W&T Wetenschap & Technologie
Een plek om te discussiëren over wetenschappelijke onderwerpen, wetenschappelijke problemen, technologische projecten en grootse uitvindingen.
24-03-2011
Zwarte gaten worden tegengewerkt door magnetische velden
De Europese gammasatelliet Integral heeft extreem hete materie waargenomen die op het punt staat om in een zwart gat te verdwijnen. Of toch niet? De waarnemingen laten de mogelijkheid open dat een deel van de materie nog kan ontsnappen.
Bij een zwart gat kun je maar beter niet in de buurt komen. Op enkele honderden kilometers van zijn 'oppervlak' kolkt de ruimte van de energierijke deeltjes en straling. Normaal gesproken zijn die deeltjes slechts een duizendste seconde van hun noodlottige einde verwijderd. Maar voor sommige van hen bestaat hoop.
Dat blijkt uit de eigenschappen van gammastraling die afkomstig is van het object Cygnus X-1 - een zwart gat dat samen met een reuzenster een bizarre dubbelster vormt. De metingen van Integral, die verspreid over zeven jaar hebben plaatsgevonden, laten zien dat de omgeving van dat zwarte gat één grote kluwen van magnetische veldlijnen is. En op sommige plaatsen is het magnetische veld zó sterk dat ze de deeltjes uit de zwaartekrachtsgreep van het zwarte gat kunnen losrukken en terug de ruimte schieten.
Hoe dat wegschieten precies in zijn werk gaat, is overigens nog onduidelijk. Mogelijk dat de Integral-metingen meer duidelijkheid over dit proces kunnen geven.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Zwarte gaten worden tegengewerkt door magnetische velden
De Europese gammasatelliet Integral heeft extreem hete materie waargenomen die op het punt staat om in een zwart gat te verdwijnen. Of toch niet? De waarnemingen laten de mogelijkheid open dat een deel van de materie nog kan ontsnappen.
Bij een zwart gat kun je maar beter niet in de buurt komen. Op enkele honderden kilometers van zijn 'oppervlak' kolkt de ruimte van de energierijke deeltjes en straling. Normaal gesproken zijn die deeltjes slechts een duizendste seconde van hun noodlottige einde verwijderd. Maar voor sommige van hen bestaat hoop.
Dat blijkt uit de eigenschappen van gammastraling die afkomstig is van het object Cygnus X-1 - een zwart gat dat samen met een reuzenster een bizarre dubbelster vormt. De metingen van Integral, die verspreid over zeven jaar hebben plaatsgevonden, laten zien dat de omgeving van dat zwarte gat één grote kluwen van magnetische veldlijnen is. En op sommige plaatsen is het magnetische veld zó sterk dat ze de deeltjes uit de zwaartekrachtsgreep van het zwarte gat kunnen losrukken en terug de ruimte schieten.
Hoe dat wegschieten precies in zijn werk gaat, is overigens nog onduidelijk. Mogelijk dat de Integral-metingen meer duidelijkheid over dit proces kunnen geven.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
08-04-2011
Versmeltende zwarte gaten verorberen elke tien jaar een ster
Wanneer twee sterrenstelsels met elkaar in botsing komen en versmelten, zullen ook de superzware zwarte gaten in hun kernen uiteindelijk met elkaar fuseren. Theoretici van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics hebben berekend dat zo'n versmolten superzwaar monster misschien wel eens per decennium een ster kan verzwelgen.
Bij het samensmelten van de zwarte gaten worden gravitatiegolven uitgezonden - rimpelingen in de ruimtetijd die zich met de lichtsnelheid voortplanten - en uit de berekeningen volgt dat die emissie vooral in één richting plaatsvindt. Het gevolg is dat het versmolten superzware zwarte gat een reactiekracht ondervindt, en uit zijn centrale positie wordt weggestoten. Het zwarte gat komt dan in dichtbevolkte delen van het sterrenstelsel terecht die aanvankelijk geen hinder ondervonden.
Verorberde sterren kunnen vlak voordat ze opgegeten worden zo extreem heet worden dat ze evenveel energie uitstralen als een supernova-explosie, aldus theoretici Nick Stone en Avi Loeb, die hun resultaten publiceerden in Monthly Notices of the Royal Astronomical Society . Met toekomstige detectoren moet het ook mogelijk zijn om de gravitatiegolven op te vangen die geproduceerd worden bij het versmelten van de superzware zwarte gaten en bij het opschrooken van sterren.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Versmeltende zwarte gaten verorberen elke tien jaar een ster
Wanneer twee sterrenstelsels met elkaar in botsing komen en versmelten, zullen ook de superzware zwarte gaten in hun kernen uiteindelijk met elkaar fuseren. Theoretici van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics hebben berekend dat zo'n versmolten superzwaar monster misschien wel eens per decennium een ster kan verzwelgen.
Bij het samensmelten van de zwarte gaten worden gravitatiegolven uitgezonden - rimpelingen in de ruimtetijd die zich met de lichtsnelheid voortplanten - en uit de berekeningen volgt dat die emissie vooral in één richting plaatsvindt. Het gevolg is dat het versmolten superzware zwarte gat een reactiekracht ondervindt, en uit zijn centrale positie wordt weggestoten. Het zwarte gat komt dan in dichtbevolkte delen van het sterrenstelsel terecht die aanvankelijk geen hinder ondervonden.
Verorberde sterren kunnen vlak voordat ze opgegeten worden zo extreem heet worden dat ze evenveel energie uitstralen als een supernova-explosie, aldus theoretici Nick Stone en Avi Loeb, die hun resultaten publiceerden in Monthly Notices of the Royal Astronomical Society . Met toekomstige detectoren moet het ook mogelijk zijn om de gravitatiegolven op te vangen die geproduceerd worden bij het versmelten van de superzware zwarte gaten en bij het opschrooken van sterren.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
15-06-2011
Vroegste zwarte gaten ontdekt
Een internationaal team van astronomen heeft de vroegste zwarte gaten ontdekt die ooit zijn waargenomen (Nature, 16 juni). De superzware objecten gaan schuil in de kernen van verre sterrenstelsels. Uit nadere analyse blijkt dat de groei van deze zwarte gaten gelijk op gaat met de ontwikkeling van de sterrenstelsels waar ze deel van uitmaken. Het is voor het eerst dat dit nauwe verband, dat eerder al bij nabijere stelsels was waargenomen, ook bij zulke verre, jonge stelsels is gemeten.
De superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels zijn alleen waarneembaar als zij bezig zijn om materie uit hun omgeving op te slokken. Bij dat proces wordt deze materie dermate heet, dat zij röntgenstraling gaat uitzenden.
De nu ontdekte zwarte gaten zijn ontdekt in zwakke sterrenstelsels die eerder met de Hubble-ruimtetelescoop waren vastgelegd. Door een vijftigtal opnamen van de röntgensatelliet Chandra digitaal bij elkaar op te tellen, konden hun superzware zwarte gaten zichtbaar worden gemaakt. Chandra registreerde daarbij alleen de meest energierijke röntgenstraling, wat erop duidt dat de omgeving van de zwarte gaten rijk is aan gas en stof. Dat verklaart waarom het zoveel moeite kost om deze objecten te kunnen zien.
De verste sterrenstelsels waarbij nu superzware zwarte gaten zijn waargenomen, bevinden zich op 13 miljard lichtjaar van de aarde. Dat betekent dat ze al bestonden toen het heelal nog maar 700 miljoen jaar oud was. Volgens de astronomen betekent dit dat deze objecten ofwel bij hun ontstaan al groot en zwaar waren of een zeer snelle groei hebben doorgemaakt.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Vroegste zwarte gaten ontdekt
Een internationaal team van astronomen heeft de vroegste zwarte gaten ontdekt die ooit zijn waargenomen (Nature, 16 juni). De superzware objecten gaan schuil in de kernen van verre sterrenstelsels. Uit nadere analyse blijkt dat de groei van deze zwarte gaten gelijk op gaat met de ontwikkeling van de sterrenstelsels waar ze deel van uitmaken. Het is voor het eerst dat dit nauwe verband, dat eerder al bij nabijere stelsels was waargenomen, ook bij zulke verre, jonge stelsels is gemeten.
De superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels zijn alleen waarneembaar als zij bezig zijn om materie uit hun omgeving op te slokken. Bij dat proces wordt deze materie dermate heet, dat zij röntgenstraling gaat uitzenden.
De nu ontdekte zwarte gaten zijn ontdekt in zwakke sterrenstelsels die eerder met de Hubble-ruimtetelescoop waren vastgelegd. Door een vijftigtal opnamen van de röntgensatelliet Chandra digitaal bij elkaar op te tellen, konden hun superzware zwarte gaten zichtbaar worden gemaakt. Chandra registreerde daarbij alleen de meest energierijke röntgenstraling, wat erop duidt dat de omgeving van de zwarte gaten rijk is aan gas en stof. Dat verklaart waarom het zoveel moeite kost om deze objecten te kunnen zien.
De verste sterrenstelsels waarbij nu superzware zwarte gaten zijn waargenomen, bevinden zich op 13 miljard lichtjaar van de aarde. Dat betekent dat ze al bestonden toen het heelal nog maar 700 miljoen jaar oud was. Volgens de astronomen betekent dit dat deze objecten ofwel bij hun ontstaan al groot en zwaar waren of een zeer snelle groei hebben doorgemaakt.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
16-06-2011
Zwart gat at ster op
De heldere uitbarsting van gammastraling die op 28 maart van dit jaar door de satelliet Swift werd opgemerkt, was wellicht de 'doodskreet' van een ster die door een superzwaar zwart gat werd verzwolgen. Tot deze conclusie komen astronomen die de resultaten van hun onderzoek van de gammaflits vrijdag in Science publiceren.
Normale gammaflitsen ontstaan als een zeer zware ster aan het eind van zijn leven op explosieve wijze afsluit. Doorgaans duurt zo'n flits, inclusief nasleep, hooguit een paar uur, maar die van 28 maart hield weken aan en bleek zich af te spelen in de kern van een sterrenstelsel op vier miljard lichtjaar van de aarde. Omdat de meeste, zo niet alle sterrenstelsels een superzwaar zwart gat in hun kern hebben, ontstond direct al het vermoeden dat de bron van de gammastraling dáár gezocht moest worden.
De meest plausibele verklaring is dat een ster door het zwarte gat aan flarden is getrokken. De stermaterie kolkt dan nog een tijd rond het zwarte gat voordat zij daarin verdwijnt, ongeveer zoals water rond het afvoerputje van een gootsteen. Volgens de astronomen is het heel bijzonder dat we getuige kunnen zijn van het einde van deze verre ster. De waargenomen röntgen- en gammastraling is namelijk voor een belangrijk deel afkomstig van twee straalstromen of jets van energierijke deeltjes die langs de rotatie-as van het zwarte gat de ruimte in worden geblazen voordat het zwarte gat de kans krijgt ze op te slokken. Het is niet meer dan toeval dat een van die jets in de richting van de aarde wijst.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Zwart gat at ster op
De heldere uitbarsting van gammastraling die op 28 maart van dit jaar door de satelliet Swift werd opgemerkt, was wellicht de 'doodskreet' van een ster die door een superzwaar zwart gat werd verzwolgen. Tot deze conclusie komen astronomen die de resultaten van hun onderzoek van de gammaflits vrijdag in Science publiceren.
Normale gammaflitsen ontstaan als een zeer zware ster aan het eind van zijn leven op explosieve wijze afsluit. Doorgaans duurt zo'n flits, inclusief nasleep, hooguit een paar uur, maar die van 28 maart hield weken aan en bleek zich af te spelen in de kern van een sterrenstelsel op vier miljard lichtjaar van de aarde. Omdat de meeste, zo niet alle sterrenstelsels een superzwaar zwart gat in hun kern hebben, ontstond direct al het vermoeden dat de bron van de gammastraling dáár gezocht moest worden.
De meest plausibele verklaring is dat een ster door het zwarte gat aan flarden is getrokken. De stermaterie kolkt dan nog een tijd rond het zwarte gat voordat zij daarin verdwijnt, ongeveer zoals water rond het afvoerputje van een gootsteen. Volgens de astronomen is het heel bijzonder dat we getuige kunnen zijn van het einde van deze verre ster. De waargenomen röntgen- en gammastraling is namelijk voor een belangrijk deel afkomstig van twee straalstromen of jets van energierijke deeltjes die langs de rotatie-as van het zwarte gat de ruimte in worden geblazen voordat het zwarte gat de kans krijgt ze op te slokken. Het is niet meer dan toeval dat een van die jets in de richting van de aarde wijst.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
13-07-2011
Zwarte gaten worden niet gevoed door galactische botsingen
Nieuw onderzoek, gebaseerd op gegevens van de Europese Very Large Telescope en XMM-Newton röntgensatelliet, heeft een verrassende conclusie opgeleverd. De meeste kolossale zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels zijn de afgelopen 11 miljard jaar niet geactiveerd door het samengaan van sterrenstelsels, zoals tot nu toe werd gedacht.
In het hart van de meeste, zo niet alle, grote sterrenstelsels schuilt een superzwaar zwart gat van miljoenen, soms zelfs miljarden zonsmassa's. In veel stelsels, waaronder ook ons eigen Melkwegstelsel, houdt dit centrale zwarte gat zich rustig. Maar in sommige stelsels, met name vroeg in de geschiedenis van ons heelal, doet het centrale monster zich te goed aan materiaal dat intense straling afgeeft terwijl het in het zwarte gat valt.
Een van de onopgeloste raadsels is waar het materiaal dat een slapend zwart gat activeert, en hevige uitbarstingen in de kern van zijn sterrenstelsel veroorzaakt, vandaan komt. Tot nu toe dachten veel astronomen dat de meeste van deze zogeheten actieve kernen op gang zijn gekomen door het samengaan van sterrenstelsels die elkaar dicht waren genaderd. Door zo'n fusie zou de aanwezige materie zodanig in beroering komen, dat er een toevoer van verse brandstof naar het centrale zwarte gat ontstaat. Maar zo simpel is het niet.
Een team van Europese astronomen heeft ontdekt dat actieve kernen doorgaans te vinden zijn in grote, zware sterrenstelsels die veel donkere materie bevatten. Dat is in strijd met wat theoretisch werd verwacht - als de meeste actieve kernen het gevolg zouden zijn van botsingen en samensmeltingen van sterrenstelsels, zouden ze vooral te vinden moeten zijn in sterrenstelsels van gemiddelde massa (ongeveer een biljoen zonsmassa's). Het team stelde echter vast dat de meeste actieve kernen deel uitmaken van stelsels die ongeveer twintig keer zo zwaar zijn als de waarde die door de samensmeltingstheorie wordt voorspeld.
Dat wijst erop dat actieve zwarte gaten vooral worden gevoed door processen binnen hun sterrenstelsel, zoals schijfinstabiliteiten en stellaire geboortegolven, en niet door galactische botsingen.
Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Zwarte gaten worden niet gevoed door galactische botsingen
Nieuw onderzoek, gebaseerd op gegevens van de Europese Very Large Telescope en XMM-Newton röntgensatelliet, heeft een verrassende conclusie opgeleverd. De meeste kolossale zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels zijn de afgelopen 11 miljard jaar niet geactiveerd door het samengaan van sterrenstelsels, zoals tot nu toe werd gedacht.
In het hart van de meeste, zo niet alle, grote sterrenstelsels schuilt een superzwaar zwart gat van miljoenen, soms zelfs miljarden zonsmassa's. In veel stelsels, waaronder ook ons eigen Melkwegstelsel, houdt dit centrale zwarte gat zich rustig. Maar in sommige stelsels, met name vroeg in de geschiedenis van ons heelal, doet het centrale monster zich te goed aan materiaal dat intense straling afgeeft terwijl het in het zwarte gat valt.
Een van de onopgeloste raadsels is waar het materiaal dat een slapend zwart gat activeert, en hevige uitbarstingen in de kern van zijn sterrenstelsel veroorzaakt, vandaan komt. Tot nu toe dachten veel astronomen dat de meeste van deze zogeheten actieve kernen op gang zijn gekomen door het samengaan van sterrenstelsels die elkaar dicht waren genaderd. Door zo'n fusie zou de aanwezige materie zodanig in beroering komen, dat er een toevoer van verse brandstof naar het centrale zwarte gat ontstaat. Maar zo simpel is het niet.
Een team van Europese astronomen heeft ontdekt dat actieve kernen doorgaans te vinden zijn in grote, zware sterrenstelsels die veel donkere materie bevatten. Dat is in strijd met wat theoretisch werd verwacht - als de meeste actieve kernen het gevolg zouden zijn van botsingen en samensmeltingen van sterrenstelsels, zouden ze vooral te vinden moeten zijn in sterrenstelsels van gemiddelde massa (ongeveer een biljoen zonsmassa's). Het team stelde echter vast dat de meeste actieve kernen deel uitmaken van stelsels die ongeveer twintig keer zo zwaar zijn als de waarde die door de samensmeltingstheorie wordt voorspeld.
Dat wijst erop dat actieve zwarte gaten vooral worden gevoed door processen binnen hun sterrenstelsel, zoals schijfinstabiliteiten en stellaire geboortegolven, en niet door galactische botsingen.
Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
27-07-2011
Gasstroom naar zwart gat waargenomen
Met de Amerikaanse röntgensatelliet Chandra is voor het eerst duidelijk in beeld gebracht hoe heet gas naar een zwart gat toe stroomt. Het onderzochte zwarte gat bevindt zich in het centrum van het grote sterrenstelsel NGC 3115, op ongeveer 32 miljoen lichtjaar van de aarde.
Gas dat naar een zwart gat toe stroomt wordt samengedrukt en daardoor heet. De onderzoekers hebben vastgesteld dat de stijging van de temperatuur van het gas rond het zwarte gat in NGC 3115 op ongeveer 700 lichtjaar van het centrum begint. Daaruit kan worden afgeleid dat het zwarte gat ongeveer twee miljard keer zo zwaar is als de zon, waarmee dit het meest nabije zwarte gat van die omvang is.
Uit de eigenschappen van het waargenomen gas blijkt dat het naar het zwarte gat toe stroomt. Merkwaardig is wel dat er vrij weinig röntgenstraling uit de omgeving van het superzware zwarte gat komt, terwijl de gasaanvoer aanzienlijk is (ongeveer twee zonsmassa's per eeuw). Of dat betekent dat niet al het gas dat naar het zwarte gat toe stroomt ook daarin eindigt, is nog onduidelijk.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Gasstroom naar zwart gat waargenomen
Met de Amerikaanse röntgensatelliet Chandra is voor het eerst duidelijk in beeld gebracht hoe heet gas naar een zwart gat toe stroomt. Het onderzochte zwarte gat bevindt zich in het centrum van het grote sterrenstelsel NGC 3115, op ongeveer 32 miljoen lichtjaar van de aarde.
Gas dat naar een zwart gat toe stroomt wordt samengedrukt en daardoor heet. De onderzoekers hebben vastgesteld dat de stijging van de temperatuur van het gas rond het zwarte gat in NGC 3115 op ongeveer 700 lichtjaar van het centrum begint. Daaruit kan worden afgeleid dat het zwarte gat ongeveer twee miljard keer zo zwaar is als de zon, waarmee dit het meest nabije zwarte gat van die omvang is.
Uit de eigenschappen van het waargenomen gas blijkt dat het naar het zwarte gat toe stroomt. Merkwaardig is wel dat er vrij weinig röntgenstraling uit de omgeving van het superzware zwarte gat komt, terwijl de gasaanvoer aanzienlijk is (ongeveer twee zonsmassa's per eeuw). Of dat betekent dat niet al het gas dat naar het zwarte gat toe stroomt ook daarin eindigt, is nog onduidelijk.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
11-08-2011
Lekt er toch informatie uit zwarte gaten?
Volgens twee natuurkundigen van de Universiteit van York zijn zwarte gaten nét iets minder zwart dan gedacht. In tegenstelling tot wat algemeen wordt aangenomen, zou er volgens Samuel Braunstein en Manas Patra toch informatie uit een zwart gat kunnen ontsnappen.
In een artikel in Physical Review Letters zetten de twee natuurkundigen hun ideeën uiteen, met de kanttekening dat er nog veel onzekerheid bestaat over de interpretatie van de theoretische resultaten. Het werk van Braunstein en Patra doet vermoeden dat ruimte, tijd en zelfs zwaartekracht geen fundamentele eigenschappen van de natuur zijn, maar zogeheten 'emergente' eigenschappen, die zich pas op basis van onderliggende verschijnselen en processen beginnen te manifesteren.
Kwantuminformatietheorie zou de beste kandidaat zijn voor een emergente theorie van de zwaartekracht, aldus de twee wetenschappers.
Eerder kwam ook de Amsterdamse hoogleraar en Spinozaprijswinnaar Erik Verlinde al met de suggestie dat zwaartekracht een emergente eigenschap van de natuur is.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Lekt er toch informatie uit zwarte gaten?
Volgens twee natuurkundigen van de Universiteit van York zijn zwarte gaten nét iets minder zwart dan gedacht. In tegenstelling tot wat algemeen wordt aangenomen, zou er volgens Samuel Braunstein en Manas Patra toch informatie uit een zwart gat kunnen ontsnappen.
In een artikel in Physical Review Letters zetten de twee natuurkundigen hun ideeën uiteen, met de kanttekening dat er nog veel onzekerheid bestaat over de interpretatie van de theoretische resultaten. Het werk van Braunstein en Patra doet vermoeden dat ruimte, tijd en zelfs zwaartekracht geen fundamentele eigenschappen van de natuur zijn, maar zogeheten 'emergente' eigenschappen, die zich pas op basis van onderliggende verschijnselen en processen beginnen te manifesteren.
Kwantuminformatietheorie zou de beste kandidaat zijn voor een emergente theorie van de zwaartekracht, aldus de twee wetenschappers.
Eerder kwam ook de Amsterdamse hoogleraar en Spinozaprijswinnaar Erik Verlinde al met de suggestie dat zwaartekracht een emergente eigenschap van de natuur is.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Dat zal waarschijnlijk dit artikel zijn 
Ik schrijf boeken over wetenschap en filosofie!
https://www.epsilon-uitga(...)e-tijd-materie/10996
https://www.spectrumboeke(...)k-niet-9789000386765
https://www.spectrumboeke(...)tronen-9789000395071
https://www.epsilon-uitga(...)e-tijd-materie/10996
https://www.spectrumboeke(...)k-niet-9789000386765
https://www.spectrumboeke(...)tronen-9789000395071
Ik post hier voor het eerst. Ik heb geen idee of dit al eerder genoemd is.
Maar ze zeggen toch altijd dat licht niet kan ontsnappen uit een zwart gat?
Dus dat zou betekenen dat op het moment net voordat dat een zwart gat ontstaat licht zich heel langzaam voortbeweegt? en kunnen we dat licht niet ergens waarnemen?
Ik ben hier wel echt een noob in dus waarschijnlijk heb ik het helemaal fout. Maar zou t wel leuk vinden als iemand mij dat kan uitleggen
Maar ze zeggen toch altijd dat licht niet kan ontsnappen uit een zwart gat?
Dus dat zou betekenen dat op het moment net voordat dat een zwart gat ontstaat licht zich heel langzaam voortbeweegt? en kunnen we dat licht niet ergens waarnemen?
Ik ben hier wel echt een noob in dus waarschijnlijk heb ik het helemaal fout. Maar zou t wel leuk vinden als iemand mij dat kan uitleggen
Waar leid je uit af dat licht zich langzaam voortbeweegt net voordat een zwart gat ontstaat?quote:Op zondag 14 augustus 2011 19:29 schreef hmkay het volgende:
Ik post hier voor het eerst. Ik heb geen idee of dit al eerder genoemd is.
Maar ze zeggen toch altijd dat licht niet kan ontsnappen uit een zwart gat?
Dus dat zou betekenen dat op het moment net voordat dat een zwart gat ontstaat licht zich heel langzaam voortbeweegt? en kunnen we dat licht niet ergens waarnemen?
Ik ben hier wel echt een noob in dus waarschijnlijk heb ik het helemaal fout. Maar zou t wel leuk vinden als iemand mij dat kan uitleggen
Lichtsnelheid is gewoon constant maar het kan niet ontsnappen aan de zwaartekracht van een zwart gat.
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
31-08-2011
Röntgensatelliet ontdekt dubbel zwart gat
In de kern van het spiraalstelsel NGC 3393 draaien twee superzware zwarte gaten om elkaar. Dat blijkt uit opnamen die met de NASA-röntgensatelliet Chandra zijn gemaakt. Met een afstand van 160 miljoen lichtjaar is dit het meest nabije voorbeeld van zo'n dubbel zwart gat (Nature, 1 september).
Waarschijnlijk hebben de beide zwarte gaten vroeger deel uitgemaakt van twee afzonderlijke sterrenstelsels. Deze zouden minstens een miljard jaar geleden met elkaar in botsing zijn gekomen en tot één stelsel zijn samengesmolten. Hun zwarte gaten, die elk zeker een miljoen zonsmassa's zwaar zijn, cirkelen nu nog op een onderlinge afstand van 490 lichtjaar om elkaar.
Dat zich in de kern van NGC 3393 twee superzware zwarte gaten bevinden, kwam als een verrassing. De aanwezigheid van één zo'n zwart gat werd al wel verwacht, omdat de kern van het stelsel een heldere bron van röntgenstraling is. Deze straling is afkomstig van materie die naar een zwart gat toe stroomt.
Aan NGC 3393 zelf is echter niet te zien dat het stelsel bij een botsing betrokken is geweest. Andere stelsels met een dubbel zwart gat in hun kern vertonen duidelijke vervormingen. Dat kan erop wijzen dat NGC 3393 het resultaat is van een botsing tussen een groot en een veel kleiner stelsel. In dat geval is de kans groot dat het ene zwarte gat in zijn kern veel groter is dan het andere, en dat de twee zwarte gaten binnen een miljard jaar met elkaar zullen fuseren.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Röntgensatelliet ontdekt dubbel zwart gat
In de kern van het spiraalstelsel NGC 3393 draaien twee superzware zwarte gaten om elkaar. Dat blijkt uit opnamen die met de NASA-röntgensatelliet Chandra zijn gemaakt. Met een afstand van 160 miljoen lichtjaar is dit het meest nabije voorbeeld van zo'n dubbel zwart gat (Nature, 1 september).
Waarschijnlijk hebben de beide zwarte gaten vroeger deel uitgemaakt van twee afzonderlijke sterrenstelsels. Deze zouden minstens een miljard jaar geleden met elkaar in botsing zijn gekomen en tot één stelsel zijn samengesmolten. Hun zwarte gaten, die elk zeker een miljoen zonsmassa's zwaar zijn, cirkelen nu nog op een onderlinge afstand van 490 lichtjaar om elkaar.
Dat zich in de kern van NGC 3393 twee superzware zwarte gaten bevinden, kwam als een verrassing. De aanwezigheid van één zo'n zwart gat werd al wel verwacht, omdat de kern van het stelsel een heldere bron van röntgenstraling is. Deze straling is afkomstig van materie die naar een zwart gat toe stroomt.
Aan NGC 3393 zelf is echter niet te zien dat het stelsel bij een botsing betrokken is geweest. Andere stelsels met een dubbel zwart gat in hun kern vertonen duidelijke vervormingen. Dat kan erop wijzen dat NGC 3393 het resultaat is van een botsing tussen een groot en een veel kleiner stelsel. In dat geval is de kans groot dat het ene zwarte gat in zijn kern veel groter is dan het andere, en dat de twee zwarte gaten binnen een miljard jaar met elkaar zullen fuseren.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
08-09-2011
Positie superzwaar zwart gat bepaald
Japanse radioastronomen hebben met ongekende precisie de positie bepaald van het superzware zwarte gat in de kern van het grote sterrenstelsel M87. Daaruit blijkt dat het helderste deel van de 'jet' van materie die deze kern uitstoot dichter bij het zwarte gat ligt dan tot nu toe werd gedacht (Nature, 8 september).
De meeste sterrenstelsels hebben een zwart gat in hun kern dat honderden miljoenen of, zoals bij M87, zelfs miljarden zonsmassa's zwaar is. Hoewel zwarte gaten bekend staan als kosmische veelvraten die alles wat in hun buurt komt opslokken, zijn het nogal slordige eters. De materie die zij aantrekken verzamelt zich in eerste instantie in een schijf rond het zwarte gat. Een deel van de materie van deze 'accretieschijf' verdwijnt uiteindelijk in het zwarte gat, de rest wordt weer terug de ruimte in geblazen in de vorm van twee bundels van snelle deeltjes: de jets.
Volgens een veel gebruikt model wordt het jetmateriaal uit de schijf opgetild door het sterke magnetische veld in de buurt van het zwarte gat. Het opgetilde materiaal wordt vervolgens door schokgolven of een ander mechanisme tot grote snelheden versneld. Observationele bewijzen voor dit model ontbraken echter.
Met behulp van de Very Long Baseline Array (VLBA), een groot netwerk van radiotelescopen, hebben de astronomen nu ontdekt dat het helderste deel van de jet op minder dan 0,02 lichtjaar van het zwarte gat ligt. Dat is een veel kleinere afstand dan bestaande modellen voorspellen.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Positie superzwaar zwart gat bepaald
Japanse radioastronomen hebben met ongekende precisie de positie bepaald van het superzware zwarte gat in de kern van het grote sterrenstelsel M87. Daaruit blijkt dat het helderste deel van de 'jet' van materie die deze kern uitstoot dichter bij het zwarte gat ligt dan tot nu toe werd gedacht (Nature, 8 september).
De meeste sterrenstelsels hebben een zwart gat in hun kern dat honderden miljoenen of, zoals bij M87, zelfs miljarden zonsmassa's zwaar is. Hoewel zwarte gaten bekend staan als kosmische veelvraten die alles wat in hun buurt komt opslokken, zijn het nogal slordige eters. De materie die zij aantrekken verzamelt zich in eerste instantie in een schijf rond het zwarte gat. Een deel van de materie van deze 'accretieschijf' verdwijnt uiteindelijk in het zwarte gat, de rest wordt weer terug de ruimte in geblazen in de vorm van twee bundels van snelle deeltjes: de jets.
Volgens een veel gebruikt model wordt het jetmateriaal uit de schijf opgetild door het sterke magnetische veld in de buurt van het zwarte gat. Het opgetilde materiaal wordt vervolgens door schokgolven of een ander mechanisme tot grote snelheden versneld. Observationele bewijzen voor dit model ontbraken echter.
Met behulp van de Very Long Baseline Array (VLBA), een groot netwerk van radiotelescopen, hebben de astronomen nu ontdekt dat het helderste deel van de jet op minder dan 0,02 lichtjaar van het zwarte gat ligt. Dat is een veel kleinere afstand dan bestaande modellen voorspellen.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Hoe verklaar je dan dat een waarnemer buiten het zwarte gat een lichtstraal nooit voorbij de waarnemershorizon ziet gaan?quote:
[..]
Waar leid je uit af dat licht zich langzaam voortbeweegt net voordat een zwart gat ontstaat?
Lichtsnelheid is gewoon constant maar het kan niet ontsnappen aan de zwaartekracht van een zwart gat.
Je stellling
is in de algemene relativiteitstheorie een stuk subtieler, omdat je daar snelheden in veel gevallen niet meer globaal over je ruimtetijd kan definiëren; "snelheid" is een coordinaatafhankelijk concept. De lichtsnelheid is in de ART alleen "locaal constant". Mag jij bedenken of de lichtsnelheid ook constant is voor een versnelde waarnemerquote:Lichtsnelheid is gewoon constant
Zie ook deze site van Baez.
[ Bericht 16% gewijzigd door Haushofer op 13-09-2011 10:25:54 ]
Ik schrijf boeken over wetenschap en filosofie!
https://www.epsilon-uitga(...)e-tijd-materie/10996
https://www.spectrumboeke(...)k-niet-9789000386765
https://www.spectrumboeke(...)tronen-9789000395071
https://www.epsilon-uitga(...)e-tijd-materie/10996
https://www.spectrumboeke(...)k-niet-9789000386765
https://www.spectrumboeke(...)tronen-9789000395071
Een buitenstaander ziet een zwart gat nooit "volledig ontstaan", omdat de instorting van de ster op een gegeven moment voor zo'n buitenstaander steeds langzamer lijkt te gaanquote:
Ik post hier voor het eerst. Ik heb geen idee of dit al eerder genoemd is.
Maar ze zeggen toch altijd dat licht niet kan ontsnappen uit een zwart gat?
Dus dat zou betekenen dat op het moment net voordat dat een zwart gat ontstaat licht zich heel langzaam voortbeweegt? en kunnen we dat licht niet ergens waarnemen?
Ik ben hier wel echt een noob in dus waarschijnlijk heb ik het helemaal fout. Maar zou t wel leuk vinden als iemand mij dat kan uitleggen
Zulk licht, "net voor het ontstaan", zal vast ergens te vinden zijn, maar hoeveel bruikbare informatie daar uit te halen is zou ik niet weten.
Welkom, trouwens
Ik schrijf boeken over wetenschap en filosofie!
https://www.epsilon-uitga(...)e-tijd-materie/10996
https://www.spectrumboeke(...)k-niet-9789000386765
https://www.spectrumboeke(...)tronen-9789000395071
https://www.epsilon-uitga(...)e-tijd-materie/10996
https://www.spectrumboeke(...)k-niet-9789000386765
https://www.spectrumboeke(...)tronen-9789000395071
19-09-2011
Mini zwarte gaatjes doen sterren trillen
Wat gebeurt er als er een mini zwart gat door een ster beweegt? Shravan Hanasoge van de Princeton-universiteit en Michael Kesden van New York University hebben dat berekend met behulp van computermodellen. Dankzij de zwaartekracht van het piepkleine zwarte gaatje ontstaan er karakteristieke trillingen aan het oppervlak van de ster. Die zouden in principe vanaf de aarde waarneembaar moeten zijn, aldus de twee onderzoekers in een artikel in Physical Review Letters .
Volgens sommige kosmologische theorieën zouden er in de allereerste levensmomenten van het heelal microscopische zwarte gaatjes kunnen zijn ontstaan, met de afmetingen van elementaire deeltjes maar met de massa van planetoïden. Het is zelfs denkbaar dat op z'n minst een deel van de mysterieuze donkere materie in het heelal uit dit soort oer-zwarte gaatjes bestaat. Volgens Hanasoge en Kesden zou het ongeveer tienduizend keer per jaar moeten voorkomen dat zo'n mini zwart gat in 'botsing' komt met een van de sterren in het Melkwegstelsel.
Uit de modelberekeningen volgt dat de ster daarbij niet wordt opgeslokt, zoals bij een groter zwart gat het geval zou zijn. In plaats daarvan beweegt het microscopische zwarte gaatje met hoge snelheid dwars door de ster heen, en ontstaat er in het inwendige en aan het oppervlak van de ster een karakteristiek patroon van golven en trillingen, als gevolg van de zwaartekracht van het zwarte gaatje.
Sterrenkundigen slagen er steeds beter in om precisiewaarnemingen te doen aan de trillingen van andere sterren. Via die techniek van de asteroseismologie moet het in principe mogelijk zijn om de voorspelde patronen te detecteren en te herkennen.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Mini zwarte gaatjes doen sterren trillen
Wat gebeurt er als er een mini zwart gat door een ster beweegt? Shravan Hanasoge van de Princeton-universiteit en Michael Kesden van New York University hebben dat berekend met behulp van computermodellen. Dankzij de zwaartekracht van het piepkleine zwarte gaatje ontstaan er karakteristieke trillingen aan het oppervlak van de ster. Die zouden in principe vanaf de aarde waarneembaar moeten zijn, aldus de twee onderzoekers in een artikel in Physical Review Letters .
Volgens sommige kosmologische theorieën zouden er in de allereerste levensmomenten van het heelal microscopische zwarte gaatjes kunnen zijn ontstaan, met de afmetingen van elementaire deeltjes maar met de massa van planetoïden. Het is zelfs denkbaar dat op z'n minst een deel van de mysterieuze donkere materie in het heelal uit dit soort oer-zwarte gaatjes bestaat. Volgens Hanasoge en Kesden zou het ongeveer tienduizend keer per jaar moeten voorkomen dat zo'n mini zwart gat in 'botsing' komt met een van de sterren in het Melkwegstelsel.
Uit de modelberekeningen volgt dat de ster daarbij niet wordt opgeslokt, zoals bij een groter zwart gat het geval zou zijn. In plaats daarvan beweegt het microscopische zwarte gaatje met hoge snelheid dwars door de ster heen, en ontstaat er in het inwendige en aan het oppervlak van de ster een karakteristiek patroon van golven en trillingen, als gevolg van de zwaartekracht van het zwarte gaatje.
Sterrenkundigen slagen er steeds beter in om precisiewaarnemingen te doen aan de trillingen van andere sterren. Via die techniek van de asteroseismologie moet het in principe mogelijk zijn om de voorspelde patronen te detecteren en te herkennen.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
quote:
[..]
Hoe verklaar je dan dat een waarnemer buiten het zwarte gat een lichtstraal nooit voorbij de waarnemershorizon ziet gaan?
Ik schrijf boeken over wetenschap en filosofie!
https://www.epsilon-uitga(...)e-tijd-materie/10996
https://www.spectrumboeke(...)k-niet-9789000386765
https://www.spectrumboeke(...)tronen-9789000395071
https://www.epsilon-uitga(...)e-tijd-materie/10996
https://www.spectrumboeke(...)k-niet-9789000386765
https://www.spectrumboeke(...)tronen-9789000395071
quote:
Heb ik die vraag niet beantwoord?
Ik zal je link eens doornemen vanavond, is een flinke lap tekst.
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
20-09-2011
WISE-telescoop ziet de flikkerende jet van een zwart gat
Astronomen, onder wie Sera Markoff en Dave Russell van de Universiteit van Amsterdam, hebben met behulp van NASA's infraroodtelescoop WISE het herhaaldelijk opvlammen van de jet (straalstroom) van een zwart gat gezien. Het gaat om plotselinge, willekeurige flitsen, waarbij de jet in een paar uur tijd drie keer zo helder wordt. Het onderzoeksresultaat wordt vandaag gepubliceerd in Astrophysical Journal Letters .
Zwart gat GX 339-4 was al bekend. Het staat op meer dan 20.000 lichtjaar afstand in de buurt van het centrum van de Melkweg en heeft een massa van zeker zes keer die van de zon. De sterrenkundigen konden met de infraroodcamera van WISE voor het eerst inzoomen op de binnenste regionen van de basis van de jet (de snelle straalvormige gasstroom die uit het zwarte gat komt en hoogenergetische straling het heelal in slingert).
De resultaten verrasten de astronomen. Ze zagen grote en onregelmatige veranderingen in de activiteit van de jet, variërend van 11 seconden tot een paar uur. Nooit eerder is dit met zo'n grote precisie vastgelegd. De astronomen deden ook de beste metingen tot nu toe aan het magnetisch veld van een zwart gat, dat 30.000 keer zo sterk is als dat van de aarde. Dat sterke magneetveld zorgt ervoor dat de stroom van materie versneld wordt en in een nauwe straalstroom het heelal wordt ingeblazen.
(allesoversterrenkunde)
WISE-telescoop ziet de flikkerende jet van een zwart gat
Astronomen, onder wie Sera Markoff en Dave Russell van de Universiteit van Amsterdam, hebben met behulp van NASA's infraroodtelescoop WISE het herhaaldelijk opvlammen van de jet (straalstroom) van een zwart gat gezien. Het gaat om plotselinge, willekeurige flitsen, waarbij de jet in een paar uur tijd drie keer zo helder wordt. Het onderzoeksresultaat wordt vandaag gepubliceerd in Astrophysical Journal Letters .
Zwart gat GX 339-4 was al bekend. Het staat op meer dan 20.000 lichtjaar afstand in de buurt van het centrum van de Melkweg en heeft een massa van zeker zes keer die van de zon. De sterrenkundigen konden met de infraroodcamera van WISE voor het eerst inzoomen op de binnenste regionen van de basis van de jet (de snelle straalvormige gasstroom die uit het zwarte gat komt en hoogenergetische straling het heelal in slingert).
De resultaten verrasten de astronomen. Ze zagen grote en onregelmatige veranderingen in de activiteit van de jet, variërend van 11 seconden tot een paar uur. Nooit eerder is dit met zo'n grote precisie vastgelegd. De astronomen deden ook de beste metingen tot nu toe aan het magnetisch veld van een zwart gat, dat 30.000 keer zo sterk is als dat van de aarde. Dat sterke magneetveld zorgt ervoor dat de stroom van materie versneld wordt en in een nauwe straalstroom het heelal wordt ingeblazen.
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Zover ik kan zien, niet.quote:
[..]
Heb ik die vraag niet beantwoord?
Ik zal je link eens doornemen vanavond, is een flinke lap tekst.
Je stelt dat "de lichtsnelheid gewoon constant is", waarmee je lijkt te impliceren dat elke waarnemer exact dezelfde lichtsnelheid meet. Dat zou betekenen dat een waarnemer buiten een zwart gat zou moeten zien dat een lichtstraal netjes een zwart gat binnenvalt, toch?
Snelheid is een coordinaatafhankelijk begrip; je deelt een afstand door een tijd, en die twee dingen hangen af van je coordinaten (oftewel: van de waarnemer). Een versnellende waarnemer zal niet dezelfde lichtsnelheid meten als een inertiaalwaarnemer, en een waarnemer in een zwaartekrachtsveld zal alleen "lokaal" (dus "binnen een beperkte ruimtetijdregio om hem/haar heen) meten dat de lichtsnelheid constant is. Dat is ook het idee van het equivalentiebeginsel, dat je lokaal altijd de speciale relativiteitstheorie (waarin je natuurlijk prima versnellingen kunt doorrekenen) kunt gebruiken.
Ik schrijf boeken over wetenschap en filosofie!
https://www.epsilon-uitga(...)e-tijd-materie/10996
https://www.spectrumboeke(...)k-niet-9789000386765
https://www.spectrumboeke(...)tronen-9789000395071
https://www.epsilon-uitga(...)e-tijd-materie/10996
https://www.spectrumboeke(...)k-niet-9789000386765
https://www.spectrumboeke(...)tronen-9789000395071
Zou het niet zo kunnen zijn dat een zwart gat hol is?
Alle invallende materie wordt tot staan gebracht in de waarnemershorizon omdat hier de tijd tot stilstand gekomen is.
Een zwart gat bestaat dan uit een bolschil waarin alle materie geconcentreerd is, een leuke bijzonderheid zou dan zijn dat er binnen de bolschil geen gravitatie heerst.
Alle invallende materie wordt tot staan gebracht in de waarnemershorizon omdat hier de tijd tot stilstand gekomen is.
Een zwart gat bestaat dan uit een bolschil waarin alle materie geconcentreerd is, een leuke bijzonderheid zou dan zijn dat er binnen de bolschil geen gravitatie heerst.
Onlangs The Black Hole War gelezen van Leonard Susskind.
Als je geinteresseerd bent in dit onderwerp maar er nog niet zo heel veel van weet kun je het best dat boek lezen. Wordt erg mooi uitgelegd.
http://www.amazon.com/Bla(...)id=1316670091&sr=8-1
Als je geinteresseerd bent in dit onderwerp maar er nog niet zo heel veel van weet kun je het best dat boek lezen. Wordt erg mooi uitgelegd.
http://www.amazon.com/Bla(...)id=1316670091&sr=8-1
Je weet..
Dat is een waarnemersafhankelijk statement.quote:
Zou het niet zo kunnen zijn dat een zwart gat hol is?
Alle invallende materie wordt tot staan gebracht in de waarnemershorizon omdat hier de tijd tot stilstand gekomen is.
Ik schrijf boeken over wetenschap en filosofie!
https://www.epsilon-uitga(...)e-tijd-materie/10996
https://www.spectrumboeke(...)k-niet-9789000386765
https://www.spectrumboeke(...)tronen-9789000395071
https://www.epsilon-uitga(...)e-tijd-materie/10996
https://www.spectrumboeke(...)k-niet-9789000386765
https://www.spectrumboeke(...)tronen-9789000395071
Dank u voor de wijze woorden o Grote Haushofer
De link moet ik nog steeds even doornemen, nog niet aan toegekomen
De link moet ik nog steeds even doornemen, nog niet aan toegekomen
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Kijk maar even, daar wordt het erg leuk uitgelegd
Er zijn van die hardnekkige misverstanden in de RT die moeilijk uit te bannen zijn. Voorbeelden daarvan zijn "de lichtsnelheid is voor elke waarnemer hetzelfde" en "de speciale relativiteitstheorie kan geen versnellingen beschrijven".
Er zijn van die hardnekkige misverstanden in de RT die moeilijk uit te bannen zijn. Voorbeelden daarvan zijn "de lichtsnelheid is voor elke waarnemer hetzelfde" en "de speciale relativiteitstheorie kan geen versnellingen beschrijven".
Ik schrijf boeken over wetenschap en filosofie!
https://www.epsilon-uitga(...)e-tijd-materie/10996
https://www.spectrumboeke(...)k-niet-9789000386765
https://www.spectrumboeke(...)tronen-9789000395071
https://www.epsilon-uitga(...)e-tijd-materie/10996
https://www.spectrumboeke(...)k-niet-9789000386765
https://www.spectrumboeke(...)tronen-9789000395071
Niet voorbij de waarnemershorizon Zolang de massa m gelijk of groter dan 0 is 
Zolang de massa m gelijk of groter dan 0 is
Ik schrijf boeken over wetenschap en filosofie!
https://www.epsilon-uitga(...)e-tijd-materie/10996
https://www.spectrumboeke(...)k-niet-9789000386765
https://www.spectrumboeke(...)tronen-9789000395071
https://www.epsilon-uitga(...)e-tijd-materie/10996
https://www.spectrumboeke(...)k-niet-9789000386765
https://www.spectrumboeke(...)tronen-9789000395071
Ik denk dat er onderscheid gemaakt moet worden in 2 soorten referenties waarbij de lichtsnelheid altijd constant blijft.quote:
[..]
Zover ik kan zien, niet.
Je stelt dat "de lichtsnelheid gewoon constant is", waarmee je lijkt te impliceren dat elke waarnemer exact dezelfde lichtsnelheid meet. Dat zou betekenen dat een waarnemer buiten een zwart gat zou moeten zien dat een lichtstraal netjes een zwart gat binnenvalt, toch?
Snelheid is een coordinaatafhankelijk begrip; je deelt een afstand door een tijd, en die twee dingen hangen af van je coordinaten (oftewel: van de waarnemer). Een versnellende waarnemer zal niet dezelfde lichtsnelheid meten als een inertiaalwaarnemer, en een waarnemer in een zwaartekrachtsveld zal alleen "lokaal" (dus "binnen een beperkte ruimtetijdregio om hem/haar heen) meten dat de lichtsnelheid constant is. Dat is ook het idee van het equivalentiebeginsel, dat je lokaal altijd de speciale relativiteitstheorie (waarin je natuurlijk prima versnellingen kunt doorrekenen) kunt gebruiken.
1) verschil in snelheid van de referentiestelsels. Je eigen tijd / lichtsnelheid is constant, waarbij een lichtstraal verzonden vanuit een snel bewegend 2e referentiestelsel langzamer lijkt te gaan dan c ten opzichte van de persoon in het 2e referentiestelsel. Dit wordt echter gecompenseerd door de verandering van lengte en vertraging van verstrijken van tijd van het 2e referentiestelsel gezien vanuit de 1e persoon.
2) verschil in zwaartekracht, waar we het hier over hebben. Waarbij de ruimte kleiner / korter wordt en de tijd langzamer gaat wanneer de zwaartekracht toeneemt. Zodra je bij de event horizon aankomt is de ruimte gigantisch ingekort en staat de tijd bijna stil voor de buitenstaander. Puur naar het licht gekeken lijkt het stil te gaan staan. Echter is de lichtsnelheid (ruimte / tijd) nog steeds c. Voor de ongelukkige persoon die het event horizon nadert lijkt de ruimte verder van de massa groter te worden en de tijd sneller te gaan. Puur naar het licht gekeken lijkt het te snel te gaan, maar ruimte / tijd is nog steeds c.
Nu mijn persoonlijke visie: de observeerder zal het licht nooit voorbij de event horizon zien gaan. Het 'slachtoffer' zal het universum zien eindigen voordat hij het event horizon passeert. In beide gevallen wordt het event horizon niet gepasseerd voordat de tijd naar oneindig is gegaan. De persoon vlak bij het event horizon heeft ten opzichte van de 'buitenwereld' een tijdreis gemaakt naar het einde van het universum.
volgende gedachtestap: als het 'slachtoffer' nooit voorbij het event horizon komt, hoe heeft de oorspronkelijke massa zich dan ooit voorbij het event horizon kunnen verplaatsen? Vlak voordat het laatste deeltje hier voorbij zal gaan, zit je op 99,999% van de benodigde massa en de effecten die daarbij optreden, kleine ruimte / trage tijd. Dit deeltje zal zo goed als stil staan en nooit binnen de grens kunnen komen om daadwerkelijk genoeg massa binnen het volume te hebben voor het ontstaan van het event horizon.
Hopelijk ben ik te volgen...
Hi, I'm a signature virus, put me in your signature to help me spread :)
Dan ga je voorbij aan hoe relativiteit werkt. De reiziger, kan zelf ook observant kan worden, kan weer een andere reiziger naar de lichtsnelheid zien accelereren en vervolgens deze stil zien staan, etc. Tijd houdt nooit op, alleen de reference frames worden zo verbogen, dat je er niet meer vanuit alle situaties bijkan, behalve als je er een eeuwigheid voor uittrekt.. als zwaartekracht de atomen zelf niet uit elkaar zou trekken.quote:Nu mijn persoonlijke visie: de observeerder zal het licht nooit voorbij de event horizon zien gaan. Het 'slachtoffer' zal het universum zien eindigen voordat hij het event horizon passeert. In beide gevallen wordt het event horizon niet gepasseerd voordat de tijd naar oneindig is gegaan.
klopt, je kunt met 0,99c bewegen en ten opzichte van jezelf weer iemand met 0,99c zien bewegen.quote:
[..]
Dan ga je voorbij aan hoe relativiteit werkt. De reiziger, kan zelf ook observant kan worden, kan weer een andere reiziger naar de lichtsnelheid zien accelereren en vervolgens deze stil zien staan, etc. Tijd houdt nooit op, alleen de reference frames worden zo verbogen, dat je er niet meer vanuit alle situaties bijkan, behalve als je er een eeuwigheid voor uittrekt.. als zwaartekracht de atomen zelf niet uit elkaar zou trekken.
Waar ik echter op doelde was bij het passeren van een event horizon. Daar kun je je voorganger niet zien omdat gesuggereerd wordt dat daar de bewegingsrichting van licht en materie beperkt wordt.
Hi, I'm a signature virus, put me in your signature to help me spread :)
Niet dat wordt het niet. Alleen de ruimtetijd (het reference frame) is zo gekromd dat teruggaan een bijna oneindige hoeveelheid energie kost (gerelateerd aan het zwarte gat) en oneindig lang duurt (of bijna oneindig lang, als alles een minimale rustmassa zou hebben). Aangezien je dat niet hebt, kan je er niet meer uit. Daarnaast worden de reference frames zo extreem gekromd en versmolten dat atomen uit elkaar vallen, je zou kunnen zeggen dat alle reference frames gelijk worden getrokken in het gat, waarbij de holografische staat van het universum ophoud te bestaan.quote:
[..]
klopt, je kunt met 0,99c bewegen en ten opzichte van jezelf weer iemand met 0,99c zien bewegen.
Waar ik echter op doelde was bij het passeren van een event horizon. Daar kun je je voorganger niet zien omdat gesuggereerd wordt dat daar de bewegingsrichting van licht en materie beperkt wordt.
[ Bericht 1% gewijzigd door Onverlaatje op 28-09-2011 18:42:38 ]
Is de theorie van Nassim Haramein hier al eens ter sprake gekomen? Er is weinig informatie te vinden over deze man maar hij lijkt te verklaren hoe het heelal aan zijn energieverdeling komt.
Ik kwam gisteren deze presentatie tegen waarin hij uitlegt hoe je met geometrische vormen alles lijkt te kunnen verklaren.
Het is een lange zit, de delen zijn ieder 2 uur en 3 kwartier maar hij weet het (men name voor leken zoals mij) erg interessant te houden. In het tweede deel behandelt hij bepaalde graancirkels en ook religie, wat het een beetje zweverig maakt maar met name in het eerste deel lijkt hij te verklaren hoe energie bepaalde vormen kan aannemen.
Vorige week kwam het bericht naar buiten dat heel misschien de mogelijkheid bestaat dat deeltjes sneller dan licht kunnen reizen. Volgens mij is dat met deze theorie prima te verklaren adhv de spin van een massa, in dit geval de aarde.
Hier het artikel (PDF) http://www.theresonancepr(...)SProton_Haramein.pdf
[ Bericht 5% gewijzigd door Robus op 28-09-2011 23:27:34 ]
Ik kwam gisteren deze presentatie tegen waarin hij uitlegt hoe je met geometrische vormen alles lijkt te kunnen verklaren.
Het is een lange zit, de delen zijn ieder 2 uur en 3 kwartier maar hij weet het (men name voor leken zoals mij) erg interessant te houden. In het tweede deel behandelt hij bepaalde graancirkels en ook religie, wat het een beetje zweverig maakt maar met name in het eerste deel lijkt hij te verklaren hoe energie bepaalde vormen kan aannemen.
Vorige week kwam het bericht naar buiten dat heel misschien de mogelijkheid bestaat dat deeltjes sneller dan licht kunnen reizen. Volgens mij is dat met deze theorie prima te verklaren adhv de spin van een massa, in dit geval de aarde.
Hier het artikel (PDF) http://www.theresonancepr(...)SProton_Haramein.pdf
[ Bericht 5% gewijzigd door Robus op 28-09-2011 23:27:34 ]
29-09-2011
Ruimtetelescopen onthullen geheimen zwart gat
Superzware zwarte gaten, zoals die in kernen van actieve sterrenstelsels worden aangetroffen, kunnen grote hoeveelheden gas opslokken. Hierbij morsen ze veel 'voedsel', dat wordt afgestoten in de vorm van een turbulente uitstroom van gas. Een internationaal team van sterrenkundigen heeft nu voor het eerst enkele bijzondere eigenschappen van dat proces blootgelegd. Ze vonden boven het zwarte gat een 'corona' van heet gas die UV-straling omzet in röntgenstraling. Ook ontdekten ze koude 'gaskogels' die met snelheden tot 700 km/s van het zwarte gat wegschieten.
In tegenstelling tot wat veel mensen denken wordt niet alle materie rond een zwart gat opgeslokt. Op weg naar binnen zenden het gas en stof grote hoeveelheden röntgen- en ultraviolette straling uit. Deze straling kan zo sterk zijn dat een deel van het binnenstromende gas wordt omgeleid. Dit veroorzaakt winden die met een snelheid van vele honderden kilometers per seconde van het zwarte gat af bewegen.
Een internationaal team van sterrenkundigen, onder leiding van Jelle Kaastra van het Nederlandse Instituut voor Ruimteonderzoek SRON, heeft een van de helderste superzware gaten die we kennen nader onderzocht. Dit 'monster' in het verre sterrenstelsel Markarian 509 is meer dan 300 miljoen zonsmassa's zwaar. Door het kerngebied van dit stelsel met vijf satellieten te bestuderen, werd boven de materieschijf die het centrale zwarte gat omringt een corona van heet gas ontdekt.
De ontdekking van de koude 'gaskogels' die het zwarte gat wegschiet, is onder meer te danken aan een door SRON ontwikkeld instrument van de satelliet XMM-Newton. Gebleken is dat dit gas grotendeels afkomstig is uit een gordel van gas en stof die het zwarte gat op een afstand van meer dan vijftien lichtjaar omringt. Zelfs op die grote afstand is de energie die vlak bij het zwarte gat vrijkomt blijkbaar nog voldoende om grote hoeveelheden gas weg te blazen.
Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Ruimtetelescopen onthullen geheimen zwart gat
Superzware zwarte gaten, zoals die in kernen van actieve sterrenstelsels worden aangetroffen, kunnen grote hoeveelheden gas opslokken. Hierbij morsen ze veel 'voedsel', dat wordt afgestoten in de vorm van een turbulente uitstroom van gas. Een internationaal team van sterrenkundigen heeft nu voor het eerst enkele bijzondere eigenschappen van dat proces blootgelegd. Ze vonden boven het zwarte gat een 'corona' van heet gas die UV-straling omzet in röntgenstraling. Ook ontdekten ze koude 'gaskogels' die met snelheden tot 700 km/s van het zwarte gat wegschieten.
In tegenstelling tot wat veel mensen denken wordt niet alle materie rond een zwart gat opgeslokt. Op weg naar binnen zenden het gas en stof grote hoeveelheden röntgen- en ultraviolette straling uit. Deze straling kan zo sterk zijn dat een deel van het binnenstromende gas wordt omgeleid. Dit veroorzaakt winden die met een snelheid van vele honderden kilometers per seconde van het zwarte gat af bewegen.
Een internationaal team van sterrenkundigen, onder leiding van Jelle Kaastra van het Nederlandse Instituut voor Ruimteonderzoek SRON, heeft een van de helderste superzware gaten die we kennen nader onderzocht. Dit 'monster' in het verre sterrenstelsel Markarian 509 is meer dan 300 miljoen zonsmassa's zwaar. Door het kerngebied van dit stelsel met vijf satellieten te bestuderen, werd boven de materieschijf die het centrale zwarte gat omringt een corona van heet gas ontdekt.
De ontdekking van de koude 'gaskogels' die het zwarte gat wegschiet, is onder meer te danken aan een door SRON ontwikkeld instrument van de satelliet XMM-Newton. Gebleken is dat dit gas grotendeels afkomstig is uit een gordel van gas en stof die het zwarte gat op een afstand van meer dan vijftien lichtjaar omringt. Zelfs op die grote afstand is de energie die vlak bij het zwarte gat vrijkomt blijkbaar nog voldoende om grote hoeveelheden gas weg te blazen.
Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
10-10-2011
Zwarte gaten hinderen stervorming niet
Nieuw onderzoek wijst erop dat de superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels de vorming van nieuwe sterren toch niet hinderen. Die indruk bestond wel, omdat astronomen deze objecten voornamelijk aantroffen in de grootste, zwaarste sterrenstelsels, die vrijwel geen jonge sterren bevatten. Maar een nieuwe survey van sterrenstelsels van uiteenlopende aard pleit de zwarte gaten vrij.
In de kernen van de meeste, misschien zelfs alle grote sterrenstelsels bevindt zich een miljoenen zonsmassa's zwaar zwart gat. Dat object zelf is niet rechtstreeks waarneembaar, maar verraadt zijn aanwezigheid door zijn 'vraatzucht'. De materie die het uit zijn omgeving aantrekt, wordt dermate heet dat zij - voordat ze in het zwarte gat verdwijnt - intense röntgenstraling uitzendt.
Met de röntgensatellieten XMM-Newton en Chandra hebben Amerikaanse astronomen bij een steekproef van 25.000 sterrenstelsels nu 264 stelsels ontdekt die veel röntgenstraling produceren. Dat bleken sterrenstelsels van allerlei soorten te zijn: grote en kleine, stelsels met uitsluitend oude sterren en stelsels met veel jonge sterren. Kortom: de aanwezigheid van een superzwaar zwart gat dat materie opslokt uit zijn omgeving heeft geen invloed op de stervorming.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Zwarte gaten hinderen stervorming niet
Nieuw onderzoek wijst erop dat de superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels de vorming van nieuwe sterren toch niet hinderen. Die indruk bestond wel, omdat astronomen deze objecten voornamelijk aantroffen in de grootste, zwaarste sterrenstelsels, die vrijwel geen jonge sterren bevatten. Maar een nieuwe survey van sterrenstelsels van uiteenlopende aard pleit de zwarte gaten vrij.
In de kernen van de meeste, misschien zelfs alle grote sterrenstelsels bevindt zich een miljoenen zonsmassa's zwaar zwart gat. Dat object zelf is niet rechtstreeks waarneembaar, maar verraadt zijn aanwezigheid door zijn 'vraatzucht'. De materie die het uit zijn omgeving aantrekt, wordt dermate heet dat zij - voordat ze in het zwarte gat verdwijnt - intense röntgenstraling uitzendt.
Met de röntgensatellieten XMM-Newton en Chandra hebben Amerikaanse astronomen bij een steekproef van 25.000 sterrenstelsels nu 264 stelsels ontdekt die veel röntgenstraling produceren. Dat bleken sterrenstelsels van allerlei soorten te zijn: grote en kleine, stelsels met uitsluitend oude sterren en stelsels met veel jonge sterren. Kortom: de aanwezigheid van een superzwaar zwart gat dat materie opslokt uit zijn omgeving heeft geen invloed op de stervorming.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
14-10-2011
Botsingen maken zwarte gaten niet actief
Een grootschalig onderzoek van verre sterrenstelsels lijkt korte metten te hebben gemaakt met de theorie dat botsingen tussen sterrenstelsels verantwoordelijk zijn voor het activeren van de superzware zwarte gaten in de kernen van deze stelsels.
Foto: NU.nl/Allesoversterrenkunde.nl
Het onderzoek is uitgevoerd met de Hubble-ruimtetelescoop. Uit de survey, CANDELS geheten, blijkt dat stelsels met een actieve kern net zo vaak bij een botsing betrokken zijn als stelsels waarvan het centrale zwarte gat in diepe rust is.
Hoewel waarschijnlijk elk groot sterrenstelsel een zwart gat van vele miljoenen zonsmassa's in zijn kern heeft, is daar meestal weinig van te merken.
Pas als dat zwarte gat gaswolken of sterren uit zijn omgeving weet op te slokken, komt het tot leven: de materie die naar het zwarte gat toe stroomt wordt extreem heet en verandert daardoor in een bron van intense, energierijke straling.
Verstoord
Lang is gedacht dat sterrenstelsels door onderlinge botsingen zodanig worden verstoord, dat hun centrale zwarte gaten op een flinke aanvoer van sterren en gas mogen rekenen. Maar van zo'n direct verband lijkt dus geen sprake te zijn.
Bij de CANDELS-survey, waarbij sterrenstelsels tot op afstanden van elf miljard lichtjaar zijn onderzocht, zijn tal van stelsels met actieve kernen gevonden waarbij niets op een botsing met een soortgenoot wijst. Eerder was iets soortgelijks al vastgesteld bij sterrenstelsels op afstanden tot acht miljard lichtjaar.
De vraag is nu waardoor de superzware zwarte gaten dan wél actief worden. Volgens de onderzoekers moet dit oorzaak nu binnen de sterrenstelsels zelf worden gezocht. Misschien is het simpelweg een kwestie van toeval dat er af en toe een ster of gaswolk in de greep van zo'n zwart gat komt.
© NU.nl/Allesoversterrenkunde.nl
(nu.nl)
Botsingen maken zwarte gaten niet actief
Een grootschalig onderzoek van verre sterrenstelsels lijkt korte metten te hebben gemaakt met de theorie dat botsingen tussen sterrenstelsels verantwoordelijk zijn voor het activeren van de superzware zwarte gaten in de kernen van deze stelsels.
Foto: NU.nl/Allesoversterrenkunde.nl
Het onderzoek is uitgevoerd met de Hubble-ruimtetelescoop. Uit de survey, CANDELS geheten, blijkt dat stelsels met een actieve kern net zo vaak bij een botsing betrokken zijn als stelsels waarvan het centrale zwarte gat in diepe rust is.
Hoewel waarschijnlijk elk groot sterrenstelsel een zwart gat van vele miljoenen zonsmassa's in zijn kern heeft, is daar meestal weinig van te merken.
Pas als dat zwarte gat gaswolken of sterren uit zijn omgeving weet op te slokken, komt het tot leven: de materie die naar het zwarte gat toe stroomt wordt extreem heet en verandert daardoor in een bron van intense, energierijke straling.
Verstoord
Lang is gedacht dat sterrenstelsels door onderlinge botsingen zodanig worden verstoord, dat hun centrale zwarte gaten op een flinke aanvoer van sterren en gas mogen rekenen. Maar van zo'n direct verband lijkt dus geen sprake te zijn.
Bij de CANDELS-survey, waarbij sterrenstelsels tot op afstanden van elf miljard lichtjaar zijn onderzocht, zijn tal van stelsels met actieve kernen gevonden waarbij niets op een botsing met een soortgenoot wijst. Eerder was iets soortgelijks al vastgesteld bij sterrenstelsels op afstanden tot acht miljard lichtjaar.
De vraag is nu waardoor de superzware zwarte gaten dan wél actief worden. Volgens de onderzoekers moet dit oorzaak nu binnen de sterrenstelsels zelf worden gezocht. Misschien is het simpelweg een kwestie van toeval dat er af en toe een ster of gaswolk in de greep van zo'n zwart gat komt.
© NU.nl/Allesoversterrenkunde.nl
(nu.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Ik bedenk me net.. dat teruggaan een oneindige hoeveelheid energie kost, als je massa hebt. Wat nu als je geen massa hebt. Dan kan je met de lichtsnelheid uit het zwarte gat, in de vorm van straling. Je kan dus, als je je massa weet te nivelleren met het zwarte gat zodat het voor het zwarte gat lijkt alsof je geen massa hebt, ontsnappen uit het zwarte gat. Dat duurt heel erg lang, maar niet oneindig lang. Het zal langs de polen eenvoudiger gaan aangezien de centrifugale ruimtetijdgolven daar minder aanwezig zijn. Anders duurt het te lang, dan bestaat het universum zoals we dat kennen zelf niet eens meer.quote:
[..]
Niet dat wordt het niet. Alleen de ruimtetijd (het reference frame) is zo gekromd dat teruggaan een bijna oneindige hoeveelheid energie kost (gerelateerd aan het zwarte gat) en oneindig lang duurt (of bijna oneindig lang, als alles een minimale rustmassa zou hebben). Aangezien je dat niet hebt, kan je er niet meer uit. Daarnaast worden de reference frames zo extreem gekromd en versmolten dat atomen uit elkaar vallen, je zou kunnen zeggen dat alle reference frames gelijk worden getrokken in het gat, waarbij de holografische staat van het universum ophoud te bestaan.
17-11-2011
Astronomen weten nu 'alles' van zwart gat
Voor het eerst is het astronomen gelukt om een volledige beschrijving te geven van een zwart gat. De nauwkeurige metingen maken het mogelijk om de complete geschiedenis van het ongeveer zes miljoen jaar oude object te reconstrueren.
Het zwarte gat, dat deel uitmaakt van de dubbelster Cygnus X-1 draagt, is al bijna vijftig jaar een begrip in de sterrenkunde. Het heeft een normale ster als begeleider, waar hij materie van wegsnoept. Bij deze overdracht wordt de materie dermate heet, dat zij röntgenstraling uitzendt.
Het zwarte gat zelf zendt geen enkele waarneembare vorm van straling uit. Hierdoor kunnen er maar drie stukjes informatie over zo'n object worden verzameld: zijn massa, zijn rotatiesnelheid en zijn elektrische lading. Dankzij nieuwe metingen met drie röntgensatellieten en de VLBA, een groot Amerikaans netwerk van radiotelescopen, zijn de massa en rotatiesnelheid van het zwarte gat nu beter bekend dan ooit. Zijn elektrische lading is vrijwel nul.
De VLBA-metingen hebben uitsluitsel gegeven over de afstand van Cygnus X-1. Deze blijkt 6070 lichtjaar te bedragen, waar eerdere schattingen uitkwamen op 5800 tot 7800 lichtjaar. Uit de combinatie van deze nieuwe afstand en de gegevens die de afgelopen twintig jaar met de röntgensatellieten zijn verzameld, blijkt dat het zwarte gat in Cygnus X-1 bijna vijftien keer zo zwaar is als onze zon en meer dan achthonderd keer per seconde om zijn as tolt.
De VLBA-metingen hebben verder laten zien dat Cygnus X-1 maar heel traag beweegt ten opzichte van de sterren in zijn omgeving. Dat wijst erop dat het zwarte gat bij zijn geboorte geen grote 'schop' heeft gekregen. En dat versterkt het al bestaande vermoeden dat de ongeveer honderd zonsmassa's wegende ster waaruit hij is voortgekomen geen supernova-explosie heeft ondergaan, maar 'stilletjes' in elkaar is gezakt.
NASA's Chandra Adds to Black Hole Birth Announcement
http://chandra.si.edu/press/11_releases/press_111711.html
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Astronomen weten nu 'alles' van zwart gat
Voor het eerst is het astronomen gelukt om een volledige beschrijving te geven van een zwart gat. De nauwkeurige metingen maken het mogelijk om de complete geschiedenis van het ongeveer zes miljoen jaar oude object te reconstrueren.
Het zwarte gat, dat deel uitmaakt van de dubbelster Cygnus X-1 draagt, is al bijna vijftig jaar een begrip in de sterrenkunde. Het heeft een normale ster als begeleider, waar hij materie van wegsnoept. Bij deze overdracht wordt de materie dermate heet, dat zij röntgenstraling uitzendt.
Het zwarte gat zelf zendt geen enkele waarneembare vorm van straling uit. Hierdoor kunnen er maar drie stukjes informatie over zo'n object worden verzameld: zijn massa, zijn rotatiesnelheid en zijn elektrische lading. Dankzij nieuwe metingen met drie röntgensatellieten en de VLBA, een groot Amerikaans netwerk van radiotelescopen, zijn de massa en rotatiesnelheid van het zwarte gat nu beter bekend dan ooit. Zijn elektrische lading is vrijwel nul.
De VLBA-metingen hebben uitsluitsel gegeven over de afstand van Cygnus X-1. Deze blijkt 6070 lichtjaar te bedragen, waar eerdere schattingen uitkwamen op 5800 tot 7800 lichtjaar. Uit de combinatie van deze nieuwe afstand en de gegevens die de afgelopen twintig jaar met de röntgensatellieten zijn verzameld, blijkt dat het zwarte gat in Cygnus X-1 bijna vijftien keer zo zwaar is als onze zon en meer dan achthonderd keer per seconde om zijn as tolt.
De VLBA-metingen hebben verder laten zien dat Cygnus X-1 maar heel traag beweegt ten opzichte van de sterren in zijn omgeving. Dat wijst erop dat het zwarte gat bij zijn geboorte geen grote 'schop' heeft gekregen. En dat versterkt het al bestaande vermoeden dat de ongeveer honderd zonsmassa's wegende ster waaruit hij is voortgekomen geen supernova-explosie heeft ondergaan, maar 'stilletjes' in elkaar is gezakt.
NASA's Chandra Adds to Black Hole Birth Announcement
http://chandra.si.edu/press/11_releases/press_111711.html
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
05-12-2011
Zwaarste zwarte gaten ooit ontdekt
De zwarte gaten in de kernen van de grote elliptische sterrenstelsels NGC 3842 en NGC 4889 hebben een massa van ongeveer tien miljard zonsmassa's. Dat blijkt uit metingen met de telescopen Gemini North en Keck 2 op Hawaï, waarvan de resultaten komende donderdag in het tijdschrift Nature worden gepubliceerd. De twee superzware zwarte gaten zijn daarmee ongeveer anderhalf keer zo zwaar als die in de kern van het sterrenstelsel M87 - de vorige recordhouder.
In het hart van veel, zo niet álle volgroeide sterrenstelsels gaat een zwart gat schuil. De kleinste 'wegen' enkele honderdduizenden zonsmassa's, de grootste meer dan een miljard zonsmassa's - vandaar de aanduiding 'superzwaar'.
Hoe deze kolossale zwarte gaten zijn ontstaan, is nog onduidelijk. Wel is uit onderzoek van zeer verre sterrenstelsels gebleken dat ze al bestonden toen het heelal nog maar 700 miljoen jaar oud was.
Dat ook in de kernen van NGC 3842 en NGC 4889 een superzwaar zwart gat huist, komt dus niet echt als een verrassing. Wél verrassend is de massa van de beide zwarte gaten, die beduidend groter is dan voor deze sterrenstelsels werd verwacht. Volgens de astronomen die de record-zware zwarte gaten hebben opgespoord, kan dat erop wijzen dat de groei van superzware zwarte gaten in de grootste sterrenstelsels anders verloopt dan die in kleinere stelsels.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrnekunde)
Zwaarste zwarte gaten ooit ontdekt
De zwarte gaten in de kernen van de grote elliptische sterrenstelsels NGC 3842 en NGC 4889 hebben een massa van ongeveer tien miljard zonsmassa's. Dat blijkt uit metingen met de telescopen Gemini North en Keck 2 op Hawaï, waarvan de resultaten komende donderdag in het tijdschrift Nature worden gepubliceerd. De twee superzware zwarte gaten zijn daarmee ongeveer anderhalf keer zo zwaar als die in de kern van het sterrenstelsel M87 - de vorige recordhouder.
In het hart van veel, zo niet álle volgroeide sterrenstelsels gaat een zwart gat schuil. De kleinste 'wegen' enkele honderdduizenden zonsmassa's, de grootste meer dan een miljard zonsmassa's - vandaar de aanduiding 'superzwaar'.
Hoe deze kolossale zwarte gaten zijn ontstaan, is nog onduidelijk. Wel is uit onderzoek van zeer verre sterrenstelsels gebleken dat ze al bestonden toen het heelal nog maar 700 miljoen jaar oud was.
Dat ook in de kernen van NGC 3842 en NGC 4889 een superzwaar zwart gat huist, komt dus niet echt als een verrassing. Wél verrassend is de massa van de beide zwarte gaten, die beduidend groter is dan voor deze sterrenstelsels werd verwacht. Volgens de astronomen die de record-zware zwarte gaten hebben opgespoord, kan dat erop wijzen dat de groei van superzware zwarte gaten in de grootste sterrenstelsels anders verloopt dan die in kleinere stelsels.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrnekunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
09-12-2011
Kepler kan ook op mini zwarte gaatjes jagen
Volgens Amerikaanse astronomen kan de succesvolle ruimtetelescoop Kepler, die jacht maakt op planeten bij andere sterren dan de zon, ook gebruikt worden om te speuren naar 'mini zwarte gaatjes' - hypothetische objecten die vlak na de oerknal ontstaan zouden kunnen zijn. Dat meldt de website physorg.com. Dergelijke 'oergaatjes' zouden mogelijk een verklaring kunnen vormen voor de mysterieuze donkere materie in het heelal. Het zou gaan om objecten met een massa tussen een tienmiljoenste en een tienbiljoenste van de massa van de zon.
Als er in de interstellaire ruimte inderdaad zulke kleine zwarte gaatjes rondzweven, zal het licht van sterren op de achtergrond af en toe een heel klein beetje versterkt worden door de zwaartekrachtlenswerking van de gaatjes. Zo'n 'microlenseffect' heeft een heel karakteristieke vorm, en zou door de extreem gevoelige fotometer van Kepler gemeten moeten kunnen worden, aldus Kim Griest van de Universiteit van Californië in Berkeley en Agnieszka Cieplak en Bhuvnesh Jain van de Universiteit van Pennsylvania. Er is via demicrolenstechniek al eerder gespeurd naar het bestaan van 'oergaatjes', maar de grote nauwkeurigheid van de Kepler-metingen bieden compleet nieuwe perspectieven. De drie astronomen publiceren hun idee in Physical Review Letters .
(allesoversterrenkunde)
Kepler kan ook op mini zwarte gaatjes jagen
Volgens Amerikaanse astronomen kan de succesvolle ruimtetelescoop Kepler, die jacht maakt op planeten bij andere sterren dan de zon, ook gebruikt worden om te speuren naar 'mini zwarte gaatjes' - hypothetische objecten die vlak na de oerknal ontstaan zouden kunnen zijn. Dat meldt de website physorg.com. Dergelijke 'oergaatjes' zouden mogelijk een verklaring kunnen vormen voor de mysterieuze donkere materie in het heelal. Het zou gaan om objecten met een massa tussen een tienmiljoenste en een tienbiljoenste van de massa van de zon.
Als er in de interstellaire ruimte inderdaad zulke kleine zwarte gaatjes rondzweven, zal het licht van sterren op de achtergrond af en toe een heel klein beetje versterkt worden door de zwaartekrachtlenswerking van de gaatjes. Zo'n 'microlenseffect' heeft een heel karakteristieke vorm, en zou door de extreem gevoelige fotometer van Kepler gemeten moeten kunnen worden, aldus Kim Griest van de Universiteit van Californië in Berkeley en Agnieszka Cieplak en Bhuvnesh Jain van de Universiteit van Pennsylvania. Er is via demicrolenstechniek al eerder gespeurd naar het bestaan van 'oergaatjes', maar de grote nauwkeurigheid van de Kepler-metingen bieden compleet nieuwe perspectieven. De drie astronomen publiceren hun idee in Physical Review Letters .
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
12-12-2011
'Fast food' maakte vroegste zwarte gaten snel zwaar
De eerste superzware zwarte gaten in het heelal danken hun spectaculair snelle gewichtstoename aan een dieet van koud 'fast food'. Dat blijkt uit extreem gedetailleerde computersimulaties die uitgevoerd zijn door astronomen van de Carnegie Mellon University. De zwarte gaten groeiden veel sneller dan je zou verwachten, doordat ze gevoed werden door langgerekte slierten van koud gas, die met hoge snelheden naar binnen werden gezogen.
Met de Sloan Digital Sky Survey is ontdekt dat er relatief kort na de oerknal, toen het heelal nog geen één miljard jaar oud was, al zeer zware zwarte gaten voorkwamen. Dat valt moeilijk te rijmen met het gegeven dat de sterrenstelsels waarin die zwarte gaten zich bevinden veel langzamer in omvang en massa toenamen. Het bestaan van superzware zwarte gaten in de prille jeugd van het heelal is een van de grote raadsels in de hedendaagse kosmologie.
Met behulp van krachtige supercomputers lijkt het mysterie nu te zijn opgelost, aldus de astronomen, die hun resultaten publiceren in Astrophysical Journal Letters . Hun gedetailleerde simulatie van de groei van objecten in het heelal, 'MassiveBlack' geheten, laat zien dat draderige slierten van koud gas met hoge snelheid opgezogen kunnen worden door gulzige zwarte gaten, die daardoor in korte tijd enorm in massa kunnen toenemen.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
'Fast food' maakte vroegste zwarte gaten snel zwaar
De eerste superzware zwarte gaten in het heelal danken hun spectaculair snelle gewichtstoename aan een dieet van koud 'fast food'. Dat blijkt uit extreem gedetailleerde computersimulaties die uitgevoerd zijn door astronomen van de Carnegie Mellon University. De zwarte gaten groeiden veel sneller dan je zou verwachten, doordat ze gevoed werden door langgerekte slierten van koud gas, die met hoge snelheden naar binnen werden gezogen.
Met de Sloan Digital Sky Survey is ontdekt dat er relatief kort na de oerknal, toen het heelal nog geen één miljard jaar oud was, al zeer zware zwarte gaten voorkwamen. Dat valt moeilijk te rijmen met het gegeven dat de sterrenstelsels waarin die zwarte gaten zich bevinden veel langzamer in omvang en massa toenamen. Het bestaan van superzware zwarte gaten in de prille jeugd van het heelal is een van de grote raadsels in de hedendaagse kosmologie.
Met behulp van krachtige supercomputers lijkt het mysterie nu te zijn opgelost, aldus de astronomen, die hun resultaten publiceren in Astrophysical Journal Letters . Hun gedetailleerde simulatie van de groei van objecten in het heelal, 'MassiveBlack' geheten, laat zien dat draderige slierten van koud gas met hoge snelheid opgezogen kunnen worden door gulzige zwarte gaten, die daardoor in korte tijd enorm in massa kunnen toenemen.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
14-12-2011
Galactisch zwart gat wordt gevoerd
Astronomen hebben, met ESO's Very Large Telescope, een gaswolk van enkele aardmassa's ontdekt, die steeds sneller in de richting van het zwarte gat in het centrum van de Melkweg beweegt. Het is voor het eerst dat wordt waargenomen hoe zo'n tot ondergang gedoemde gaswolk een superzwaar zwart gat nadert (Nature (online), 14 december).
De huidige snelheid van de gaswolk bedraagt meer dan acht miljoen kilometer per uur, wat bijna tweemaal zo snel is als zeven jaar geleden. Hij volgt een zeer langgerekte baan en zal de waarnemingshorizon van het zwarte gat, dat officieel Sagittarius A* heet, medio 2013 tot op slechts ongeveer veertig miljard kilometer naderen.
Naar verwachting zal de gaswolk, naarmate de ontmoeting met het vier miljoen zonsmassa's zware zwarte gat nadert, steeds heter worden en ook röntgenstraling gaan uitzenden. Tegelijkertijd zal de gaswolk aan flarden worden getrokken: nu al is te zien hoe hij begint te rafelen. Er is momenteel verder weinig materiaal in de buurt van het zwarte gat, dus deze nieuwe prooi zal zijn belangrijkste brandstof zijn voor de komende jaren.
Waar de gaswolk vandaan komt, is niet helemaal duidelijk. Maar mogelijk bestaat hij uit materiaal dat afkomstig is van naburige jonge, zware sterren die hevige sterrenwinden produceren en dus letterlijk hun gas weg blazen.
Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Galactisch zwart gat wordt gevoerd
Astronomen hebben, met ESO's Very Large Telescope, een gaswolk van enkele aardmassa's ontdekt, die steeds sneller in de richting van het zwarte gat in het centrum van de Melkweg beweegt. Het is voor het eerst dat wordt waargenomen hoe zo'n tot ondergang gedoemde gaswolk een superzwaar zwart gat nadert (Nature (online), 14 december).
De huidige snelheid van de gaswolk bedraagt meer dan acht miljoen kilometer per uur, wat bijna tweemaal zo snel is als zeven jaar geleden. Hij volgt een zeer langgerekte baan en zal de waarnemingshorizon van het zwarte gat, dat officieel Sagittarius A* heet, medio 2013 tot op slechts ongeveer veertig miljard kilometer naderen.
Naar verwachting zal de gaswolk, naarmate de ontmoeting met het vier miljoen zonsmassa's zware zwarte gat nadert, steeds heter worden en ook röntgenstraling gaan uitzenden. Tegelijkertijd zal de gaswolk aan flarden worden getrokken: nu al is te zien hoe hij begint te rafelen. Er is momenteel verder weinig materiaal in de buurt van het zwarte gat, dus deze nieuwe prooi zal zijn belangrijkste brandstof zijn voor de komende jaren.
Waar de gaswolk vandaan komt, is niet helemaal duidelijk. Maar mogelijk bestaat hij uit materiaal dat afkomstig is van naburige jonge, zware sterren die hevige sterrenwinden produceren en dus letterlijk hun gas weg blazen.
Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Geweldig, die zwarte gaten.
Nu loop ik al zo n vijf jaar mezelf klem te denken over deze fenomenen, maar hoor nooit iemand praten over eventuele nieuwe dimenties. Wat als de massa van een zwart gat zo zwaar is dat deze een gat scheurt in onze ruimtetijd en alle materie uitspuugt in een nieuwe dementie. Nou ben ik geen genie, maar omdat er eigenlijk zo weinig bekend is hierover zou dat toch een aannemelijke mogelijkheid kunnen zijn. Ik wil niet zeggen dat dan alle zwarte gaten een deur zijn naar een andere dimentie, maar misschien alleen degene waar de omstandigheden voor een deur gewoon ideaal zijn.
Dit zou kunnen betekenen dat er nooit een big bang is geweest. Dus dat wij een vals beeld van het heelal hebben en dat we zouden moeten aannemen dat de materie zichtbaar om ons heen al meerdere malen door de molen is gegaan. Aannemelijk is dan ook dat alle sterrenstelsels meerdere dimenties bezitten die voor ons niet zichtbaar zijn, maar misschien wel heel dichtbij.
Laten we voor de grap eens aannemen dat dit zo is dan zullen we de oorsprong van alles nooit vinden,mits we instaat zijn deze onzichtbare dimenties te doorkruisen.
Ik las hier net een stukje over, dat als we in staat zijn zelf zwarte gaten te maken we misschien met een ruimteschip in een soort van slipstream heel snel zouden kunnen reizen. Dan lijkt het mij verstandig dat (als ze bestaan), deze andere dimenties goed op de kaart staan. Wellicht ziet het heelal er dan ineens heel anders uit, wanneer je uit deze slipstream komt.
Heerlijk om dit eens op te schrijven en als het gewoon niet kan,deze theorie, dan ben ik maar de loser, kill mehttp://i.fokzine.net/templates/forum2009/i/p/6.gif
Nu loop ik al zo n vijf jaar mezelf klem te denken over deze fenomenen, maar hoor nooit iemand praten over eventuele nieuwe dimenties. Wat als de massa van een zwart gat zo zwaar is dat deze een gat scheurt in onze ruimtetijd en alle materie uitspuugt in een nieuwe dementie. Nou ben ik geen genie, maar omdat er eigenlijk zo weinig bekend is hierover zou dat toch een aannemelijke mogelijkheid kunnen zijn. Ik wil niet zeggen dat dan alle zwarte gaten een deur zijn naar een andere dimentie, maar misschien alleen degene waar de omstandigheden voor een deur gewoon ideaal zijn.
Dit zou kunnen betekenen dat er nooit een big bang is geweest. Dus dat wij een vals beeld van het heelal hebben en dat we zouden moeten aannemen dat de materie zichtbaar om ons heen al meerdere malen door de molen is gegaan. Aannemelijk is dan ook dat alle sterrenstelsels meerdere dimenties bezitten die voor ons niet zichtbaar zijn, maar misschien wel heel dichtbij.
Laten we voor de grap eens aannemen dat dit zo is dan zullen we de oorsprong van alles nooit vinden,mits we instaat zijn deze onzichtbare dimenties te doorkruisen.
Ik las hier net een stukje over, dat als we in staat zijn zelf zwarte gaten te maken we misschien met een ruimteschip in een soort van slipstream heel snel zouden kunnen reizen. Dan lijkt het mij verstandig dat (als ze bestaan), deze andere dimenties goed op de kaart staan. Wellicht ziet het heelal er dan ineens heel anders uit, wanneer je uit deze slipstream komt.
Heerlijk om dit eens op te schrijven en als het gewoon niet kan,deze theorie, dan ben ik maar de loser, kill mehttp://i.fokzine.net/templates/forum2009/i/p/6.gif
Want op die dag, toen hij zijn schepping voltooid had, hield hij op met al zijn werk.
Zoiets: ‘Every Black Hole Contains Another Universe?’quote:Op maandag 19 december 2011 16:25 schreef Beckspace het volgende:
Geweldig, die zwarte gaten.
✂ KNIP ✂
Heerlijk om dit eens op te schrijven en als het gewoon niet kan,deze theorie, dan ben ik maar de loser, kill mehttp://i.fokzine.net/templates/forum2009/i/p/6.gif
Zwarte gaten en dummies #2 Dement in een andere dimensie
When the student is ready, the teacher will appear.
When the student is truly ready, the teacher will disappear.
When the student is truly ready, the teacher will disappear.
zeg maar gerust een universum in een universum en misschien zit er daar wel weer een in.
Want op die dag, toen hij zijn schepping voltooid had, hield hij op met al zijn werk.
Als de materie die wij zien werkelijk uit een "wit" gat ( de uitgang van een zwart gat) zou zijn gekomen betekend dit natuurlijk dat we niet meer in het originele universum zijn. Altans we zijn er wel, maar zien deze niet. Dit brengt met zich mee dat we de gevaren van het origineel ook niet zien. Je mag toch wel aannemen dat het zwarte gat waar de onze bekende materie dan uiteindelijk uit zou zijn gekomen echt vele malen zwaarder moet zijn, of zijn geweest, dan het zwaarste zwarte gat dat we nu kennen. Terwijl de massa van dit soort zwarte gaten in het originele universum wel eens heel gewoon zou kunnen zijn.
Dan zouden we ons nu dus in een soort micro universum bevinden. Het ligt voor de hand dat het ons bekende universum dan een speelbal is van het origineel en onze ruimtetijd continu vervormt.
Wellicht kunnen we daarom niet goed bepalen welke kant we op zweven of dat we gewoon mee liften of wel mee geduwd worden.
Maar denk eens aan een zon, duizenden keren groter dan die van ons en deze bevind zich ergens in de buurt van ons, maar wel in het originele universum. Zou deze zon supernova gaan en een zwart gat worden op de juiste tijd en plaats, dan blaast deze zijn omliggende materie als een wilde gek onze dimentie in. Misschien is dit een verklaring voor de enorme gaswolken van lichtjaren groot waaruit weer nieuwe sterren geboren worden, die we in ons bekend universum kunnen waarnemen. Dit zal dan naar alle waarschijnlijkheid ook vice versa gebeuren. Maar dan wel van micro naar macro. Het zou dan zelfs zo kunnen zijn dat ons bekende universum groter of juist kleiner wordt ( wellicht een verklaring voor het uit dijen maar kleiner zou ook kunnen)
Soms laat ik m n fantasie gaan zoals hij gaat. Dit soort ideen kunnen natuurlijk wetenschappelijk
niet of nog niet onderbouwd worden. Daarom eerst fantaseren dan onderbouwen. Vind het gewoon leuk om er over te praten/schrijven, ook al klopt er misschien geen donder van. haha
Dan zouden we ons nu dus in een soort micro universum bevinden. Het ligt voor de hand dat het ons bekende universum dan een speelbal is van het origineel en onze ruimtetijd continu vervormt.
Wellicht kunnen we daarom niet goed bepalen welke kant we op zweven of dat we gewoon mee liften of wel mee geduwd worden.
Maar denk eens aan een zon, duizenden keren groter dan die van ons en deze bevind zich ergens in de buurt van ons, maar wel in het originele universum. Zou deze zon supernova gaan en een zwart gat worden op de juiste tijd en plaats, dan blaast deze zijn omliggende materie als een wilde gek onze dimentie in. Misschien is dit een verklaring voor de enorme gaswolken van lichtjaren groot waaruit weer nieuwe sterren geboren worden, die we in ons bekend universum kunnen waarnemen. Dit zal dan naar alle waarschijnlijkheid ook vice versa gebeuren. Maar dan wel van micro naar macro. Het zou dan zelfs zo kunnen zijn dat ons bekende universum groter of juist kleiner wordt ( wellicht een verklaring voor het uit dijen maar kleiner zou ook kunnen)
Soms laat ik m n fantasie gaan zoals hij gaat. Dit soort ideen kunnen natuurlijk wetenschappelijk
niet of nog niet onderbouwd worden. Daarom eerst fantaseren dan onderbouwen. Vind het gewoon leuk om er over te praten/schrijven, ook al klopt er misschien geen donder van. haha
Want op die dag, toen hij zijn schepping voltooid had, hield hij op met al zijn werk.
10-01-2012
Zwart gat schiet gaskogels de ruimte in
© epa
Een team met ook Nederlandse astronomen heeft het moment vastgelegd waarop een zwart gat in de Melkweg supersnelle 'kogels' van gas de ruimte inschiet, zo hebben het Amerikaanse ruimtevaartbureau NASA en astronomie.nl vandaag gemeld.
Bollen van geïoniseerd gas, die met een kwart van de lichtsnelheid naar buiten razen, komen uit een gebied net buiten de waarnemingshorizon van het zwarte gat, het punt waarachter niets meer kan ontsnappen.
De astronomen keken met de Rossi X-ray Timing Explorer (RXTE) van de NASA en de VBLBA-radiotelescoop naar het dubbelstersysteem H1743-322 op 28.000 lichtjaar afstand. Het systeem bestaat uit een gewone ster en een zwart gat, en barstte midden 2009 uit.
Verhitting
De twee draaien in enkele dagen om elkaar heen, zo dicht bij elkaar dat het zwarte gat doorlopend een stroom van materie opzuigt vanaf de ster. Het stromende gas vormt een afgeplatte accretieschijf rondom het zwarte gat, die een gebied van miljoen kilometers beslaat, vele keren groter dan onze zon. Als materie naar binnen wervelt, wordt het samengeperst en verhit tot miljoenen graden en gaat het röntgenstraling uitzenden.
Enorme snelheid
Een deel van het invallende materiaal verlaat de accretieschijf weer als een 'jet' die in twee tegengestelde richtingen naar buiten blaast. Meestal bevat de 'jet' een constante stroom van deeltjes, maar af en toe worden er gigantische gaskogels met een enorme snelheid weggeslingerd.
Tot nu toe dachten astronomen dat de kogels werden afgevuurd op het moment van de radio-uitbarsting. Maar nu blijkt dat ze twee dagen voor de opvlamming in radiostraling waren afgeschoten. (belga/ep)
(HLN)
Zwart gat schiet gaskogels de ruimte in
© epa
Een team met ook Nederlandse astronomen heeft het moment vastgelegd waarop een zwart gat in de Melkweg supersnelle 'kogels' van gas de ruimte inschiet, zo hebben het Amerikaanse ruimtevaartbureau NASA en astronomie.nl vandaag gemeld.
Bollen van geïoniseerd gas, die met een kwart van de lichtsnelheid naar buiten razen, komen uit een gebied net buiten de waarnemingshorizon van het zwarte gat, het punt waarachter niets meer kan ontsnappen.
De astronomen keken met de Rossi X-ray Timing Explorer (RXTE) van de NASA en de VBLBA-radiotelescoop naar het dubbelstersysteem H1743-322 op 28.000 lichtjaar afstand. Het systeem bestaat uit een gewone ster en een zwart gat, en barstte midden 2009 uit.
Verhitting
De twee draaien in enkele dagen om elkaar heen, zo dicht bij elkaar dat het zwarte gat doorlopend een stroom van materie opzuigt vanaf de ster. Het stromende gas vormt een afgeplatte accretieschijf rondom het zwarte gat, die een gebied van miljoen kilometers beslaat, vele keren groter dan onze zon. Als materie naar binnen wervelt, wordt het samengeperst en verhit tot miljoenen graden en gaat het röntgenstraling uitzenden.
Enorme snelheid
Een deel van het invallende materiaal verlaat de accretieschijf weer als een 'jet' die in twee tegengestelde richtingen naar buiten blaast. Meestal bevat de 'jet' een constante stroom van deeltjes, maar af en toe worden er gigantische gaskogels met een enorme snelheid weggeslingerd.
Tot nu toe dachten astronomen dat de kogels werden afgevuurd op het moment van de radio-uitbarsting. Maar nu blijkt dat ze twee dagen voor de opvlamming in radiostraling waren afgeschoten. (belga/ep)
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
17-01-2012
Event Horizon Telescope moet zwart gat in beeld brengen
Hoe breng je een zwart gat in beeld? Sterrenkundigen van over de hele wereld spreken daar deze week over op een bijeenkomst in Tucson, Arizona, waar de plannen worden uitgewerkt voor de virtuele 'Event Horizon Telescope' (EHT). In feite gaat het om een reusachtig netwerk van onderling gekoppelde millimeter- en submillimeter-telescopen, waaronder de Submillimeter Telescope op Mount Graham, Arizona, de CARA-array in Californië, en - in de toekomst - de internationale Atacama Large Millimeter Array (ALMA) in Chili.
Submillimetertelescopen kunnen op dezelfde wijze onderling gekoppeld worden als radiotelescopen, zoals de afzonderlijke radioschotels die deel uitmaken van de Very Large Baseline Array in de Verenigde Staten of van het European VLBI Network. Voor de kortere submillimetergolflengten is de techniek weliswaar moeilijker te realiseren, maar inmiddels niet langer onmogelijk. Door op deze manier een interferometer zo groot als de aarde te creëren, kan een extreem hoge gezichtsscherpte worden bereikt.
De EHT kan op die manier de gloed in beeld brengen van gas dat in een zwart gat wordt gezogen. OP die manier moet het zwarte gat zelf zichtbaar worden: vanuit het gebied binnen de zogeheten 'gebeurtenishorizon' (event horizon) kan geen licht ontsnappen, waardoor het zwarte gat zichtbaar moet zijn als een zwarte, ronde vlek in het centrum van de gloeiende gaswolk.
Door in de komende jaren steeds meer submillimetertelescopen in het netwerk op te nemen, zal de Event Horizon Telescope langzaam maar zeker steeds gevoeliger worden.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Event Horizon Telescope moet zwart gat in beeld brengen
Hoe breng je een zwart gat in beeld? Sterrenkundigen van over de hele wereld spreken daar deze week over op een bijeenkomst in Tucson, Arizona, waar de plannen worden uitgewerkt voor de virtuele 'Event Horizon Telescope' (EHT). In feite gaat het om een reusachtig netwerk van onderling gekoppelde millimeter- en submillimeter-telescopen, waaronder de Submillimeter Telescope op Mount Graham, Arizona, de CARA-array in Californië, en - in de toekomst - de internationale Atacama Large Millimeter Array (ALMA) in Chili.
Submillimetertelescopen kunnen op dezelfde wijze onderling gekoppeld worden als radiotelescopen, zoals de afzonderlijke radioschotels die deel uitmaken van de Very Large Baseline Array in de Verenigde Staten of van het European VLBI Network. Voor de kortere submillimetergolflengten is de techniek weliswaar moeilijker te realiseren, maar inmiddels niet langer onmogelijk. Door op deze manier een interferometer zo groot als de aarde te creëren, kan een extreem hoge gezichtsscherpte worden bereikt.
De EHT kan op die manier de gloed in beeld brengen van gas dat in een zwart gat wordt gezogen. OP die manier moet het zwarte gat zelf zichtbaar worden: vanuit het gebied binnen de zogeheten 'gebeurtenishorizon' (event horizon) kan geen licht ontsnappen, waardoor het zwarte gat zichtbaar moet zijn als een zwarte, ronde vlek in het centrum van de gloeiende gaswolk.
Door in de komende jaren steeds meer submillimetertelescopen in het netwerk op te nemen, zal de Event Horizon Telescope langzaam maar zeker steeds gevoeliger worden.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Waarom heeft een zwart gat een horizon ? Als het oneindig dichtheid heeft en inmense aantrekkings kracht, waarom is het dan niet een omni-aantrekkende materie opnemer ? Met andere woorden waarom heeft het dan vorm ?
[ Bericht 0% gewijzigd door Gertje-Plongers op 23-01-2012 14:33:33 ]
[ Bericht 0% gewijzigd door Gertje-Plongers op 23-01-2012 14:33:33 ]
Kreeg ooit sprookjes te horen. Zit nu in therapie.
25-01-2012
Zwarte gaten breken stervorming af
Met behulp van de APEX-submillimetertelescoop in het noorden van Chili hebben astronomen een sterk verband gevonden tussen de krachtigste uitbarstingen van stervorming in het vroege heelal en de zwaarste sterrenstelsels van nu. De hevige stervorming in de sterrenstelsels werd abrupt afgebroken, waardoor ze eindigden als de huidige zware - maar passieve - stelsels van ouder wordende sterren. De astronomen, onder wie Paul van de Werf (Sterrewacht Leiden), hebben ook de waarschijnlijke oorzaak voor het plotselinge einde van de 'starbursts' ontdekt: de opkomst van superzware zwarte gaten.
Met de APEX-telescoop is gekeken naar sterrenstelsels die zich op een afstand van ongeveer tien miljard lichtjaar bevinden. Door de massa's van de halo's van donkere materie rond de stelsels te meten, en computersimulaties te gebruiken die laten zien hoe zulke halo's in de loop van de tijd groeien, hebben de astronomen ontdekt dat deze verre starburststelsels uit de begintijd van het heelal uiteindelijk zijn veranderd in elliptische reuzenstelsels - de zwaarste sterrenstelsels in het huidige heelal.
Verder wijzen de nieuwe waarnemingen erop dat de 'geboortegolven' in deze stelsels slechts honderd miljoen jaar duren - erg kort naar kosmologische begrippen. Toch slagen de verre sterrenstelsels erin om in die korte tijd hun aantallen sterren te verdubbelen.
De oorzaak van het abrupte einde van de starbursts wordt gezocht bij de superzware zwarte gaten in de kernen van de stelsels. Er zijn aanwijzingen dat door de stellaire geboortegolven enorme hoeveelheden materie naar het zwarte gat worden toegevoerd. Hierop produceert dat zwarte gat krachtige uitbarstingen van energie die het nog in het sterrenstelsel aanwezige gas - het bouwmateriaal voor nieuwe sterren - wegblazen. Hierdoor valt het stervormingsproces stil.
Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Zwarte gaten breken stervorming af
Met behulp van de APEX-submillimetertelescoop in het noorden van Chili hebben astronomen een sterk verband gevonden tussen de krachtigste uitbarstingen van stervorming in het vroege heelal en de zwaarste sterrenstelsels van nu. De hevige stervorming in de sterrenstelsels werd abrupt afgebroken, waardoor ze eindigden als de huidige zware - maar passieve - stelsels van ouder wordende sterren. De astronomen, onder wie Paul van de Werf (Sterrewacht Leiden), hebben ook de waarschijnlijke oorzaak voor het plotselinge einde van de 'starbursts' ontdekt: de opkomst van superzware zwarte gaten.
Met de APEX-telescoop is gekeken naar sterrenstelsels die zich op een afstand van ongeveer tien miljard lichtjaar bevinden. Door de massa's van de halo's van donkere materie rond de stelsels te meten, en computersimulaties te gebruiken die laten zien hoe zulke halo's in de loop van de tijd groeien, hebben de astronomen ontdekt dat deze verre starburststelsels uit de begintijd van het heelal uiteindelijk zijn veranderd in elliptische reuzenstelsels - de zwaarste sterrenstelsels in het huidige heelal.
Verder wijzen de nieuwe waarnemingen erop dat de 'geboortegolven' in deze stelsels slechts honderd miljoen jaar duren - erg kort naar kosmologische begrippen. Toch slagen de verre sterrenstelsels erin om in die korte tijd hun aantallen sterren te verdubbelen.
De oorzaak van het abrupte einde van de starbursts wordt gezocht bij de superzware zwarte gaten in de kernen van de stelsels. Er zijn aanwijzingen dat door de stellaire geboortegolven enorme hoeveelheden materie naar het zwarte gat worden toegevoerd. Hierop produceert dat zwarte gat krachtige uitbarstingen van energie die het nog in het sterrenstelsel aanwezige gas - het bouwmateriaal voor nieuwe sterren - wegblazen. Hierdoor valt het stervormingsproces stil.
Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
09-02-2012
Zwart gat in Melkwegcentrum verslindt planetoïden
Het grote zwarte gat in het centrum van de Melkweg verslindt wellicht planetoïden en/of kometen. Dat kan de opflakkeringen van röntgenstraling verklaren die het zwarte gat regelmatig vertoont.
De afgelopen jaren heeft de NASA-satelliet Chandra ongeveer één keer per dag een kleine röntgenuitbarsting van het superzware zwarte gat, dat bekendstaat als Sagittarius A*, waargenomen. De opflakkeringen, waarbij Sgr A* enkele keren tot bijna honderd keer zoveel röntgenstraling produceert als normaal, duren een paar uur. De uitbarstingen zijn ook gezien in infraroodgegevens van de Europese Very Large Telescope in Chili.
Volgens de astronomen die de Chandra-gegevens hebben geanalyseerd, zijn de röntgenuitbarstingen verklaarbaar als Sgr A* omgeven is door een wolk van biljoenen kometen en planetoïden die aan sterren zijn ontfutseld. Planetoïden die binnen ongeveer 150 miljoen kilometer van het zwarte gat komen, worden door de sterke getijkrachten ter plaatse verbrijzeld. En hun brokstukken zouden bij hun tocht door het hete gas rond Sgr A* verdampen en een röntgenuitbarsting veroorzaken.
De astronomen schatten dat er planetoïden groter dan ongeveer tien kilometer nodig zijn om de waargenomen röntgenuitbarstingen te verklaren. Het zwarte gat slokt misschien ook kleinere exemplaren op, maar uitbarstingen die deze opleveren zijn te zwak om door Chandra gedetecteerd te worden.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Zwart gat in Melkwegcentrum verslindt planetoïden
Het grote zwarte gat in het centrum van de Melkweg verslindt wellicht planetoïden en/of kometen. Dat kan de opflakkeringen van röntgenstraling verklaren die het zwarte gat regelmatig vertoont.
De afgelopen jaren heeft de NASA-satelliet Chandra ongeveer één keer per dag een kleine röntgenuitbarsting van het superzware zwarte gat, dat bekendstaat als Sagittarius A*, waargenomen. De opflakkeringen, waarbij Sgr A* enkele keren tot bijna honderd keer zoveel röntgenstraling produceert als normaal, duren een paar uur. De uitbarstingen zijn ook gezien in infraroodgegevens van de Europese Very Large Telescope in Chili.
Volgens de astronomen die de Chandra-gegevens hebben geanalyseerd, zijn de röntgenuitbarstingen verklaarbaar als Sgr A* omgeven is door een wolk van biljoenen kometen en planetoïden die aan sterren zijn ontfutseld. Planetoïden die binnen ongeveer 150 miljoen kilometer van het zwarte gat komen, worden door de sterke getijkrachten ter plaatse verbrijzeld. En hun brokstukken zouden bij hun tocht door het hete gas rond Sgr A* verdampen en een röntgenuitbarsting veroorzaken.
De astronomen schatten dat er planetoïden groter dan ongeveer tien kilometer nodig zijn om de waargenomen röntgenuitbarstingen te verklaren. Het zwarte gat slokt misschien ook kleinere exemplaren op, maar uitbarstingen die deze opleveren zijn te zwak om door Chandra gedetecteerd te worden.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
16-02-2012
Zwart gat bestolen van sterrenstelsel
Het enige ‘middelzware’ zwarte gat dat we kennen blijkt te worden vergezeld door een groep jonge sterren. Astronomen denken dat ze naar het centrum van een dwergsterrenstelsel kijken dat grotendeels door een veel groter sterrenstelsel is opgeslokt.
Het zwarte gat HLX-1 (Hyper-Luminous X-ray source 1) was al een vreemde eend in de bijt, want toen het in 2009 werd ontdekt bleek het met zijn 20.000 zonsmassa’s de enige in zijn soort te zijn. Dat was genoeg reden hem verder te onderzoeken, dachten astronomen van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics in de Verenigde Staten en het Sydney Institute for Astronomy in Australië. Ze gebruikten beelden van de Hubble-telescoop en van het Swift Observatory, beiden satellieten van de NASA, om ver-infrarode-, optische-, ultraviolette- en Röntgen-informatie te verkrijgen. Daarin zag het onderzoeksteam blauw licht van heet gas dat met hoge snelheid rondom het zwarte gat draait. Maar verrassend genoeg zagen ze ook rood licht, dat afkomstig moet zijn van veel koeler gas in de buurt van het zwarte gat.
Een artistieke weergave van een zwart gat met een zogenoemde accretieschijf. Dat is een wolk van heet gas die met hoge snelheid om het centrum heen draait. Door dit hete gas zijn de eigenlijk onzichtbare zwarte gaten waar te nemen.
Vergezeld door een groep sterren
De astronomen komen met een verklaring voor dat rode licht in een artikel dat 15 februari in het Astrophysical Journal verscheen. ‘De kleuren wijzen op zowel een accretieschijf van een zwart gat, als een hoop jonge sterren die koeler gas uitstoten en zo voor rood licht zorgen’, schrijft hoofdauteur Sean Farrell.
De sterren zwermen binnen een straal van 250 lichtjaar rondom het zwarte gat en zijn jonger dan 200 miljoen jaar. Om hoeveel sterren het precies gaat is niet bekend, het cluster staat op een afstand van 290 miljoen lichtjaar van de aarde. Dat is te ver om ze individueel te kunnen zien.
Bestolen
Meestal worden zwarte gaten gevonden in het centrum van een sterrenstelsel, omringt door miljoenen of zelfs miljarden sterren. Hoe kan het dan dat HLX-1 slechts worden vergezeld door een klein groep sterren in zijn directe omgeving? De verklaring is volgens de wetenschappers dat het zwarte gat het centrum heeft gevormd van een dwergsterrenstelsel, waarvan bijna alle sterren zijn opgeslokt door het veel grotere naburige sterrenstelsel ESO 243-49. Het zwarte gat wist bij deze gebeurtenis alleen de materie in zijn directe omgeving vast te houden.
Opvallend aan sterrenstelsel ESO 243-49 is dat er een zwart gat is waargenomen boven de schijf waarin alle sterren zich bevinden. Afbeelding: © NASA, ESA, S. Farrell
Beperkte tijd zichtbaar
Wat wel een raadsel blijft is het bijzondere gewicht van het zwarte gat. Astronomen weten dat extreem zware sterren aan het einde van hun leven kunnen ‘instorten’ tot een klein zwart gat, dat pakweg tien keer de massa van de zon heeft. Daarnaast zien ze in veel sterrenstelsels zogenoemde superzware zwarte gaten, met massa’s van miljoenen zonsmassa’s. Gek genoeg is er een groot leeg gebied tussen deze twee categorieën.
Mathieu Servillat, mede-auteur van het artikel, zegt dat er nu voor het eerst duidelijkheid is over de omgeving en herkomst van HLX-1. ‘Deze zeldzaamheid van dit soort zwarte gaten kan bovendien betekenen dat ze maar een beperkte tijd zichtbaar zijn in het Röntgenspectrum.’
(Kennislink)
Zwart gat bestolen van sterrenstelsel
Het enige ‘middelzware’ zwarte gat dat we kennen blijkt te worden vergezeld door een groep jonge sterren. Astronomen denken dat ze naar het centrum van een dwergsterrenstelsel kijken dat grotendeels door een veel groter sterrenstelsel is opgeslokt.
Het zwarte gat HLX-1 (Hyper-Luminous X-ray source 1) was al een vreemde eend in de bijt, want toen het in 2009 werd ontdekt bleek het met zijn 20.000 zonsmassa’s de enige in zijn soort te zijn. Dat was genoeg reden hem verder te onderzoeken, dachten astronomen van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics in de Verenigde Staten en het Sydney Institute for Astronomy in Australië. Ze gebruikten beelden van de Hubble-telescoop en van het Swift Observatory, beiden satellieten van de NASA, om ver-infrarode-, optische-, ultraviolette- en Röntgen-informatie te verkrijgen. Daarin zag het onderzoeksteam blauw licht van heet gas dat met hoge snelheid rondom het zwarte gat draait. Maar verrassend genoeg zagen ze ook rood licht, dat afkomstig moet zijn van veel koeler gas in de buurt van het zwarte gat.
Een artistieke weergave van een zwart gat met een zogenoemde accretieschijf. Dat is een wolk van heet gas die met hoge snelheid om het centrum heen draait. Door dit hete gas zijn de eigenlijk onzichtbare zwarte gaten waar te nemen.
Vergezeld door een groep sterren
De astronomen komen met een verklaring voor dat rode licht in een artikel dat 15 februari in het Astrophysical Journal verscheen. ‘De kleuren wijzen op zowel een accretieschijf van een zwart gat, als een hoop jonge sterren die koeler gas uitstoten en zo voor rood licht zorgen’, schrijft hoofdauteur Sean Farrell.
De sterren zwermen binnen een straal van 250 lichtjaar rondom het zwarte gat en zijn jonger dan 200 miljoen jaar. Om hoeveel sterren het precies gaat is niet bekend, het cluster staat op een afstand van 290 miljoen lichtjaar van de aarde. Dat is te ver om ze individueel te kunnen zien.
Bestolen
Meestal worden zwarte gaten gevonden in het centrum van een sterrenstelsel, omringt door miljoenen of zelfs miljarden sterren. Hoe kan het dan dat HLX-1 slechts worden vergezeld door een klein groep sterren in zijn directe omgeving? De verklaring is volgens de wetenschappers dat het zwarte gat het centrum heeft gevormd van een dwergsterrenstelsel, waarvan bijna alle sterren zijn opgeslokt door het veel grotere naburige sterrenstelsel ESO 243-49. Het zwarte gat wist bij deze gebeurtenis alleen de materie in zijn directe omgeving vast te houden.
Opvallend aan sterrenstelsel ESO 243-49 is dat er een zwart gat is waargenomen boven de schijf waarin alle sterren zich bevinden. Afbeelding: © NASA, ESA, S. Farrell
Beperkte tijd zichtbaar
Wat wel een raadsel blijft is het bijzondere gewicht van het zwarte gat. Astronomen weten dat extreem zware sterren aan het einde van hun leven kunnen ‘instorten’ tot een klein zwart gat, dat pakweg tien keer de massa van de zon heeft. Daarnaast zien ze in veel sterrenstelsels zogenoemde superzware zwarte gaten, met massa’s van miljoenen zonsmassa’s. Gek genoeg is er een groot leeg gebied tussen deze twee categorieën.
Mathieu Servillat, mede-auteur van het artikel, zegt dat er nu voor het eerst duidelijkheid is over de omgeving en herkomst van HLX-1. ‘Deze zeldzaamheid van dit soort zwarte gaten kan bovendien betekenen dat ze maar een beperkte tijd zichtbaar zijn in het Röntgenspectrum.’
(Kennislink)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Snelste wind bij stellair zwart gat gemeten
Geschreven door Caroline Hoek op 22 februari 2012 om 11:59 uur
Meer dan 32 miljoen kilometer per uur: zo hard waait de snelste wind die ooit nabij een stellair zwart gat is gemeten.
Dat schrijven onderzoekers in de nieuwste editie van het blad The Astrophysical Journal Letters. Ze troffen de harde wind aan bij het stellaire zwarte gat IGR J17091-3624.
Verrassing
Een stellair zwart gat ontstaat wanneer hele zware sterren instorten. De wind in dit stellaire zwarte gat is aanzienlijk sneller dan de onderzoekers van soortgelijke zwarte gaten gewend zijn. “We verwachtten niet zulke sterke winden van een zwart gat zoals dit,” vertelt onderzoeker Ashley King. “Het is een verrassing dat dit zwarte gat in staat is om windsnelheden te behalen die we normaal gesproken alleen rondom enorme zwarte gaten zien.”
Materie
De wind is afkomstig uit de schijf van gas die zich rondom het zwarte gat bevindt. Opvallend genoeg lijkt de wind meer materie af te voeren dan het zwarte gat kan vangen. “We schatten dat zo’n 95 procent van de materie in de schijf rondom IGR J17091 door de wind wordt verdreven.”
Chandra
De onderzoekers achterhaalden de snelheid van de wind met behulp van Chandra: een röntgenobservatorium. De snelheid is vergelijkbaar met de windsnelheden die eerder bij andere zwarte gaten zijn aangetroffen. Alleen hadden die zwarte gaten een massa die miljoenen of miljarden keren groter was dan de massa van IGR J17091.
Aan de hand van dit onderzoek kunnen de wetenschappers meer te weten komen over het gedrag van zwarte gaten. Zo ontdekten de onderzoekers bijvoorbeeld dat er wanneer de harde wind waaide geen sprake was van een jet (een razendsnelle stroom van materie). Dit onderschrijft het vermoeden dat de wind een jet kan onderdrukken.
(www.scientias.nl)
Geschreven door Caroline Hoek op 22 februari 2012 om 11:59 uur
Meer dan 32 miljoen kilometer per uur: zo hard waait de snelste wind die ooit nabij een stellair zwart gat is gemeten.
Dat schrijven onderzoekers in de nieuwste editie van het blad The Astrophysical Journal Letters. Ze troffen de harde wind aan bij het stellaire zwarte gat IGR J17091-3624.
Verrassing
Een stellair zwart gat ontstaat wanneer hele zware sterren instorten. De wind in dit stellaire zwarte gat is aanzienlijk sneller dan de onderzoekers van soortgelijke zwarte gaten gewend zijn. “We verwachtten niet zulke sterke winden van een zwart gat zoals dit,” vertelt onderzoeker Ashley King. “Het is een verrassing dat dit zwarte gat in staat is om windsnelheden te behalen die we normaal gesproken alleen rondom enorme zwarte gaten zien.”
Materie
De wind is afkomstig uit de schijf van gas die zich rondom het zwarte gat bevindt. Opvallend genoeg lijkt de wind meer materie af te voeren dan het zwarte gat kan vangen. “We schatten dat zo’n 95 procent van de materie in de schijf rondom IGR J17091 door de wind wordt verdreven.”
Chandra
De onderzoekers achterhaalden de snelheid van de wind met behulp van Chandra: een röntgenobservatorium. De snelheid is vergelijkbaar met de windsnelheden die eerder bij andere zwarte gaten zijn aangetroffen. Alleen hadden die zwarte gaten een massa die miljoenen of miljarden keren groter was dan de massa van IGR J17091.
Aan de hand van dit onderzoek kunnen de wetenschappers meer te weten komen over het gedrag van zwarte gaten. Zo ontdekten de onderzoekers bijvoorbeeld dat er wanneer de harde wind waaide geen sprake was van een jet (een razendsnelle stroom van materie). Dit onderschrijft het vermoeden dat de wind een jet kan onderdrukken.
(www.scientias.nl)
27-02-2012
'UFO's' verklaren relatie tussen zwarte gaten en sterrenstelsels
Een merkwaardige relatie tussen superzware zwarte gaten en sterrenstelsels kan mogelijk verklaard worden door UFO's - geen unidentified flying objects , maar ultra-fast outflows - ultra-snelle materiestromen. Een team van astronomen onder leiding van Francesco Tombesi van NASA's Goddard Space Flight Center schrijft dat in een publicatie in Monthly Notices of the Royal Astronomical Society .
Al lange tijd verbazen sterrenkundigen zich erover dat de massa van een superzwaar zwart gat op de een of andere manier gerelateerd is aan de massa van het centrale deel van het sterrenstelsels waarin het zich bevindt. Dat doet vermoeden dat superzware zwarte gaten invleod hebben op de evolutie en de eigenschappen van die centrale verdikking (de bulge ). Hoe dat in zijn werk zou moeten gaan, is echter onduidelijk: de bundels van straling en energierijke deeltjes die door zwarte gaten de ruimte in worden geblazen (de zogeheten jets ), zijn heel smal en deponeren hun energie op veel grotere afstand van de kern van het stelsel.
Tombesi en zijn collega's hebben nu met behulp van de Europese röntgentelescoop XMM-Newton 42 actieve sterrenstelsels bestudeerd op afstanden van minder dan 1,3 miljard lichtjaar. In veertig procent van de gevallen vonden ze aanwijzingen voor het bestaan van snel weggeblazen wolken van interstellair gas. Het gaat om uitstromingen van ongeveer één zonsmassa per jaar, met snelheden rond 40.000 kilometer per seconde - bijna 15 procent van de lichtsnelheid.
Deze ultra-fast outflows (UFO's) vertegenwoordigen een grote hoeveelheid energie in een veel breder gebied dan de smalle jets , en zouden dan ook goed in staat zijn om gebeurtenissen in de centrale verdikking sterk te beïnvloeden. Zo kunnen ze een rem zetten op de hoeveelheid materie die door het zwarte gat wordt opgezogen, en zouden ze ook het tempo van stervorming in de bulge kunnen afremmen. Op die manier is de relatie tussen de massa van het zwarte gat en de massa van de centrale verdikking wellicht goed te verklaren, aldus de onderzoekers.
© Govert Schilling
(allesovertserrenkunde)
'UFO's' verklaren relatie tussen zwarte gaten en sterrenstelsels
Een merkwaardige relatie tussen superzware zwarte gaten en sterrenstelsels kan mogelijk verklaard worden door UFO's - geen unidentified flying objects , maar ultra-fast outflows - ultra-snelle materiestromen. Een team van astronomen onder leiding van Francesco Tombesi van NASA's Goddard Space Flight Center schrijft dat in een publicatie in Monthly Notices of the Royal Astronomical Society .
Al lange tijd verbazen sterrenkundigen zich erover dat de massa van een superzwaar zwart gat op de een of andere manier gerelateerd is aan de massa van het centrale deel van het sterrenstelsels waarin het zich bevindt. Dat doet vermoeden dat superzware zwarte gaten invleod hebben op de evolutie en de eigenschappen van die centrale verdikking (de bulge ). Hoe dat in zijn werk zou moeten gaan, is echter onduidelijk: de bundels van straling en energierijke deeltjes die door zwarte gaten de ruimte in worden geblazen (de zogeheten jets ), zijn heel smal en deponeren hun energie op veel grotere afstand van de kern van het stelsel.
Tombesi en zijn collega's hebben nu met behulp van de Europese röntgentelescoop XMM-Newton 42 actieve sterrenstelsels bestudeerd op afstanden van minder dan 1,3 miljard lichtjaar. In veertig procent van de gevallen vonden ze aanwijzingen voor het bestaan van snel weggeblazen wolken van interstellair gas. Het gaat om uitstromingen van ongeveer één zonsmassa per jaar, met snelheden rond 40.000 kilometer per seconde - bijna 15 procent van de lichtsnelheid.
Deze ultra-fast outflows (UFO's) vertegenwoordigen een grote hoeveelheid energie in een veel breder gebied dan de smalle jets , en zouden dan ook goed in staat zijn om gebeurtenissen in de centrale verdikking sterk te beïnvloeden. Zo kunnen ze een rem zetten op de hoeveelheid materie die door het zwarte gat wordt opgezogen, en zouden ze ook het tempo van stervorming in de bulge kunnen afremmen. Op die manier is de relatie tussen de massa van het zwarte gat en de massa van de centrale verdikking wellicht goed te verklaren, aldus de onderzoekers.
© Govert Schilling
(allesovertserrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
02-04-2012
Zwate gaten groeien door halve dubbelsterren te verorberen
De superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels groeien in de loop van de tijd door passerende dubbelsterren uiteen te rukken. Daarbij verdwijnt één component van de dubbelster in het zwarte gat, terwijl de andere met hoge snelheid het sterrenstelsel uit wordt geslingerd. Dat is in ieder geval de conclusie van een theoretische studie van Ben Bromley van de Universiteit van Utah en zijn collega's, die vandaag gepubliceerd is in Astrophysical Journal Letters .
Bromley deed eerder onderzoek aan hypersnelle sterren, die aan de zwaartekracht van het Melkwegstelsel ontsnappen. Modelberekeningen laten nu zien dat zulke hypersnelle sterren kunnen ontstaan wanneer ze oorspronkelijk deel uitmaakten van een dubbelstersysteem dat te dicht in de buurt kwam van het superzware zwarte gat in de kern van het Melkwegstelsel.
Door waarnemingen aan de Melkwegkern te combineren met theoretische berekeningen, leiden de astronomen af dat het centrale zwarte gat gemiddeld eens in de duizend jaar een dubbelster uit elkaar rukt. Die frequentie komt goed overeen met het waargenomen aantal hypersnelle sterren. In tien miljard jaar zou het superzware zwarte gat op die manier op deze manier gemakkelijk zijn huidige massa van enkele miljoenen zonsmassa's bereikt kunnen hebben.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Zwate gaten groeien door halve dubbelsterren te verorberen
De superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels groeien in de loop van de tijd door passerende dubbelsterren uiteen te rukken. Daarbij verdwijnt één component van de dubbelster in het zwarte gat, terwijl de andere met hoge snelheid het sterrenstelsel uit wordt geslingerd. Dat is in ieder geval de conclusie van een theoretische studie van Ben Bromley van de Universiteit van Utah en zijn collega's, die vandaag gepubliceerd is in Astrophysical Journal Letters .
Bromley deed eerder onderzoek aan hypersnelle sterren, die aan de zwaartekracht van het Melkwegstelsel ontsnappen. Modelberekeningen laten nu zien dat zulke hypersnelle sterren kunnen ontstaan wanneer ze oorspronkelijk deel uitmaakten van een dubbelstersysteem dat te dicht in de buurt kwam van het superzware zwarte gat in de kern van het Melkwegstelsel.
Door waarnemingen aan de Melkwegkern te combineren met theoretische berekeningen, leiden de astronomen af dat het centrale zwarte gat gemiddeld eens in de duizend jaar een dubbelster uit elkaar rukt. Die frequentie komt goed overeen met het waargenomen aantal hypersnelle sterren. In tien miljard jaar zou het superzware zwarte gat op die manier op deze manier gemakkelijk zijn huidige massa van enkele miljoenen zonsmassa's bereikt kunnen hebben.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
02-05-2012
Zwart gat verorbert ster
© afp.
Wetenschappers hebben een zeldzaam spektakel in de ruimte mogen aanschouwen: een zwart gat dat een ster "opeet". Dat gebeurt slechts eens in de 10.000 jaar, zeiden de deskundigen van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics in de Amerikaanse staat Massachussetts.
Zwarte gaten zijn wat overblijft als een zware ster sterft. Dat leidt tot een van de grootste explosies in ons universum, een zogenoemde supernova. Er blijft een kern over, met extreme zwaartekracht. Zo zwaar zelfs, dat licht niet kan ontsnappen (vandaar de term 'zwart gat').
Het is volgens de onderzoekers een populair misverstand dat zwarte gaten moordmachines zijn. "Een zwart gat slaapt eigenlijk bijna zijn hele leven. Soms komt een ster te dichtbij, en dan begint het eetfestijn", zei onderzoeker Ryan Chornock. Het zwarte gat rukt de ster uit elkaar en eet onder meer gassen op die vrijkomen. Daardoor ontstaat een gloed. En dan is een zwart gat te 'zien'.
Vlam
De wetenschappers zagen het schouwspel in 2010 al, maar konden toen hun waarnemingen nog niet thuisbrengen. Bovendien was het licht dat ze zagen zo fel, dat de sterren niet te zien waren. Ze zagen een vlam in juli, die gedurende het jaar langzaam vervaagde. Het zwarte gat ligt in de kern van een sterrenstelsel op 2,7 miljard lichtjaren afstand van ons stelsel. Het is de eerste keer dat wetenschappers de verorbering van een ster door een zwart gat van begin tot eind hebben kunnen volgen.
(HLN)
Zwart gat verorbert ster
© afp.
Wetenschappers hebben een zeldzaam spektakel in de ruimte mogen aanschouwen: een zwart gat dat een ster "opeet". Dat gebeurt slechts eens in de 10.000 jaar, zeiden de deskundigen van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics in de Amerikaanse staat Massachussetts.
Zwarte gaten zijn wat overblijft als een zware ster sterft. Dat leidt tot een van de grootste explosies in ons universum, een zogenoemde supernova. Er blijft een kern over, met extreme zwaartekracht. Zo zwaar zelfs, dat licht niet kan ontsnappen (vandaar de term 'zwart gat').
Het is volgens de onderzoekers een populair misverstand dat zwarte gaten moordmachines zijn. "Een zwart gat slaapt eigenlijk bijna zijn hele leven. Soms komt een ster te dichtbij, en dan begint het eetfestijn", zei onderzoeker Ryan Chornock. Het zwarte gat rukt de ster uit elkaar en eet onder meer gassen op die vrijkomen. Daardoor ontstaat een gloed. En dan is een zwart gat te 'zien'.
Vlam
De wetenschappers zagen het schouwspel in 2010 al, maar konden toen hun waarnemingen nog niet thuisbrengen. Bovendien was het licht dat ze zagen zo fel, dat de sterren niet te zien waren. Ze zagen een vlam in juli, die gedurende het jaar langzaam vervaagde. Het zwarte gat ligt in de kern van een sterrenstelsel op 2,7 miljard lichtjaren afstand van ons stelsel. Het is de eerste keer dat wetenschappers de verorbering van een ster door een zwart gat van begin tot eind hebben kunnen volgen.
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Hoe kan dat? Iets dat daar 10.000 jaar duurt, duurt hier toch ook 10.000 jaar. Het licht komt in die periode toch hier over? Kan toch niet ineens zo zijn dat we een versnelling van inkomende beelden krijgen waardoor het lijkt dat het hele schouwspel zich sneller afspeeltquote:
02-05-2012
Zwart gat verorbert ster
[ afbeelding ]
© afp.
Wetenschappers hebben een zeldzaam spektakel in de ruimte mogen aanschouwen: een zwart gat dat een ster "opeet". Dat gebeurt slechts eens in de 10.000 jaar, zeiden de deskundigen van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics in de Amerikaanse staat Massachussetts.
[...]
Het is de eerste keer dat wetenschappers de verorbering van een ster door een zwart gat van begin tot eind hebben kunnen volgen.
Indrukwekkende materie voor een nieuwkomer.
Bij de tekst hierboven:
"In een artikel in Physical Review Letters zetten de twee natuurkundigen hun ideeën uiteen, met de kanttekening dat er nog veel onzekerheid bestaat over de interpretatie van de theoretische resultaten. Het werk van Braunstein en Patra doet vermoeden dat ruimte, tijd en zelfs zwaartekracht geen fundamentele eigenschappen van de natuur zijn, maar zogeheten 'emergente' eigenschappen, die zich pas op basis van onderliggende verschijnselen en processen beginnen te manifesteren.
Kwantuminformatietheorie zou de beste kandidaat zijn voor een emergente theorie van de zwaartekracht, aldus de twee wetenschappers.
Eerder kwam ook de Amsterdamse hoogleraar en Spinozaprijswinnaar Erik Verlinde al met de suggestie dat zwaartekracht een emergente eigenschap van de natuur is.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)"
valt me op dat er over eigenschappen wordt gesproken.
Zou het niet nuttig zijn om bij veel onbegrepen verschijnselen - niet alleen in natuurkunde, maar ook in psychologische/'softe' omgevingen - het begrip eigenschap meer te hanteren ipv ze onder te brengen in wetten, hoe toereikend die vaak ook zijn. Het prachtige van wetenschap lijkt me nu juist dat wetten gelden totdat ze gecorrigeerd cq. verbeterd worden.
Als je probeert de werkelijkheid te begrijpen kom je - ik althans - er al gauw achter dat onze neiging om alles in hokjes te plaatsen maar beperkt nuttig is. Het lijkt me dat vrijwel alles een continuüm is.
Maar dat is wel een beetje onpraktisch, al was het maar omdat het gebruik van taal al een hokjesbezigheid is. We kunnen dus niet anders. Maar moeten wel voortdurend beseffen dat onze benadering in elk geval niet klopt; maar bij gebrek aan beter 'even' moet voldoen.
Zoals zoveel respectabele wetenschappers onderstrepen, moeten we onze fantasie en vrijheid van gedachten inzetten. Wel gericht op een resultaat.
Mooie quote hierbij is:
"Wetenschap is verbeelding in dienst van de verifieerbare waarheid"
Neurowetenschapper Gerald M. Edelman. geb. 1929, Nobelprijs 1972.
Wat ik (ook) bedoel te zeggen is dat je je zeker heftig in je onderwerp moet verdiepen, en tevens regelmatig afstand moet nemen, reculer pour mieux sauter.
Weet iemand trouwens wie voor het eerst met het idee van eigenschappen kwam?
Leuk om hier te posten; en dank aan Parafernalia en Haushofer.
Bij de tekst hierboven:
"In een artikel in Physical Review Letters zetten de twee natuurkundigen hun ideeën uiteen, met de kanttekening dat er nog veel onzekerheid bestaat over de interpretatie van de theoretische resultaten. Het werk van Braunstein en Patra doet vermoeden dat ruimte, tijd en zelfs zwaartekracht geen fundamentele eigenschappen van de natuur zijn, maar zogeheten 'emergente' eigenschappen, die zich pas op basis van onderliggende verschijnselen en processen beginnen te manifesteren.
Kwantuminformatietheorie zou de beste kandidaat zijn voor een emergente theorie van de zwaartekracht, aldus de twee wetenschappers.
Eerder kwam ook de Amsterdamse hoogleraar en Spinozaprijswinnaar Erik Verlinde al met de suggestie dat zwaartekracht een emergente eigenschap van de natuur is.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)"
valt me op dat er over eigenschappen wordt gesproken.
Zou het niet nuttig zijn om bij veel onbegrepen verschijnselen - niet alleen in natuurkunde, maar ook in psychologische/'softe' omgevingen - het begrip eigenschap meer te hanteren ipv ze onder te brengen in wetten, hoe toereikend die vaak ook zijn. Het prachtige van wetenschap lijkt me nu juist dat wetten gelden totdat ze gecorrigeerd cq. verbeterd worden.
Als je probeert de werkelijkheid te begrijpen kom je - ik althans - er al gauw achter dat onze neiging om alles in hokjes te plaatsen maar beperkt nuttig is. Het lijkt me dat vrijwel alles een continuüm is.
Maar dat is wel een beetje onpraktisch, al was het maar omdat het gebruik van taal al een hokjesbezigheid is. We kunnen dus niet anders. Maar moeten wel voortdurend beseffen dat onze benadering in elk geval niet klopt; maar bij gebrek aan beter 'even' moet voldoen.
Zoals zoveel respectabele wetenschappers onderstrepen, moeten we onze fantasie en vrijheid van gedachten inzetten. Wel gericht op een resultaat.
Mooie quote hierbij is:
"Wetenschap is verbeelding in dienst van de verifieerbare waarheid"
Neurowetenschapper Gerald M. Edelman. geb. 1929, Nobelprijs 1972.
Wat ik (ook) bedoel te zeggen is dat je je zeker heftig in je onderwerp moet verdiepen, en tevens regelmatig afstand moet nemen, reculer pour mieux sauter.
Weet iemand trouwens wie voor het eerst met het idee van eigenschappen kwam?
Leuk om hier te posten; en dank aan Parafernalia en Haushofer.
prettig om niets te weten; blijf je nieuwsgierig
07-06-2012
'Schakelende' zwarte gaten geven energie terug aan heelal
Door twee actieve zwarte gaten nauwkeurig te bestuderen hebben sterrenkundigen van SRON Netherlands Institute for Space Research sterke aanwijzingen verzameld dat elk zwart gat als het ware kan schakelen tussen twee verschillende 'versnellingen'.
Zwarte gaten zijn extreem krachtige en efficiënte 'machines' die niet alleen materie opslokken, maar in ruil daarvoor ook veel energie aan het heelal teruggeven. Wanneer zwarte gaten materie aantrekken, stoten ze energierijke röntgenstraling uit en produceren ze sterke jets.
Toch is het nog niet duidelijk hoe zwarte gaten energie produceren en verdelen over de uitstoot van röntgenstraling en deze jets (die we kunnen waarnemen in radiogolflengten). In 2003 bleek uit astronomische observaties al wel dat er een verband bestaat tussen de uitstoot van röntgenstraling en de jet van een zwart gat. Dat verband is echter niet voor alle zwarte gaten hetzelfde.
Een team van sterrenkundigen onder leiding van Michael Coriat (nu verbonden aan de Universiteit van Southampton) vond onlangs een zwart gat dat leek te schakelen tussen de twee soorten krachtbronnen, afhankelijk van zijn helderheid. Dit leek erop te duiden dat zwarte gaten niet twee verschillende krachtbronnen hebben, maar veel meer dat elk zwart gat kan schakelen tussen twee verschillende versnellingen.
Peter Jonker en promovenda Eva Ratti van SRON hebben nu een belangrijk volgend stukje van deze puzzel weten te leggen. Door gebruik te maken van waarnemingen van de röntgen-ruimtetelescoop Chandra en de EVLA-radiotelescoop in New Mexico konden ze twee zwarte gaten tot aan het einde van een 'vreetbui' nauwkeurig observeren. Jonker en Ratti ontdekten dat ook deze twee zwarte gaten beschikken over het vermogen om te schakelen. Volgens Jonker is dit stevig bewijs voor de theorie dat alle zwarte gaten naar een andere versnelling kunnen schakelen. Bovendien ontdekten de astronomen dat het overschakelen bij de drie zwarte gaten bij dezelfde helderheid gebeurt.
(allesoversterrenkunde)
'Schakelende' zwarte gaten geven energie terug aan heelal
Door twee actieve zwarte gaten nauwkeurig te bestuderen hebben sterrenkundigen van SRON Netherlands Institute for Space Research sterke aanwijzingen verzameld dat elk zwart gat als het ware kan schakelen tussen twee verschillende 'versnellingen'.
Zwarte gaten zijn extreem krachtige en efficiënte 'machines' die niet alleen materie opslokken, maar in ruil daarvoor ook veel energie aan het heelal teruggeven. Wanneer zwarte gaten materie aantrekken, stoten ze energierijke röntgenstraling uit en produceren ze sterke jets.
Toch is het nog niet duidelijk hoe zwarte gaten energie produceren en verdelen over de uitstoot van röntgenstraling en deze jets (die we kunnen waarnemen in radiogolflengten). In 2003 bleek uit astronomische observaties al wel dat er een verband bestaat tussen de uitstoot van röntgenstraling en de jet van een zwart gat. Dat verband is echter niet voor alle zwarte gaten hetzelfde.
Een team van sterrenkundigen onder leiding van Michael Coriat (nu verbonden aan de Universiteit van Southampton) vond onlangs een zwart gat dat leek te schakelen tussen de twee soorten krachtbronnen, afhankelijk van zijn helderheid. Dit leek erop te duiden dat zwarte gaten niet twee verschillende krachtbronnen hebben, maar veel meer dat elk zwart gat kan schakelen tussen twee verschillende versnellingen.
Peter Jonker en promovenda Eva Ratti van SRON hebben nu een belangrijk volgend stukje van deze puzzel weten te leggen. Door gebruik te maken van waarnemingen van de röntgen-ruimtetelescoop Chandra en de EVLA-radiotelescoop in New Mexico konden ze twee zwarte gaten tot aan het einde van een 'vreetbui' nauwkeurig observeren. Jonker en Ratti ontdekten dat ook deze twee zwarte gaten beschikken over het vermogen om te schakelen. Volgens Jonker is dit stevig bewijs voor de theorie dat alle zwarte gaten naar een andere versnelling kunnen schakelen. Bovendien ontdekten de astronomen dat het overschakelen bij de drie zwarte gaten bij dezelfde helderheid gebeurt.
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Heeft het dan wel zin om over de informatie-paradox of de vraag wat er met de entropie gebeurt te spreken? Als materie nooit de waarnemingshorizon bereikt voor een extern waarnemer, dan blijft vanuit zijn gezichtspunt de informatie aanwezig tot het einde der tijden. Idem voor de entropie.quote:
[..]
Een buitenstaander ziet een zwart gat nooit "volledig ontstaan", omdat de instorting van de ster op een gegeven moment voor zo'n buitenstaander steeds langzamer lijkt te gaan
[..]
Tijdsdilatatie door de zwaartekracht vertraagt een klok die in een zwart gat valt volgens: T=T0/(1-2GM/Rc2)1/2
Hoe kan een zwart gat zich uberhaupt vormen in eindige tijd voor een externe waarnemer? Waar komen de bestaande zwarte gaten vandaan?
doderok?quote:
[..]
Heeft het dan wel zin om over de informatie-paradox of de vraag wat er met de entropie gebeurt te spreken? Als materie nooit de waarnemingshorizon bereikt voor een extern waarnemer, dan blijft vanuit zijn gezichtspunt de informatie aanwezig tot het einde der tijden. Idem voor de entropie.
Tijdsdilatatie door de zwaartekracht vertraagt een klok die in een zwart gat valt volgens: T=T0/(1-2GM/Rc2)1/2
Hoe kan een zwart gat zich uberhaupt vormen in eindige tijd voor een externe waarnemer? Waar komen de bestaande zwarte gaten vandaan?
Eindelijk iemand die denkt wat iedereen zegt
19-07-2012
Middelzware zwarte gaten ontstaan zoals planeten
Astronomen gaan ervan uit dat er naast 'stellaire' zwarte gaten, met massa's van enkele zonsmassa's, en de superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels, die vele miljoenen zonsmassa's zwaar zijn, ook 'middelzware' zwarte gaten bestaan. Maar tot nu toe zijn maar heel weinig van deze objecten opgespoord. Volgens astronomen van een aantal Amerikaanse instituten zou dat wel eens kunnen komen doordat op de verkeerde plaatsen is gezocht.
De geboorte van een middelzwaar zwart gat begint met de dood van een zware ster, waarvan de kern tot een zwart gat ineenstort. Naarmate zo'n zwart gat meer materie uit zijn omgeving opslokt, neemt zijn massa toe. Het probleem is echter dat zelfs de 'dichtbevolkste' delen van een sterrenstelsel te leeg zijn om een stellair zwart tot een middelzwaar zwart gat uit te laten groeien.
Daarom hebben de Amerikaanse astronomen hun blik gericht op de directe omgeving van de superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels, die doorgaans omringd zijn door een schijf van gas. Modelberekeningen laten zien dat als een stellair zwart gat in die schijf terechtkomt, het gemakkelijk duizenden zonsmassa's aan materie kan opslokken. In feite gaat het hierbij om hetzelfde proces dat in de materieschijf rond een jonge ster tot het ontstaan van grote gasplaneten leidt.
De beste plek om een middelzwaar zwart gat op te sporen zou dus de kern van een sterrenstelsel zijn.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Middelzware zwarte gaten ontstaan zoals planeten
Astronomen gaan ervan uit dat er naast 'stellaire' zwarte gaten, met massa's van enkele zonsmassa's, en de superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels, die vele miljoenen zonsmassa's zwaar zijn, ook 'middelzware' zwarte gaten bestaan. Maar tot nu toe zijn maar heel weinig van deze objecten opgespoord. Volgens astronomen van een aantal Amerikaanse instituten zou dat wel eens kunnen komen doordat op de verkeerde plaatsen is gezocht.
De geboorte van een middelzwaar zwart gat begint met de dood van een zware ster, waarvan de kern tot een zwart gat ineenstort. Naarmate zo'n zwart gat meer materie uit zijn omgeving opslokt, neemt zijn massa toe. Het probleem is echter dat zelfs de 'dichtbevolkste' delen van een sterrenstelsel te leeg zijn om een stellair zwart tot een middelzwaar zwart gat uit te laten groeien.
Daarom hebben de Amerikaanse astronomen hun blik gericht op de directe omgeving van de superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels, die doorgaans omringd zijn door een schijf van gas. Modelberekeningen laten zien dat als een stellair zwart gat in die schijf terechtkomt, het gemakkelijk duizenden zonsmassa's aan materie kan opslokken. In feite gaat het hierbij om hetzelfde proces dat in de materieschijf rond een jonge ster tot het ontstaan van grote gasplaneten leidt.
De beste plek om een middelzwaar zwart gat op te sporen zou dus de kern van een sterrenstelsel zijn.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
WISE vindt miljoenen zwarte gaten
31 augustus 2012 om 15:13 uur door Tim Kraaijvanger
Zwarte gaten zijn zo goed als onzichtbaar voor het blote oog. Dit is echter geen probleem voor de infraroodtelescoop WISE. In infrarood licht zijn zwarte gaten namelijk veel beter te zien. Zo goed zelfs, dat WISE al miljoenen kandidaat-zwarte gaten heeft ontdekt.
In een nieuw persbericht blikt NASA terug op de succesvolle WISE-missie. “Dankzij WISE vonden wetenschappers veel verborgen objecten”, vertelt wetenschapper Hashima Hasan, die meewerkte aan het WISE-programma. “Denk aan supermassieve zwarte gaten, heldere sterrenstelsels, asteroïden en de koudste sterren.
Supermassieve zwarte gaten
WISE heeft de volledige hemel twee keer in infrarood licht gescand. Begin 2011 werd de missie wegens geldnood gestaakt. In één onderzoek gebruikten wetenschappers WISE om 2,5 miljoen actieve supermassieve zwarte gaten te vinden. Tweederde van deze zwarte gaten was nog nooit eerder gevonden.
HotDOGs
In twee andere WISE-papers meldden wetenschappers de vondst van circa duizend kandidaat-hotDOGs. Dit zijn de meest krachtige en helderste sterrenstelsels in het heelal. HotDOGs (niet te verwarren met het worstenbroodje) schijnen honderd triljoen keer feller dan onze zon. Ze zijn in normaal licht echter nauwelijks zichtbaar, omdat deze sterrenstelsels schuilen in stoffige gebieden. In infrarood licht zijn ze gelukkig wel te traceren.
Van de duizend kandidaat-hotDOGs zijn nu meer dan 100 objecten bevestigd door wetenschappers die de Keck-telescopen gebruikten. De verwachting is dat de komende maanden en jaren meer kandidaat-hotDOGs hun kandidaat-status verliezen.
Toekomst?
De WISE-satelliet functioneert nog goed, maar de vraag is of de satelliet ooit weer wordt geactiveerd. Een eventuele derde missie kost circa 6,5 miljoen dollar. En dat bedrag schijnt NASA niet op de plank te hebben liggen. Gelukkig heeft WISE een erfenis in de vorm van veel gegevens achtergelaten. En het zal nog wel even duren voordat wetenschappers al deze data hebben doorgespit.
www.scientias.nl
31 augustus 2012 om 15:13 uur door Tim Kraaijvanger
Zwarte gaten zijn zo goed als onzichtbaar voor het blote oog. Dit is echter geen probleem voor de infraroodtelescoop WISE. In infrarood licht zijn zwarte gaten namelijk veel beter te zien. Zo goed zelfs, dat WISE al miljoenen kandidaat-zwarte gaten heeft ontdekt.
In een nieuw persbericht blikt NASA terug op de succesvolle WISE-missie. “Dankzij WISE vonden wetenschappers veel verborgen objecten”, vertelt wetenschapper Hashima Hasan, die meewerkte aan het WISE-programma. “Denk aan supermassieve zwarte gaten, heldere sterrenstelsels, asteroïden en de koudste sterren.
Supermassieve zwarte gaten
WISE heeft de volledige hemel twee keer in infrarood licht gescand. Begin 2011 werd de missie wegens geldnood gestaakt. In één onderzoek gebruikten wetenschappers WISE om 2,5 miljoen actieve supermassieve zwarte gaten te vinden. Tweederde van deze zwarte gaten was nog nooit eerder gevonden.
HotDOGs
In twee andere WISE-papers meldden wetenschappers de vondst van circa duizend kandidaat-hotDOGs. Dit zijn de meest krachtige en helderste sterrenstelsels in het heelal. HotDOGs (niet te verwarren met het worstenbroodje) schijnen honderd triljoen keer feller dan onze zon. Ze zijn in normaal licht echter nauwelijks zichtbaar, omdat deze sterrenstelsels schuilen in stoffige gebieden. In infrarood licht zijn ze gelukkig wel te traceren.
Van de duizend kandidaat-hotDOGs zijn nu meer dan 100 objecten bevestigd door wetenschappers die de Keck-telescopen gebruikten. De verwachting is dat de komende maanden en jaren meer kandidaat-hotDOGs hun kandidaat-status verliezen.
Toekomst?
De WISE-satelliet functioneert nog goed, maar de vraag is of de satelliet ooit weer wordt geactiveerd. Een eventuele derde missie kost circa 6,5 miljoen dollar. En dat bedrag schijnt NASA niet op de plank te hebben liggen. Gelukkig heeft WISE een erfenis in de vorm van veel gegevens achtergelaten. En het zal nog wel even duren voordat wetenschappers al deze data hebben doorgespit.
www.scientias.nl
03-10-2012
Astronomen ontdekken voor het eerst zwarte gaten in bolvormige sterrenhoop
© afp.
Astronomen hebben voor het eerst zwarte gaten in een bolvormige sterrenhoop in onze Melkweg ontdekt, zo heeft het wetenschappelijke vakblad Nature bericht.
In de majestueuze sterrenhoop M22 stootte een internationaal onderzoeksteam op twee zwarte gaten met telkens 10 tot 20 keer de massa van onze Zon. Het team rond Laura Chomiuk van de Michigan State University gewaagt van een verrassing.
Bolvormige sterrenhopen behoren tot de oudste structuren van het universum. Zij omvatten duizenden sterren en zijn met een leeftijd tot 13 miljard jaar bijna even oud als de kosmos.
Astronomen gaan ervan uit dat in dergelijke stelsels al vroeg talrijke zwarte gaten zijn ontstaan, maar eruit zijn gecatapulteerd.
Tot de vondst met de Very Large Array van het Amerikaanse radio-astronomiedienst NRAO was er echter nog geen enkel zwart gat in een bolvormige sterrenhoop waargenomen.
(HLN)
Astronomen ontdekken voor het eerst zwarte gaten in bolvormige sterrenhoop
© afp.
Astronomen hebben voor het eerst zwarte gaten in een bolvormige sterrenhoop in onze Melkweg ontdekt, zo heeft het wetenschappelijke vakblad Nature bericht.
In de majestueuze sterrenhoop M22 stootte een internationaal onderzoeksteam op twee zwarte gaten met telkens 10 tot 20 keer de massa van onze Zon. Het team rond Laura Chomiuk van de Michigan State University gewaagt van een verrassing.
Bolvormige sterrenhopen behoren tot de oudste structuren van het universum. Zij omvatten duizenden sterren en zijn met een leeftijd tot 13 miljard jaar bijna even oud als de kosmos.
Astronomen gaan ervan uit dat in dergelijke stelsels al vroeg talrijke zwarte gaten zijn ontstaan, maar eruit zijn gecatapulteerd.
Tot de vondst met de Very Large Array van het Amerikaanse radio-astronomiedienst NRAO was er echter nog geen enkel zwart gat in een bolvormige sterrenhoop waargenomen.
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Blijft alle invallende materie dan ook daadwerkelijk in de waarnemingshorizon steken dan is het zwarte gat hol.quote:
[..]
Heeft het dan wel zin om over de informatie-paradox of de vraag wat er met de entropie gebeurt te spreken? Als materie nooit de waarnemingshorizon bereikt voor een extern waarnemer, dan blijft vanuit zijn gezichtspunt de informatie aanwezig tot het einde der tijden. Idem voor de entropie.
Het gevolg is dan dat in die interne ruimte geen zwaartekracht heerst omdat het om een bolschil gaat.
Ik zie nu grote gelijkenis met het heelal dat zich ook in zo`n bolschil bevindt, vóór de big bang was alles in een zwart gat geconcentreerd, dat is nog steeds zo.
Het is natuurlijk ook mogelijk dat ik een beetje op hol geslagen ben.
29-10-2012
Zwart gat blaast gigantische bel
Links de bel van materie in het radiospectrum, rechts dezelfde regio in het optische spectrum. Francesco de Gasperin/LOFAR
Met de nieuwe Nederlandse radiotelescoop LOFAR zijn de beste plaatjes tot nu toe gemaakt van een ‘bellenblazend’ zwart gat. De bel is ruwweg 100.000 lichtjaar groot en bestaat uit materiedeeltjes die door het zwarte gat zijn uitgespuwd.
Dat zwarte gaten niet alleen maar dingen opslokken was al langer bekend. Aan de polen van zwart gaten worden vaak sterke, naar buiten gerichte stralen van materiedeeltjes waargenomen. Vermoed werd dat op deze manier grote bellen van materie kunnen worden ‘opgeblazen’.
Het was echter niet zo makkelijk deze bellen waar te nemen. De uitgespuwde materie zendt nauwelijks zichtbaar licht uit en wordt niet waargenomen door optische telescopen. In het radiospectrum hebben astronomen van onder andere de Radboud Universiteit in Nijmegen nu meer succes. Met de gloednieuwe radiotelescoop LOFAR zagen ze rondom het sterrenstelsel M87 een enorme bel van materie afkomstig is van het zwarte gat in het centrum van dit stelsel.
LOFAR is gevoelig voor radiostraling met een golflengte van 1,3 tot 30 meter. Nog niet eerder was er zo’n gevoelig meetinstrument voor dit spectrum. De telescoop bestaat uit duizenden antennes verspreid over Nederland, Duitsland, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk en Zweden. Doordat alle antennes aan elkaar zijn gekoppeld functioneren ze als één grote telescoop. Het centrum van deze internationale radiotelescoop ligt in de provincie Drenthe. (Roel van der Heijden)
(allesoversterrenkunde)
Zwart gat blaast gigantische bel
Links de bel van materie in het radiospectrum, rechts dezelfde regio in het optische spectrum. Francesco de Gasperin/LOFAR
Met de nieuwe Nederlandse radiotelescoop LOFAR zijn de beste plaatjes tot nu toe gemaakt van een ‘bellenblazend’ zwart gat. De bel is ruwweg 100.000 lichtjaar groot en bestaat uit materiedeeltjes die door het zwarte gat zijn uitgespuwd.
Dat zwarte gaten niet alleen maar dingen opslokken was al langer bekend. Aan de polen van zwart gaten worden vaak sterke, naar buiten gerichte stralen van materiedeeltjes waargenomen. Vermoed werd dat op deze manier grote bellen van materie kunnen worden ‘opgeblazen’.
Het was echter niet zo makkelijk deze bellen waar te nemen. De uitgespuwde materie zendt nauwelijks zichtbaar licht uit en wordt niet waargenomen door optische telescopen. In het radiospectrum hebben astronomen van onder andere de Radboud Universiteit in Nijmegen nu meer succes. Met de gloednieuwe radiotelescoop LOFAR zagen ze rondom het sterrenstelsel M87 een enorme bel van materie afkomstig is van het zwarte gat in het centrum van dit stelsel.
LOFAR is gevoelig voor radiostraling met een golflengte van 1,3 tot 30 meter. Nog niet eerder was er zo’n gevoelig meetinstrument voor dit spectrum. De telescoop bestaat uit duizenden antennes verspreid over Nederland, Duitsland, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk en Zweden. Doordat alle antennes aan elkaar zijn gekoppeld functioneren ze als één grote telescoop. Het centrum van deze internationale radiotelescoop ligt in de provincie Drenthe. (Roel van der Heijden)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
<a href="http://www.vwkweb.nl/" rel="nofollow" target="_blank">[b]Vereniging voor weerkunde en klimatologie[/b]</a>
<a href="http://www.estofex.org/" rel="nofollow" target="_blank">[b]ESTOFEX[/b]</a>
<a href="http://www.estofex.org/" rel="nofollow" target="_blank">[b]ESTOFEX[/b]</a>
Op 
quote:
[..]
De alcohol- en (op meth na) drugs-vrije versie ervan.
Je bent er nog, we maakten ons al zorgen
Eindelijk iemand die denkt wat iedereen zegt
13-12-2012
Zwarte gaten gedragen zich opvallend uniform
Impressie van een actief zwart gat. NASA E/PO - Sonoma State University, Aurore Simonnet
Zwarte gaten kennen allerlei gewichtsklassen. Sommige wegen 'slechts' een paar zonsmassa's, andere zijn een miljard keer zo zwaar. Onderzoek door twee NASA-satellieten laat zien dat het gedrag van al deze zwarte gaten opmerkelijke overeenkomsten vertoont (Science, 14 december). Dat kan erop wijzen dat steeds dezelfde fysische processen aan het werk zijn.
Als een zwart gat materie uit zijn omgeving opslokt, wordt het 'actief'. Rond het zwarte gat hoopt de materie zich op tot een draaiende schijf, waarin de temperaturen extreme waarden bereikt. Aan de binnenste rand van de schijf, bij de overgang naar de 'horizon' van het zwarte gat, wordt een deel van de materie versneld en schiet zij in twee bundels loodrecht op de schijf terug de ruimte in.
De materiedeeltjes in de bundels of 'jets' van een actief zwart gat bereiken snelheden in de buurt van de lichtsnelheid. Als die snelle deeltjes onderweg op andere materie botsen, komt gammastraling vrij – een zeer energierijke vorm van straling die waarneembaar is met de satellieten Swift en Fermi.
Op welke manier de materie in de omgeving van een actief zwart gat tot zulke kolossale snelheden wordt versneld, is nog niet helemaal duidelijk. Maar uit het onderzoek met de beide NASA-satellieten blijkt dat – ongeacht de massa, leeftijd of omgeving van het zwarte gat – steeds ruwweg 3 tot 15 procent energie opgaat aan het produceren van gammastraling.
Dat kan twee dingen betekenen. De eerste mogelijkheid is de jets van alle zwarte gaten op dezelfde manier ontstaan. Een andere mogelijkheid is dat er verschillende mechanismen bestaan die vrijwel identieke resultaten geven. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Zwarte gaten gedragen zich opvallend uniform
Impressie van een actief zwart gat. NASA E/PO - Sonoma State University, Aurore Simonnet
Zwarte gaten kennen allerlei gewichtsklassen. Sommige wegen 'slechts' een paar zonsmassa's, andere zijn een miljard keer zo zwaar. Onderzoek door twee NASA-satellieten laat zien dat het gedrag van al deze zwarte gaten opmerkelijke overeenkomsten vertoont (Science, 14 december). Dat kan erop wijzen dat steeds dezelfde fysische processen aan het werk zijn.
Als een zwart gat materie uit zijn omgeving opslokt, wordt het 'actief'. Rond het zwarte gat hoopt de materie zich op tot een draaiende schijf, waarin de temperaturen extreme waarden bereikt. Aan de binnenste rand van de schijf, bij de overgang naar de 'horizon' van het zwarte gat, wordt een deel van de materie versneld en schiet zij in twee bundels loodrecht op de schijf terug de ruimte in.
De materiedeeltjes in de bundels of 'jets' van een actief zwart gat bereiken snelheden in de buurt van de lichtsnelheid. Als die snelle deeltjes onderweg op andere materie botsen, komt gammastraling vrij – een zeer energierijke vorm van straling die waarneembaar is met de satellieten Swift en Fermi.
Op welke manier de materie in de omgeving van een actief zwart gat tot zulke kolossale snelheden wordt versneld, is nog niet helemaal duidelijk. Maar uit het onderzoek met de beide NASA-satellieten blijkt dat – ongeacht de massa, leeftijd of omgeving van het zwarte gat – steeds ruwweg 3 tot 15 procent energie opgaat aan het produceren van gammastraling.
Dat kan twee dingen betekenen. De eerste mogelijkheid is de jets van alle zwarte gaten op dezelfde manier ontstaan. Een andere mogelijkheid is dat er verschillende mechanismen bestaan die vrijwel identieke resultaten geven. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Hoorde eens een keer voorbij komen dat via zwarte gaten zwaartekracht misschien 'lekt' naar parallele universums, wat vinden jullie van dat idee? Ben een n00b hoor wat dit betreft, maar vond het wel een grappig idee..
Om nu een heel nieuw topic voor mijn noobvraag te openen is wat veel van het goede, maar als ik het dus goed begrijp is het in theorie dus zo, dat als je het licht kunt inhalen, je terug kunt in de tijd?
En dus stel dat ik het licht 22 jaar inhaal, dan zou ik mijn eigen ontstaan kunnen aanschouwen bij wijze van spreke?
En dus stel dat ik het licht 22 jaar inhaal, dan zou ik mijn eigen ontstaan kunnen aanschouwen bij wijze van spreke?
Aanschouwen ja. Maar je zou het verder niet kunnen beinvloeden. Hoewel het licht zich wel steeds verder verspreid dus op een gegeven moment zou je een gigantische ontvanger moeten hebben volgens mij.quote:
Om nu een heel nieuw topic voor mijn noobvraag te openen is wat veel van het goede, maar als ik het dus goed begrijp is het in theorie dus zo, dat als je het licht kunt inhalen, je terug kunt in de tijd?
En dus stel dat ik het licht 22 jaar inhaal, dan zou ik mijn eigen ontstaan kunnen aanschouwen bij wijze van spreke?
Opgeblazen gevoel of winderigheid? Zo opgelost met Rennie!
De tijd-ruimte waarin wij leven is een gemeenschappelijke ruimte, d.w.z. het is de gemeenschappelijke deler van alle multiversale mogelijkheden. Zodra je sneller dan het licht gaat (wat zover we weten niet zou kunnen), ga je voorbij het punt waarin de mogelijkheden samenkomen. Je gaat dus een tijd-ruimte in zonder mogelijkheden, waarin je zelf niet meer kan bestaan, behalve als je een bevroren pannekoek wilt zijn. Wat wel zo is, als je bevroren pannekoek toch energie verliest, zou je afremmen en zou je vanzelf weer in gemeenschappelijke ruimte kunnen uitkomen. Wat dan miljarden jaren kan duren, kan voor jou een seconde geduurd hebben. Alleen, waar je uitkomt, geen idee. Dat ligt eraan, of dit universum eindeloos 'gegenereerd' kan worden, of dat het in geval van weinig mogelijkheiden weer uitkomt op zichzelf. In dat geval zou je daadwerkelijk door de tijd kunnen reizen. Het parallelle universum waar je dan op uitkomt, wordt ter plekke gegenereerd uit de rest van de gemeenschappelijke mogelijkheden, dan kan het dus indien je terugkeert op dezelfde plek, anders blijken te zijn geworden dan waar je vandaan kwam. Jezelf tegenkomen zou bijna onmogelijk zijn, zelfs al keer je terug op dezelfde plek en dezelfde tijd.. Nouja, zo zie ik het voor me.quote:
Om nu een heel nieuw topic voor mijn noobvraag te openen is wat veel van het goede, maar als ik het dus goed begrijp is het in theorie dus zo, dat als je het licht kunt inhalen, je terug kunt in de tijd?
En dus stel dat ik het licht 22 jaar inhaal, dan zou ik mijn eigen ontstaan kunnen aanschouwen bij wijze van spreke?
18-12-2012
Meer ultrazware zwarte gaten dan gedacht
Er zijn misschien wel meer zwarte gaten van de allerzwaarste categorie dan tot nu toe werd gedacht. Astronomen verbonden aan NASA, die op zoek gingen naar deze monsters met een gewicht van tussen de 10 en 40 miljard zonsmassa’s, vonden er tot hun verrassing 10 in de 18 clusters van sterrenstelsels die ze bekeken.
De clusters werden onder de loep genomen met de Chandra röntgensatelliet van NASA. En in de kern van meer dan de helft van deze clusters werd een bron van zeer sterke röntgenstraling gedetecteerd, ofwel dé aanwijzing voor de aanwezigheid van een zwart gat. Die straling is volgens de theorie afkomstig van materie die sterk wordt versneld en verhit op het moment dat ze het zwarte gat invalt.
Ook stelt de theorie dat er een relatie is tussen de intensiteit van de röntgenstraling en de massa van het zwarte gat. Op basis van de gemeten intensiteiten concluderen de astronomen dat ze in 10 gevallen te maken hebben met ultrazware zwarte gaten. Tot nu toe waren er slechts enkele van deze exemplaren bekend.
In eerder onderzoek werd de massa van dit soort zwarte gaten geschat aan de hand van hun interactie met hun directe omgeving. Dat leverde massa’s op die wel een tienvoud minder waren. Volgens de astronomen betekenen de nieuwe resultaten dan ook dat we de interactie tussen de ultrazware zwarte gaten en hun omgeving nog niet goed begrijpen.
Hun claim wordt kracht bijgezet door een derde onderzoek. Daarin werd aan de hand van bewegingen van sterren rondom één van deze zwarte gaten bevestigd dat het inderdaad om een ultrazwaar exemplaar gaat. (Roel van der Heijden)
(allesoversterrenkunde)
Meer ultrazware zwarte gaten dan gedacht
Er zijn misschien wel meer zwarte gaten van de allerzwaarste categorie dan tot nu toe werd gedacht. Astronomen verbonden aan NASA, die op zoek gingen naar deze monsters met een gewicht van tussen de 10 en 40 miljard zonsmassa’s, vonden er tot hun verrassing 10 in de 18 clusters van sterrenstelsels die ze bekeken.
De clusters werden onder de loep genomen met de Chandra röntgensatelliet van NASA. En in de kern van meer dan de helft van deze clusters werd een bron van zeer sterke röntgenstraling gedetecteerd, ofwel dé aanwijzing voor de aanwezigheid van een zwart gat. Die straling is volgens de theorie afkomstig van materie die sterk wordt versneld en verhit op het moment dat ze het zwarte gat invalt.
Ook stelt de theorie dat er een relatie is tussen de intensiteit van de röntgenstraling en de massa van het zwarte gat. Op basis van de gemeten intensiteiten concluderen de astronomen dat ze in 10 gevallen te maken hebben met ultrazware zwarte gaten. Tot nu toe waren er slechts enkele van deze exemplaren bekend.
In eerder onderzoek werd de massa van dit soort zwarte gaten geschat aan de hand van hun interactie met hun directe omgeving. Dat leverde massa’s op die wel een tienvoud minder waren. Volgens de astronomen betekenen de nieuwe resultaten dan ook dat we de interactie tussen de ultrazware zwarte gaten en hun omgeving nog niet goed begrijpen.
Hun claim wordt kracht bijgezet door een derde onderzoek. Daarin werd aan de hand van bewegingen van sterren rondom één van deze zwarte gaten bevestigd dat het inderdaad om een ultrazwaar exemplaar gaat. (Roel van der Heijden)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
08-01-2013
Ruimtetelescoop NuSTAR legt mysterieuze zwarte gaten vast
Met de Amerikaanse ruimtetelescoop NuSTAR is de hoogenergetische röntgenstraling vastgelegd van twee mysterieuze zwarte gaten in de spiraalarmen van het nabijgelegen sterrenstelsel IC342. NuSTAR werd in juni 2012 gelanceerd; de eerste waarnemingsresultaten zijn vandaag gepresenteerd op de 221e bijeenkomst van de American Astronomical Society in Long Beach. Nooit eerder is de sterrenhemel in dit golflengtegebied zo gedetailleerd vastgelegd.
De röntgenstraling van de twee zwarte gaten (de paarse vlekken op de foto) is veel intenser dan je zou verwachten van een normaal 'stellair' zwart gat met een massa van een paar zonsmassa's. Door de NuSTAR-waarnemingen te vergelijken met metingen van het Chandra X-ray Observatory op minder energierijke golflengten hopen sterrenkundigen te achterhalen hoe die grote röntgenhelderheid verklaard kan worden: óf er is sprake van een veel zwaarder zwart gat, met een massa van misschien wel enkele honderden zonsmassa's, of de twee zwarte gaten in IC342 hebben wél een normale, relatief geringe massa, maar gedragen zich heel anders dan de standaardtheorieën voorspellen.
NuSTAR legde in de afgelopen maanden ook de hoogenergetischge röntgenstraling vast van Cassiopeia A, het restant van een supernova die enkele eeuwen geleden explodeerde. (GS)
NASA's NuSTAR Catches Black Holes in Galaxy Web (origineel persbericht
(allesoversterrenkunde)
Ruimtetelescoop NuSTAR legt mysterieuze zwarte gaten vast
Met de Amerikaanse ruimtetelescoop NuSTAR is de hoogenergetische röntgenstraling vastgelegd van twee mysterieuze zwarte gaten in de spiraalarmen van het nabijgelegen sterrenstelsel IC342. NuSTAR werd in juni 2012 gelanceerd; de eerste waarnemingsresultaten zijn vandaag gepresenteerd op de 221e bijeenkomst van de American Astronomical Society in Long Beach. Nooit eerder is de sterrenhemel in dit golflengtegebied zo gedetailleerd vastgelegd.
De röntgenstraling van de twee zwarte gaten (de paarse vlekken op de foto) is veel intenser dan je zou verwachten van een normaal 'stellair' zwart gat met een massa van een paar zonsmassa's. Door de NuSTAR-waarnemingen te vergelijken met metingen van het Chandra X-ray Observatory op minder energierijke golflengten hopen sterrenkundigen te achterhalen hoe die grote röntgenhelderheid verklaard kan worden: óf er is sprake van een veel zwaarder zwart gat, met een massa van misschien wel enkele honderden zonsmassa's, of de twee zwarte gaten in IC342 hebben wél een normale, relatief geringe massa, maar gedragen zich heel anders dan de standaardtheorieën voorspellen.
NuSTAR legde in de afgelopen maanden ook de hoogenergetischge röntgenstraling vast van Cassiopeia A, het restant van een supernova die enkele eeuwen geleden explodeerde. (GS)
NASA's NuSTAR Catches Black Holes in Galaxy Web (origineel persbericht
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
30-01-2013
Nieuwe techniek vergemakkelijkt 'weging' zwart gat
Hubble-opname van het sterrenstelsel NGC 4526 die over de gemeten verdeling van koud moleculair gas (paars) heen is gelegd. NASA/ESA/Timothy A. Davis
Een internationaal team van astronomen heeft een nieuwe manier bedacht om de massa's van de kolossale zwarte gaten in de centra van sterrenstelsels te bepalen. Bij de nieuwe methode wordt de snelheid gemeten waarmee koolmonoxide-moleculen om zo'n zwart gat draaien (Nature, 31 januari).
In het centrum van bijna elk sterrenstelsel houdt zich een zwart gat schuil. De massa's van deze objecten liggen doorgaans in de orde van vele miljoenen of enkele miljarden zonsmassa's. Tot nu toe worden deze massa's bepaald door bijvoorbeeld naar de baanbewegingen van sterren of gaswolken in het centrum van het sterrenstelsel te kijken. Deze methode is echter nogal omslachtig en alleen bruikbaar voor relatief nabije stelsels.
Met de nieuwe techniek wordt gekeken naar de straling die koolmonoxide-moleculen uitzenden in het zogeheten submillimetergebied – een golflengtegebied dat op de grens van infrarood- en radiostraling ligt. Gas dat zich in de buurt van het centrum van een sterrenstelsel bevindt, staat onder invloed van de zwaartekracht: hoe zwaarder het daar aanwezige zwarte gat en hoe kleiner de afstand tot dat zwarte gat, des te sneller bewegen de gasmoleculen. De snelheid van het gas kan worden gemeten door gebruik te maken van het dopplereffect – de verschuiving van de golflengte van de straling die het gas uitzendt ten gevolge van zijn snelheid ten opzichte van de aarde.
Het eerste stelsel dat de astronomen op deze manier hebben onderzocht, is NGC 4526, een spiraalstelsel op ongeveer 55 miljoen lichtjaar van de aarde. De koolmonoxide in dat stelsel is gedetecteerd met de Combined Array for Research in Millimeter-wave Astronomy (CARMA), een opstelling van zes (sub)millimetertelescopen in Californië. Uit de snelheid waarmee het gas in de kern van NGC 4526 beweegt, blijkt dat het daar aanwezige zwarte gat een massa van ongeveer 450 miljoen zonsmassa's heeft.
Naar verwachting zullen met de (bijna voltooide) ALMA-telescoop in het noorden van Chili straks honderden sterrenstelsels op deze manier onderzocht worden. Het 'wegen' van een superzwaar zwart gat zal dan nog maar enkele uren in beslag nemen. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Nieuwe techniek vergemakkelijkt 'weging' zwart gat
Hubble-opname van het sterrenstelsel NGC 4526 die over de gemeten verdeling van koud moleculair gas (paars) heen is gelegd. NASA/ESA/Timothy A. Davis
Een internationaal team van astronomen heeft een nieuwe manier bedacht om de massa's van de kolossale zwarte gaten in de centra van sterrenstelsels te bepalen. Bij de nieuwe methode wordt de snelheid gemeten waarmee koolmonoxide-moleculen om zo'n zwart gat draaien (Nature, 31 januari).
In het centrum van bijna elk sterrenstelsel houdt zich een zwart gat schuil. De massa's van deze objecten liggen doorgaans in de orde van vele miljoenen of enkele miljarden zonsmassa's. Tot nu toe worden deze massa's bepaald door bijvoorbeeld naar de baanbewegingen van sterren of gaswolken in het centrum van het sterrenstelsel te kijken. Deze methode is echter nogal omslachtig en alleen bruikbaar voor relatief nabije stelsels.
Met de nieuwe techniek wordt gekeken naar de straling die koolmonoxide-moleculen uitzenden in het zogeheten submillimetergebied – een golflengtegebied dat op de grens van infrarood- en radiostraling ligt. Gas dat zich in de buurt van het centrum van een sterrenstelsel bevindt, staat onder invloed van de zwaartekracht: hoe zwaarder het daar aanwezige zwarte gat en hoe kleiner de afstand tot dat zwarte gat, des te sneller bewegen de gasmoleculen. De snelheid van het gas kan worden gemeten door gebruik te maken van het dopplereffect – de verschuiving van de golflengte van de straling die het gas uitzendt ten gevolge van zijn snelheid ten opzichte van de aarde.
Het eerste stelsel dat de astronomen op deze manier hebben onderzocht, is NGC 4526, een spiraalstelsel op ongeveer 55 miljoen lichtjaar van de aarde. De koolmonoxide in dat stelsel is gedetecteerd met de Combined Array for Research in Millimeter-wave Astronomy (CARMA), een opstelling van zes (sub)millimetertelescopen in Californië. Uit de snelheid waarmee het gas in de kern van NGC 4526 beweegt, blijkt dat het daar aanwezige zwarte gat een massa van ongeveer 450 miljoen zonsmassa's heeft.
Naar verwachting zullen met de (bijna voltooide) ALMA-telescoop in het noorden van Chili straks honderden sterrenstelsels op deze manier onderzocht worden. Het 'wegen' van een superzwaar zwart gat zal dan nog maar enkele uren in beslag nemen. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
13-02-2013
Superzware zwarte gaten blijven groeien
Ook het zwarte gat in de kern van het Sombrerostelsel wordt gestaag zwaarder. ESO/P. Barthel
Ook de superzware zwarte gaten in de kernen van rustige, solitaire spiraalstelsels worden gestaag zwaarder. Dat volgt uit nieuw theoretisch onderzoek dat vandaag in het tijdschrift Astrophysical Journal is gepubliceerd.
In het centrum van bijna elk sterrenstelsel schuilt een zwart gat dat ruwweg een miljoen tot een miljard keer zo zwaar is als onze zon. Tot voor kort gingen astronomen ervan uit dat zo'n zwart gat het grootste deel van zijn massa verkrijgt als zijn sterrenstelsel in botsing komt met een soortgenoot. Er verzamelt zich dan veel gas rond het zwarte gat, dat heel heet wordt en veel licht uitzendt. Na zo'n 'groeispurt' zou de aanwas van het zwarte gat stagneren.
Recente waarnemingen met de Hubble-ruimtetelescoop hebben echter laten zien dat ook de zwarte gaten in spiraalstelsels die al lange tijd geen botsing hebben meegemaakt zwaarder worden. Het nieuwe onderzoek, waarbij gebruik is gemaakt van computersimulaties, doet daar nog een schepje bovenop: de kenmerken van deze rustige spiraalstelsels zijn alleen verklaarbaar als hun centrale zwarte gaten gewoon door blijven groeien.
Die gestage groei kan worden toegeschreven aan het regelmatig opslokken van relatief kleine hoeveelheden massa in de vorm van gaswolken. Zo hebben astronomen in het centrum van onze Melkweg onlangs een gaswolk ontdekt die later dit jaar door het daar aanwezige zwarte gat aan flarden wordt getrokken. Naar verwachting zal dit zwarte gat hierdoor de komende tien jaar vijftien aardmassa's zwaarder worden.
Het zwarte gat in het zogeheten Sombrerostelsel moet veel sneller groeien. De onderzoekers schatten dat dit exemplaar, dat de 500 miljoen zonsmassa's al is gepasseerd, gemiddeld ongeveer één zonsmassa per twintig jaar zwaarder wordt. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Superzware zwarte gaten blijven groeien
Ook het zwarte gat in de kern van het Sombrerostelsel wordt gestaag zwaarder. ESO/P. Barthel
Ook de superzware zwarte gaten in de kernen van rustige, solitaire spiraalstelsels worden gestaag zwaarder. Dat volgt uit nieuw theoretisch onderzoek dat vandaag in het tijdschrift Astrophysical Journal is gepubliceerd.
In het centrum van bijna elk sterrenstelsel schuilt een zwart gat dat ruwweg een miljoen tot een miljard keer zo zwaar is als onze zon. Tot voor kort gingen astronomen ervan uit dat zo'n zwart gat het grootste deel van zijn massa verkrijgt als zijn sterrenstelsel in botsing komt met een soortgenoot. Er verzamelt zich dan veel gas rond het zwarte gat, dat heel heet wordt en veel licht uitzendt. Na zo'n 'groeispurt' zou de aanwas van het zwarte gat stagneren.
Recente waarnemingen met de Hubble-ruimtetelescoop hebben echter laten zien dat ook de zwarte gaten in spiraalstelsels die al lange tijd geen botsing hebben meegemaakt zwaarder worden. Het nieuwe onderzoek, waarbij gebruik is gemaakt van computersimulaties, doet daar nog een schepje bovenop: de kenmerken van deze rustige spiraalstelsels zijn alleen verklaarbaar als hun centrale zwarte gaten gewoon door blijven groeien.
Die gestage groei kan worden toegeschreven aan het regelmatig opslokken van relatief kleine hoeveelheden massa in de vorm van gaswolken. Zo hebben astronomen in het centrum van onze Melkweg onlangs een gaswolk ontdekt die later dit jaar door het daar aanwezige zwarte gat aan flarden wordt getrokken. Naar verwachting zal dit zwarte gat hierdoor de komende tien jaar vijftien aardmassa's zwaarder worden.
Het zwarte gat in het zogeheten Sombrerostelsel moet veel sneller groeien. De onderzoekers schatten dat dit exemplaar, dat de 500 miljoen zonsmassa's al is gepasseerd, gemiddeld ongeveer één zonsmassa per twintig jaar zwaarder wordt. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
27-02-2013
Superzwaar zwart gat draait supersnel rond
Impressie van een superzwaar zwart gat dat door een accretieschijf wordt omgeven. (NASA/JPL-Caltech)
Het superzware zwarte gat in het centrum van het spiraalstelsel NGC 1365 draait zo snel rond, dat zijn 'oppervlak' bijna de snelheid van het licht haalt. Dat blijkt uit nieuwe gegevens die met de röntgensatellieten NuSTAR en XMM-Newton zijn verzameld. Het is voor het eerst dat astronomen de rotatiesnelheid van een superzwaar zwart gat nauwkeurig hebben kunnen meten (Nature, 28 februari).
De zwaartekracht van een zwart gat is dermate sterk dat, terwijl het object ronddraait, hij de omringende ruimte meesleept. Het 'oppervlak' van zo'n ronddraaiend zwart gat wordt de waarnemingshorizon genoemd. Alles wat deze grens passeert, wordt het zwarte gat in gesleurd.
Materie die van grote afstand naar het zwarte gat toe stroomt, verzamelt zich in eerste instantie in een zogeheten accretieschijf, waar zij door wrijvingskrachten zo sterk wordt verhit dat zij röntgenstraling uitzendt. Uit waarnemingen van de röntgenstraling uit de kern van NGC 1365 hebben astronomen kunnen vaststellen waar de overgang tussen accretieschijf en waarnemingshorizon ligt. Uit die ligging van die binnengrens kan worden afgeleid met welke snelheid het zwarte gat rondtolt.
Astronomen zijn geïnteresseerd in de rotatiesnelheid van zo'n zwart gat, omdat die snelheid informatie geeft over de manier waarop het object tot stand is gekomen. Hoewel het zwarte gat in NGC 1365 nu enkele miljoenen zonsmassa's zwaar is, was het niet altijd zo groot. Het is in de loop van miljarden jaren 'gegroeid' door sterren en gas uit zijn omgeving op te slokken en met andere zwarte gaten te fuseren.
Bij dat opslokken wint het zwarte gat niet alleen aan massa, maar wordt ook impulsmoment overgedragen – 'draaivermogen'. Als de materie die in de loop van de tijd naar het zwarte gat stroomt uit allerlei verschillende richtingen komt, levert dat niet veel snelheidswinst op. Bij het zwarte gat in NGC 1365 is duidelijk iets anders gebeurd: dat draait zo'n beetje op maximale snelheid. En dat betekent dat zijn groeiproces heel ordelijk moet zijn verlopen. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Superzwaar zwart gat draait supersnel rond
Impressie van een superzwaar zwart gat dat door een accretieschijf wordt omgeven. (NASA/JPL-Caltech)
Het superzware zwarte gat in het centrum van het spiraalstelsel NGC 1365 draait zo snel rond, dat zijn 'oppervlak' bijna de snelheid van het licht haalt. Dat blijkt uit nieuwe gegevens die met de röntgensatellieten NuSTAR en XMM-Newton zijn verzameld. Het is voor het eerst dat astronomen de rotatiesnelheid van een superzwaar zwart gat nauwkeurig hebben kunnen meten (Nature, 28 februari).
De zwaartekracht van een zwart gat is dermate sterk dat, terwijl het object ronddraait, hij de omringende ruimte meesleept. Het 'oppervlak' van zo'n ronddraaiend zwart gat wordt de waarnemingshorizon genoemd. Alles wat deze grens passeert, wordt het zwarte gat in gesleurd.
Materie die van grote afstand naar het zwarte gat toe stroomt, verzamelt zich in eerste instantie in een zogeheten accretieschijf, waar zij door wrijvingskrachten zo sterk wordt verhit dat zij röntgenstraling uitzendt. Uit waarnemingen van de röntgenstraling uit de kern van NGC 1365 hebben astronomen kunnen vaststellen waar de overgang tussen accretieschijf en waarnemingshorizon ligt. Uit die ligging van die binnengrens kan worden afgeleid met welke snelheid het zwarte gat rondtolt.
Astronomen zijn geïnteresseerd in de rotatiesnelheid van zo'n zwart gat, omdat die snelheid informatie geeft over de manier waarop het object tot stand is gekomen. Hoewel het zwarte gat in NGC 1365 nu enkele miljoenen zonsmassa's zwaar is, was het niet altijd zo groot. Het is in de loop van miljarden jaren 'gegroeid' door sterren en gas uit zijn omgeving op te slokken en met andere zwarte gaten te fuseren.
Bij dat opslokken wint het zwarte gat niet alleen aan massa, maar wordt ook impulsmoment overgedragen – 'draaivermogen'. Als de materie die in de loop van de tijd naar het zwarte gat stroomt uit allerlei verschillende richtingen komt, levert dat niet veel snelheidswinst op. Bij het zwarte gat in NGC 1365 is duidelijk iets anders gebeurd: dat draait zo'n beetje op maximale snelheid. En dat betekent dat zijn groeiproces heel ordelijk moet zijn verlopen. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
02-04-2013
Zwart gat wordt wakker en slikt 'super-Jupiter' in
Astronomen hebben gezien hoe een zwart gat na een decennialange slaap 'wakker werd' en een kleiner object verzwolg. Volgens ruimtevaartorganisatie ESA zal een soortgelijke gebeurtenis binnenkort in het centrum van ons Melkwegstelsel voorkomen.
Een computer-animatie van het zwarte gat (bij de blauwe streep) die de planeet of ster (de gouden bal) langzaam opslokt. © ESA.
Wat er precies gebeurde is niet helemaal duidelijk, maar het lijkt erop dat een supergrote gasplaneet (ter grootte van een paar Jupiters) of een heel kleine, zwakke ster slachtoffer werd van het zwarte gat. Dit gebeurde in sterrenstelsel NG4845, dat 47 miljoen lichtjaar van ons verwijderd is.
De ontdekking werd gedaan door de Integral-telescoop van de ESA. Het is voor het eerst dat een zwart gat voor het oog van de telescoop een ster of planeet opslokt. Overigens denken de sterrenkundigen dat niet het hele ding is opgeslokt; de kern draait waarschijnlijk nog om het zwarte gat heen.
De ontdekking, waarover gepubliceerd wordt in Astronomy & Astrophysics, wordt overigens niet maar aan één telescoop overgelaten. Nadat Integral inderdaad iets bijzonders leek te zien, zijn er nog meer waarnemingen gedaan door drie andere telescopen. Deze bevestigden dat het hier inderdaad om een zwart gat ging dat na dertig jaar wakker werd om te 'eten'.
Vermoed wordt dat het zwarte gat in het midden van onze Melkweg zich binnenkort tegoed zal doen aan een compacte gaswolk, die op dit moment gevaarlijk dicht bij het gat zweeft.
(HLN)
Zwart gat wordt wakker en slikt 'super-Jupiter' in
Astronomen hebben gezien hoe een zwart gat na een decennialange slaap 'wakker werd' en een kleiner object verzwolg. Volgens ruimtevaartorganisatie ESA zal een soortgelijke gebeurtenis binnenkort in het centrum van ons Melkwegstelsel voorkomen.
Een computer-animatie van het zwarte gat (bij de blauwe streep) die de planeet of ster (de gouden bal) langzaam opslokt. © ESA.
Wat er precies gebeurde is niet helemaal duidelijk, maar het lijkt erop dat een supergrote gasplaneet (ter grootte van een paar Jupiters) of een heel kleine, zwakke ster slachtoffer werd van het zwarte gat. Dit gebeurde in sterrenstelsel NG4845, dat 47 miljoen lichtjaar van ons verwijderd is.
De ontdekking werd gedaan door de Integral-telescoop van de ESA. Het is voor het eerst dat een zwart gat voor het oog van de telescoop een ster of planeet opslokt. Overigens denken de sterrenkundigen dat niet het hele ding is opgeslokt; de kern draait waarschijnlijk nog om het zwarte gat heen.
De ontdekking, waarover gepubliceerd wordt in Astronomy & Astrophysics, wordt overigens niet maar aan één telescoop overgelaten. Nadat Integral inderdaad iets bijzonders leek te zien, zijn er nog meer waarnemingen gedaan door drie andere telescopen. Deze bevestigden dat het hier inderdaad om een zwart gat ging dat na dertig jaar wakker werd om te 'eten'.
Vermoed wordt dat het zwarte gat in het midden van onze Melkweg zich binnenkort tegoed zal doen aan een compacte gaswolk, die op dit moment gevaarlijk dicht bij het gat zweeft.
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
22-04-2013
Zwarte gaten kunnen licht werpen op de uitdijingsgeschiedenis van het heelal.
Illustratie van een superzwaar zwart gat in de kern van een sterrenstelsel. (educatedearth.net)
Volgens professor Hagai Netzer van de Tel Aviv University kunnen superzware zwarte gaten in ver verwijderde sterrenstelsels licht werpen op de uitdijingsgeschiedenis van het heelal. Onderzoek aan verre supernova's (exploderende sterren) heeft uitgewezen dat de uitdijingssnelheid van het heelal sinds enkele miljarden jaren aan het toenemen is, als gevolg van een mysterieuze donkere energie in de lege ruimte. Waarnemingen aan supernova's kunnen tot dit soort conclusies leiden omdat de exploderende sterren van een bepaald type altijd dezelfde lichtkracht hebben, waardoor de waargenomen helderheid direct informatie oplevert over de afstand. Volgens Netzer geldt iets soortgelijks voor zwarte gaten.
Superzware zwarte gaten in verre sterrenstelsels worden omgeven door heet gas, dat veel energierijke straling utizendt voordat het in het zwarte gat verdwijnt. Onderzoek aan relatief nabijgelegen zwarte gaten wijst uit dat de hoeveelheid uitgestraalde energie gerelateerd is aan de massa van het zwarte gat. Van verder weg gelegen zwarte gaten kan die massa worden bepaald door bijvoorbeeld metingen te doen aan bewegingssnelheden in de centrale delen van de betreffende sterrenstelsels. Als de massa op die manier is bepaald, is dus ook bekend hoeveel energie er door de omgeving van het zwarte gat wordt uitgestraald. Die 'lichtkracht' kan dan weer vergeleken worden met de waargenomen helderheid. Op die manier kunnen superzware zwarte gaten net als supernova-explosies gebruikt worden als een soort 'standaardkaarsen' die geschikt zijn voor kosmologisch onderzoek. Netzer heeft zijn bevindingen gepubliceerd in Physical Review Letters. (GS)
(allesoversterrenkunde)
Zwarte gaten kunnen licht werpen op de uitdijingsgeschiedenis van het heelal.
Illustratie van een superzwaar zwart gat in de kern van een sterrenstelsel. (educatedearth.net)
Volgens professor Hagai Netzer van de Tel Aviv University kunnen superzware zwarte gaten in ver verwijderde sterrenstelsels licht werpen op de uitdijingsgeschiedenis van het heelal. Onderzoek aan verre supernova's (exploderende sterren) heeft uitgewezen dat de uitdijingssnelheid van het heelal sinds enkele miljarden jaren aan het toenemen is, als gevolg van een mysterieuze donkere energie in de lege ruimte. Waarnemingen aan supernova's kunnen tot dit soort conclusies leiden omdat de exploderende sterren van een bepaald type altijd dezelfde lichtkracht hebben, waardoor de waargenomen helderheid direct informatie oplevert over de afstand. Volgens Netzer geldt iets soortgelijks voor zwarte gaten.
Superzware zwarte gaten in verre sterrenstelsels worden omgeven door heet gas, dat veel energierijke straling utizendt voordat het in het zwarte gat verdwijnt. Onderzoek aan relatief nabijgelegen zwarte gaten wijst uit dat de hoeveelheid uitgestraalde energie gerelateerd is aan de massa van het zwarte gat. Van verder weg gelegen zwarte gaten kan die massa worden bepaald door bijvoorbeeld metingen te doen aan bewegingssnelheden in de centrale delen van de betreffende sterrenstelsels. Als de massa op die manier is bepaald, is dus ook bekend hoeveel energie er door de omgeving van het zwarte gat wordt uitgestraald. Die 'lichtkracht' kan dan weer vergeleken worden met de waargenomen helderheid. Op die manier kunnen superzware zwarte gaten net als supernova-explosies gebruikt worden als een soort 'standaardkaarsen' die geschikt zijn voor kosmologisch onderzoek. Netzer heeft zijn bevindingen gepubliceerd in Physical Review Letters. (GS)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Leuke intro! Ik snap het deel dat "zwaartekracht slechts de vervorming van het toneel waarop alle fysische processen zich afspelen" niet helemaal, ik dacht nog steeds dat zwaartekracht de maken had met de aantrekkingskracht van materie op basis van hun massa. Misschien wat plaatjes of jip en janneke voorbeelden erbij?
18-06-2013
Supercomputer maakt simulatie van een zwart gat
Wat gebeurt er in het hart van een zwart gat? Een team van astronomen heeft een supercomputer gebruikt om te kijken hoe het gas rondom een zwart gat stroomt. De simulatie beantwoordt vragen waar astronomen al decennialang mee worstelen.
.Eén zo’n vraag is: hoe produceert een zwart gat krachtige röntgenstraling? Krachtige (of harde) röntgenstraling is tientallen tot honderden keren energierijker dan zachte röntgenstraling. Harde röntgenstraling is een teken dat er heet gas aanwezig moet zijn bij een zwart gat met een temperatuur van meer dan een miljard graden Celsius. Dit is echter niet het geval.
Corona
Wat wel gebeurt is dat de sterke magnetische velden gaan bruisen door het warme, dichte toestromende gas. Het schuim cirkelt met bijna de lichtsnelheid rond het zwarte gat en vormt een soort corona. Wanneer zachte röntgenstralen door de corona reizen – en hier in botsing komen met elektronen en andere deeltjes – veranderen ze in harde röntgenstralen.
Supercomputer
Om de simulatie te maken gebruikten de wetenschappers de Ranger supercomputer van de universiteit van Texas. De computersimulatie van onderzoekswetenschapper Scott Noble (Rochester Institute of Technology) gebruikte 960 van de bijna 63.000 CPU’s van de Ranger supercomputer en had in totaal 27 dagen nodig om af te ronden.
Video
Benieuwd naar de video?
(scientias.nl)
Supercomputer maakt simulatie van een zwart gat
Wat gebeurt er in het hart van een zwart gat? Een team van astronomen heeft een supercomputer gebruikt om te kijken hoe het gas rondom een zwart gat stroomt. De simulatie beantwoordt vragen waar astronomen al decennialang mee worstelen.
.Eén zo’n vraag is: hoe produceert een zwart gat krachtige röntgenstraling? Krachtige (of harde) röntgenstraling is tientallen tot honderden keren energierijker dan zachte röntgenstraling. Harde röntgenstraling is een teken dat er heet gas aanwezig moet zijn bij een zwart gat met een temperatuur van meer dan een miljard graden Celsius. Dit is echter niet het geval.
Corona
Wat wel gebeurt is dat de sterke magnetische velden gaan bruisen door het warme, dichte toestromende gas. Het schuim cirkelt met bijna de lichtsnelheid rond het zwarte gat en vormt een soort corona. Wanneer zachte röntgenstralen door de corona reizen – en hier in botsing komen met elektronen en andere deeltjes – veranderen ze in harde röntgenstralen.
Supercomputer
Om de simulatie te maken gebruikten de wetenschappers de Ranger supercomputer van de universiteit van Texas. De computersimulatie van onderzoekswetenschapper Scott Noble (Rochester Institute of Technology) gebruikte 960 van de bijna 63.000 CPU’s van de Ranger supercomputer en had in totaal 27 dagen nodig om af te ronden.
Video
Benieuwd naar de video?
(scientias.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
(19 september 2013)
Vergeet de oerknal, het universum ontstond mogelijk uit zwart gat
Fysici hebben een nieuwe theorie bedacht omtrent de totstandkoming van het universum. Ze stellen dat het universum ontstond nadat een vierdimensionale ster ineenstortte en veranderde in een zwart gat dat materiaal uitspuugde.
Volgens de theorie van de oerknal ontstond het universum uit één punt. Dat punt was ten eerste heel heet en had ten tweede een oneindig grote dichtheid (ook wel singulariteit genoemd). In een nieuw paper komen onderzoekers met een andere theorie.
Probleem
Dat onderzoekers met een nieuwe theorie komen, is niet zo heel gek. De oerknaltheorie mag dan al een tijdje in omloop zijn: de theorie is niet helemaal sluitend. Er zijn namelijk enkele zaken die we in het heelal waarnemen en die niet in de oerknal-theorie passen. Zo is er bijvoorbeeld het horizonprobleem. Het universum heeft een vrijwel uniforme temperatuur. En dat is vreemd. Want de oerknal was een gewelddadige gebeurtenis, hoe kan deze nu overal een gelijke temperatuur hebben gecreëerd? Een ander probleem is dat we in het huidige heelal geen magnetische monopolen (deeltjes met één magnetische pool) kunnen vinden, terwijl deze als het universum uit de oerknal is ontstaan in grote getale voor zouden moeten komen.
Zwart gat
De fysici dachten na over theorie die onder meer deze problemen zou kunnen verhelpen. En ze vonden die in de vorm van een vierdimensionale ster. Als zo’n ster zou sterven en een zwart gat zou vormen, zou het materiaal dat dit zwarte gat uitspuugt een 3D-braan rondom de 3D-waarnemingshorizon vormen en uitdijen.
Problemen oplossen
Het onderzoek lost het horizonprobleem op: de ster die instort en een zwart gat vormt moet tijd genoeg hebben gehad om in zijn kern een uniforme temperatuur te bereiken. Ook het monopoolprobleem veegt de theorie van tafel. De situatie waarin deze monopolen zouden moeten ontstaan doet zich niet voor als een vierdimensionale ster instort.
Niet sluitend
Ook deze nieuwe theorie is overigens niet sluitend. Zo leverde de Planck-telescoop onlangs informatie af omtrent de temperatuurfluctuaties in de kosmische achtergrondstraling die in lijn is met de oerknaltheorie, maar ietsje afwijkt van wat men op basis van deze nieuwe theorie zou verwachten. De onderzoekers laten zich daar echter niet door uit het veld slaan. Ze willen de theorie nog nauwkeuriger maken en hopen dat deze kleine afwijking dan het veld ruimt.
Of de onderzoekers zojuist ontdekt hebben hoe het universum ontstaan is? Dat is moeilijk te zeggen. We waren er tenslotte meer dan dertien miljard jaar geleden niet bij. Het enige wat we momenteel kunnen doen, is simulaties uitvoeren en kijken welke simulatie het dichtst bij de huidige situatie in de buurt komt. Maar of die simulatie dan ook een correcte afspiegeling van de werkelijkheid is?
(scientias.nl)
Vergeet de oerknal, het universum ontstond mogelijk uit zwart gat
Fysici hebben een nieuwe theorie bedacht omtrent de totstandkoming van het universum. Ze stellen dat het universum ontstond nadat een vierdimensionale ster ineenstortte en veranderde in een zwart gat dat materiaal uitspuugde.
Volgens de theorie van de oerknal ontstond het universum uit één punt. Dat punt was ten eerste heel heet en had ten tweede een oneindig grote dichtheid (ook wel singulariteit genoemd). In een nieuw paper komen onderzoekers met een andere theorie.
Probleem
Dat onderzoekers met een nieuwe theorie komen, is niet zo heel gek. De oerknaltheorie mag dan al een tijdje in omloop zijn: de theorie is niet helemaal sluitend. Er zijn namelijk enkele zaken die we in het heelal waarnemen en die niet in de oerknal-theorie passen. Zo is er bijvoorbeeld het horizonprobleem. Het universum heeft een vrijwel uniforme temperatuur. En dat is vreemd. Want de oerknal was een gewelddadige gebeurtenis, hoe kan deze nu overal een gelijke temperatuur hebben gecreëerd? Een ander probleem is dat we in het huidige heelal geen magnetische monopolen (deeltjes met één magnetische pool) kunnen vinden, terwijl deze als het universum uit de oerknal is ontstaan in grote getale voor zouden moeten komen.
Zwart gat
De fysici dachten na over theorie die onder meer deze problemen zou kunnen verhelpen. En ze vonden die in de vorm van een vierdimensionale ster. Als zo’n ster zou sterven en een zwart gat zou vormen, zou het materiaal dat dit zwarte gat uitspuugt een 3D-braan rondom de 3D-waarnemingshorizon vormen en uitdijen.
Problemen oplossen
Het onderzoek lost het horizonprobleem op: de ster die instort en een zwart gat vormt moet tijd genoeg hebben gehad om in zijn kern een uniforme temperatuur te bereiken. Ook het monopoolprobleem veegt de theorie van tafel. De situatie waarin deze monopolen zouden moeten ontstaan doet zich niet voor als een vierdimensionale ster instort.
Niet sluitend
Ook deze nieuwe theorie is overigens niet sluitend. Zo leverde de Planck-telescoop onlangs informatie af omtrent de temperatuurfluctuaties in de kosmische achtergrondstraling die in lijn is met de oerknaltheorie, maar ietsje afwijkt van wat men op basis van deze nieuwe theorie zou verwachten. De onderzoekers laten zich daar echter niet door uit het veld slaan. Ze willen de theorie nog nauwkeuriger maken en hopen dat deze kleine afwijking dan het veld ruimt.
Of de onderzoekers zojuist ontdekt hebben hoe het universum ontstaan is? Dat is moeilijk te zeggen. We waren er tenslotte meer dan dertien miljard jaar geleden niet bij. Het enige wat we momenteel kunnen doen, is simulaties uitvoeren en kijken welke simulatie het dichtst bij de huidige situatie in de buurt komt. Maar of die simulatie dan ook een correcte afspiegeling van de werkelijkheid is?
(scientias.nl)
quote:Two Supermassive Black Holes About To Embrace
NASA's WISE (Wide-field Infrared Survey Explorer) satellite was looking at a distant galaxy, some 3.8 billion light-years away, and saw something rather unusual. At first they thought that they saw a galaxy was forming new stars at a furious rate, but upon closer checking, they found that they were seeing two supermassive black holes spiraling closer and closer to each other. The dance of this black hole duo started out slowly, with the objects circling each other at a distance of about a few thousand light-years.
As the black holes continued to spiral in toward each other, they were separated by just a few light-years. Supermassive black holes at the cores of galaxies typically shoot out pencil-straight jets, but in this case, the jet showed a zig-zag pattern. According to the scientists, a second massive black hole could, in essence, be pushing its weight around to change the shape of the other black hole's jet. Visible-light spectral data from the Gemini South telescope in Chile showed similar signs of abnormalities, thought to be the result of one black hole causing disk material surrounding the other black hole to clump. Together, these and other signs point to what is probably a fairly close-knit set of circling black holes, though the scientists can't say for sure how much distance separates them.
When the student is ready, the teacher will appear.
When the student is truly ready, the teacher will disappear.
When the student is truly ready, the teacher will disappear.
quote:New Class of "Hypervelocity Stars" Discovered Escaping the Galaxy
Astronomers have discovered a surprising new class of 'hypervelocity stars' that are moving at more than a million miles per hour, fast enough to escape the gravitational grasp of the Milky Way galaxy. The 20 hyper stars are about the same size as the sun and, other than their extreme speed, have the same composition as the stars in the galactic disk. The big surprise is that they don't seem to come from the galaxy's center. The generally accepted mechanism for producing hypervelocity stars relies on the extreme gravitational field of the supermassive black hole that resides in the galaxy's core.
When the student is ready, the teacher will appear.
When the student is truly ready, the teacher will disappear.
When the student is truly ready, the teacher will disappear.
Fascinerend. Maar wat is een vierdimensionale ster?quote:Op donderdag 19 september 2013 21:06 schreef RobbieRonald het volgende:
De fysici dachten na over theorie die onder meer deze problemen zou kunnen verhelpen. En ze vonden die in de vorm van een vierdimensionale ster. Als zo’n ster zou sterven en een zwart gat zou vormen, zou het materiaal dat dit zwarte gat uitspuugt een 3D-braan rondom de 3D-waarnemingshorizon vormen en uitdijen.
Eindelijk iemand die denkt wat iedereen zegt
15-01-2014
Tekort aan stellaire zwarte gaten verklaard?
Artist’s impression van een dubbelster bestaande uit een snel roterende Be-ster en een zwart gat, beide omgeven door een zogeheten accretieschijf. (Nature)
Spaanse astronomen hebben ontdekt dat de snel roterende Be-ster MWC 656 een zwart gat van ongeveer vijf zonsmassa’s als begeleider heeft (Nature, 16 januari). Veel Be-sterren hebben een compacte begeleider, maar doorgaans is dat een neutronenster. Het is voor het eerst dat er een zwart gat bij zo’n ster is aangetroffen.
Be-sterren danken hun naam aan een combinatie van twee factoren: ze behoren tot de hete spectraalklasse B en hun spectra vertonen emissielijnen van waterstof en andere elementen. Dat laatste wijst erop dat de ster omgeven is door een schijf van materie die van de ster is weggeslingerd.
Er zijn sterke aanwijzingen dat Be-sterren hun snelle rotatie te danken hebben aan een begeleidende zware ster die aan het eind van zijn korte bestaan opzwelt, als supernova ontploft en uiteindelijk als neutronenster of zwart gat eindigt. Tijdens de ‘opgezwollen’ fase stroomt er materie van die begeleider naar de latere Be-ster, waardoor deze steeds sneller gaat draaien. Daarbij worden aan de evenaar van de ster zulke grote snelheden bereikt, dat er materie van het steroppervlak kan ontsnappen.
De Spaanse astronomen hebben nu ontdekt dat zich niet alleen rond de Be-ster van MWC 656 een materieschijf heeft gevormd, maar ook rond diens (niet rechtstreeks waarneembare) begeleider. Het lijkt erop dat er materie van de omvangrijke schijf rond de Be-ster overstroomt naar een zwart gat. Als die materie daadwerkelijk op het zwarte gat zou belanden, zou zij op weg daar naartoe intense röntgenstraling gaan uitzenden. Maar in dit geval heeft de materie zo veel snelheid, dat zij op veilige afstand om het zwarte gat heen blijft draaien.
Dit laatste kan verklaren waarom er in de Melkweg nog maar zo weinig (een stuk of vijftig) zwarte gaten van stellaire massa zijn ontdekt, terwijl theoretici voorspellen dat er miljoenen zware dubbelsterren moeten zijn die uit de combinatie van een zwart gat en een min of meer normale ster bestaan. De ontdekking van het onopvallende zwarte gat in MWC 656 bewijst dat die combinatie niet kan garanderen dat er veel röntgenstraling wordt geproduceerd. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Tekort aan stellaire zwarte gaten verklaard?
Artist’s impression van een dubbelster bestaande uit een snel roterende Be-ster en een zwart gat, beide omgeven door een zogeheten accretieschijf. (Nature)
Spaanse astronomen hebben ontdekt dat de snel roterende Be-ster MWC 656 een zwart gat van ongeveer vijf zonsmassa’s als begeleider heeft (Nature, 16 januari). Veel Be-sterren hebben een compacte begeleider, maar doorgaans is dat een neutronenster. Het is voor het eerst dat er een zwart gat bij zo’n ster is aangetroffen.
Be-sterren danken hun naam aan een combinatie van twee factoren: ze behoren tot de hete spectraalklasse B en hun spectra vertonen emissielijnen van waterstof en andere elementen. Dat laatste wijst erop dat de ster omgeven is door een schijf van materie die van de ster is weggeslingerd.
Er zijn sterke aanwijzingen dat Be-sterren hun snelle rotatie te danken hebben aan een begeleidende zware ster die aan het eind van zijn korte bestaan opzwelt, als supernova ontploft en uiteindelijk als neutronenster of zwart gat eindigt. Tijdens de ‘opgezwollen’ fase stroomt er materie van die begeleider naar de latere Be-ster, waardoor deze steeds sneller gaat draaien. Daarbij worden aan de evenaar van de ster zulke grote snelheden bereikt, dat er materie van het steroppervlak kan ontsnappen.
De Spaanse astronomen hebben nu ontdekt dat zich niet alleen rond de Be-ster van MWC 656 een materieschijf heeft gevormd, maar ook rond diens (niet rechtstreeks waarneembare) begeleider. Het lijkt erop dat er materie van de omvangrijke schijf rond de Be-ster overstroomt naar een zwart gat. Als die materie daadwerkelijk op het zwarte gat zou belanden, zou zij op weg daar naartoe intense röntgenstraling gaan uitzenden. Maar in dit geval heeft de materie zo veel snelheid, dat zij op veilige afstand om het zwarte gat heen blijft draaien.
Dit laatste kan verklaren waarom er in de Melkweg nog maar zo weinig (een stuk of vijftig) zwarte gaten van stellaire massa zijn ontdekt, terwijl theoretici voorspellen dat er miljoenen zware dubbelsterren moeten zijn die uit de combinatie van een zwart gat en een min of meer normale ster bestaan. De ontdekking van het onopvallende zwarte gat in MWC 656 bewijst dat die combinatie niet kan garanderen dat er veel röntgenstraling wordt geproduceerd. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
19-02-2014
Rond superzware zwarte gaten cirkelen donkere wolken
Artist's impression van de wolken die rond een superzwaar zwart gat in de kern van een sterrenstelsels cirkelen.
Astronomen hebben ontdekt dat er enorme wolken van gas en stof rond de superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels draaien. Aanvankelijk werd aangenomen dat de materie die deze objecten naar zich toe trekken een relatief gelijkmatige schijf vormt. Maar in werkelijkheid lijken zich condensaties te vormen die dicht genoeg zijn om de intense straling uit de directe omgeving van het zwarte gat tegen te houden (Monthly Notices of the Royal Astronomical Society).
Het bestaan van de wolken wordt afgeleid uit gegevens die in de loop van zestien jaar zijn verzameld door de Rossi X-ray Timing Explorer, een NASA-satelliet die tot januari 2012 variaties in de intensiteit van kosmische röntgenbronnen heeft gemeten. Deze gegevens hebben de astronomen op het spoor gebracht van twaalf sterrenstelsels met een actieve kern waarvan de röntgenintensiteit gedurende een periode van uren tot jaren afzwakte.
Volgens de onderzoekers ontstaat zo’n ‘verduistering’ doordat er een wolk van dicht gas voor de kern van het stelsel schuift. De waargenomen wolken bewegen op afstanden van enkele lichtweken tot enkele lichtjaren om het superzware zwarte gat in het centrum. In één geval leek de wolk op het moment van de waarnemingen aan flarden te worden getrokken door de getijkrachten in de omgeving van het zwarte gat. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Rond superzware zwarte gaten cirkelen donkere wolken
Artist's impression van de wolken die rond een superzwaar zwart gat in de kern van een sterrenstelsels cirkelen.
Astronomen hebben ontdekt dat er enorme wolken van gas en stof rond de superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels draaien. Aanvankelijk werd aangenomen dat de materie die deze objecten naar zich toe trekken een relatief gelijkmatige schijf vormt. Maar in werkelijkheid lijken zich condensaties te vormen die dicht genoeg zijn om de intense straling uit de directe omgeving van het zwarte gat tegen te houden (Monthly Notices of the Royal Astronomical Society).
Het bestaan van de wolken wordt afgeleid uit gegevens die in de loop van zestien jaar zijn verzameld door de Rossi X-ray Timing Explorer, een NASA-satelliet die tot januari 2012 variaties in de intensiteit van kosmische röntgenbronnen heeft gemeten. Deze gegevens hebben de astronomen op het spoor gebracht van twaalf sterrenstelsels met een actieve kern waarvan de röntgenintensiteit gedurende een periode van uren tot jaren afzwakte.
Volgens de onderzoekers ontstaat zo’n ‘verduistering’ doordat er een wolk van dicht gas voor de kern van het stelsel schuift. De waargenomen wolken bewegen op afstanden van enkele lichtweken tot enkele lichtjaren om het superzware zwarte gat in het centrum. In één geval leek de wolk op het moment van de waarnemingen aan flarden te worden getrokken door de getijkrachten in de omgeving van het zwarte gat. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
25-03-2014
Gestimuleerde emissie: het antwoord op Hawkings informatieparadox?
We weten steeds meer over zwarte gaten. Maar de informatieparadox – die draait om de vraag wat er gebeurt met informatie die in een zwart gat valt – blijft al decennialang overeind. Tot nu, wellicht. Een onderzoeker van de Michigan State University denkt de paradox te hebben opgelost.
In 1975 ontdekte Stephen Hawking – een expert op het gebied van zwarte gaten – de zogenoemde Hawkingstraling. “In zijn oorspronkelijke theorie stelde Hawking dat de straling het zwarte gat langzaam consumeert en dat het zwarte gat uiteindelijk verdwijnt,” legt onderzoeker Chris Adami, verbonden aan de Michigan State University uit. “Daarmee concluderend dat informatie en al het andere dat het zwarte gat binnenging voorgoed verloren was gegaan.”
De paradox
Een mooie theorie. Maar deze brengt wel een probleem met zich mee. “Volgens de wetten van de kwantumfysica kan informatie niet verdwijnen. Een verlies aan informatie zou impliceren dat het universum zelf plotseling onvoorspelbaar wordt, elke keer als een zwart gat een deeltje inslikt. Dat is onwaarschijnlijk. Geen enkele wet die wij kennen, staat toe dat dat gebeurt.” Het levert een paradox op. Want zwarte gaten trekken met hun ongelofelijke aantrekkingskracht deeltjes en informatie naar zich toe en verdwijnen op een gegeven moment in hun geheel. En als die zwarte gaten verdwijnen, waar blijft dan de informatie als het onmogelijk is dat deze voorgoed verloren gaat? Deze informatieparadox houdt fysici al een aantal decennia bezig. Maar Adami denkt nu te weten hoe het zit.
Gestimuleerde emissie
Zijn antwoord op deze paradox? Gestimuleerde emissie. We spreken van gestimuleerde emissie wanneer een atoom in aangeslagen toestand botst met een foton en zelf een foton uitzendt. Die foton is eigenlijk een kopie van de foton waarmee de atoom botste. “Gestimuleerde emissie is het proces achter lasers (Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation),” vertelt Adami. “Het werkt eigenlijk als een kopieermachine: je gooit iets in de machine en twee identieke dingen komen eruit.”
Maar hoe werkt dat dan in een zwart gat? “Als je informatie in de richting van een zwart gat gooit, maakt het zwarte gat – vlak voor het de informatie opslokt – een kopie die buiten het zwarte gat blijft.” Informatie moet wel bewaard blijven in de gestimuleerde emissie van straling die de Hawkingstraling vergezelt. “Stephen Hawking’s prachtige theorie is in mijn opinie nu compleet,” stelt Adami. De tijd zal moeten leren of andere onderzoekers het met hem eens zijn.
(scientias.nl)
Gestimuleerde emissie: het antwoord op Hawkings informatieparadox?
We weten steeds meer over zwarte gaten. Maar de informatieparadox – die draait om de vraag wat er gebeurt met informatie die in een zwart gat valt – blijft al decennialang overeind. Tot nu, wellicht. Een onderzoeker van de Michigan State University denkt de paradox te hebben opgelost.
In 1975 ontdekte Stephen Hawking – een expert op het gebied van zwarte gaten – de zogenoemde Hawkingstraling. “In zijn oorspronkelijke theorie stelde Hawking dat de straling het zwarte gat langzaam consumeert en dat het zwarte gat uiteindelijk verdwijnt,” legt onderzoeker Chris Adami, verbonden aan de Michigan State University uit. “Daarmee concluderend dat informatie en al het andere dat het zwarte gat binnenging voorgoed verloren was gegaan.”
De paradox
Een mooie theorie. Maar deze brengt wel een probleem met zich mee. “Volgens de wetten van de kwantumfysica kan informatie niet verdwijnen. Een verlies aan informatie zou impliceren dat het universum zelf plotseling onvoorspelbaar wordt, elke keer als een zwart gat een deeltje inslikt. Dat is onwaarschijnlijk. Geen enkele wet die wij kennen, staat toe dat dat gebeurt.” Het levert een paradox op. Want zwarte gaten trekken met hun ongelofelijke aantrekkingskracht deeltjes en informatie naar zich toe en verdwijnen op een gegeven moment in hun geheel. En als die zwarte gaten verdwijnen, waar blijft dan de informatie als het onmogelijk is dat deze voorgoed verloren gaat? Deze informatieparadox houdt fysici al een aantal decennia bezig. Maar Adami denkt nu te weten hoe het zit.
Gestimuleerde emissie
Zijn antwoord op deze paradox? Gestimuleerde emissie. We spreken van gestimuleerde emissie wanneer een atoom in aangeslagen toestand botst met een foton en zelf een foton uitzendt. Die foton is eigenlijk een kopie van de foton waarmee de atoom botste. “Gestimuleerde emissie is het proces achter lasers (Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation),” vertelt Adami. “Het werkt eigenlijk als een kopieermachine: je gooit iets in de machine en twee identieke dingen komen eruit.”
Maar hoe werkt dat dan in een zwart gat? “Als je informatie in de richting van een zwart gat gooit, maakt het zwarte gat – vlak voor het de informatie opslokt – een kopie die buiten het zwarte gat blijft.” Informatie moet wel bewaard blijven in de gestimuleerde emissie van straling die de Hawkingstraling vergezelt. “Stephen Hawking’s prachtige theorie is in mijn opinie nu compleet,” stelt Adami. De tijd zal moeten leren of andere onderzoekers het met hem eens zijn.
(scientias.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
27-03-2014
Hoe zwarte gaten de evolutie van sterrenstelsels beïnvloeden
Artist’s impression van de ‘donut’ van gas en stof rond het centrale superzware zwarte gat van een actief sterrenstelsel. (SRON)
Onderzoekers van het Nederlandse ruimteonderzoeksinstituut SRON, onder leiding van promovenda Laura di Gesu, hebben voor het eerst aanwijzingen gevonden dat de superzware zwarte gaten in sterrenstelsels een ‘wind’ veroorzaken die tot ver in hun moederstelsel reikt. De ontdekking van deze uitstromende gaswolk, dichtbij de rand van het stelsel, kan bijdragen aan de oplossing van een oud vraagstuk. Hoe kan zo’n ‘klein’ zwart gat in het centrum zo veel invloed uitoefenen op het enorm uitgestrekte stelsel eromheen?
Elk sterrenstelsel heeft een zwart gat van miljarden zonsmassa’s in zijn centrum. Zo’n zwart gat straalt zelf geen licht uit, maar de materie in de omgeving ervan wél – enorme hoeveelheden zelfs. Deze straling ioniseert de omringende gaswolken, wat de transparantie van het gas op specifieke golflengten vermindert. Dat maakt dit gaswolk detecteerbaar op bijvoorbeeld röntgengolflengten.
Bij recent onderzoek met de Europese röntgensatelliet XMM-Newton en de Hubble-ruimtetelescoop is nu een gaswolk ontdekt die zich van het centrum van het ruim één miljard lichtjaar verre sterrenstelsel 1H0419-577 verwijdert. De uitstroom van het gas is zwak, maar omdat hij zich op zo’n grote afstand van het centrale zwarte gat bevindt, zou het kunnen gaan om het overblijfsel van een ‘wind’ die vroeger veel krachtiger was.
De ontdekking van de gaswolk biedt ook een verklaring voor het merkwaardige feit dat het licht uit de omgeving van het zwarte gat in 1H0419-577 voortdurend ‘aan’ en ‘uit’ gaat. De gegevens van XMM-Newton en Hubble laten zien dat het licht niet echt uit gaat, maar dat er af en toe een gaswolk voor het zwarte gat langs schuift. Deze uitleg suggereert dat we vanaf de aarde precies over de rand van de ‘donut’ van gas en stof die het zwarte gat omringt naar het centrum kijken.
Deze onderzoeksresultaten hebben tot twee publicaties geleid in het Europese tijdschrift Astronomy & Astrophysics. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Hoe zwarte gaten de evolutie van sterrenstelsels beïnvloeden
Artist’s impression van de ‘donut’ van gas en stof rond het centrale superzware zwarte gat van een actief sterrenstelsel. (SRON)
Onderzoekers van het Nederlandse ruimteonderzoeksinstituut SRON, onder leiding van promovenda Laura di Gesu, hebben voor het eerst aanwijzingen gevonden dat de superzware zwarte gaten in sterrenstelsels een ‘wind’ veroorzaken die tot ver in hun moederstelsel reikt. De ontdekking van deze uitstromende gaswolk, dichtbij de rand van het stelsel, kan bijdragen aan de oplossing van een oud vraagstuk. Hoe kan zo’n ‘klein’ zwart gat in het centrum zo veel invloed uitoefenen op het enorm uitgestrekte stelsel eromheen?
Elk sterrenstelsel heeft een zwart gat van miljarden zonsmassa’s in zijn centrum. Zo’n zwart gat straalt zelf geen licht uit, maar de materie in de omgeving ervan wél – enorme hoeveelheden zelfs. Deze straling ioniseert de omringende gaswolken, wat de transparantie van het gas op specifieke golflengten vermindert. Dat maakt dit gaswolk detecteerbaar op bijvoorbeeld röntgengolflengten.
Bij recent onderzoek met de Europese röntgensatelliet XMM-Newton en de Hubble-ruimtetelescoop is nu een gaswolk ontdekt die zich van het centrum van het ruim één miljard lichtjaar verre sterrenstelsel 1H0419-577 verwijdert. De uitstroom van het gas is zwak, maar omdat hij zich op zo’n grote afstand van het centrale zwarte gat bevindt, zou het kunnen gaan om het overblijfsel van een ‘wind’ die vroeger veel krachtiger was.
De ontdekking van de gaswolk biedt ook een verklaring voor het merkwaardige feit dat het licht uit de omgeving van het zwarte gat in 1H0419-577 voortdurend ‘aan’ en ‘uit’ gaat. De gegevens van XMM-Newton en Hubble laten zien dat het licht niet echt uit gaat, maar dat er af en toe een gaswolk voor het zwarte gat langs schuift. Deze uitleg suggereert dat we vanaf de aarde precies over de rand van de ‘donut’ van gas en stof die het zwarte gat omringt naar het centrum kijken.
Deze onderzoeksresultaten hebben tot twee publicaties geleid in het Europese tijdschrift Astronomy & Astrophysics. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Supermassive Black Hole At the Centre of Galaxy May Be Wormhole In Disguise
There is growing evidence that the center of the Milky Way contains a mysterious object some 4 million times more massive than the Sun. Many astronomers believe that this object, called Sagittarius A*, is a supermassive black hole that was crucial in the galaxy's birth and formation. The thinking is that about 100 million years after the Big Bang, this supermassive object attracted the gas and dust that eventually became the Milky Way.
But there is a problem with this theory--100 million years is not long enough for a black hole to grow so big. The alternative explanation is that Sagittarius A* is a wormhole that connects the Milky Way to another region of the universe or even a another multiverse. Cosmologists have long known that wormholes could have formed in the instants after the Big Bang and that these objects would have been preserved during inflation to appear today as supermassive objects hidden behind an event horizon, like black holes.
It's easy to imagine that it would be impossible to tell these objects apart. But astronomers have now worked out that wormholes are smaller than black holes and so bend light from an object orbiting close to them, such as a plasma cloud, in a unique way that reveals their presence. They've even simulated what such a wormhole will look like. No telescope is yet capable of resolving images like these but that is set to change too. An infrared instrument called GRAVITY is currently being prepared for the Very Large Telescope Interferometer in Chile and should be in a position to spot the signature of a wormhole, if it is there, in the next few years.
There is growing evidence that the center of the Milky Way contains a mysterious object some 4 million times more massive than the Sun. Many astronomers believe that this object, called Sagittarius A*, is a supermassive black hole that was crucial in the galaxy's birth and formation. The thinking is that about 100 million years after the Big Bang, this supermassive object attracted the gas and dust that eventually became the Milky Way.
But there is a problem with this theory--100 million years is not long enough for a black hole to grow so big. The alternative explanation is that Sagittarius A* is a wormhole that connects the Milky Way to another region of the universe or even a another multiverse. Cosmologists have long known that wormholes could have formed in the instants after the Big Bang and that these objects would have been preserved during inflation to appear today as supermassive objects hidden behind an event horizon, like black holes.
It's easy to imagine that it would be impossible to tell these objects apart. But astronomers have now worked out that wormholes are smaller than black holes and so bend light from an object orbiting close to them, such as a plasma cloud, in a unique way that reveals their presence. They've even simulated what such a wormhole will look like. No telescope is yet capable of resolving images like these but that is set to change too. An infrared instrument called GRAVITY is currently being prepared for the Very Large Telescope Interferometer in Chile and should be in a position to spot the signature of a wormhole, if it is there, in the next few years.
When the student is ready, the teacher will appear.
When the student is truly ready, the teacher will disappear.
When the student is truly ready, the teacher will disappear.
Inflatie lost deze problemen die worden genoemd toch ook op?quote:
(19 september 2013)
Vergeet de oerknal, het universum ontstond mogelijk uit zwart gat
[ afbeelding ]
Fysici hebben een nieuwe theorie bedacht omtrent de totstandkoming van het universum. Ze stellen dat het universum ontstond nadat een vierdimensionale ster ineenstortte en veranderde in een zwart gat dat materiaal uitspuugde.
Volgens de theorie van de oerknal ontstond het universum uit één punt. Dat punt was ten eerste heel heet en had ten tweede een oneindig grote dichtheid (ook wel singulariteit genoemd). In een nieuw paper komen onderzoekers met een andere theorie.
Probleem
Dat onderzoekers met een nieuwe theorie komen, is niet zo heel gek. De oerknaltheorie mag dan al een tijdje in omloop zijn: de theorie is niet helemaal sluitend. Er zijn namelijk enkele zaken die we in het heelal waarnemen en die niet in de oerknal-theorie passen. Zo is er bijvoorbeeld het horizonprobleem. Het universum heeft een vrijwel uniforme temperatuur. En dat is vreemd. Want de oerknal was een gewelddadige gebeurtenis, hoe kan deze nu overal een gelijke temperatuur hebben gecreëerd? Een ander probleem is dat we in het huidige heelal geen magnetische monopolen (deeltjes met één magnetische pool) kunnen vinden, terwijl deze als het universum uit de oerknal is ontstaan in grote getale voor zouden moeten komen.
[ afbeelding ]
Zwart gat
De fysici dachten na over theorie die onder meer deze problemen zou kunnen verhelpen. En ze vonden die in de vorm van een vierdimensionale ster. Als zo’n ster zou sterven en een zwart gat zou vormen, zou het materiaal dat dit zwarte gat uitspuugt een 3D-braan rondom de 3D-waarnemingshorizon vormen en uitdijen.
Problemen oplossen
Het onderzoek lost het horizonprobleem op: de ster die instort en een zwart gat vormt moet tijd genoeg hebben gehad om in zijn kern een uniforme temperatuur te bereiken. Ook het monopoolprobleem veegt de theorie van tafel. De situatie waarin deze monopolen zouden moeten ontstaan doet zich niet voor als een vierdimensionale ster instort.
Niet sluitend
Ook deze nieuwe theorie is overigens niet sluitend. Zo leverde de Planck-telescoop onlangs informatie af omtrent de temperatuurfluctuaties in de kosmische achtergrondstraling die in lijn is met de oerknaltheorie, maar ietsje afwijkt van wat men op basis van deze nieuwe theorie zou verwachten. De onderzoekers laten zich daar echter niet door uit het veld slaan. Ze willen de theorie nog nauwkeuriger maken en hopen dat deze kleine afwijking dan het veld ruimt.
Of de onderzoekers zojuist ontdekt hebben hoe het universum ontstaan is? Dat is moeilijk te zeggen. We waren er tenslotte meer dan dertien miljard jaar geleden niet bij. Het enige wat we momenteel kunnen doen, is simulaties uitvoeren en kijken welke simulatie het dichtst bij de huidige situatie in de buurt komt. Maar of die simulatie dan ook een correcte afspiegeling van de werkelijkheid is?
(scientias.nl)
Ik schrijf boeken over wetenschap en filosofie!
https://www.epsilon-uitga(...)e-tijd-materie/10996
https://www.spectrumboeke(...)k-niet-9789000386765
https://www.spectrumboeke(...)tronen-9789000395071
https://www.epsilon-uitga(...)e-tijd-materie/10996
https://www.spectrumboeke(...)k-niet-9789000386765
https://www.spectrumboeke(...)tronen-9789000395071
22-05-2014
Standaardmodel voor superzware zwarte gaten is mogelijk te simpel
Gegevens van de WISE-satelliet wijzen erop dat sterrenstelsels met een verborgen superzwaar zwart gat meer gegroepeerd zijn dan stelsels met een onverduisterd zwart gat. (NASA/JPL-Caltech)
Een verkenning van meer dan 170.000 superzware zwarte gaten, met behulp van de infraroodsatelliet WISE, roept twijfels op over het standaardmodel dat astronomen voor deze objecten hanteren. Dat model stelt dat de grote onderlinge verschillen die deze zwarte gaten vertonen in feite maar schijn zijn.
Elk groot sterrenstelsel heeft een superzwaar zwart gat in zijn kern. Volgens het standaardmodel zijn deze objecten omgeven door een stofrijke, donutvormige structuur. Als we vanaf de aarde tegen de zijkant van deze ‘stofdonut’ aan kijken, is het zwarte gat niet te zien. Maar kijken we er van boven (of onderen) tegenaan, zoals bij de zogeheten blazars, dan is het zwarte gat duidelijk waarneembaar.
De WISE-resultaten lijken in strijd te zijn met deze theorie. Ze laten namelijk zien dat sterrenstelsels met een verborgen zwart gat meer gegroepeerd zijn dan stelsels met een onverduisterd zwart gat. Dat is vreemd omdat je zou verwachten dat de stofdonuts rond de zwarte gaten volkomen willekeurig georiënteerd zijn.
Het lijkt er dus op dat er nog iets anders is dat het zichtbaar of niet zichtbaar zijn van een superzwaar zwarte gat kan beïnvloeden. Maar wat dat ‘iets’ is, is nog onduidelijk.
(allesoversterrenkunde)
Standaardmodel voor superzware zwarte gaten is mogelijk te simpel
Gegevens van de WISE-satelliet wijzen erop dat sterrenstelsels met een verborgen superzwaar zwart gat meer gegroepeerd zijn dan stelsels met een onverduisterd zwart gat. (NASA/JPL-Caltech)
Een verkenning van meer dan 170.000 superzware zwarte gaten, met behulp van de infraroodsatelliet WISE, roept twijfels op over het standaardmodel dat astronomen voor deze objecten hanteren. Dat model stelt dat de grote onderlinge verschillen die deze zwarte gaten vertonen in feite maar schijn zijn.
Elk groot sterrenstelsel heeft een superzwaar zwart gat in zijn kern. Volgens het standaardmodel zijn deze objecten omgeven door een stofrijke, donutvormige structuur. Als we vanaf de aarde tegen de zijkant van deze ‘stofdonut’ aan kijken, is het zwarte gat niet te zien. Maar kijken we er van boven (of onderen) tegenaan, zoals bij de zogeheten blazars, dan is het zwarte gat duidelijk waarneembaar.
De WISE-resultaten lijken in strijd te zijn met deze theorie. Ze laten namelijk zien dat sterrenstelsels met een verborgen zwart gat meer gegroepeerd zijn dan stelsels met een onverduisterd zwart gat. Dat is vreemd omdat je zou verwachten dat de stofdonuts rond de zwarte gaten volkomen willekeurig georiënteerd zijn.
Het lijkt er dus op dat er nog iets anders is dat het zichtbaar of niet zichtbaar zijn van een superzwaar zwarte gat kan beïnvloeden. Maar wat dat ‘iets’ is, is nog onduidelijk.
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
12-08-2014
NuSTAR ziet corona van zwart gat naar binnen gezogen worden
Illustratie van een roterend superzwaar zwart gat. (NASA/JPL-Caltech)
Met de Amerikaanse röntgentelescoop NuSTAR is een zeldzaam verschijnsel rond een superzwaar zwart gat waargenomen. Het gaat om het superzware zwarte gat (tien miljoen zonsmassa's) in de kern van het sterrenstelsel Mrk 335, op ruim 300 miljoen lichtjaar afstand. Een gebied in de directe omgeving van het snel roterende zwarte gat dat extreem energierijjke röntgenstraling uitzendt, de zogeheten corona van het zwarte gat, is door nog onbekende oorzaak in de loop van enkele dagen 'naar binnen' gezogen, met als gevolg dat de röntgenstraling zich door de extreme zwaartekrachtswerking van het zwarte gat in de accretieschijf heeft opgehoopt - de afgeplatte schijf van materie die uiteindelijk het zwarte gat in gezogen zal worden.
Wat zich in de omgeving van het superzware zwarte gat precies heeft afgespeeld is nog niet opgehelderd, maar doordat de accretieschijf nu 'verlicht' wordt door de röntgenstraling, zijn astronomen in staat het gebied nét buiten de 'horizon' van het zwarte gat te bestuderen. De opmerkelijke waarnemingen zijn gepubliceerd in Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. (GS)
(allesoversterrenkunde)
NuSTAR ziet corona van zwart gat naar binnen gezogen worden
Illustratie van een roterend superzwaar zwart gat. (NASA/JPL-Caltech)
Met de Amerikaanse röntgentelescoop NuSTAR is een zeldzaam verschijnsel rond een superzwaar zwart gat waargenomen. Het gaat om het superzware zwarte gat (tien miljoen zonsmassa's) in de kern van het sterrenstelsel Mrk 335, op ruim 300 miljoen lichtjaar afstand. Een gebied in de directe omgeving van het snel roterende zwarte gat dat extreem energierijjke röntgenstraling uitzendt, de zogeheten corona van het zwarte gat, is door nog onbekende oorzaak in de loop van enkele dagen 'naar binnen' gezogen, met als gevolg dat de röntgenstraling zich door de extreme zwaartekrachtswerking van het zwarte gat in de accretieschijf heeft opgehoopt - de afgeplatte schijf van materie die uiteindelijk het zwarte gat in gezogen zal worden.
Wat zich in de omgeving van het superzware zwarte gat precies heeft afgespeeld is nog niet opgehelderd, maar doordat de accretieschijf nu 'verlicht' wordt door de röntgenstraling, zijn astronomen in staat het gebied nét buiten de 'horizon' van het zwarte gat te bestuderen. De opmerkelijke waarnemingen zijn gepubliceerd in Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. (GS)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Maar ja. In docu's over zwarte gaten zie je altijd dat verhaal over een toeschouwer en iemand die het gat invliegt. Die toeschouwer ziet diegene er dan eeuwig invallen, omdat de tijd stil staat. Maar, dan moet die observer toch ook godsgruwelijke hoeveelheid materie zien, die allemaal stil lijken te staan maar het gat allang in gevallen zijn? Klopt dat?
Eindelijk iemand die denkt wat iedereen zegt
Godsgruwelijk weet ik niet, het universum is nogal leeg Maar je hebt gelijk
Maar je hebt gelijk
Ik schrijf boeken over wetenschap en filosofie!
https://www.epsilon-uitga(...)e-tijd-materie/10996
https://www.spectrumboeke(...)k-niet-9789000386765
https://www.spectrumboeke(...)tronen-9789000395071
https://www.epsilon-uitga(...)e-tijd-materie/10996
https://www.spectrumboeke(...)k-niet-9789000386765
https://www.spectrumboeke(...)tronen-9789000395071
28-.05-2015
Hubble ziet hoe een zwart gat materie uitspuugt (video)
Wetenschappers hebben Hubble-foto’s van het supermassieve zwarte gat in het sterrenstelsel NGC 3862 aan elkaar geplakt, waardoor een unieke video is ontstaan. In de video is te zien hoe het zwarte gat een bundel van materie uitstoot.
De meeste supermassieve zwarte gaten produceren één of meerdere jets. Zo ook het zwarte gat in NGC 3862, een sterrenstelsel dat 260 miljoen lichtjaar van de aarde verwijderd is. Zwarte gaten zijn gulzige eters en trekken materie in de buurt naar zich toe. Toch lukt het niet om alles te verorberen. Net zoals een te gulzige baby melk uitspuugt, ejaculeren zwarte gaten plasma boven en onder de materieschijf. Dit zijn jets.
De Hubble-ruimtetelescoop maakte foto’s in de periode van 1994 tot 2014. Kosmisch gezien is dit een korte periode, maar omdat materie in de jet een snelheid van meer dan 98 procent van de snelheid van het licht heeft, zijn er toch veranderingen zichtbaar.
Net als bij een kettingbotsing botst materie in een jet op elkaar. Op de onderstaande videobeelden is goed te zien dat eerder uitgestoten plasmabellen van achteren worden aangereden door nieuwe materie. In dat geval wordt zo’n plasmabel erg helder. “De komende decennia zullen de botsende plasmabellen in helderheid toenemen”, schrijft onderzoeker Eileen Meyer van het Space Telescope Science Institute. “Dit is een unieke kans voor ons om te zien hoe de energie van de botsing wordt omgezet in straling.”
De laatste jaren zijn er veel jets buiten het Melkwegstelsel gevonden, maar dan voornamelijk met röntgen- en radiotelescopen. In optisch (‘gewoon’) licht zijn er slechts een paar stuks opgespoord. Waarom is de ene jet wel zichtbaar, terwijl andere plasmastromen aan het zicht onttrokken blijven? Astronomen hebben op dit moment geen flauw idee hoe dit komt.
.
Hier is goed te zien hoe twee plasmabellen (groen & blauw omcirkeld) samensmelten.
(scientias.nl)
Hubble ziet hoe een zwart gat materie uitspuugt (video)
Wetenschappers hebben Hubble-foto’s van het supermassieve zwarte gat in het sterrenstelsel NGC 3862 aan elkaar geplakt, waardoor een unieke video is ontstaan. In de video is te zien hoe het zwarte gat een bundel van materie uitstoot.
De meeste supermassieve zwarte gaten produceren één of meerdere jets. Zo ook het zwarte gat in NGC 3862, een sterrenstelsel dat 260 miljoen lichtjaar van de aarde verwijderd is. Zwarte gaten zijn gulzige eters en trekken materie in de buurt naar zich toe. Toch lukt het niet om alles te verorberen. Net zoals een te gulzige baby melk uitspuugt, ejaculeren zwarte gaten plasma boven en onder de materieschijf. Dit zijn jets.
De Hubble-ruimtetelescoop maakte foto’s in de periode van 1994 tot 2014. Kosmisch gezien is dit een korte periode, maar omdat materie in de jet een snelheid van meer dan 98 procent van de snelheid van het licht heeft, zijn er toch veranderingen zichtbaar.
Net als bij een kettingbotsing botst materie in een jet op elkaar. Op de onderstaande videobeelden is goed te zien dat eerder uitgestoten plasmabellen van achteren worden aangereden door nieuwe materie. In dat geval wordt zo’n plasmabel erg helder. “De komende decennia zullen de botsende plasmabellen in helderheid toenemen”, schrijft onderzoeker Eileen Meyer van het Space Telescope Science Institute. “Dit is een unieke kans voor ons om te zien hoe de energie van de botsing wordt omgezet in straling.”
De laatste jaren zijn er veel jets buiten het Melkwegstelsel gevonden, maar dan voornamelijk met röntgen- en radiotelescopen. In optisch (‘gewoon’) licht zijn er slechts een paar stuks opgespoord. Waarom is de ene jet wel zichtbaar, terwijl andere plasmastromen aan het zicht onttrokken blijven? Astronomen hebben op dit moment geen flauw idee hoe dit komt.
.
.Hier is goed te zien hoe twee plasmabellen (groen & blauw omcirkeld) samensmelten.
(scientias.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
|
|
