Elektra in de badkamer - Alles over de zone indeling en aarding!

Hallo,

Het schijnt dat er op internet nog al veel tegenstrijdige verhalen de ronde doen over hoe het zit met de zone-indeling in een badkamer en waar dus welke elektrotechnische materialen toegepast mogen worden.

Wanneer moet iets bijvoorbeeld spuitwaterdicht (IPx5) uitgevoerd of waar mag ik schakelaars plaatsen in een badkamer ? Mag ik recht boven de douche wel een inbouwspotje plaatsen ? Al dit soort zaken hebben te maken met de zone-indeling van de badkamer, daar kun je eigenlijk uit halen wanneer iets wel en wanneer iets niet op een bepaalde plaats toegestaan is.

Ik baseer mijn in dit topic op de voorschriften die op dit moment geldig zijn namelijk de NEN1010:2015

De badkamer is elektrotechnisch gezien één van de meest gevaarlijke ruimten in een woning.
Mensen hebben in deze ruimte vaak een natte huid of bevinden zich in het water, waardoor de weerstand van de huid tegen elektrische stromen zeer laag is.
Een kleine aanraakspanning is vaak voldoende om een gevaarlijke of dodelijke stroom door het lichaam te laten lopen.

De zone-indeling
Om die reden is een badkamer verdeeld in zone 0 tot en met zone 2.
Per zone zijn er verschillende eisen voor de toe te laten spanning en het wel/of niet mogen aanbrengen van installatiematerialen. Hieronder bespreek ik even kort de verschillende zone's.


Zone 0 - Dit is de ruimte in de badkuip of in de douchebak tot aan de bovenrand van de badkuip of douchebak. En gaat tot en met een hoogte van 2.60m.

In zone 0 is de grenswaarde van de aanraakspanning beperkt tot 12 V wisselspanning of gelijkspanning met rimpel of 30 V gelijkspanning zonder rimpel. Dit noemt men ook wel een SELV-keten (Safety Extra Low Voltage), de voedingsbron van de SELV-keten moet zich buiten zone 0 bevinden. De beschermingsgraad voor toestellen die in de badkuip worden aangebracht moet tenminste IPX7 zijn, dit is waterdicht en beschermd bij onderdompeling op 1 meter diepte gedurende 30 min.

De zone indeling loopt door tot 5 cm in de wand van de badkamer

Elektrisch materiaal in zone 0 moet vast bevestigd zijn en speciaal ontworpen en gemaakt zijn voor gebruik in de badkuip of douchebak. In zone 0 mogen geen lasdozen, schakelaars en wandcontactdozen worden toegepast.


Zone 1 - Bij een badkuip of een douchebak is dit de ruimte boven de gehele kuip of douchebak tot een hoogte van 260 cm gerekend vanaf de afgewerkte vloer.

De ruimte onder de badkuip of douchebak wordt ook gerekend tot zone 1. Als er in een badkamer geen badkuip of douchebak staat heeft zone 1 een hoogte van 260 cm vanaf de vloer en een horizontale afmeting van 120 cm vanaf het middelpunt van de wateraanvoer (kraan, douchekop o.i.d. op de wand of het plafond.

De zone indeling loopt door tot 5 cm in de wand van de badkamer

In zone 1 mogen alleen toestellen zijn aangebracht die daarvoor geschikt zijn en vast zijn aangesloten de beschermingsgraad moet dan minimaal IPX4 of IPX5 zijn, dit wordt ook wel spatwaterdicht en/of spuitwaterdicht genoemd. In zone 1 mogen ook geen lasdozen, schakelaars en/of wandcontactdozen zijn geplaatst.


Zone 2 - Komt alleen voor in badkamers met een badkuip of douchebak; zone 2 is de ruimte gerekend vanaf zone 1 met een straal van 60 cm tot een hoogte van 260 cm vanaf de afgewerkte vloer.

Bij een badkamer zonder badkuip of douchebak is er geen zone 2 maar een vergrote zone 1 met een horizontale maat van 120 cm.

In zone 2 mogen uitsluitend toestellen zijn aangebracht die geschikt zijn voor deze zone en vast zijn aangesloten.

Ook zijn toestellen die gevoed worden door een SELF (Safty Extra Low Voltage) of PELV (Protective Extra Low Voltage) in zone 2 toegestaan. De voedingsbron voor deze keten moet dan buiten zone 0 of zone 1 geplaatst zijn.

Ook in zone 2 mogen geen lasdozen, schakelaars en/of wandcontactdozen zijn geplaatst.
Een speciale scheerwandcontactdoos is wel toegestaan.

In de nieuwe NEN 1010:2015 komt zone 3 niet meer voor, dat houdt dus in dat buiten zone 2 geen beperkingen zijn voor het plaatsen en aansluiten van elektrisch materieel.





Aarding is eigenlijk niet de juiste benaming . De NEN1010 spreekt over
potentiaalvereffening. Potentiaalvereffening wil eigenlijk zeggen: dat iets geen spanning oftewel (potentiaal) mag hebben.

Dat houdt in dat alle vreemde geleidende delen en alle geleidende buitenkanten van toestellen (gestellen*) onderling verbonden moeten zijn met een vereffeningsleiding van voldoende doorsnede.

Voorbeelden van vreemde geleidende delen zijn:
• metalen wanden;
• metalen frames van bijvoorbeeld voorzetwanden;
• metalen frames in badkamerwanden.

Maar ook:
• warm- en koudwaterleidingen;
• douchebak en/of badkuip;
• wapening in de vloer (de aardmat);
• wandcontactdoos voor wasmachine en/of wasdroger.

In deNEN1010 staat dat deze vereffening plaatselijk moet zijn.

Dat wil zeggen dat alle beschermingsleidingen en vereffeningsleidingen binnen een
badkamer met elkaar verbonden moeten zijn !

Daar hebben we in de badkamer het centrale aardpunt voor.



Bij installaties die voor 1 januari 2001 aangelegd zijn, komt de beschermingsleiding
rechtstreeks vanuit de meterkast naar het centrale aardpunt (CAP) in de badkamer
met een blanke koperdraad van 4 mm2 (BC 4).

In installaties van na 1 januari 2001 komt de voeding voor het CAP vanuit de
centraaldoos in de badkamer met een groen/gele beschermingsleiding van 2,5 mm2
(VD 2,5)

• In de badruimte moet je een blijvend bereikbare lasdoos voor het CAP
aanbrengen met voldoende spruiten. Deze plaats men normaal gesproken achter de spiegel of
onder de wastafel.

• Het CAP moet voldoende aansluitklemmen hebben en geschikt zijn voor
draden van 4 mm2.

• Op de speciale badkameraardrail mag je maar een draad per aansluitklem aansluiten.

Omdat de doorsnede van de beschermingsleiding 2,5 mm2 is, moet de
vereffeningsleiding ook minstens 2,5 mm2 zijn.

Verder geldt de doornsnede van;
• VD 2,5 mm2 als de leiding in buis ligt (tegen mechanische beschadiging is beschermd);
• CU 4 mm2 als de leiding niet in buis ligt (niet tegen mechanische beschadiging beschermd is).



• Tussen het CAP en de centraaldoos breng je een installatiebuis aan met een
groen/gele vereffeningsleiding van VD 2,5 mm2.

• Tussen het CAP en elk vreemd geleidend deel breng je een, al of niet
geisoleerde, aparte leiding aan.

Geleidende delen die normaal gesproken geen gevaar kunnen opleveren zijn;
– deurknoppen;
– scharnieren;
– raam- en deurkozijnen;
– geleidende stankafsluiters (sifons) van kunststof baden en douchebakken;
– ophanghaken

Deze hoeven ook niet geaard te worden op het centrale aardpunt.

Onderstaand schema geeft weer hoe een vereffening er in de badkamer uit zou kunnen zien.



Ik hoop dat het enigzins duidelijk geworden is welke zone's zich waar in de badkamer bevinden en wat waar toegestaan is.
Problemen ? Vragen ? Suggesties ? Ik hoor het graag

[ Bericht 3% gewijzigd door Vonkenboer op 10-12-2017 14:33:41 ]

quote:

Op zondag 26 september 2010 12:07 schreef JSS het volgende:
Duidelijk verhaal

Eén ding staat er niet expliciet in: ik mag dus vanaf zone 1 gewoon 230V-apparatuur gebruiken (spotjes,bijv.), zolang deze maar IPx4 zijn?

In zone 1 mag je geen lasdozen, besturings en beveiligingstoestellen, schakelaars en wandcontactdozen worden geplaatst. In zone 1 mag je alleen toestellen plaatsen die uitsluitend geschikt zijn voor zone 1 die vast zijn aangesloten en opgesteld.

De IP beschermingsgraad voor elektrisch materieel in zone 1 moet tenminste IPx4 zijn want dat is materiaal dat bestand is tegen opspattend water ook wel spatwaterdicht genoemd. Echter wanneer materiaal in zone 1 wordt blootgesteld aan waterstralen dan moet het IPx5 zijn.

In een douche is dat bijvoorbeeld vaak het geval, IPx5 noemt men ook bestendig tegen waterstralen of te wel spuitwaterdicht.

quote:

Op zondag 26 september 2010 12:11 schreef Beijtje het volgende:
Dank voor dit topic!!!
Meteen een vraag: de twee inbouwspotjes die ik wil maken zijn allebei in zone 1 zie ik nu. (Eigenlijk is mijn hele badkamer zone 1 omdat ik geen douchebak heb (maar de douche is wel in een apart nisje met gordijn)waardoor ik dus geen lichtschakelaar zou mogen hebben, maar goed, dat zie ik maar even over het hoofd)
Dat mag dus IPX4 OF IPX5 zijn? Was dat eerst anders ofzo? Want op internet kwam ik dus plaatjes tegen waarbij daar een onderscheid werd gemaakt met zone 1 en 2.
En moeten ze ook 12V zijn?
En - voor mij dus niet relevant maar ben gewoon nieuwsgierig - wat is dan verschil met zone 2 en welke IP waarde moet je daar toepassen?

Bedankt alvast!

In zone 1 zo ie zo minimaal IPx4 tenzij het wordt blootgesteld aan waterstralen dan moet het IPx5 zijn.
Zie voorgaande post van mij

In zone 2 is dat minimaal IPx4

Er is niet echt een voorgeschreven hoogte, maar wel wordt er altijd gekeken naar de doelmatigheid van een installatie. Met doelmatig bedoelt men eigenlijk of de hoogte past in de omgeving en "normaal" bereikbaar / werkbaar is.

Vaak zit een wandcontactdoos voor een fohn, scheerapparaat, tandenborstel op lader iets naast de wasbak. De wasbak zelf valt buiten de zone indeling (en meestal zit een wasbak ook buiten zone 2) dus zolang de wandcontactdoos geaard is en achter een 30 mA aardlekschakelaar zit dan mag het gewoon.

quote:

Op zondag 26 september 2010 19:01 schreef Adelante het volgende:

[..]

Maar wat zou jouw advies zijn, toch minstens 50cm van een kraan ivm spatwatergevaar??

Heb je ooit ergens in een nieuwbouwhuis een wandcontactdoos 50 cm van een kraan zien zitten ?
Of boven een keukenblad ?

Dat spatgevaar valt best mee, en als je je stiekem toch benauwd maakt daarover dan kun je altijd kiezen om een wandcontactdoos met afdek kapje te plaatsen

quote:

Op maandag 27 september 2010 16:04 schreef delavalmonteur het volgende:
Maar je mag dus waar het net over ging, naast een wasbak, een gewone wcd plaatsen? Die je ook gewoon in een woonkamer e.d. zet?

Ja, dat mag gewoon

Kun je niet gewoon kiezen voor halogeenverlichting in de badkamer ? Die zijn er wel met een voldoende ip waarde ( IP 44 is spatwaterdicht ) ?