Het Astronomie Topic #5

26-11-2010

Radioactief verval verraadt leeftijd sterrenhoop



Net zoals archeologen het verval van radioactieve koolstof gebruiken om de ouderdom van organische materialen te bepalen, hebben astronomen het radioactieve verval van radioactief aluminium gebruikt om de leeftijd van sterren in een nabije sterrenhoop vast te stellen. Daaruit blijkt dat de zware sterren van de zogeheten Scorpius-Centaurus-associatie slechts enkele miljoenen jaren oud zijn.

Het radioactieve isotoop aluminium-26, dat onder meer vrijkomt bij supernova-explosies, heeft een vervaltijd van ongeveer een miljoen jaar. Bij dat verval ontstaat naast stabiel magnesium ook gammastraling van een specifieke golflengte. Hierdoor kan vervalproces van grote afstand worden waargenomen - in dit geval met de Europese gammasatelliet INTEGRAL.

De Scorpius-Centaurus-associatie bevindt zich op een afstand van 325 tot 500 lichtjaar en is daarmee de meest nabije verzameling van jonge, zware sterren. Uit de INTEGRAL-metingen blijkt dat een van de subgroepen van de associatie slechts ongeveer vijf miljoen jaar geleden is ontstaan.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

quote:

Op dinsdag 30 november 2010 14:45 schreef Eyjafjallajoekull het volgende:
NASA kondigt bevindingen over buitenaards leven aan

AMSTERDAM De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA beweert een ontdekking te hebben gedaan die van belang is voor de zoektocht naar buitenaards leven.
© NASA

De nieuwe bevindingen op het gebied van astrobiologie worden donderdag gepresenteerd op een persconferentie die plaatsvindt rond 20.00 uur Nederlandse tijd.

De ontdekking zal volgens de NASA grote impact hebben op de zoektocht naar bewijzen voor het bestaan van buitenaards leven. De persconferentie zal live te volgens zijn via het online televisiestation van de NASA op http://www.nasa.gov/ntv.

Mars

Bij de presentatie zullen onder meer bioloog Steven Benner, oceanograaf Felisa Wolfe-Simon en geobioloog Pamela Conrad een verklaring afleggen.

De aanwezigheid van de laatste wetenschapper voedt de speculaties dat het om een ontdekking op Mars gaat, omdat ze in het verleden onderzoek deed naar leven op de rode planeet.

Twitter

Op microblogdienst Twitter wordt al druk gespeculeerd over de mogelijk vondst van buitenaards leven. De NASA zal tot donderdag echter geen verdere details bekend maken over de bevindingen.

http://www.nu.nl/algemeen(...)itenaards-leven.html

Ik ben reuze benieuwd!

01-12-2010

NASA geeft uitleg over nieuwe levensvorm in giftig meer



Het onherbergzame Monomeer, in de Amerikaanse staat Californië.
Op de bodem van een giftig meer in Californië is een nieuwe levensvorm ontdekt, die kan overleven in barre omstandigheden. Dat verhoogt mogelijk de kans dat buitenaards leven bestaat.

De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA geeft morgen een persconferentie over de ontdekking, meldden Britse media.

Arsenicum bij stofwisseling
Het Monomeer zit vol arsenicum en is voor alle tot nu toe bekende levensvormen te giftig. Het nu ontdekte micro-organisme kan er wel in leven en gebruikt het arsenicum zelfs in zijn stofwisseling, in plaats van fosfor bij de tot nu toe bekende levensvormen.

Bij de persconferentie komen naast de biologe die de ontdekking heeft gedaan, ook wetenschappers aanschuiven die zoeken naar leven op Mars en op een maan van Saturnus. (afp/tw)

(HLN)

02-12-2010

Drie keer meer sterren dan gedacht, maar weet u hoeveel er zijn?



Volgens een nieuwe studie die gepubliceerd is in het tijdschrift Nature zijn er minstens drie keer meer sterren in ons heelal dan we dachten. Over hoeveel hebben we het dan? Hou u vast: 300 sextiljoen, zijnde drie triljoen keer 100 miljard of een 3 met daarachter 23 nullen. De ontdekking is belangrijk en doet stof opwaaien, want ze toont aan dat ons heelal veel minder geordend is dan we dachten.

Ter vergelijking: in een menselijk lichaam bevinden zich naar schatting 50 triljard cellen. Doe dat maal zes miljard inwoners en je komt uit op ... 300 sextiljoen. Of: voor elke korrel zand op aarde zijn er meer dan 100 sterren.

Rode dwergen
Yale-astronoom Pieter van Dokkum en Harvard-astrofysicus Charlie Conroy komen tot die conclusie na te hebben ontdekt dat tweederde van de sterrenstelsels in ons heelal helemaal niet zijn zoals het onze (spiraalvormig) maar elliptisch. En in die elliptische sterrenstelsels bevinden zich tien à 20 keer meer rode dwergen dan in een spraalvormig sterrenstelsel.

Tot nu werd aangenomen dat er tussen 100 miljard en één triljard sterrenstelsels waren en dat die elk, zoals onze Melkweg, tussen 100 miljard en een triljard sterren huisvestten. Maar Van Dokkum en Conroy doen dat cijfer dus maal drie.

Veel complexer
De ontdekking van Van Dokkum en Conroy doet overigens heel wat stof opwaaien in wetenschappelijke middens. "Veel astronomen zijn niet gelukkig met wat ze hebben gevonden", zegt
Richard Ellis van het California Institute of Technology. "Van Dokkums studie maakt komaf met de notie van een behoorlijk geordend en gelijkmatig verdeeld heelal. Nu blijkt dat het heelal veel complexer geordend is dan we dachten." (mvl)

(HLN)

30-12-2010

Warme barsten ontdekt in ijskorst Saturnusmaan



Met de ruimtesonde Cassini is een netwerk van warme barsten ontdekt in de ijskorst van de Saturnusmaan Enceladus. De barsten, die ook wel 'tijgerstrepen' worden genoemd, bevinden zich in het zuidpoolgebied van Enceladus, waar deze maan waterdamp en ijsdeeltjes de ruimte in blaast.

De 'warmste' barst op Enceladus vertoont een temperatuur van 190 kelvin oftewel -83 graden Celsius. Het lijkt er bovendien op dat deze geleidelijk warmer wordt.

Onduidelijk is nog of de gemeten stijging van temperatuur te maken heeft met een toename van de activiteit van de 'ijsfonteinen' op Enceladus. Helaas zal Cassini dat voorlopig ook niet kunnen onderzoeken, omdat hij pas in 2015 weer een blik op het zuidpoolgebied van de ijsmaan zal werpen. En tegen die tijd wordt dat gebied niet meer door de zon verlicht.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

quote:

Op zondag 5 december 2010 19:04 schreef pinine het volgende:

Our Small World

ze blijven leuk al die filmpjes over V Y Canis Majoris de grootste ster tot nu toe bekend, een voorstelling van de omvang zou je moeten vergelijken met als deze ster i.p.v. de zon zou staan z'n oppervlak zou reiken tot aan de baan van Saturnus

Idd, leuke filmpjes. MAJOR WOW

02-12-2010

Botsende neutronensterren ontsnappen uit sterrenstelsels



Twee neutronensterren die naar elkaar toe spiralen totdat ze elkaar in een kolossale explosie vernietigen, zouden een sterke bron van zogeheten gravitatiegolven moeten zijn. Nieuw onderzoek door wetenschappers van de universiteit van Californië in Santa Cruz geeft voor het eerst aan waar zulke botsingen het vaakst zullen optreden.

Gravitatiegolven zijn een uitvloeisel van Albert Einsteins algemene relativiteitstheorie. Het zijn verstoringen van de structuur van ruimte en tijd die veroorzaakt worden door de bewegingen van extreem zware objecten. Wetenschappers doen al jaren pogingen om deze verstoringen te detecteren, maar tot nu toe is dat niet gelukt, waarschijnlijk omdat de meetbare effecten extreem klein zijn.

Twee naar elkaar toe spiralende neutronensterren blijven niet op hun plek. De supernova-explosies waarbij de beide objecten zijn ontstaan, geeft hen een forse ruimtelijke snelheid die boven de 200 kilometer per seconde kan uitkomen. Tegen de tijd dat ze met elkaar in botsing komen, zullen ze daardoor al ver verwijderd zijn van het sterrenstelsel waarin ze geboren zijn.

Volgens de Californische onderzoekers heeft het dus niet zo veel zin om, als er eenmaal gravitatiegolven worden gedetecteerd, de bron ervan in nabije sterrenstelsels te zoeken. Hun computersimulaties laten zien dat de explosies vaak ver daarbuiten zullen plaatsvinden. Dat betekent dat ze een mooi doelwit kunnen zijn voor grote systematische hemelverkenningen, zoals de geplande Large Synoptic Survey Telescope.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

08-12-2010

Zirkoniumrijke ster ontdekt



Sterrenkundigen van de Armagh-sterrenwacht in Noord-Ierland hebben bij een onderzoek van kleine sterren met een afwijkende chemische samenstelling een exemplaar ontdekt dat opmerkelijk veel zirkonium bevat. Op aarde wordt zirkonium gebruikt om nepdiamanten te maken. Bij de ster LS IV-14 116 hangt het in wolkensluiers boven het steroppervlak.

LS IV-14 116 maakt deel uit van een groepje hete sterren dat het einde van zijn bestaan nadert. Bekend was al dat deze sterren veel minder waterstof aan hun oppervlak vertonen dan soortgelijke sterren. Het Noord-Ierse onderzoek had tot doel om de chemische samenstelling van de sterren nader te onderzoeken.

Zoals verwacht vertoonde het spectrum van LS IV-14 116 de 'vingerafdrukken' van diverse normale elementen, waaronder strontium en germanium. Maar enkele opvallende spectraallijnen lieten zich niet zo gemakkelijk identificeren. Nadere analyse heeft nu uitgewezen dat ze afkomstig zijn van een vorm van zirkonium die alleen voorkomt bij temperaturen boven de 20.000 graden.

Het zirkoniumgehalte van LS IV-14 116 is tienduizend keer zo hoog als dat van de zon. Volgens de onderzoekers betekent dat niet dat de ster als geheel zo veel zirkonium bevat. Waarschijnlijk heeft het element zich, samen met andere metalen, opgehoopt in wolkensluiers rond de ster. Deze bijzondere wolken zouden ontstaan doordat de ster bezig is te krimpen, waardoor een soort toverbaleffect ontstaat: er komen steeds weer andere elementen 'bovendrijven'.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

09-12-2010

Schemerend heelal

In vroege universum ging het licht niet ineens aan

Het heelal kwam pas goed op gang toen een paar honderd miljoen jaar na de Oerknal de eerste sterren begonnen te stralen. Hoe dat precies in zijn werk ging, was niet bekend. Amerikaanse sterrenkundigen werpen een eerste licht op het einde van de Donkere Periode.

En toen was er licht. In het Bijbelse scheppingsverhaal is het bijna de openingszin, maar als de kosmologische wordingsgeschiedenis op dit punt is aangekomen, is ze al een heel eind op streek. Een paar honderd miljoen jaar, om wat preciezer te zijn. Er zijn meteen na de Oerknal wel fotonen (lichtdeeltjes) in omloop, maar die zitten gevangen in het zogeheten quark-gluon-plasma. Simpel gezegd: er is wel licht, maar het kan zich niet vrij voortbewegen, waardoor het heelal ondoorzichtig is.

Daar komt na zo’n 380.000 jaar verandering in als de materiebrokjes samensmelten tot waterstof en helium. Het licht is nu vrij om te gaan, maar veel stelt het niet voor. Het heelal is zijn Donkere Periode ingegaan.

Maar de waterstofwolken klonteren, vormen sterren en her en der gaat het licht aan. Dat licht is er weer de oorzaak van dat het vrije waterstof zijn elektronen kwijtraakt en ioniseert. Net als in de beginjaren.

Donkere Periode
Dat is het beeld dat de kosmologie heeft van het ontstaan van het heelal. Maar erg exact of kwantitatief is de beschrijving nog niet. Vooral van de Donkere Periode en de fase erna, de Periode van Reïonisatie, is weinig bekend. Ging het licht ineens aan of draaide iemand langzaam de dimmer omhoog?

Dat laatste, schrijven twee Amerikaanse astronomen in Nature. Voor het eerst zijn zij erin geslaagd signalen uit die Donkere Periode op te vangen en te analyseren. En kunnen op basis daarvan uitsluiten dat het in een flits ging. Nou ja, niet in een flits: het licht ging in ieder geval niet binnen enkele miljoenen jaren aan.

Die eerste honderden miljoenen jaren van het heelal waren, bij afwezigheid van sterren, weliswaar donker, maar er gingen wel fotonen rond. Zo geeft het waterstofatoom bij een bepaalde faseovergang straling af met een golflengte van 21 centimeter. Het gebeurt heel zelden, maar met de grote hoeveelheden waterstof in de ruimte is het een signaal van betekenis.

Toen de sterren gingen stralen, ioniseerden ze met hun UV-licht het waterstof. Daarmee verdween de 21 cm lijn uit het hemelse spectrum. Precies dat hebben de Amerikanen proberen te achterhalen: verdween de 21 cm lijn abrupt of geleidelijk?

TV-signalen
Dat was niet zo eenvoudig. De oeroude signalen verdwijnen bijna helemaal in de radiogolven die sterren in onze eigen Melkweg uitzenden en, niet te vergeten, in onze eigen radio- en tv-signalen. De sterrenkundigen hadden weliswaar zitten meten in de woestijn van West-Australië, maar ook daar is de voor- en achtergrondruis duizenden malen groter dan het bewuste signaal zelf.

Daarom lieten ze hun apparatuur – een verbluffend eenvoudige antenne - drie maanden achtereen meten en dat was voldoende om de 21 cm lijn er tussenuit te kunnen filteren. Hoewel, 21 cm lijn. Door de uitdijing van het heelal waren de golflengtes opgerekt tot een meter of twee. Preciezer gezegd: de sterrenkundigen speurden de hemel af op een dip in golflengtes tussen drie en anderhalve meter, wat overeenkomt met 21 cm lijnen die zijn uitgezonden tussen 300 miljoen en een miljard jaar na de Oerknal.

Een haarscherp beeld komt uit de metingen nog niet naar voren, maar één ding weten de Amerikaanse sterrenkundigen bijna zeker. Met een betrouwbaarheid van 95 procent sluiten ze een snelle reïonisatie (binnen enkele miljoenen jaren) uit.

Houtje-touwtje
Verbluffend, vindt de commentator. Terwijl elders op de wereld dure, grootschalige installaties worden gebouwd, bereiken we de eerste nieuwe inzichten over de Donkere Periode met deze houtje-touwtje antenne.

Joep Engels

Judd Bowman & Alan Rogers: ´A lower limit of ∆z>0.06 for the duration of the reionization epoch’, in Nature van 9 december 2010.

(Noorderlicht)

13-12-200

Had Saturnusmaan Japetus een tijdelijke maan?



De kilometers hoge bergrug langs de evenaar van Japetus geeft deze Saturnusmaan het aanzien van een reusachtige walnoot. In oktober suggereerden Amerikaanse wetenschappers dat de bergrug is veroorzaakt door de vroegere snelle rotatie van dit hemellichaam. Enkele van hun collega's denken daar anders over. Volgens onderzoekers van twee Amerikaanse universiteiten is de bergrug het restant van een maan die tijdelijk om Japetus heeft gecirkeld.

Het maantje dat rond Japetus zou hebben gedraaid, zou het gevolg zijn geweest de inslag van een groot object. Dat maantje zou onder invloed van getijdenkrachten uit elkaar zijn gevallen en een ring van (ijs)puin hebben achtergelaten, waarvan het materiaal uiteindelijk op Japetus is neergeploft.

De onderzoekers hebben hun theorie onderbouwd met berekeningen, die laten zien dat op deze manier inderdaad een bergrug langs de evenaar van Japetus kan zijn ontstaan. Computersimulaties zullen de theorie meer kracht moeten bijzetten.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

quote:

Op dinsdag 14 december 2010 13:56 schreef Verrekijker het volgende:
Ik denk dat een voorouderster van de zon als het ware planetenzaden zaaide. De argumenten in het kort:

• Er is nog steeds geen valide theorie die verklaart hoe stofjes aaneensinteren tot grote planetoïden.
• Bekend is dat supernova's nogal chaotische processen zijn. De materie in de sterkern is extreem dicht.
• De stelling dat grote hoeveelheden ijzer en nikkel niet als gas, maar als vaste brokken vrijkomen verklaart ook de relatief lage abundantie aan r-proces producten in de stofwolk rond SN1987A: isotopen met een hoge neutron-proton verhouding die op aarde zeer veel voorkomen.

Ik zou zeggen, leg je stellingen voor aan de NASA

16-12-2010

Zeldzame moleculen opgespoord in interstellaire gaswolk



Met de speciale APEX-radiotelescoop op een hoogvlakte in het noorden van Chili is de zwakke straling waargenomen van bijzondere moleculen in een donkere interstellaire gaswolk op 400 lichtjaar van de aarde. De moleculen, die onder meer deuterium (zwaar waterstof) bevatten, spelen een belangrijke rol bij het onderzoek van de omstandigheden waaronder sterren worden geboren.

Sterren ontstaan uit verdichtingen in grote wolken van gas en stof. De temperatuur ter plaatse is dermate laag (260 graden onder nul) dat het meeste gas aan de aanwezige stofdeeltjes vastvriest. Hierdoor produceren zulke interstellaire wolken maar weinig moleculaire straling, wat hen lastig waarneembaar maakt.

In het overgebleven gas kunnen echter bijzondere chemische reacties optreden waaruit bijzondere moleculen, bestaande uit twee waterstofatomen en één deuteriumatoom, voortkomen. Het onderzoek van deze bijzondere moleculen kan interessante informatie opleveren over de omstandigheden kort voor de stervorming.

Het probleem is echter dat de toch al schaarse deuteriummoleculen straling uitzenden op een golflengte die door de waterdamp in de aardatmosfeer wordt geabsorbeerd. Om het ijle gas te kunnen waarnemen, moet daarom worden uitgeweken naar hoge en, vooral, droge waarnemingslocaties. Vandaar dat de APEX-telescoop op een hoogvlakte in de woestijn staat.

Uit de APEX-waarnemingen van een koude gaswolk in het sterrenbeeld Slangendrager is nu gebleken dat de deuteriummoleculen niet - zoals verwacht - alleen in het koude hart van de gaswolk te vinden zijn. Ook meer naar buiten toe zijn de bijzondere verbindingen aangetroffen. Daaruit leiden de onderzoekers af dat het 'aanvriezen' van gasmoleculen aan stofdeeltjes een extreem efficiënt proces is.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

17-12-2010

NASA presenteert nieuwe terreinkaart van de maan



Het Amerikaanse ruimteagentschap NASA heeft een nieuwe nauwkeurige maankaart gepresenteerd. De kaart is gebaseerd op gegevens van de Lunar Reconnaissance Orbiter (LRO), die sinds een jaar om de maan draait.

Voor de LRO-kaart is niet alleen het maanoppervlak gedetailleerd gefotografeerd, ook zijn - met behulp van een laser - hoogtemetingen gedaan. Sommige delen van de maan, zoals de achterkant en de diepe kraters rond de polen, werden nooit eerder zo nauwkeurig in kaart gebracht.

Het landschap van de poolkraters spreekt tot de verbeelding, omdat veel van de kraters zo diep zijn, dat de bodem nooit zonlicht ziet. Het was tot nog toe dan ook niet helemaal duidelijk hoe steil de hellingen van de kraterwanden waren. Op sommige plaatsen blijken deze over enkele kilometers onder hoeken van maar liefst 36 graden te staan.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

NASA's LRO Creating Unprecedented Topographic Map of Moon

(allesoversterrenkunde)

17-12-2010

Ruimtetelescoop Herschel ontdekt reusachtige sterfabrieken



Een internationaal team van astronomen heeft een verre populatie van sterrenstelsels ontdekt die grote aantallen sterren produceren. De ontdekking bevestigt het idee dat de productie van nieuwe sterren ongeveer 11 miljard jaar geleden - 3 miljard jaar na de oerknal - zijn top bereikte.

De verre sterfabrieken zijn ontdekt met de vorige jaar gelanceerde Europese infraroodsatelliet Herschel. De sterrenstelsels zenden weinig zichtbaar licht uit, doordat de sterren die zij bevatten nog omgeven zijn door de restanten van de dichte wolken van gas en stof waaruit zij gevormd zijn. Dat kosmische stof, dat een temperatuur van ongeveer 240 graden onder nul heeft, is alleen waarneembaar op infrarode golflengten.

De gevonden sterrenstelsels bevatten nog voldoende gas om hun sterproductie nog honderden miljoenen jaren voort te zetten.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

21-12-2010

Saturnusmaan Rhea gepresenteerd



Het Amerikaanse ruimteagentschap NASA heeft nieuwe opnamen van de Saturnusmaan Rhea gepresenteerd, die in november 2009 en maart 2010 door de ruimtesonde Cassini zijn gemaakt. De opnamen, die een goed beeld geven van het kraterrijke oppervlak van Rhea, zijn de meest gedetailleerde die tot nu toe van deze ijsmaan zijn gemaakt.

De nieuwe beelden geven meer duidelijkheid of het netwerk van heldere lijntjes dat dertig jaar geleden door de beide Voyager-ruimtesonde werd ontdekt. De Voyager-beelden waren niet scherp genoeg om precies te kunnen zien wat dit was. Sommige onderzoekers meenden dat deze barsten in de korst van Rhea door ijsvulkanisme konden zijn veroorzaakt. Uit eerdere Cassini-beelden was echter al gebleken dat de lijnen in werkelijkheid steile ijswanden zijn, wat erop wijst dat er in de ijskorst van Rhea tektonische bewegingen plaatsvinden.

Op 3D-beelden die aan de hand van de meest recente Cassini-opnamen zijn gemaakt, is nu te zien dat delen van de ijskorst zijn opgetild. De breuklijnen die daardoor zijn ontstaan, lopen dwars door enkele betrekkelijk jonge inslagkraters heen. Dat betekent dat Rhea waarschijnlijk nog steeds geologisch actief is.

Op 11 januari 2011 brengt Cassini opnieuw een bezoek een Rhea. Het oppervlak van de Saturnusmaan zal dan tot op een afstand van 76 kilometer worden genaderd.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

Cassini Marks Holidays with Dramatic Views of Rhea

(allesoversterrenkunde)

23-12-2010

Immense ijskubus op Zuidpool voor inzicht in ontstaan heelal


© afp


© afp

Amerikaanse wetenschappers hebben vandaag gemeld dat de bouw van 's werelds grootste observatorium voor neutrino's in een reusachtige kubus van ijs op de Zuidpool afgerond is. Het observatorium moet helpen om het ontstaan van het heelal te begrijpen.

De werken aan IceCube in de toendra van Antarctica hebben tien jaar geduurd. Het observatorium, dat op 1.400 meter diepte ligt bij de Amerikaanse basis Amundsen-Scott, heeft ruim 205,5 miljoen euro gekost volgens de Amerikaanse stichting voor wetenschap NSF (National Science Foundation).

Neutrino's zijn deeltjes met een verwaarloosbare massa die zich verplaatsen met de snelheid van het licht en die op het moment van de Big Bang ontstaan zouden zijn.

Belgische universiteiten
De Ice Cube bestaat uit een kubieke kilometer Antarctisch ijs, uitgerust met ruim vijfduizend optische sensoren die, verdeeld over 86 schachten, tussen de 1.450 en 2.450 meter diep zitten. Boven elk van die schachten bevinden zich aan de oppervlakte telkens twee grote tanks gevuld met ijs en optische sensoren.

Als onderdeel van het Interuniversitair Instituut voor Hoge Energie (IHE) maken wetenschappers van de Universiteit Gent en de Vrije Universiteit Brussel deel uit van het project, dat ook steun krijgt van het Vlaams Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (FWO).

De UGent doe voornamelijk onderzoek naar kosmische straling. De VUB focust op signalen van de sensoren die zich diep in het Antarctisch ijs bevinden. (belga/adv/sps)


© afp


© afp

(HLN)

04-01-2011

Satellietinstrument toont binnencorona zon



Dankzij een instrument aan boord van NASA's Solar Dynamics Observatory slagen astronomen van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics erin om het allerbinnenste deel van de zonnecorona continu in het oog te houden. Normaalgesproken kan dit gebied alleen tijdens totale zonsverduisteringen worden onderzocht, wanneer het felle zonsoppervlak wordt afgedekt door de maan.

Het Solar Dynamics Obsvertaory (SDO) werd in februari 2010 gelanceerd. De vliegende sterrenwacht maakt continu HD-beelden van de zon in een groot aantal verschillende golflengtegebieden. De Atmospheric Imaging Assembly (AIA) houdt zeven dagen per week en vierentwintig uur per dag het allerbinnenste deel van de ijle, hete corona in de gaten.

De verwachting is dat de nieuwe beelden meer informatie gaan opleveren over de beginfase van grote uitbarstingen op de zon (de zogeheten coronale massa-ejecties, of CME's), en over de wijze waarop de zonnewind - een stroom van elektrisch geladen deeltjes van de zon - wordt versneld.

© Govert Schilling

(allesoversterrenkunde)

quote:

Op woensdag 5 januari 2011 12:03 schreef -CRASH- het volgende:
SDO gallery

SDO Youtube kanaal

Three Rotations in Three Temperatures

06-01-2011

Hete gasfonteinen verhitten zonneatmosfeer



Een van de meest hardnekkige vraagstukken waar zonneonderzoekers mee worstelen betreft de temperatuur van het buitenste deel van de atmosfeer van de zon. Deze zogeheten corona is namelijk miljoenen graden heter dan het oppervlak van de zon. Uit nieuw onderzoek blijkt dat het hete gas afkomstig is van hete gasfonteinen op het zonneoppervlak (Science, 7 januari).

Het bestaan van hete gasfonteinen of 'spiculen' op de zon is al heel lang bekend. Tientallen jaren lang vormden zij ook de belangrijkste kandidaat voor de verklaring van de hoge temperatuur van de zonnecorona. Maar in de jaren tachtig bleek uit metingen dat het gas in de spiculen daar gewoon niet heet genoeg voor was.

In 2007 werd echter een nieuwe klasse van spiculen ontdekt, die een veel kortere levensduur hebben dan normale spiculen. Hun gas bereikt ook hogere snelheden: tot meer dan 100 kilometer per seconde. De korte levensduur van deze spiculen van type II was een aanwijzing dat hun gas heel heet was, maar directe metingen ontbraken.

Waarnemingen van de zonnesatellieten SDO en Hinode hebben nu voor het eerst laten zien dat het gas van de kortlevende spiculen miljoenen graden heet is. Daarmee is het vraagstuk van de hete zonnecorona waarschijnlijk wel opgelost. Er komt echter een nieuw raadsel voor in de plaats: hoe kan het gas in de spiculen zo heet worden?

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

06-01-2011

Nieuw type planetoïde ontdekt



Duitse en Amerikaanse onderzoekers hebben met behulp van een infraroodtelescoop op Hawaï een nieuw type planetoïde ontdekt. De mineralogische samenstelling van het hemellichaam, dat de aanduiding 1999 TA10 draagt, wijst erop dat het een brokstuk is van de grote planetoïde Vesta. Maar de samenstelling van 1999 TA10 wijkt duidelijk af van die van de overige brokstukken die van Vesta bekend zijn.

Met een diameter van ruim 500 kilometer is Vesta een van de grootste planetoïden die tussen de banen van de planeten Mars en Jupiter om de zon draaien. Het is een uniek hemellichaam, dat ondanks zijn bescheiden afmetingen dezelfde gelaagde structuur vertoont als een volwaardige planeet, met een korst van gestolde lava en een kern van ijzer en nikkel.

Een reusachtige krater aan de zuidkant van Vesta wijst erop dat deze planetoïde lang geleden met een forse soortgenoot in botsing is gekomen. Bij die botsing moet niet alleen korstmateriaal, maar ook gesteente van grotere diepte de ruimte in zijn geblazen.

De brokstukken van Vesta vormen nu een familie van kleine planetoïden die net zo'n samenstelling hebben als de naar schatting 25 kilometer dikke buitenkorst van hun moederlichaam. De samenstelling van planetoïde 1999 AT10 wijkt daar echter duidelijk van af. Volgens de onderzoekers bestaat hij uit gesteente dat van grotere diepte afkomstig is - uit de zogeheten mantel van Vesta.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

06-01-2011

Gamma-uitbarstingen Krabnevel blijven raadselachtig



In september vorig jaar detecteerden enkele astronomen een uitbarsting van gammastraling uit de Krabnevel, het bijna duizend jaar oude restant van een supernova-explosie in het sterrenbeeld Stier. Vervolgwaarnemingen met de Hubble-ruimtetelescoop lieten zien dat de gasnevel enkele subtiele veranderingen vertoonde. In Science doen astronomen deze week verslag van de gamma-uitbarsting, maar de oorzaak van het verschijnsel blijft vooralsnog onduidelijk. 'We zijn met stomheid geslagen,' aldus onderzoeker Roger Blandford.

De gamma-uitbarsting van september, die een paar dagen duurde, was niet de eerste die de Krabnevel vertoonde. Ook in februari 2009 en oktober 2007 zijn zulke uitbarstingen van energierijke straling waargenomen. De oorzaak wordt gezocht bij de pulsar in het hart van de nevel - het compacte, rondtollende restant van de ster die in het jaar 1054 ontplofte. Deze pulsar blaast voortdurend een wind van energierijke geladen deeltjes uit, die interacties aangaan met het sterke magnetische veld van de pulsar en daardoor straling uitzenden.

Blijkbaar zijn de gamma-uitbarstingen veroorzaakt door geladen deeltjes die nog energierijker zijn dan normaal. Hoe deze deeltjes aan die extra energie zijn gekomen, is voorlopig een mysterie.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

07-01-2011

'Ruimtereizen mogelijk schadelijk voor voortplanting'

AMSTERDAM De gewichtsloosheid tijdens ruimtereizen heeft mogelijk een negatieve invloed op het voortplantingssysteem van mensen. Dat beweert een Amerikaanse ruimtewetenschapper.


© ANP

Mensen die lange ruimtereizen ondernemen, lopen volgens onderzoeker Joe Tash van de Universiteit van Kansas het risico om minder vruchtbaar te worden. Dat meldt nieuwssite Physorg.com.

De wetenschapper onderbouwt zijn waarschuwing met resultaten van experimenten met muizen. Als de dieren in de ruimte verblijven, daalt het aantal spermacellen bij mannetjes en het aantal eicellen bij vrouwtjes, zo blijkt uit recent onderzoek.

Eierstokken

We hebben veel gegevens die nader onderzoek vereisen, aldus Tash. Bij sommige vrouwtjesmuizen die 15 dagen meevlogen met de spaceshuttle Discovery, raakten de eierstokken volledig verstopt.

Volgens Tash is het onderzoek naar de invloed van gewichtsloosheid op het voortplantingssysteem nog een taboe in de ruimtevaart. Er is grote onwil om dit gevoelige onderwerp verder te onderzoeken, verklaart hij. Het wordt gezien als politiek incorrect.

Privacy

De wetenschapper gaat in februari wederom experimenten uitvoeren met muizen die meereizen met een nieuwe missie van de spaceshuttle Discovery. Liever zou hij echter een onderzoek doen bij mensen.

Tash heeft dan ook onlangs bij de NASA gegevens opgevraagd over metingen van spermacellen bij mannelijke astronauten. Maar zijn verzoek werd geweigerd. Men vond deze informatie te privacy-gevoelig, aldus Tash.

© NU.nl/Dennis Rijnvis

(nu.nl)

10-01-2011

Astronomen ontdekken zwart gat in jong sterrenstelsel



Vondst werpt nieuw licht op geschiedenis kosmosIn een jong en vrij nabij sterrenstelsel hebben Amerikaanse astronomen een zwart gat gevonden met tien keer de massa van onze zon, meldt de online-editie van het vakblad Nature. De vondst werpt een nieuw licht op de geschiedenis van de kosmos.

Het zwart gat bevindt zich in het kleine, onregelmatig gevormde sterrenstelsel Henize 2-10, op 30 miljoen lichtjaar van ons. Het dwergstelsel staat bekend om zijn grote stervorming. Astronomen vermoeden dat het kleine sterrenstelsel veel overeenkomsten vertoont met de eerste stelsels die de kosmos bevolkten.

Verrassing
Dat er nu een zwart gat met een dergelijke massa in zo'n dwergsterrenstelsel is gevonden, is zowat een verrassing en doet vermoeden dat zwarte gaten zich voor het sterrenstelsel vormden, zeggen de wetenschappers rond Amy Reines van de Universiteit van Virginia. In het merendeel van de grote sterrenstelsels, zoals onze Melkweg, bevinden zich in het centrum zwarte gaten met honderden keren de massa van onze zon.

Zoals het universum nu is, is er een constante ratio tussen de massa van het stelsel en het zwarte gat. Daarom denken astrofysici dat de ontwikkeling van zwarte gaten en sterrenstelsels nauw met elkaar verbonden is. Zo'n zwart gat zou aldus de "kiem" zijn waaromheen zich later de kern van een sterrenstelsel vormt. (belga/vsv)

(HLN)

[ Bericht 0% gewijzigd door ExperimentalFrentalMental op 11-01-2011 18:17:57 ]

10-01-2011

Hubble-foto van mysterieus object toont stervormingsgebieden



NASA heeft een Hubble-foto gepubliceerd waarop nieuwe details zichtbaar zijn van Hanny's Voorwerp, het mysterieuze object dat in 2007 binnen het Galaxy Zoo-project is ontdekt door de Nederlandse onderwijzeres Hanny van Arkel. Hanny's Voorwerp is een mysterieuze groene gaswolk ter grootte van onze Melkweg. De camera's van de Hubble-ruimtetelescoop laten gebieden in de wolk zien waar sterren worden geboren.

De wolk ligt in de buurt van het sterrenstelsel IC 2497, op een afstand van ongeveer 650 miljoen lichtjaar van de aarde. Al eerder lieten radio-opnamen zien dat er gas uit de kern van dit stelsel stroomt. De nieuwste Hubble-opname toont dat dit gas in interactie is met een klein gebied in Hanny's Voorwerp, waarin stervorming plaatsvindt. De jongste sterren zijn een paar miljoen jaar oud. Het stervormingsgebied beslaat een paar duizend lichtjaar.

Hanny van Arkel was zelf aanwezig bij de presentatie van de foto op de AAS-conferentie die deze week in Seattle wordt gehouden.

Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

quote:

Op dinsdag 11 januari 2011 10:45 schreef -CRASH- het volgende:

[..]

Astrologen
Die typefout heb jij toch niet gemaakt.. Experi

WOW, hahahahaha, dat had ik niet eens gezien. Nee gelukkig heb ik die fout niet gemaakt, ik zou mezelf voor de kop slaan
Ik zal t even aanpassen

quote:

Op dinsdag 11 januari 2011 20:34 schreef Googolplexian het volgende:
Effe hier posten ... errug gaaf dit, namelijk!

NASA | Terrestrial Gamma-ray Flashes Create Antimatter

Wow, zeer tof filmpje!
Veel dank beste googolplexian!

11-01-2011

Astronomen presenteren grootste hemelfoto ooit



Tijdens de bijeenkomst van de American Astronomical Society in Seattle (VS) is vandaag de grootste digitale kleurenfoto gepresenteerd die ooit van de hemel is gemaakt. De foto is samengesteld uit miljoenen afzonderlijke opnamen die het afgelopen decennium zijn genomen in het kader van de Sloan Digital Sky Survey (SDSS) - een grootschalige verkenning van de sterrenhemel. Hij telt meer dan een biljoen beeldpunten.

De nieuwe foto is het uithangbord van de derde SDSS-gegevenscatalogus die vandaag is vrijgegeven. Dankzij het SDSS-project zijn al bijna een half miljard nieuwe hemelobjecten ontdekt, waaronder planetoïden, sterren, sterrenstelsels en verre quasars. In de SDSS-III-catalogus zijn de tot nog toe meest nauwkeurige posities, kleuren en vormen van al deze objecten terug te vinden.

Dat betekent echter niet dat het SDSS-project nu kan worden afgesloten. De komende jaren zullen de afstanden tot meer dan een miljoen sterrenstelsels worden gemeten. Deze tijdrovende klus moet uitmonden in een gedetailleerde driedimensionale kaart van het ons omringende heelal. De hoop bestaat dat deze 3D-kaart meer inzicht zal geven in de donkere energie - de mysterieuze kracht die het heelal versneld laat uitdijen.

Behalve de grote overzichtsfoto is vandaag ook een gedetailleerde kaart van het buitendeel van ons Melkwegstelsel gepresenteerd. Deze kaart, die de verdeling van sterren laat zien, bevestigt de eerdere ontdekking dat veel van de sterren in de galactische buitengebieden afkomstig zijn van kleinere sterrenstelsels die door ons Melkwegstelsel aan flarden zijn getrokken.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

Astronomers Release The Largest Color Image Of The Sky Ever Made
SDSS-III

(allesoversterrenkunde)

quote:

Op dinsdag 11 januari 2011 20:34 schreef Googolplexian het volgende:
Effe hier posten ... errug gaaf dit, namelijk!

NASA | Terrestrial Gamma-ray Flashes Create Antimatter

10-01-2011

Onweersbuien produceren antimaterie



Duitse en Amerikaanse wetenschappers hebben met behulp van NASA's gammasatelliet Fermi ontdekt dat onweersbuien op aarde antimaterie kunnen produceren. De antideeltjes worden veroorzaakt door de korte flitsen van gammastraling die (veelal ongemerkt) bij bliksemontladingen optreden. Dagelijks vinden er op aarde naar schatting vijfhonderd van die 'gammaflitsen' plaats.

Hoewel de Fermi-satelliet ontworpen is voor de detectie van gammastraling uit het heelal, heeft hij ook zicht op de onmiddellijke omgeving van de aarde. Hierdoor heeft hij, sinds zijn lancering in 2008, 130 gammaflitsen in de aardatmosfeer kunnen waarnemen. In de meeste gevallen gebeurde dat op een moment dat Fermi zich direct boven een onweersbui bevond. Maar in één geval lag het meest nabije onweerscomplex 4500 kilometer verderop, achter de waarnemingshorizon van de satelliet. De gedetecteerde gammastraling kon dus niet rechtstreeks van die onweersbui afkomstig zijn.

Waarschijnlijk is de betreffende gammaflits ontstaan doordat Fermi werd getroffen door positronen - antideeltjes met de zelfde massa als elektronen, maar een tegengestelde lading - van de onweersbui. Deze positronen zouden de satelliet hebben bereikt door de magnetische veldlijnen van de aarde te volgen. Bij aankomst kwamen ze in botsing met elektronen van Fermi zelf, wat in kleine gammaflitsjes resulteert.

Wetenschappers vermoedden al langer dat de gammaflitsen die in onweersbuien optreden krachtig genoeg kunnen zijn om tot de vorming van paren van elektronen en positronen te leiden. Dat vermoeden lijkt nu dus te zijn bevestigd.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

12-01-2011

Kosmische 'standaardkaarsen' zijn toch niet zo betrouwbaar



Voor het eerst is het directe bewijs gevonden dat cepheïden, sterren die een belangrijke rol spelen bij de bepaling van afstanden in het heelal, zich niet zo betrouwbaar gedragen als tot nu toe werd aangenomen. Dat blijkt uit waarnemingen van de ster Delta Cepheï en 25 andere cepheïden die met de Amerikaanse infraroodsatelliet Spitzer zijn verricht.

Cepheïden worden door astronomen als 'standaardkaarsen' gebruikt. Het zijn pulserende sterren met een bijzondere eigenschap: ze geven meer licht naarmate ze trager pulseren. Door de pulsperiode van een cepheïde te meten, kom je dus zijn werkelijke helderheid te weten. En door die intrinsieke helderheid ter vergelijken met de schijnbare helderheid zoals we die op aarde waarnemen, kun je zijn afstand berekenen.

Uit de Spitzer-waarnemingen blijkt nu dat veel cepheïden massa verliezen. Hierdoor vormt zich een stoffige cocon rond de ster die van invloed is op zijn helderheid. En dat heeft consequenties voor de berekende afstand van zo'n ster.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

12-01-2011

Zwaartekracht helpt verre sterrenstelsels opsporen



Astronomen die op zoek zijn naar extreem verre sterrenstelsels kunnen rekenen op hulp van de zwaartekracht. Uit een nieuw onderzoek dat vandaag tijdens de bijeenkomst van de American Astronomical Society is gepresenteerd en ook in Nature is verschenen, blijkt dat veel van deze stelsels - dankzij het zogeheten gravitatielenseffect - aanzienlijk helderder lijken dan ze in werkelijkheid zijn.

Het bestaan van het gravitatielenseffect is allang bekend. Kort gezegd komt het erop neer dat de zwaartekracht van relatief nabije sterrenstelsels het licht van ver daarachter gelegen stelsels zodanig afbuigt, dat het lijkt alsof ze onder een vergrootglas liggen.

Tot nu toe werd aangenomen dat dit lenseffect een vrij zeldzaam verschijnsel was, dat nauwelijks invloed zou hebben op grote surveys van sterrenstelsels. Maar uit een statistische analyse, gebaseerd op opnamen van de Hubble-ruimtetelescoop, is nu gebleken dat het licht van misschien wel twintig procent van de verre sterrenstelsel door het effect wordt beïnvloed.

Enerzijds is dat gunstig, omdat hierdoor sterrenstelsels waarneembaar zijn die zich normaal gesproken buiten het bereik van de huidige telescopen zouden bevinden. Maar er kleeft ook een nadeel aan: door de vergrotende werking van de gravitatielens zullen bijvoorbeeld stervormingsgebieden in de verre stelsels groter lijken dan ze zijn.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

14-01-2011

Verdeling waterstofgas kan donkere satellietstelsels verraden



De Amerikaanse sterrenkundige Sukanya Chakrabarti denkt een methode te hebben gevonden om een donker satellietstelsel van ons Melkwegstelsel op te sporen. De positie van het kleine sterrenstelsel zou te herleiden zijn uit de verdeling van het waterstofgas in de melkweg.

Om veel grote sterrenstelsels, waaronder ook het onze, cirkelen misschien wel duizenden dwergstelsels die te lichtzwak zijn om op te vallen. Deze stelsels bestaan voor een groot deel uit donkere materie.

Ze mogen dan weinig of geen licht uitzenden, de donkere satellieten hebben wel massa en oefenen dus een aantrekkingskracht uit op hun omgeving - bijvoorbeeld op het gas tussen de sterren van het stelsel waar ze omheen cirkelen.

Berekeningen van Chakrabarti wijzen erop dat rimpelingen in het gas van ons Melkwegstelsel worden veroorzaakt door een klein sterrenstelsel dat zich vanaf de aarde gezien aan de andere kant van de melkweg bevindt. Het stelsel houdt zich daardoor schuil achter het gas en stof van ons eigen Melkwegstelsel.

Binnenkort zal worden geprobeerd om het dwergstelsel op te sporen met de infraroodsatelliet Spitzer. Maar dat de methode van Chakrabarti werkt, staat al vast. Ze is met succes getest op twee andere sterrenstelsels met bekende zwakke satellieten.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

12-01-2011

Kometen bestookten de zon



De zon heeft een stormachtige periode achter de rug. Tussen 13 en 22 december vorig jaar zijn maar liefst 25 kleine kometen op haar oppervlak neergestort.

Dat er een komeet op de zon ploft, is op zich niet zo bijzonder. Dat gebeurt elke paar dagen wel een keer. Maar 25 kometen in tien dagen was niet eerder vertoond. De betreffende komeetjes waren overigen niet veel groter dan een meter of tien.

Volgens astronomen kan de kometenstorm de voorbode zijn van de komst van een veel grotere komeet, die wellicht zelfs met het blote oog te zien is. Iets soortgelijks gebeurde in 1965, toen de komeet Ikeya-Seki uit het niets opdook, vlak langs de zon scheerde en uiteindelijk in drie stukken brak. Ook in 1843, 1882, 1963 en 1970 zijn zulke 'zonnescheerders' waargenomen, maar die waren beduidend minder spectaculair dan Ikeya-Seki.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

quote:

Op vrijdag 14 januari 2011 22:49 schreef pinine het volgende:

[..]

inderdaad die grote ster doet de kleinere 2 vertragen, heel apart en het lijkt me verder interessant om te weten hoe eventuele planeten daar zich gedragen

quote:

Op maandag 17 januari 2011 17:50 schreef pinine het volgende:

[..]

even een correctie op mezelf, in Amerika is een triljoen wat hier een biljoen is dus ons biljoen is 1000 miljard maar ons triljoen heeft nog 3 nullen meer, artikel was in het engels dus de triljoenen zijn eigenlijk biljoenen

nog steeds heeeel veel