijn komt. De inslag van de raket zorgde voor zo'n vier- tot zesduizend kilo aan opdwarreld stof en damp, schatten de NASA-onderzoekers.

Colaprete schat dat zo'n 5,6 procent van de massa in de krater Cabeus bestaat uit ijs. Dat er water op de maan ligt was al eerder ontdekt. Nieuw is wel het inzicht dat de watermoleculen niet gelijkmatig zijn verdeeld over het oppervlak. De moleculen liggen in een soort putjes.

Het bestaan van zuiver ijswater is nuttig voor toekomstige mensen op de maan, meent de NASA. De organisatie stelt bovendien dat de overvloedige aanwezigheid van waterstofgas, ammoniak en methaan kan worden gebruikt om brandstof te produceren. (anp/mvl)

(HLN)

22-10-2010

Nieuwe röntgendubbelster in Melkweg ontdekt



Japanse en Amerikaanse astronomen hebben een object in ons Melkwegstelsel ontdekt dat een enorme uitbarsting van röntgenstraling vertoonde. Het object, dat in de richting van het sterrenbeeld Centaurus staat, is waarschijnlijk een bijzondere dubbelster.

De röntgenbron heeft de aanduiding MAXI J1409-619 gekregen. Hij is genoemd naar de Monitor of All-Sky X-ray Image, een instrument dat deel uitmaakt van de Japanse module van het internationale ruimtestation ISS. MAXI is een soort bewakingscamera die de hemel afspeurt naar opvallende bronnen van röntgenstraling. Ook in september werd met dit instrument al een röntgenuitbarsting waargenomen.

MAXI J1409-619 is een zogeheten röntgennova. Hij bestaat uit een zware ster en een neutronenster (of een zwart gat), die om elkaar heen draaien. Tussen de ster en zijn compacte begeleider vindt materie-overdracht plaats. Het vermoeden bestaat dat een plotselinge verheviging van de materiestroom aan de basis van röntgenuitbarstingen als deze staat.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesversterrenkunde)

25-10-2010

NASA wil over enkele jaren met interplanetaire reizen starten



Een hooggeplaatste NASA-medewerker is ervan overtuigd dat de ruimtevaartorganisatie 'over enkele jaren' over een ruimtetuig zal beschikken dat tussen verschillende werelden kan reizen.

Het mag misschien voor veel mensen als sciencefiction klinken, maar voor Simon Worden, directeur van het Ames-onderzoekscentrum van NASA, lijdt het geen twijfel: over afzienbare tijd beschikt de mensheid over ruimteschepen met een nieuw type aandrijving, die ons verder dan ooit in de ruimte zullen brengen.

"Geen brandstof meenemen"
Tijdens een conferentie in San Francisco voorbije zaterdag verklaarde Worden dat zijn divisie een samenwerkingsproject op poten heeft gezet met militaire onderzoekers, onder de naam 'Hundred Year Starship'. Het project kreeg vanuit militaire hoek zo'n miljoen dollar steun, NASA zelf brengt 100.000 dollar mee. Hoofddoel is een aantal nieuwe ideeën rond de aandrijving van ruimtetuigen uit te diepen.

"Iedereen die de Enterprise kent, weet dat je daar geen vlammen ziet", verwees Worden naar 'Star Trek'. "Nasa denkt onder meer aan elektrische aandrijving of het gebruik van microgolfstralen vanop een planetaire basis om een schip aan te drijven dat zich in een baan om de planeet bevindt. Het zijn allemaal mogelijkheden waarbij je geen brandstof aan boord moet nemen om van een planeet weg te raken", zegt hij. "Als we die piste waarmaken, is dat een enorme stap vooruit."

Hoop op Google
Nog volgens de NASA-topman is het ruimteprogramma "nu echt gericht op het koloniseren van andere werelden." "Je hoort het'", vertelde hij op de conferentie. Over enkele jaren beschikken we over het prototype van een ruimtetuig dat ons naar andere werelden kan brengen", zegt hij. "Twintig jaar geleden moest je dit soort ideeën aan de toog van een groezelig café fluisteren, en dan nog werd je ontslagen. Nu durf ik ervan uitgaan dat we tegen pakweg 2030 op Mars zitten, en die planeet met robots zullen verkennen"

Worden hoopt nu een aantal miljardairs warm te maken voor het project, onder wie Google-oprichter Larry Page, om te helpen het project uit de startblokken te krijgen. Want het mag duidelijk zijn dat de huidige fondsen ontoereikend zijn om de torenhoge ambities waar te maken. Het water lijkt nog behoorlijk diep: "Larry vroeg me enkele weken geleden hoeveel het zou kosten om mensen naar Mars te krijgen. Ik antwoordde: 'Zo'n tien miljard dollar'. Larry wil de prijs graag naar 1 of 2 miljard krijgen, dus er zal nog wel een discussietje volgen over geld." (hlnsydney/tw)

(HLN)

26-10-2010

Sterren razen voort aan 600.000 km per uur



Steven Bloemen van het Instituut voor Sterrenkunde van de Katholieke Universiteit Leuven is er dankzij de Kepler-ruimtetelescoop van de NASA in geslaagd de helderheid en snelheid van sterren te definiëren.

De Kepler is op 6 maart 2009 gelanceerd om op zoek te gaan naar planeten buiten ons zonnestelsel, en meer te leren over de eigenschappen van sterren.

In samenwerking met binnen- en buitenlandse collega's analyseerde Bloemen Kepler-observaties van een sterrenduo (een dubbelster) dat om elkaar heen cirkelt met een periode van minder dan tien uur. Eén van de twee is een zogenaamde witte dwerg, een ster die aan haar levenseinde maar weinig licht meer uitzendt. Bij de andere veel grotere ster zag Kepler een verschil in lichtintensiteit wanneer ze naar ons toe bewoog tegenover wanneer ze van ons weg bewoog. Niettegenstaande het verschil slechts 0,2 procent bedraagt, was het toch mogelijk de snelheid van ster rechtstreeks af te leiden.

"We hebben deze snelheid ook via de meer gebruikelijke manier, spectroscopie, gemeten en vonden (...) een snelheid van ongeveer 600.000 kilometer per uur", zegt Bloemen. Uit de snelheid van de sterren in hun baan is de massa van de sterren af te leiden. Zodoende konden de onderzoekers er zeker van zijn dat het eerste object een witte dwerg is en geen planeet. Het is ongeveer even groot als de Aarde maar heeft 60 procent de massa van de Zon, veel te zwaar voor een planeet. De tweede ster is een heel ander type ster, met een oppervlaktetemperatuur van 35.000 graden Celsius, en 200 keer de diameter van de Aarde. (belga/sps)

(HLN)

26-10-2010

Sterrenkundestudenten geven nieuwe kijk op gas- en stofschijf rondom ster



Onderzoek van twee masterstudenten van het Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek van de Universiteit van Amsterdam heeft een nieuwe kijk opgeleverd op de structuur van de gas- en stofschijf rondom een zogeheten Herbig Be-ster. De door de studenten verrichte metingen hebben geleid tot een artikel in het wetenschappelijke tijdschrift Astrophysical Journal Letters, dat deze week is gepubliceerd.

Studenten Rik van Lieshout en Tullio Bagnoli bestudeerden de Herbig Be-ster MWC 147, een pas gevormde ster van ongeveer zesmaal de massa van de zon. De vraag die de studenten wilden beantwoorden is of zulke 'middelzware' sterren in staat zijn om planeten te vormen.

Herbig Be-sterren zijn omgeven door een schijf met gas- en vaststofdeeltjes. De metingen, die Van Lieshout en Bagnoli deden met de Belgische Mercator-telescoop, geven een nieuwe kijk op de structuur van die schijf. Er blijkt sprake te zijn van een binnen- en een buitenschijf. De binnenschijf is plat en loopt tot vlakbij het steroppervlak door; de buitenschijf is veel dikker en heeft een conische vorm (de vorm van een toeter).

De binnenschijf bestaat volledig uit gas, vanwege de zeer hoge temperatuur door de korte afstand tot MWC 147. De vorming van rotsachtige planeten lijkt in dat deel van de schijf niet mogelijk, omdat daar geen stofkorrels kunnen bestaan. Dit platte deel van de schijf heeft een afmeting die ongeveer overeenkomt met de afstand tussen de zon en Mars in ons zonnestelsel.

Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

26-10-2010

NASA-satelliet meet 'hartslag' van verre sterren



Een internationaal gezelschap van wetenschappers die gebruik maken van gegevens van de NASA-satelliet Kepler, is meer te weten gekomen over de grootte, leeftijd en evolutie van allerlei soorten sterren. De nieuwe inzichten komen voort uit waarnemingen van oscillaties of 'bevingen' bij duizenden sterren.

Het onderzoek van zulke sterbevingen is vergelijkbaar met het onderzoek van aardbevingen, waaruit seismologen informatie afleiden over het inwendige van onze planeet. Van de best onderzochte ster, KIC 11026764, is nu bekend dat hij tweemaal zo groot is als onze zon en ruim een miljard jaar ouder. De ster is momenteel bezig om op te zwellen tot een rode reus.

Ook onderzocht is de veranderlijke ster RR Lyrae. Van deze ster is al meer dan honderd jaar bekend dat hij met een periode van ongeveer 13,5 uur in helderheid toe- en afneemt. Ontdekt is nu dat er bovenop die oscillatie van 13,5 uur nog een tweede regelmatige variatie optreedt, die precies twee keer zo lang duurt. De onderzoekers vermoeden dat de beide cycli verband met elkaar houden.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

26-10-2010

Astronomen kijken in de toekomst met de Hubble-ruimtetelescoop



Astronomen van het Space Telescope Science Institute in Baltimore (VS), onder wie de Nederlander Roeland van der Marel, hebben tienduizend jaar in de toekomst gekeken. In de toekomst van de bolvormige sterrenhoop Omega Centauri althans.

Omega Centauri bestaat uit bijna tien miljoen sterren die allemaal om het centrum van de sterrenhoop heen zwermen. Hoewel deze sterren met grote snelheden bewegen, is daar door hun grote afstand op het eerste gezicht weinig van te merken. Pas na jaren zijn kleine verplaatsingen waarneembaar, en dan nog alleen met een instrument als de Hubble-ruimtetelescoop.

Door Hubble-opnamen uit de periode 2002-2006 met elkaar te vergelijken, hebben de astronomen de snelheden en bewegingsrichtingen van meer dan honderdduizend sterren van Omega Centauri in kaart gebracht. Met behulp van deze gegevens hebben zij een filmpje gemaakt dat laat zien hoe deze sterren de komende tienduizend jaar door elkaar krioelen.

De analyse moet meer inzicht geven in de manier waarop sterrenhopen als deze zijn ontstaan. Ook kunnen eventueel aanwezige zwarte gaten met massa's van ruwweg tienduizend zonsmassa's worden opgespoord.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

Klik hier voor het filmpje

(allesoversterrenkunde)

27-10-2010

Verre ijsdwergen zijn grote toverballen



De ongeveer duizend kleine hemellichamen die tot nog toe buiten de baan van de planeet Neptunus zijn ontdekt, komen in drie kleuren voor: rood, blauw en wit. Nieuwe modelberekeningen door wetenschappers van NASA's Goddard Space Flight Center laten zien hoe dat kan. Waarschijnlijk hebben de ijsdwergen een gelaagde structuur, net als een toverbal.

Door hun grote afstand is van de verre ijsdwergen zelfs met de beste telescopen weinig meer te zien dan een nietig lichtpuntje. Maar die lichtpuntjes vertonen wel allerlei verschillende tinten, die tot nog toe moeilijk verklaarbaar waren. Het toverbalmodel gaat ervan uit dat de ijsdwergen uit lagen van verschillende kleuren bestaan.

Volgens het model hebben de ijsdwergen een kleine kern van gesteente, die gehuld is in mantels van waterijs (blauwwit) en organisch verbindingen (rood). Welke kleur de ijsdwerg vertoont, hangt van allerlei factoren af, zoals de eroderende werking van de geladen deeltjes van de zon en het optreden van 'ijsvulkanisme'. Dit laatste proces, waarbij relatief schoon waterijs uit de diepte omhoog komt en een nieuwe buitenkorst vormt, zou de blauwe en witte tinten van sommige ijsdwergen kunnen verklaren.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoverstererenkunde)

27-10-2010

Ruimte wemelt van de buckyballen



Sterrenkundigen hebben grote hoeveelheden buckminsterfullereen ontdekt - niet alleen in ons eigen Melkwegstelsel, maar ook in de Kleine Magelhaense Wolk, een klein, naburige sterrenstelsel. Deze uit zestig koolstofatomen bestaande, bolvormige moleculen zijn beter bekend als buckyballen.

Het bestaan van deze 'koolstofballetjes' werd nog maar 25 jaar geleden aangetoond in een laboratorium op aarde. En pas enkele maanden geleden slaagde de Amerikaanse infraroodsatelliet Spitzer er voor het eerst in om buckyballen in de ruimte op te sporen. Op dat moment was nog onduidelijk hoe toevallig die ontdekking was.

Inmiddels is duidelijk geworden dat de ruimte wemelt van de buckyballen. Ze blijken niet alleen voor te komen in de omgeving van stervende sterren, die wolken stof uitstoten, maar ook in de vrijwel lege ruimte tussen de sterren. Opmerkelijk genoeg zijn de buckyballen ook te vinden in omgevingen waar veel waterstof is - dit terwijl uit laboratoriumonderzoek juist was gebleken dat waterstofatomen de vorming van de bolvormige moleculen hinderden.

De implicaties van deze ontdekking kunnen vérstrekkend zijn. Buckyballen kunnen fungeren als kleine, beschermende 'kooitjes' voor andere moleculen en atomen. Het vermoeden bestaat dat zij een belangrijke rol hebben gespeeld bij het op aarde afleveren van allerlei stoffen die van belang waren voor het ontstaan van het leven.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)


(allesoversterrenkunde)

27-10-2010

Astronomen ontdekken zwaarste neutronenster ooit



Een team astronomen, onder wie de Nederlander Jason Hessels (ASTRON/UvA), heeft met de Green Bank Telescope in West Virginia de zwaarste neutronenster tot nu toe gevonden. Deze ontdekking zet verschillende theorieën binnen de natuur- en sterrenkunde op hun kop. Het resultaat wordt op 28 oktober in Nature gepubliceerd.

Neutronenster PSR J1614-2230, die samen met een witte dwergster een bijzonder dubbelstersysteem vormt, is bijna twee keer zo zwaar als onze zon. 'Dit is verrassend', zegt hoofdauteur Paul Demorest van het Amerikaanse National Radio Astronomy Observatory (NRAO), 'want veel theoretische modellen voor de inwendige samenstelling van zulke sterren hadden zo'n grote massa niet voorspeld.'

Een neutronenster is de ineengestorte kern van een zware ster, die overblijft als de ster aan het eind van zijn leven als supernova explodeert. Al zijn massa is samengeperst in een bol met een diameter van slechts ongeveer twintig kilometer, waardoor de protonen en elektronen zijn samengesmolten tot neutronen. Een theelepel neutronenster-materie weegt meer dan 500 miljoen ton.

Om de massa van neutronenster PSR J1614-2230 te kunnen meten, hebben de astronomen gebruik gemaakt de regelmatige flitsen radiostraling die deze uitzendt. Elke keer als deze radiopulsen vanaf de aarde gezien vlak langs de begeleidende dwergster gaan, worden ze een beetje vertraagd. Dit relativistische effect kan worden gebruikt om de massa van zowel de pulserende neutronenster als zijn begeleider te meten.

Vooraf hadden de astronomen de massa van de neutronenster geschat op 1,4 zonsmassa. Ze waren dus verbaasd dat hij in werkelijkheid 1,97 keer zo zwaar is als de zon. Zelfs de theoretische modellen die stellen dat neutronensterren ook exotische deeltjes zoals hyperonen of kaonen bevatten, kunnen dit meetresultaat niet verklaren.

Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesovertserrenkunde)

28-10-2010

Komeet Hartley 2 met radar bekeken



Precies een week voordat de ruimtesonde Deep Impact close-ups van komeet Hartley 2 zal maken, hebben wetenschappers al een tipje van de sluier opgelicht. Opnamen die met de Arecibo Planetary Radar zijn gemaakt, laten een ruim twee kilometer groot, enigszins kegelvormig object zien.

De radarbeelden zijn gemaakt vanaf 24 oktober, vier dagen nadat komeet Hartley 2 zijn kleinste afstand tot de aarde bereikte - een slordige 18 miljoen kilometer. Ruimtesonde Deep Impact zal de komeet straks van veel kleinere afstand bekijken (700 kilometer).

Het radaronderzoek is bedoeld om een indruk te krijgen van wat de ruimtesonde ongeveer te wachten staat. Nu is al bekend dat de ijskern van de komeet ongeveer 2200 meter lang is en eens in de achttien uur rondwentelt. Daarnaast zijn metingen gedaan van de grootte, snelheid en bewegingsrichting van de deeltjes die de komeet uitstoot. De vluchtleiding van NASA zal deze gegevens gebruiken om Deep Impact zo nodig een laatste koerswijziging te geven.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

01-11-2010

Ringen Saturnus golven zoals mini-Melkwegstelsel



Wetenschappers denken eindelijk te weten waarom een van de meest dynamische gebieden in het ringenstelsel van Saturnus zo'n onregelmatige en veranderlijke vorm heeft. De ringen gedragen zich zoals een miniatuurversie van ons eigen Melkwegstelsel.

Dit nieuwe inzicht is gebaseerd op opnamen die door de ruimtesonde Cassini zijn gemaakt van de zogeheten B-ring van Saturnus. Al sinds de ontdekking van de verstoringen aan de buitenrand van de B-ring, dertig jaar geleden, was duidelijk dat deze slechts zeer ten dele konden worden toegeschreven aan de zwaartekrachtsinvloed van naburige manen.

Uit analyse van duizenden Cassini-opnamen is nu gebleken dat de verstoringen een optelsom zijn van een aantal onafhankelijk roterende golfpatronen. In een medium waarin de deeltjesdichtheid groot genoeg is en dat scherp begrensd is, ontstaan zulke oscillaties spontaan.

Astronomen denken dat dergelijke 'natuurlijke' oscillaties ook in andere schijfsystemen voorkomen, zoals in spiraalvormige sterrenstelsels en in de protoplanetaire schijven rond jonge sterren. Maar de B-ring van Saturnus is de eerste plek waar ze ook daadwerkelijk zijn waargenomen.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

02-11-2010

Ook kosmisch klimaat kende periode van opwarming



Astronomen hebben aanwijzingen gevonden dat het heelal vroeg in zijn geschiedenis een opwarming heeft doorgemaakt. Dat blijkt uit metingen van de temperatuur van het gas dat zich tussen sterrenstelsels bevindt. Uit die metingen blijkt dat deze temperatuur in de periode tussen één en drieënhalf miljard jaar na de oerknal is gestegen. De oorzaak ligt hoogstwaarschijnlijk bij de enorme energieproductie van jonge, actieve sterrenstelsels, die quasars worden genoemd.

Vroeg in de kosmische geschiedenis zat het overgrote deel van alle materie nog niet in sterren en sterrenstelsels, maar in ijle gaswolken. De temperatuur van deze gaswolken kan worden gemeten door het licht van quasars te analyseren. In het spectrum van deze extreem heldere, verre objecten laat elke gaswolk die zich in de gezichtslijn bevindt een soort vingerafdruk achter waaruit allerlei eigenschappen kunnen worden afgeleid, waaronder de afstand en de temperatuur van de gaswolk.

Uit de metingen blijkt dat de gastemperatuur één miljard jaar na de oerknal 'slechts' 8000 graden bedroeg. Tweeëneenhalf miljard jaar later was dat opgelopen tot minstens 12.000 graden, terwijl de uitdijing van het heelal juist tot afkoeling leidde. Iets moet de boel dus hebben opgewarmd, en volgens de astronomen waren dezelfde quasars de belangrijkste energiebron van die tijd. In de genoemde periode namen deze objecten sterk in aantal toe.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

quote:

Op donderdag 4 november 2010 22:14 schreef -CRASH- het volgende:
NASA probe delivers dazzling portraits of a comet aglow
^{Deep Impact takes thousands of pictures during flyby}

[ afbeelding ]

A NASA spacecraft has beamed back the first close-up photos from its rendezvous with a comet — and the images show an ice ball that looks like a giant chicken drumstick, or perhaps a peanut or bowling pin.

Deep Impact zoomed to within 435 miles (700 kilometers) of Comet Hartley 2 at 10:01 a.m. ET Thursday, and the probe beamed down its first close-up shots an hour later

Cheers erupted in the Mission Control room of NASA's Jet Propulsion Laboratory as five high-resolution images of the mile-wide (1.6-kilometer-wide) comet flashed up on a big screen.

[ afbeelding ]

Mission scientists hope the data gained during the rendezvous will reveal what Hartley 2's icy nucleus is made of. By comparing Hartley 2 to the four other comets spacecraft have visited, they're hoping to gain a better understanding of comet structure and behavior, and perhaps of the solar system's formation.

"This comet is unlike any we've visited before, and we don't know what we're going to find," Mike A'Hearn of the University of Maryland, principal investigator of Deep Impact's mission, said before the encounter.

During the encounter, the spacecraft was programmed to snap about 118,000 images, NASA officials said.

A long road to Hartley 2
The $252 million Deep Impact spacecraft took a circuitous route to Comet Hartley 2.

NASA launched the current spacecraft in 2005 to serve as a mother ship for the Deep Impact mission, which intentionally sent an impactor probe crashing into Comet Tempel 1 in July 2005 to study the object's composition.

After that mission ended, NASA decided to squeeze some more life out of the Deep Impact observer spacecraft. They planned to send it after a comet named Boethin, aiming for a close flyby in

December 2008. But that didn't pan out because Boethin vanished, likely breaking up into many tiny pieces.

So researchers settled instead on Comet Hartley 2, a small ice ball that makes a long, looping trip around the sun once every 6 years. The comet was discovered in 1986 by Australian astronomer Malcolm Hartley.

On June 27 of this year, Deep Impact whipped past Earth, using our planet's gravity to set it on a course for Hartley 2. The extended mission to rendezvous with Comet Hartley 2 costs about $42 million, NASA says.

In September, Deep Impact went into approach mode as it neared its icy target, taking pictures and gathering data to prepare for the flyby. It switched to encounter mode on Wednesday. Deep Impact locked its instruments two telescopes with digital color cameras and an infrared spectrometer on Hartley 2, and the data started pouring in.

Deep Impact will continue photographing Comet Hartley 2 for about three weeks as the comet speeds off into the dark reaches of space. After that point, the spacecraft's comet-watching mission will be basically over, and Deep Impact will be decommissioned after a final calibration run, NASA officials said.

The spacecraft can retire with its head held high, having delivered on two separate comet-hunting missions, mission managers said.

"This is going to give us the most extensive observation of a comet to date," said Tim Larson of NASA's Jet Propulsion Laboratory. Larson is project manager of Deep Impact's mission to Hartley 2, which NASA calls EPOXI.

Waiting for the data deluge
Data from the close approach will continue to download through Saturday.

NASA's broad EPOXI mission has been using the recycled and repurposed Deep Impact spacecraft to track and study various celestial objects. The name "EPOXI" is derived from the mission's dual science investigations the Extrasolar Planet Observation and Characterization (EPOCh) and Deep Impact Extended Investigations (DIXI).

http://www.msnbc.msn.com

Foto's

Prachtige foto's!

quote:

Op vrijdag 5 november 2010 01:34 schreef scalefactor het volgende:

[..]

Dit is een geweldige doorbraak. Tenminste als het niet afloopt als die zogenaamde 2.1 +/- 0.2 zonsmassa neutronenster uit 2006 die met dezelfde methode werd gevonden. (http://adsabs.harvard.edu/abs/2006AdSpR..38.2721N)

04-11-2010

Vijf nieuwe sterrenstelsels in kaart gebracht


© afp

Een internationaal team sterrenkundigen, waaronder Jacopo Fritz van de Universiteit Gent, bracht vijf nieuwe sterrenstelsels in beeld met behulp van instrumenten op de Herschel ruimtetelescoop, de in 2009 gelanceerde satelliet van het European Space Agency. De analyse van de eerste data uit het "Herschel-Atlas" project verschijnt morgen in het wetenschappelijk tijdschrift Science.

Het team slaagde erin om met behulp van het fenomeen van de "zwaartekrachtlenzen" verre sterrenstelsels uit het vroege universum te zien. Een kosmische zwaartekrachtlens is een natuurlijk fenomeen waarbij een zeer sterk zwaartekrachtveld, zoals een sterrenstelsel of een groep sterrenstelsels, het licht van een achterliggend voorwerp afbuigt en versterkt. Concreet betekent het dat objecten in de ruimte gezien kunnen worden, die anders verborgen blijven.

"Het zoeken naar zwaartekrachtlenzen met radiogolven was voorheen enorm tijdsintensief en slechts één op de tien bleek een bruikbare zwaartekrachtlens," aldus sterrenkundige Jacopo Fritz van het Sterrenkundig Observatorium (UGent). "Met behulp van fotocamera's en spectrometers (SPIRE en PACS) op de Herschel telescoop werden in het verre infrarood en op submillimeter golflengten nieuwe bruikbare zwaartekrachtlenzen in beeld gebracht. We kunnen daardoor terugkijken in de tijd en inzichten verwerven hoe de bouwstenen van het universum ontstaan en evolueren."

Na analyse van de eerste beelden van het "Herschel-Atlas" project kwamen vijf heldere nieuwe sterrenstelsels aan het licht. De sterrenkundigen vermoeden dat ze met de nieuwe techniek nog veel meer verre sterrenstelsels zullen ontdekken. (belga/gb)

(HLN)

03-11-2010

Nieuw soort maangesteente ontdekt



Voor het eerst in tientallen jaren hebben astronomen een nieuw soort gesteente ontdekt op de maan. Het waarschijnlijk zeer oude gesteente bevindt zich in een groot inslagbekken aan de achterkant van de maan.

Het gesteente, dat ontdekt is met een instrument van de Indiase maansonde Chandrayaan-1, bestaat uit een mengsel van de mineralen orthopyroxeen, olivijn en spinel. Vooral de hoeveelheid spinel is verrassend, omdat het elders op de maan heel schaars is.

Wat de exacte oorsprong is van het gesteente, dat zich diep in het inslagbekken Moscovience bevindt, is nog onduidelijk. Volgens de onderzoekers zou het een overblijfsel kunnen zijn uit de prille begintijd van de maan, toen dit hemellichaam nog maar net begon af te koelen.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

03-11-2010

Kosmisch curiosum is de nagloed van een quasar



Twee jaar geleden ontdekte de Heerlense onderwijzeres Hanny van Arkel een merkwaardig groen object op een van de vele plaatjes van het zogeheten Galaxy Zoo-project. Tot nog toe was onduidelijk wat 'Hanny's Voorwerp' nu precies moest voorstellen. Maar een internationaal team van onderzoekers denkt daar nu achter te zijn.

Hun onderzoek bevestigt dat Hanny's Voorwerp een grote gaswolk in de ruimte is, die tot gloeien is gebracht door de straling van een relatief nabije quasar - een sterrenstelsel met een superzwaar zwart gat in zijn kern. Doorgaans produceren quasars enorme hoeveelheden energie, maar in dit geval lijkt het om een uitgeput exemplaar te gaan. De straling die hij uitzond vervolgt echter nog gewoon zijn weg door de ruimte en kan onderweg gaswolken doen oplichten.

De quasar vertoont zich nu als een normaal, onopvallend sterrenstelsel op 70.000 lichtjaar van Hanny's Voorwerp. Dat betekent dat de quasar 70.000 jaar geleden nog actief moet zijn geweest. Hieruit kan worden geconcludeerd dat het 'uitdoven' van de quasar - naar kosmische maatstaven - heel snel moet zijn gegaan.

Tot nog toe gingen astronomen ervan uit dat de superzware zwarte gaten die quasars van energie voorzien nog miljoenen jaren nasputteren als ze geen nieuwe materie meer krijgen toegevoerd. Hanny's Voorwerp bewijst echter dat de energieproductie vrij abrupt kan stoppen.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

03-11-2010

Neutronensterren zijn te zwak voor sommige gammaflitsen



Lange gammaflitsen worden waarschijnlijk niet aangedreven door neutronensterren. Tot die conclusie komen wetenschappers van de universiteit van Californië te Berkeley, die hun bevindingen presenteren tijdens de grote gammaflitsconferentie die momenteel in Annapolis (VS) wordt gehouden.

Een gammaflits is een kolossale uitbarsting van energierijke straling die wordt veroorzaakt door een ineenstortende zware ster in een ver sterrenstelsel. Waarnemingen met de satelliet Fermi van vier extreem heldere gammaflitsen wijzen erop dat er na een gammaflits die langer dan een paar seconden duurt hoogstwaarschijnlijk een zwart gat achterblijft. Eerder werd het nog voor mogelijk gehouden dat dit ook een neutronenster kon zijn.

Die laatste mogelijkheid strandt echter op de hoeveelheid energie die bij zulke 'lange' gammaflitsen vrijkomt. Uit berekeningen blijkt dat een ster die tot neutronenster ineenstort niet genoeg energie kan leveren om de vier waargenomen uitbarstingen te kunnen verklaren.

Tegelijkertijd hebben astronomen van de universiteit van Leicester (GB) bekend gemaakt dat zij bij elf korte gammaflitsen juist de signatuur van een snel roterende neutronenster hebben waargenomen. Volgens deze Britse onderzoekers is het overigens mogelijk dat zo'n neutronenster even later alsnog ineenstort tot een zwart gat.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

08-11-2010

Exploderende plasmawolken op de zon verklaard



Dankzij waarnemingen met de tweelingsatelliet STEREO hebben wetenschappers een beter inzicht gekregen in het ontstaan van de grootste explosies op de zon. Ze hebben een nu theoretisch model opgesteld dat de waarnemingen goed kan verklaren.

Met enige regelmaat blaast de zon op explosieve wijze biljoenen tonnen heet waterstofgas de ruimte in. Het gas in zo'n 'coronale massa-ejectie' is, met een temperatuur van een miljoen graden, dermate heet dat de elektronen van hun waterstofkernen gescheiden zijn. Dat geïoniseerde gas of plasma is een speelbal voor magnetische krachten, die de deeltjes snelheden van meer dan 2000 kilometer per seconde kunnen geven.

Het verloop van dat versnellingsproces kon tot 2006 niet nauwkeurig worden gevolgd. En daardoor was het ook niet goed mogelijk om de betrouwbaarheid van theoretische modellen te toetsen. Sinds de lancering van de beide STEREO-satellieten is daar verandering in gekomen.

De STEREO-waarnemingen bevestigen een theorie uit 1989, die ervan uitgaat dat de uitgestoten plasmawolk een reusachtige magnetische 'fluxkabel' is, een bundel van strak opgewonden magnetische veldlijnen die een soort donutvorm hebben. Op basis van deze theorie kan het gedrag van coronale massa-ejecties tot op een procent nauwkeurig worden begrepen.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

09-11-2010

Gigantische mysterieuze structuur in Melkweg ontdekt

De Fermi-ruimtetelescoop van de NASA heeft een gigantische mysterieuze structuur centraal in onze Melkweg gevonden. Dat heeft het Amerikaanse ruimtevaartbureau bekendgemaakt.

De structuur overspant zowat 50.000 lichtjaar, ruwweg de helft van de diameter van ons sterrenstelsel. Te zien zijn twee gammastraling uitsturende "bellen", elk over 25.000 lichtjaar uitstrekkend, ten noorden en ten zuiden van het galactisch centrum, aldus Doug Finkbeiner van het Harvard Smithsonsian Centrum voor Astrofysica in Cambridge. "We begrijpen de aard of oorsprong niet helemaal", voegde hij eraan toe.

De structuur overspant meer dan de helft van de zichtbare hemel, van de constellatie Maagd tot de constellatie Kraanvogel, en is mogelijk maar enkele miljoenen jaren oud.

De gammastraling van de bellen is krachtiger dan de "fog" van gammastraling elders in onze Melkweg. De bellen lijken ook goed afgeronde einden te hebben. Beide kenmerken doen vermoeden dat de bellen het resultaat zijn van een omvangrijk en relatief snel vrijkomen van energie, maar de bron daarvan blijft een mysterie. Mogelijk betreft het een overblijfsel van de uitbarsting van een enorm zwart gat in het centrum van onze Melkweg, aldus de NASA. (belga/sps)

(HLN)

10-11-2010

Kooldioxide-ijs drijft fonteinen op komeet aan



Een van de belangrijkste ontdekkingen die de ruimtesonde Deep Impact vorige week heeft gedaan, toen hij langs komeet Hartley 2 scheerde, is dat de 'fonteinen' of jets van damp en stof die het komeetoppervlak vertoont grotendeels uit kooldioxide bestaan. Dat blijkt uit analyse van het uitgestoten materiaal met de infraroodspectrometer van Deep Impact. Tot nog toe werd aangenomen dat verdampend waterijs de drijvende kracht achter de jets van kometen was.

Wetenschappers zijn deze week bijeen bij de universiteit van Maryland om de grote hoeveelheid gegevens te analyseren die de ruimtesonde vorige week heeft verzameld. En die berg wordt nog steeds groter: per dag stuurt Deep Impact ongeveer tweeduizend beelden naar de aarde.

In de loop van de komende weken hopen de wetenschappers meer ontdekkingen over de komeet te kunnen presenteren.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

11-11-2010

Opvolger Hubbletelescoop veel duurder dan gepland


Ruimtebeelden gemaakt met de Hubbletelescoop © reuters

De James Webb Space Telescope, die vanaf 2014 de Hubbletelescoop moet vervangen, zal waarschijnlijk miljarden meer kosten dan gepland. Bovendien zal het veel langer duren vooraleer de ruimtetelescoop af is, door misrekeningen van NASA. Dat blijkt uit een verslag van een onafhankelijke werkgroep.

De James Webb telescoop zal minstens vijftien maanden vertraging oplopen en zeker 6,5 miljard dollar kosten. Dat is fors meer dan de 5,1 miljard dollar waarvan tot dusver uitgegaan werd.

NASA laat weten dat het naar oplossingen zal zoeken, waaronder een reorganisatie van het personeel en project managers die direct rapporteren aan het hoofd van het agentschap.

De telescoop is een joint venture met het Europese en Canadese ruimtevaartagentschap, maar NASA benadrukt dat de problemen met de kosten zich voordoen aan de Amerikaanse kant van het project. (belga/kve)

(HLN)

11-11-2010

Ontdekte Galileo Neptunus al in 1612?

Een Australische wetenschapper zegt dat de fameuze Italiaanse astronoom Galileo Galilei - die door de Inquisitie vervolgd werd voor zijn 'ketters' onderzoek van de sterren - de planeet Neptunus zou kunnen ontdekt hebben, en dat is 234 jaar eerder dan tot nu toe gedacht. Het bewijs voor deze stelling zou volgens David Jamieson van de Melbourne Uni te vinden zijn in een gecodeerd bericht dat... nog ontdekt moet worden.


(Galileo Galilei)

Volgens Professor Jamieson onthullen de notitieboekjes van Galileo dat de zeventiende-eeuwse allround wetenschapper Neptunus eind 1612 observeerde en in januari 1613 - als ster in plaats van planeet - registreerde. Galileo zou Neptunus ontdekt hebben bij zijn onderzoek naar de kleinere manen van Jupiter (Galileo ontdekte op 7 januari 1610 al de vier grootste manen van Jupiter). De notitieboekjes van Galileo laten een ster zien op een plaats waar geen ster te vinden is, maar wel precies op de plaats waar de ijsreus Neptunus - de achtste planeet van ons zonnestelsel - zich bevond in die tijden.


(Neptunus door de ogen van Voyager 2)

Jamieson: "De onbekende ster was eigenlijk de planeet Neptunus. Computersimulaties tonen de nauwkeurigheid aan van Galileo's observaties. Neptunus is op de simulaties te zien als een vage ster, precies op de plaats die Galileo registreerde. Planeten bewegen zich ten opzichte van de sterrenhemel, wat het gemakkelijk maakt om het verschil tussen beide classificaties te ontdekken, zelfs als ze door een gewone basistelescoop worden waargenomen. Op 28 januari 1613 noteerde Galileo de 'ster' waarvan wij nu weten dat het de planeet Neptunus was die zich schijnbaar in relatie met een nabijgelegen ster bewoog.

De sleutel tot de interpretatie is een geheimzinnig zwart puntje dat Jamieson vond in een notitie van Galileo op 6 januari 1613. De professor denkt dat dit een aantekening is om aan te tonen dat de ster - Neptunus dus - zich op die zesde januari op een andere plaats bevond. Galileo zou in eerdere notities gezien hebben dat de ster toen dichter bij Jupiter stond. Dat Galileo de ster in eerste instantie niet als planeet registreerde komt waarschijnlijk doordat Neptunus toen alle eigenschappen van een ster vertoonde en daardoor aan verdere aandacht ontsnapte.



Jamieson denkt dat toen Galileo zich realiseerde dat de ster zich verplaatst had ten opzichte van de sterren, hij wel degelijk wist dat hij een nieuwe planeet gevonden had. Als deze redenering klopt dan ontdekte Galileo Neptunus 234 jaar vóór de officiële ontdekking op 23 september 1846. Deze theorie kan aan de werkelijkheid getoetst worden door de inkt in het notitieboekje van Galileo te dateren. De resultaten van die datering worden later dit jaar verwacht, maar zijn niet voldoende om de theorie te bewijzen. Maar de theorie kan wél bevestigd worden door een meer intrigerend spoor te volgen: dat van een mysterieus, verborgen cryptogram.

Galileo had namelijk de gewoonte om de sensationele ontdekkingen die hij maakte met zijn telescoop bekend te maken bij zijn collega's door het verzenden van gecodeerde boodschappen, meestal anagrammen. Galileo deed dit toen hij de fasen van Venus en de ringen van Saturnus ontdekte. Speculatief gezien schreef hij dus ook een gecodeerde boodschap - die nog gevonden moet worden - toe hij wist dat hij een nieuwe planeet ontdekt had.



Een tijdje nadat hij al dan niet Neptunus ontdekte, werd Galileo door de Inquisitie ondervraagd en door het Vaticaan onder huisarrest geplaatst. Galileo kwam onder verdenking van ketterij te staan door te stellen dat de planeten rond de zon draaiden in plaats van rond de aarde. Een stelling die de katholieke kerk in alle staten bracht. Het begrip dat de zon, en niet de aarde, het centrum van het zonnestelsel is, was in die tijden een onderdeel van de Copernicaanse revolutie.

In die tijden was men er van overtuigd dat de waarheid in de hemelen geschreven stond voor diegenen die de kennis hadden om ze te lezen. Het was natuurlijk zo dat hoe meer planeten men ontdekte, hoe meer men ervan overtuigd raakte dat het Vaticaan de zaak in de doofpot wilde steken. En daar is niets vreemds aan, alleen noemen we dit soort overtuigingen nu complottheorieën. Het lijkt dan voor sommige complotdenkers redelijk om te stellen dat Galileo's cryptogram over de ontdekking van Neptunus door de Inquisitie werd achtergehouden en nog steeds ergens in een geheime kluis ligt te wachten op zijn ontdekker.

(Grenswetenschap)

11-11-2010

Hubble-ruimtetelescoop brengt donkere materie in kaart



Astronomen hebben met behulp van de Hubble-ruimtetelescoop een gedetailleerde kaart gemaakt van de verdeling van de donkere materie in een verzameling sterrenstelsels. Donkere materie is een onbekende, onzichtbare substantie die het grootste deel van de massa van het heelal voor zijn rekening neemt.

De astronomen hebben gekeken naar Abell 1689, een verre cluster van sterrenstelsels waarvan de zwaartekracht als een 'kosmisch vergrootglas' fungeert. De zwaartekracht van Abell 1689, die grotendeels voor rekening komt van donkere materie, buigt het licht van verder weg gelegen sterrenstelsels af. Door dit effect, dat gravitatielenswerking wordt genoemd, ontstaan meervoudige, vervormde en/of sterk vergrote afbeeldingen van deze stelsels.

Nauwkeurig onderzoek van de vervormde afbeeldingen van de achtergrondstelsels maakt het mogelijk om de verdeling van de donkere materie in de cluster reconstrueren. Uit die reconstructie blijkt dat Abell 1689 opvallend veel donkere materie bevat voor een cluster van deze omvang. Dat kan erop wijzen dat de vorming van clusters aanzienlijk vroeger in de geschiedenis van het heelal is begonnen dan tot nog toe werd aangenomen. Door de (steeds snellere) uitdijing van het heelal kregen clusters later immers de kans niet meer om grote hoeveelheden donkere materie te verzamelen.

De komende drie jaar zullen astronomen nog vijfentwintig andere clusters op donkere materie gaan onderzoeken. Hiertoe is een speciaal waarnemingsprogramma opgestart: de Cluster Lensing and Supernova survey with Hubble (CLASH).

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoverterrenkunde)

16-11-2010

Compacte dubbelsterren staan op ploffen



Astronomen hebben in ons Melkwegstelsel een tiental bijzondere dubbelstersystemen ontdekt. Elk van de sterparen bestaat uit twee witte dwergsterren en de helft ervan zal binnen (astronomisch) afzienbare tijd tot ontploffing komen.

Een witte dwerg is het hete, uitgeputte restant van een zonachtige ster die zijn buitenlagen heeft afgestoten. Zo'n dwergster is niet veel groter dan de aarde, maar kan de massa van de zon benaderen. De nu ontdekte witte dwergen zijn met éénvijfde zonsmassa overigens aan de lichte kant.

In de onderzochte dubbelstersystemen spiralen de beide dwergsterren geleidelijk naar elkaar toe. In de helft van de gevallen zal dat er uiteindelijk toe leiden dat de ene ster de andere opslokt. In één geval zal dat 'al' binnen honderd miljoen jaar gebeuren.

Wanneer twee van deze dwergsterren zich met elkaar verenigen, kan hun gezamenlijke massa een kritieke waarde overschrijden. Het resultaat is dan een supernova-explosie, maar waarschijnlijk wel een relatief zwakke variant.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

18-11-2010

Raadsel van het kosmische sterrentekort lijkt opgelost



Al jarenlang worstelen astronomen met een raadsel. Uit berekeningen volgt dat er in het heelal eigenlijk veel meer sterren zouden moeten zijn dan we nu waarnemen. Duitse onderzoekers denken nu te weten waardoor dat komt: de boekhouding was veel te optimistisch.

In het heelal worden voortdurend nieuwe sterren geboren - in ons Melkwegstelsel momenteel een stuk of tien per jaar. Dat geboortecijfer fluctueert, maar was in het verleden vaak veel hoger dan nu. Als je al die stergeboortes bij elkaar optelt, zou je moeten uitkomen op een getal dat in de buurt ligt van het huidige aantal sterren. Dat is echter niet zo: het werkelijke aantal sterren is veel kleiner.

Volgens de Duitse astronomen kan deze discrepantie eenvoudig worden verholpen. Zij denken dat het aantal stergeboorten simpelweg overschat is, met name voor tijden waarin de productie van sterren erg groot was. De oorzaak ligt bij de manier waarop astronomen het stellaire geboortecijfer bepalen. In onze naaste omgeving gaat dat betrekkelijk eenvoudig: daar kun je de jonge sterren zo ongeveer stuk voor stuk tellen. Maar in verre sterrenstelsels worden de meeste kleine sterren over het hoofd gezien.

Om dat laatste probleem te omzeilen, gebruiken astronomen een statistisch hulpmiddel. Uit waarnemingen van nabije stervormingsgebieden volgt dat ongeveer 1 op de 300 sterren heel groot en helder is. Om het aantal stergeboorten in een ver sterrenstelsel te bepalen, wordt eenvoudig het aantal stellaire kanjers met 300 vermenigvuldigd.

De Duitse astronomen hadden zo hun twijfels bij die methode. Volgens hen worden in perioden van hevige stervorming relatief veel zware sterren gevormd, ongeveer in een verhouding van 1 op 50. Als je de stellaire geboortecijfers op die manier corrigeert, kom je uit op een totaal aantal sterren dat dicht bij het werkelijke aantal ligt.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrnekunde)

22-11-2010

Sterrenkundigen luiden nieuw tijdperk in



Sterrenkundigen van ASTRON hebben, door tegelijkertijd twee pulsars te detecteren die ver van elkaar aan de hemel staan, de bruikbaarheid aangetoond van nieuwe ontvangertechnologie waarvan verwacht wordt dat die een grote verandering teweeg zal brengen in de radiosterrenkunde. Dit resultaat is onderdeel van de ontwikkeling van een nieuwe groothoek-radiocamera, Apertif genaamd, voor de Westerbork Synthese Radio Telescoop (WSRT). Het resultaat luidt een nieuw tijdperk in voor de radiosterrenkunde. Joeri van Leeuwen, pulsar-onderzoeker bij ASTRON, is erg enthousiast over de nieuwe mogelijkheden: 'Deze technologie maakt hele nieuwe onderzoeksmethoden mogelijk. Pulsars horen bij de meest bijzondere en interessante objecten in het heelal; de nieuwe radiocamera maakt het mogelijk om honderden nieuwe pulsars te ontdekken.'

Tom Oosterloo, hoofd van het Apertif-project, voegt daaraan toe: 'Met de nieuwe groothoekcamera kunnen waarnemingen dertig keer sneller gedaan worden. Waarnemingen waar we eerder een maand over deden, kunnen we nu in een enkele dag doen! Dit feit zal ongetwijfeld talrijke nieuwe ontdekking mogelijk maken, niet alleen van pulsars, maar ook van sterrenstelsels en andere tot nu toe onbekende soorten objecten.'

Vele sterrenkundigen onderkennen de grote mogelijkheden van Apertif en willen het instrument graag gebruiken. Op 22 en 23 november komen astronomen van over de hele wereld samen in Dwingeloo om over alle interessante projecten te praten die met Apertif gedaan zouden kunnen worden.

Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

22-11-2010

NASA-satelliet ziet kolossale geboortegolf van sterren



Astronomen hebben met behulp van de Amerikaanse infraroodsatelliet Spitzer een reusachtige geboortegolf van sterren waargenomen. Deze starburst speelt zich af op de plek waar twee sterrenstelsels met elkaar in botsing zijn. Het slechts 700 lichtjaar grote stervormingsgebied produceert net zo veel infraroodstraling als ons complete Melkwegstelsel en is daarmee een van de helderste objecten in onze kosmische achtertuin.

De ontdekking van de stellaire geboortegolf bewijst dat er ook buiten het centrum van een sterrenstelsel binnen korte tijd grote aantallen nieuwe sterren geboren kunnen worden. Voorlopig komt daar ook nog geen einde aan, want de botsing tussen de beide sterrenstelsels is nog in volle gang. Geschat wordt dat deze nog een paar honderd miljoen jaar gaat duren.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

22-11-2010

Stofgebrek vertraagde stervorming in het heelal



Kosmisch stof speelt een cruciale rol bij het ontstaan van nieuwe sterren. Computersimulaties door wetenschappers van de universiteit van Chicago laten zelfs zien dat door 'stofgebrek' de vorming van de eerste sterren en sterrenstelsels in het heelal traag op gang kwam.

Stofdeeltjes bestaan uit chemische elementen zwaarder dan helium. Deze zware elementen komen niet van oudsher voor in het heelal: ze worden door sterren geproduceerd. Het is dus niet zo vreemd dat er de eerste paar miljard jaar na de oerknal weinig kosmisch stof bestond.

Dit had grote gevolgen voor het stervormingsproces, dat op gang komt als de losse waterstofatomen in een kosmische gaswolk zich tot moleculen verbinden. Deze waterstofmoleculen zijn nogal fragiel: ze vallen uit elkaar zodra ze worden bestookt met de ultraviolette straling die naburige sterren uitzenden. Pas als zich ergens voldoende kosmisch stof heeft verzameld, verloopt het stervormingsproces soepeler. De stofdeeltjes beschermen de waterstofmoleculen als het ware tegen de verwoestende werking van de uv-straling.

Het computermodel van de onderzoekers van de universiteit van Chicago verklaart ook waarom de meeste sterrenstelsels in het heelal dunne spiralen zijn. Astronomen gaan ervan uit dat de huidige sterrenstelsels het resultaat zijn van botsingen tussen kleine sterrenstelsels. Maar uit berekeningen blijkt dat zo'n reeks botsingen doorgaans niet in platte spiraalstelsels resulteert. Nu gebleken is dat de eerste sterrenstelsels moeite hadden om sterren te produceren, lijkt dat probleem verholpen te zijn. Botsingen tussen stelsels die grotendeels uit gas bestaan, draaien namelijk wél vaak uit op platte sterrenstelsels.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

23-11-2010

Grote buur van het Melkwegstelsel door botsing ontstaan?



Heeft er zes miljard jaar geleden een kolossale botsing plaatsgevonden tussen twee grote sterrenstelsels in onze kosmische achtertuin? Computersimulaties die door Franse en Chinese astronomen zijn opgezet, wijzen daar wel op. Uit de berekeningen blijkt dat zowel het Andromedastelsel, onze grootste kosmische buur, als de beide Magelhaense Wolken uit zo'n botsing zijn voortgekomen.

Veel astronomen denken dat het Andromedastelsel het resultaat kan zijn van een grote botsing. De nu uitgevoerde computersimulaties versterken dat idee. Ze kunnen de grote, dunne schijf van het stelsel verklaren, evenals enorme centrale verdikking en de diverse stromen van sterren die in de halo van het stelsel te vinden zijn.

Bij de vermeende botsing zou een sterrenstelsel betrokken zijn geweest dat iets zwaarder was dan ons Melkwegstelsel en een stelsel dat ongeveer drie keer zo licht was. Uit de leeftijd van de sterstromen in het Andromedastelsel wordt afgeleid dat de eerste ontmoeting tussen de beide oerstelsels zich iets minder dan 9 miljard jaar geleden afspeelde. Bij die gebeurtenis zou veel materie zijn uitgestoten, die uiteindelijk tot de vorming van de beide Magelhaense Wolken heeft geleid. De vorming van het uiteindelijke Andromedastelsel zou pas 5,5 miljard jaar geleden hebben plaatsgevonden.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

quote:

Op zaterdag 13 november 2010 09:08 schreef ExperimentalFrentalMental het volgende:
11-11-2010

Hubble-ruimtetelescoop brengt donkere materie in kaart

24-11-2010

Bestaan donkere energie verder bevestigd



Metingen aan verre paren van sterrenstelsels bevestigen dat de geometrie van het heelal vlak is. Bovendien bevestigen zij het bestaan van de 'donkere energie', de raadselachtige kracht die het heelal steeds sneller doet uitdijen (Nature, 25 november).

De versnelde uitdijing van het heelal is pas ontdekt in 1998. Astronomen stelden toen vast dat verre supernova-explosies minder licht gaven dan je zou verwachten als het heelal gelijkmatig opzwelt. Dat wees erop dat er een onbekende kracht aan het werk was - al snel donkere energie genoemd - die de zwaartekracht tegenwerkt. Het bestaan van deze kracht is de afgelopen jaren op verschillende manieren bevestigd.

Wetenschappers van de universiteit van de Provence in Marseille hebben de donkere energie nu een extra steuntje in de rug gegeven. Ze hebben gekeken naar de oriëntatie van tweetallen sterrenstelsels die om elkaar heen draaien. In een heelal zonder donkere energie zouden de standen van zulke 'dubbelstelsels' volkomen willekeurig verdeeld moeten zijn. Maar de Franse onderzoekers hebben nu vastgesteld dat deze verdeling minder willekeurig is naarmate de stelselparen verder van ons verwijderd zijn. De ontdekte asymmetrie komt overeen met de verdeling die verwacht wordt in een vlak heelal dat ten gevolge van donkere energie uitdijt.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)