W&T Wetenschap & Technologie
Een plek om te discussiëren over wetenschappelijke onderwerpen, wetenschappelijke problemen, technologische projecten en grootse uitvindingen.
Dino pandemie... is dat niet zelf verzonnen? ik zie ook niet in waarom je eraan moet twijfelen dat het allemaal door een meteoriet inslag is gebeurd. Vele rapporten bevestigen dat verhaal iig.quote:Op donderdag 30 april 2009 08:50 schreef laforest het volgende:
Wellicht zijn ze wel overleden aan een virus dat zich massaal verspreidde?
Het zou kunnen? Dino-Pandemie?
Yvonne schreef op maandag 31 oktober 2011 @
13:59:43 in DEF SC #282 aan AchJa & Co
Vanaf hier en nu stopt het in DEF én op FOK!
Ik wil hier een normale SC zonder gebitch!
13:59:43 in DEF SC #282 aan AchJa & Co
Vanaf hier en nu stopt het in DEF én op FOK!
Ik wil hier een normale SC zonder gebitch!
10-09-2010
Nóg een inslag op de Krijt-Tertiair grens
Algemeen bekend was dat dinosauriërs door een meteorietinslag bij Mexico uitstierven. Ook vulkanisme in India speelde een rol. Wetenschappers hebben nu echter een inslagkrater in Oekraïne nauwkeuriger gedateerd en wat blijkt?…Deze is slechts een paar duizend jaar jonger dan de krater bij Mexico. De inslag is veel kleiner is dan de Mexicaanse, maar had wel grote invloed op de regio.
Een meteoriet slaat in op aarde. Afbeelding: © NASA
Aan het einde van het Krijt liepen de dinosauriërs nog rustig rond op aarde. Ook in de zee bevolkten mosasauriërs en ammonieten nog de wateren. Dat veranderde echter snel rond 65 miljoen jaar geleden. Toen sloeg een grote asteroïde in vlakbij het Mexicaanse vasteland en liet een 180 km grote inslagkrater achter, de Chicxulubkrater.
Tegelijkertijd stroomden er in India enorme hoeveelheden lava over het aardoppervlak. Een catastrofe voor de aarde. Een groot deel van het leven, inclusief de bovengenoemde dieren, stierven op of vlak na de beruchte Krijt-Tertiair grens uit. Maar is dat het hele verhaal? Een team van voornamelijk Britse wetenschappers onder leiding van David Jolley (Kings’s College, Aberdeen) zegt van niet. In de nieuwste uitgave van Geology staat dat er nog een meteoriet op de aarde is ingeslagen op de Krijt-Tertiair grens…
Oekraïne
De inslagkrater bevindt zich vlakbij Boltysh in Oekraïne dat op het einde van het Krijt een eiland was door de destijds hoge zeespiegel. De inslagkrater zelf is niet nieuw en ook de ouderdom van de krater was al eerder geschat op ongeveer 65 miljoen jaar geleden door radiometrische dateringen met argon. De foutenmarge was echter groot met ± 0,64 miljoen jaar. De grote vraag van onder andere Jolley en collega’s was of dat nu wél of niet samenviel met de grote inslag bij Mexico, die 65,5 miljoen jaar geleden plaatsgreep. Die vraag hebben de wetenschappers nu kunnen beantwoorden.
De locatie van de krater bij Boltysh in Oekraïne.
Diep de aarde in
Analyses aan een boorkern van 596 meter diep, afkomstig van de opgevulde krater gaf het antwoord. De wetenschappers vonden op 582 meter diepte sporen van algen, varens en bloemplanten, direct op een laag van verbrokkeld gesteente. Oftewel, de overblijfselen van de inslag op het vasteland van Oekraïne. Planten groeiden dus in de inslagkrater vlak na de catastrofale inslag bij Boltysh.
Bovenop het laagje met plantenresten volgt een laagje zand van 89 cm dik zonder spoor van leven. Dat is volgens de onderzoekers de periode waarin de inslag bij Mexico plaatsvond en zelfs de plantengemeenschap in de Oekraïnse krater wegvaagde. In de periode daarna komen varens samen met andere planten ineens weer sterk opzetten, vergelijkbaar met de situatie in Noord-Amerika. Nog later loopt het gebied onder water en zijn er oceaanalgen te vinden.
Wat is nu de tijd tussen de twee inslagen? De specifieke plantengemeenschap na de inslag bij Boltysh kan in zo’n twee- tot vijfduizend jaar ontstaan zijn zeggen de onderzoekers. Het gebied was nog aan het herstellen toen de inslag bij Mexico het aardse leven op zijn grondvesten deed schudden.
Eén van de grote slachtoffers van de extinctie rondom de Krijt-Tertiair grens: de alom bekende T-rex.
Afbeelding: © Creative Commons
.Grootte van de inslag
De inslag bij Boltysh was een kleintje ten opzichte van die bij Mexico. De diameter was slechts 24 km, iets meer dan een achtste deel van de Chicxulubkrater. Toch had de inslag enorme gevolgen voor de regio volgens eerder onderzoek. Bosbranden woedden tot ten minste 100 km van de inslagkrater af. Rond de krater werd alles bedolven door een aardlaag van maximaal 350 meter dik als gevolg van de enorme hoeveelheden sediment die de komeetinslag de lucht in smeet. Zelfs tussen 50 tot 80 km van de krater vandaan kwam nog een meter sediment op de aardbodem terecht.
Het einde van de dinosauriërs op aarde? Nee. Deze inslag was slechts een kleine voorbode voor de op handen zijnde, veel grotere asteroïde. De inslag bij Boltysh hielp wél om het regionale leven alvast (zij het tijdelijk) om zeep te helpen.
Bron:
Jolley et al., Two large meteorite impacts at the Cretaceous-Paleogene boundary Geology 38 (2010) 835–838
(Kennislink)
Nóg een inslag op de Krijt-Tertiair grens
Algemeen bekend was dat dinosauriërs door een meteorietinslag bij Mexico uitstierven. Ook vulkanisme in India speelde een rol. Wetenschappers hebben nu echter een inslagkrater in Oekraïne nauwkeuriger gedateerd en wat blijkt?…Deze is slechts een paar duizend jaar jonger dan de krater bij Mexico. De inslag is veel kleiner is dan de Mexicaanse, maar had wel grote invloed op de regio.
Een meteoriet slaat in op aarde. Afbeelding: © NASA
Aan het einde van het Krijt liepen de dinosauriërs nog rustig rond op aarde. Ook in de zee bevolkten mosasauriërs en ammonieten nog de wateren. Dat veranderde echter snel rond 65 miljoen jaar geleden. Toen sloeg een grote asteroïde in vlakbij het Mexicaanse vasteland en liet een 180 km grote inslagkrater achter, de Chicxulubkrater.
Tegelijkertijd stroomden er in India enorme hoeveelheden lava over het aardoppervlak. Een catastrofe voor de aarde. Een groot deel van het leven, inclusief de bovengenoemde dieren, stierven op of vlak na de beruchte Krijt-Tertiair grens uit. Maar is dat het hele verhaal? Een team van voornamelijk Britse wetenschappers onder leiding van David Jolley (Kings’s College, Aberdeen) zegt van niet. In de nieuwste uitgave van Geology staat dat er nog een meteoriet op de aarde is ingeslagen op de Krijt-Tertiair grens…
Oekraïne
De inslagkrater bevindt zich vlakbij Boltysh in Oekraïne dat op het einde van het Krijt een eiland was door de destijds hoge zeespiegel. De inslagkrater zelf is niet nieuw en ook de ouderdom van de krater was al eerder geschat op ongeveer 65 miljoen jaar geleden door radiometrische dateringen met argon. De foutenmarge was echter groot met ± 0,64 miljoen jaar. De grote vraag van onder andere Jolley en collega’s was of dat nu wél of niet samenviel met de grote inslag bij Mexico, die 65,5 miljoen jaar geleden plaatsgreep. Die vraag hebben de wetenschappers nu kunnen beantwoorden.
De locatie van de krater bij Boltysh in Oekraïne.
Diep de aarde in
Analyses aan een boorkern van 596 meter diep, afkomstig van de opgevulde krater gaf het antwoord. De wetenschappers vonden op 582 meter diepte sporen van algen, varens en bloemplanten, direct op een laag van verbrokkeld gesteente. Oftewel, de overblijfselen van de inslag op het vasteland van Oekraïne. Planten groeiden dus in de inslagkrater vlak na de catastrofale inslag bij Boltysh.
Bovenop het laagje met plantenresten volgt een laagje zand van 89 cm dik zonder spoor van leven. Dat is volgens de onderzoekers de periode waarin de inslag bij Mexico plaatsvond en zelfs de plantengemeenschap in de Oekraïnse krater wegvaagde. In de periode daarna komen varens samen met andere planten ineens weer sterk opzetten, vergelijkbaar met de situatie in Noord-Amerika. Nog later loopt het gebied onder water en zijn er oceaanalgen te vinden.
Wat is nu de tijd tussen de twee inslagen? De specifieke plantengemeenschap na de inslag bij Boltysh kan in zo’n twee- tot vijfduizend jaar ontstaan zijn zeggen de onderzoekers. Het gebied was nog aan het herstellen toen de inslag bij Mexico het aardse leven op zijn grondvesten deed schudden.
Eén van de grote slachtoffers van de extinctie rondom de Krijt-Tertiair grens: de alom bekende T-rex.
Afbeelding: © Creative Commons
.Grootte van de inslag
De inslag bij Boltysh was een kleintje ten opzichte van die bij Mexico. De diameter was slechts 24 km, iets meer dan een achtste deel van de Chicxulubkrater. Toch had de inslag enorme gevolgen voor de regio volgens eerder onderzoek. Bosbranden woedden tot ten minste 100 km van de inslagkrater af. Rond de krater werd alles bedolven door een aardlaag van maximaal 350 meter dik als gevolg van de enorme hoeveelheden sediment die de komeetinslag de lucht in smeet. Zelfs tussen 50 tot 80 km van de krater vandaan kwam nog een meter sediment op de aardbodem terecht.
Het einde van de dinosauriërs op aarde? Nee. Deze inslag was slechts een kleine voorbode voor de op handen zijnde, veel grotere asteroïde. De inslag bij Boltysh hielp wél om het regionale leven alvast (zij het tijdelijk) om zeep te helpen.
Bron:
Jolley et al., Two large meteorite impacts at the Cretaceous-Paleogene boundary Geology 38 (2010) 835–838
(Kennislink)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
10-01-2011
"Dino's stierven uit door stof"
Wetenschappers debatteren nog steeds over wat leidde tot het uitsterven van de dinosaurus. De dieren konden niet tegen de enorme stof- en gaswolken die 65 miljoen jaar geleden in de atmosfeer zaten, zegt 'asteroïde-adept' Jan Smit, verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Maar werden die wolken nu veroorzaakt door een asteroïde-inslag of door vulkaanuitbarstingen?
De stofwolken leidden tot grote temperatuurveranderingen en zonsverduisteringen. Het werd donkerder en daardoor kouder. Het gevolg was dat veel planten, algen en andere zaken die aan de basis van de voedselketen stonden het moeilijk hadden. Daardoor was er voor veel dieren geen eten, waardoor ze uitstierven.
Volgens Smit werden de stofwolken niet veroorzaakt door vulkaanuitbarstingen. De erupties waren volgens de wetenschapper al ongeveer een half miljoen jaar bezig voor er een asteroïde insloeg. Dinosaurussen, maar ook kleine eencellige wezentjes in het water, leek dat weinig te doen. De inslag van een enorme asteroïde op het Mexicaanse schiereiland Yucatan moet de dino wel de nekslag hebben gegeven, stelt Smit.
Impact vulkanen
Gareth Davies, petroloog (gesteentenexpert) aan de Vrije Universiteit Amsterdam, plaatst enkele kanttekeningen bij het betoog van zijn collega Smit. Het is allereerst ontzettend lastig om de tijd die verstreek tussen de vulkaanuitbarsting en de asteroïde-inslag precies te meten, zegt Davies. Hoewel hij niet weet of de asteroïde of de vulkanen de meeste impact hebben gehad, kunnen vuurspuwende bergen wel degelijk een enorm effect hebben op het klimaat.
"Als vulkanen aswolken hoog in de atmosfeer spuwen, dan kan dat het klimaat voor duizenden jaren beïnvloeden. Bij een inslag van een asteroïde gaat het om een periode van honderden jaren. Dan hadden dino's iets meer tijd om een veilig heenkomen te zoeken."
Vandaag
Hoe groot waren de vulkaanuitbarstingen miljoenen jaren geleden eigenlijk? Groot, zelfs in vergelijking met de beruchte uitbarsting van de IJslandse Lakivulkaan in 1783-84. De gassen en de lava die die vulkaan toen uitstootte, veroorzaakten jarenlang slecht weer. De relatief koele periode veroorzaakte op haar beurt tegenvallende oogsten en hongersnood. Grote erupties kunnen dus een behoorlijke impact hebben op het klimaat, zegt Davies.
Dat dreigende scenario maakt het debat actueel, zegt ook Jan Smit: "Als vulkaanuitbarstingen inderdaad een stofwolk veroorzaakten die ervoor kon zorgen dat de dinosaurus uitstierf, moeten we ons wel degelijk zorgen maken." (anp/sam)
(HLN)
"Dino's stierven uit door stof"
Wetenschappers debatteren nog steeds over wat leidde tot het uitsterven van de dinosaurus. De dieren konden niet tegen de enorme stof- en gaswolken die 65 miljoen jaar geleden in de atmosfeer zaten, zegt 'asteroïde-adept' Jan Smit, verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Maar werden die wolken nu veroorzaakt door een asteroïde-inslag of door vulkaanuitbarstingen?
De stofwolken leidden tot grote temperatuurveranderingen en zonsverduisteringen. Het werd donkerder en daardoor kouder. Het gevolg was dat veel planten, algen en andere zaken die aan de basis van de voedselketen stonden het moeilijk hadden. Daardoor was er voor veel dieren geen eten, waardoor ze uitstierven.
Volgens Smit werden de stofwolken niet veroorzaakt door vulkaanuitbarstingen. De erupties waren volgens de wetenschapper al ongeveer een half miljoen jaar bezig voor er een asteroïde insloeg. Dinosaurussen, maar ook kleine eencellige wezentjes in het water, leek dat weinig te doen. De inslag van een enorme asteroïde op het Mexicaanse schiereiland Yucatan moet de dino wel de nekslag hebben gegeven, stelt Smit.
Impact vulkanen
Gareth Davies, petroloog (gesteentenexpert) aan de Vrije Universiteit Amsterdam, plaatst enkele kanttekeningen bij het betoog van zijn collega Smit. Het is allereerst ontzettend lastig om de tijd die verstreek tussen de vulkaanuitbarsting en de asteroïde-inslag precies te meten, zegt Davies. Hoewel hij niet weet of de asteroïde of de vulkanen de meeste impact hebben gehad, kunnen vuurspuwende bergen wel degelijk een enorm effect hebben op het klimaat.
"Als vulkanen aswolken hoog in de atmosfeer spuwen, dan kan dat het klimaat voor duizenden jaren beïnvloeden. Bij een inslag van een asteroïde gaat het om een periode van honderden jaren. Dan hadden dino's iets meer tijd om een veilig heenkomen te zoeken."
Vandaag
Hoe groot waren de vulkaanuitbarstingen miljoenen jaren geleden eigenlijk? Groot, zelfs in vergelijking met de beruchte uitbarsting van de IJslandse Lakivulkaan in 1783-84. De gassen en de lava die die vulkaan toen uitstootte, veroorzaakten jarenlang slecht weer. De relatief koele periode veroorzaakte op haar beurt tegenvallende oogsten en hongersnood. Grote erupties kunnen dus een behoorlijke impact hebben op het klimaat, zegt Davies.
Dat dreigende scenario maakt het debat actueel, zegt ook Jan Smit: "Als vulkaanuitbarstingen inderdaad een stofwolk veroorzaakten die ervoor kon zorgen dat de dinosaurus uitstierf, moeten we ons wel degelijk zorgen maken." (anp/sam)
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Een grote meteorietinslag kan voor vulkanisme zorgen.
Van ongelukken op de achterbank komen kinderen. Van kinderen op de achterbank komen ongelukken.
20-05-2011
De Krijt-Tertiair massa-extinctie
Het is een van de grotere vragen uit de wetenschap: waar zijn de niet-vliegende dinosauriërs, ammonieten en pterosauriërs na de Krijt-Tertiair grens gebleven? Over de oorzaken bakkeleien wetenschappers al een aantal decennia. Maar er zijn er twee die met kop en schouders boven alle andere uitsteken…
Wie kent ze niet: de ‘Jurassic Park’ films. Maar waar de mens en dino vechten om heerschappij op het eiland in de films, daar waren de dinosauriërs de baas op aarde in het Mesozoïcum. Geen mens te bekennen toen. Aan die periode van heerschappij kwam na 160 miljoen jaar een eind. En dat gebeurde in een oogwenk op de geologische tijdsschaal. Van de één op de andere dag waren de niet-vliegende dino’s tezamen met veel ander leven op aarde verdwenen van onze aardbodem.
Een vereenvoudigde weergave van het einde van het Mesozoïcum (Jura en Krijt) en het begin van het Cenozoïcum (Paleogeen). De getallen zijn in miljoenen jaren.
Wanneer?
Dit alles vond plaats rond de beruchte Krijt-Tertiair grens, tegenwoordig Krijt-Paleogeen grens genoemd door geologen. Volgens de officiële geologische tijdsschaal is dit 65,5 ± 0,3 miljoen jaar geleden. Onderzoek van de Universiteit Utrecht en de Vrije Universiteit Amsterdam wees echter uit dat de grens toch een stukje ouder is met 65,94 miljoen jaar.
Tyrannosaurus rex overleefde de grens nog een tijdje. Afbeelding: © GNU
Wie?
In de geologische geschiedenis komen grenzen tussen tijdsperioden neer op blijvende veranderingen in het leven op onze planeet. We hadden het al over de niet-vliegende dinosauriërs die rond de Krijt-Tertiair grens uitstierven.
Niet op zoals in veel boeken staat, maar wel heel kort daarna. Vogels, die waarschijnlijk afstammen van dinosauriërs, overleefden het wel. We zien deze overlevenden uit het Mesozoïcum nog elke dag buiten vliegen.
Nog een bekend slachtoffer van de Krijt-Tertiair uitsterving zijn de ammonieten, die de oceanen vanaf het Devoon (400 miljoen jaar geleden) bevolkten, maar rond 66 miljoen jaar geleden verdwenen. Enkelen overleefden nog een tijdje zoals in de Nederlandse en Deense zeewateren. Ammonieten zijn namelijk tot 3-4 m boven de grens gevonden in de gesteenten.
Een Deense ammoniet uit het begin van het Paleoceen. Afbeelding: © Marcin Machalski
Nog meer gevallenen? Zeker! Wat te denken van de mosasauriërs, plesiosauriërs (beiden zeereptielen), pterosauriërs, belemnieten en rudisten, waarvan de eerstgenoemde al flink achteruit ging in soortenaantal op het einde van het Krijt.
Andere diergroepen werden ook zwaar getroffen, maar overleefden de beruchte grens. Onder hen de insecten, rifkoralen (waarvan de kolonievormende de grootste schade leden met een uitstervingspercentage van 98%), inktvissen, zee-egels, tweekleppigen, planten en veel kalkvormende micro-organismen.
Licht gehavend uit de strijd kwamen schildpadden, vissen (inclusief haaien en roggen), amfibieën, dekapoden (kreeften, krabben, garnalen etc.), brachiopoden (armpotigen), nautilussen, krokodillen, micro-organismen zonder een kalkskelet en zoogdieren.
In totaal stierf zo’n 50% van het leven op aarde uit; niet de grootste massa-extinctie in de aardse geschiedenis overigens.
Maar hoe komt het nu dat sommige dieren de KT-grens wel overleefden en anderen niet? Grootte speelde daarbij waarschijnlijk een belangrijke rol. Bijna alle grote dieren stierven namelijk uit. Ze hebben immers een enorme hoeveelheid voedsel nodig en in een periode van crisis is dat op veel plaatsen niet voorhanden. Denk aan de mosasauriërs, plesosauriërs, dino’s en grote krokodillen. Zoogdieren – één van de succesvolste overlevenden – waren veel kleiner en hebben dus minder voedsel nodig. Bovendien leefden ze vaak in een beschermde omgeving zoals in holen of in en nabij water.
Waar?
De Krijt-Tertiair grens is wereldwijd terug te vinden: op totaal 350 plaatsen ter wereld kan de grens heel duidelijk aangewezen worden. Niet alleen komen veel fossielen niet meer voor in de gesteenten jonger dan de grens, maar ook het gesteente zelf ziet er vlak na de grens wat anders uit. Er is in veel gevallen namelijk een kleilaagje te zien. Het begin van deze laag is de Krijt-Tertiair grens met de gesteentelagen bij “El Kef” in Tunesië als schoolvoorbeeld. De kalkschaalproducerende micro-organismen waren zo goed als afwezig waardoor het gesteente niet wit (door de vele kalkskeletjes), maar grijs/bruinig is. Zo goed als het enige wat naar de zeebodem dwarrelde was namelijk klei op veel plaatsen.
Zo ook in de Curfs groeve en de Geulhemmerberg in ons eigen Zuid-Limburg. Aan het begin van het kleilaagje is vaak een verhoogde iridiumconcentratie te vinden alsook andere platina-metalen. Niet in de Geulhemmerberg, maar wel bijvoorbeeld in de Betische Cordillera in Zuid-Spanje (Gredero en Agost), Zumaia (Noord-Spanje) en bij het Italiaanse Gubbio. In afzettingen op het land zijn vooral sporen van varens en schimmels te ontdekken vlak na de grens, en weer iridium op de grens.
Zumaia (Noord-Spanje) waar de Krijt-Tertiair grens is ontsloten. Afbeelding: © Adiël Klompmaker
Hoe?
Ook tegenwoordig zitten we middenin een massa-extinctie. Dat er dieren uitsterven is normaal, maar de snelheid van uitsterven is nu veel hoger dan gemiddeld.
De mens lijkt de schuldige te zijn, maar voor de Krijt-Tertiair grens moeten we naar een andere oorzaak zoeken (de mens bewoonde de aarde immers nog niet).
Wetenschappers zijn het daar echter nog niet over eens, zo bleek eens te meer in 2010. Een artikel in Science van Peter Schulte (Universiteit Erlangen-Nürnberg, Duitsland) en collega’s weet alles aan een asteroïde-inslag bij Mexico. En op 21 mei 2010 publiceerde Science maar liefst drie reacties met als belangrijkste tegenkandidaat de grootschalige vulkaanuitbarstingen van de Deccan Traps in India.
Daarmee hebben we gelijk de twee belangrijkste verklaringstheoriën te pakken. In 1980 meldden Luis Alvarez en collega’s het beslissende bewijs gevonden te hebben: iridium! En wel veel meer dan normaalgesproken te vinden is in gesteenten; wel precies op de Krijt-Tertiair grens in Italië, Denemarken en Nieuw Zeeland. Dit was volgens hen het ultieme bewijs dat een asteroïde van ongeveer 10 km doorsnee op aarde was ingeslagen.
Ook de Nederlander Jan Smit (VU Amsterdam) deed belangrijke onderzoeken naar de Krijt-Tertiair grens. De krater was spoorloos destijds in 1980, maar tien jaar later kwam ook de krater (Chicxulub) aan het licht in de ondiepe zee bij het schiereiland “Yucatan” in Mexico. Direct na de inslag was er een zeer korte periode van opwarming aan het aardoppervlak door de inslag en het binnenkomen van de asteroïde in de atmosfeer.
Daarna volgde een langere periode van duisternis door het vele stof, roet en de aerosolen die de atmosfeer in waren geslingerd door de inslag en zo het zonlicht afschermden. Geen zon betekent dat het flink kouder werd op aarde, mogelijk maanden tot tientallen jaren lang. Temperaturen zouden een paar graden tot 10°C kouder zijn geweest, behalve in de diepe oceaan. Geen goed nieuws voor organismen die aan fotosynthese doen, zoals bijvoorbeeld sommige planktonsoorten.
Omdat de asteroïde in gesteente met daarin anhydriet (CaSO4) insloeg, kwam veel zwavel in de atmosfeer terecht. Zure regen was het gevolg, waardoor organismen in de ondiepe zee het mogelijk moeilijk kregen.
Bosbranden woedden vooral in het zuiden van Noord-Amerika. Onder meer bolletjes gestold basalt, vervormde kwartskristallen, nikkelrijk spinel en iridium komen op de grens voor en zijn bewijzen voor de inslag. Hoe verder van de inslagkrater bij Yucatan, des te dunner het laagje met bewijs voor de inslag is. Sedimenten afgezet door tsunami’s zijn uiteraard bijzonder dik vlak bij de inslag. Bewijs te over dat dit de grote dader is, zou je zeggen…
Een illustratie van het zwaartekrachtsveld rondom de Chicxulub-krater. De buitenste diameter van de ringen rondom de krater zou 300 km zijn. Afbeelding: © NASA
.Met name Gerta Keller (Princeton Universiteit, VS) en sommige collega’s verzetten zich al decennialang tegen de theorie dat deze inslag dé oorzaak van de massa-uitsterving is. De inslag zou volgens hen 300.000 jaar eerder zou hebben plaatsgevonden, maar dit wordt door maar weinig wetenschappers ondersteund, aangezien hiervoor geen enkel bewijs op andere plaatsen ter wereld te vinden is.
Zij denken dat vulkanisme van de Deccan Traps in India de (belangrijkste) oorzaak is van de massa-extinctie. Tachtig procent van de uitbarstingen in deze regio vond namelijk plaats in pulsen in een geologisch gezien korte tijdsspanne van 0,8 miljoen jaar.
Twee belangrijke pulsen van duizenden tot tienduizenden jaren brachten het meeste magma naar het aardoppervlak. Volgens Keller en collega’s valt de belangrijkste puls van vulkanisme precies voor de Krijt-Tertiair grens. Tijdens de uitbarstingen kwamen grote hoeveelheden SO2, chloor en CO2 in de atmosfeer terecht.
Deze uitstoot aan SO2 is erg belangrijk, aangezien dit zure regen veroorzaakt en zo mogelijk de oceaan verzuurde. Franse onderzoekers schatten de hoeveelheid op 10.000 Gt op jaarbasis, vergelijkbaar met wat er vrij kwam door de inslag bij Yucatan. Dit zwaveldioxide wordt echter relatief snel weer uit de atmosfeer verwijderd. De temperatuur was 2 °C warmer in de laatste 400.000 van het Krijt, onder meer door de vulkaanuitbarstingen.
In het roze de Deccan Traps in India, bepaald geen klein oppervlakte! En dan te bedenken dat een gedeelte van het volume geërodeerd is sinds het ontstaan 67-65 miljoen jaar geleden.
.Maar wie heeft er nu gelijk? Er zijn zowel voors als tegens voor beide verklaringsmodellen. Een veelgebruikt argument tegen de inslag als dé grote boosdoener, is dat er geen duidelijk bewijs is gevonden voor een asteroïde-inslag bij andere perioden van massa-uitsterving.
Bovendien resulteerden andere grote inslagen niet noodzakelijkerwijs in een uitsterving. Schulte en collega’s argumenteren echter dat de inslag bij Mexico de grootste inslagkrater bekend is van de afgelopen 543 miljoen jaar en dus enorme gevolgen moet hebben gehad.
Grootschalig vulkanisme is daarentegen wel een oorzaak van ten minste drie van de vijf andere perioden van massa-extinctie. Echter, diverse pulsen van vulkanisme laten geen uitsterving zien rondom de Krijt-Tertiair grens.
De waarheid ligt waarschijnlijk ergens in het midden: waar vulkanisme het systeem aarde al flink in disbalans bracht voor (en tijdens) de grens, daar maakte de inslag en de gevolgen daarvan het leven van veel organismen verder onmogelijk. De patronen van uitsterving zijn niet overal hetzelfde wat inderdaad lijkt te duiden op meerdere oorzaken.
Andere, minder populaire oorzaken zijn klimaatverandering (het werd kouder rondom de grens) en een daling van de zeespiegel, waarvan de eerste een gevolg kan zijn van vulkanisme en de inslag. Zeespiegelveranderingen verklaren de uitstervingen op het land uiteraard niet.
Na de uitsterving
Daar waar complete diergroepen verdwenen rond de Krijt-Tertiair inslag, is er minder concurrentie voor de overlevende diergroepen. Na de Krijt-Tertiair grens reageren veel groepen dan ook door in soortenaantal toe te nemen. Een goed voorbeeld daarvan zijn de zoogdieren die voor de Krijt-Tertiair grens al flink aan de weg timmerden.
Toen de op het land levende dinosauriërs eenmaal van de aardbodem verdwenen waren, grepen zij de macht in het dierenrijk tot op de dag van vandaag. Voor de grens waren bijna alle zoogdieren klein (<1 kg); pas na de grens groeiden ze uit hun voegen. Tot wel 1000 maal groter werden ze. Ook de vogels namen toe in soortenaantal. Uitsterving geeft dus uiteindelijk ruimte aan nieuw leven!
Bronnen:
•Alvarez et al. 1980. Extraterrestrial Cause for the Cretaceous-Tertiary Extinction. Science 208 (1980) 1095-1108. PDF
•Kring, D.A. The Chicxulub impact event and its environmental consequences at the Cretaceous–Tertiary boundary. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology 255 (2007) 4-21.
•Schulte et al. The Chicxulub Asteroid Impact and Mass Extinction at the Cretaceous-Paleogene Boundary. Science 327 (2010) 1214-1218. PDF + reacties in Science 328 (2010) 973-976.
•Smit, J. De Krijt-Tertiair-grens in Europa. GEA 44 (2011) 1-10.
(Kennislink)
De Krijt-Tertiair massa-extinctie
Het is een van de grotere vragen uit de wetenschap: waar zijn de niet-vliegende dinosauriërs, ammonieten en pterosauriërs na de Krijt-Tertiair grens gebleven? Over de oorzaken bakkeleien wetenschappers al een aantal decennia. Maar er zijn er twee die met kop en schouders boven alle andere uitsteken…
Wie kent ze niet: de ‘Jurassic Park’ films. Maar waar de mens en dino vechten om heerschappij op het eiland in de films, daar waren de dinosauriërs de baas op aarde in het Mesozoïcum. Geen mens te bekennen toen. Aan die periode van heerschappij kwam na 160 miljoen jaar een eind. En dat gebeurde in een oogwenk op de geologische tijdsschaal. Van de één op de andere dag waren de niet-vliegende dino’s tezamen met veel ander leven op aarde verdwenen van onze aardbodem.
Een vereenvoudigde weergave van het einde van het Mesozoïcum (Jura en Krijt) en het begin van het Cenozoïcum (Paleogeen). De getallen zijn in miljoenen jaren.
Wanneer?
Dit alles vond plaats rond de beruchte Krijt-Tertiair grens, tegenwoordig Krijt-Paleogeen grens genoemd door geologen. Volgens de officiële geologische tijdsschaal is dit 65,5 ± 0,3 miljoen jaar geleden. Onderzoek van de Universiteit Utrecht en de Vrije Universiteit Amsterdam wees echter uit dat de grens toch een stukje ouder is met 65,94 miljoen jaar.
Tyrannosaurus rex overleefde de grens nog een tijdje. Afbeelding: © GNU
Wie?
In de geologische geschiedenis komen grenzen tussen tijdsperioden neer op blijvende veranderingen in het leven op onze planeet. We hadden het al over de niet-vliegende dinosauriërs die rond de Krijt-Tertiair grens uitstierven.
Niet op zoals in veel boeken staat, maar wel heel kort daarna. Vogels, die waarschijnlijk afstammen van dinosauriërs, overleefden het wel. We zien deze overlevenden uit het Mesozoïcum nog elke dag buiten vliegen.
Nog een bekend slachtoffer van de Krijt-Tertiair uitsterving zijn de ammonieten, die de oceanen vanaf het Devoon (400 miljoen jaar geleden) bevolkten, maar rond 66 miljoen jaar geleden verdwenen. Enkelen overleefden nog een tijdje zoals in de Nederlandse en Deense zeewateren. Ammonieten zijn namelijk tot 3-4 m boven de grens gevonden in de gesteenten.
Een Deense ammoniet uit het begin van het Paleoceen. Afbeelding: © Marcin Machalski
Nog meer gevallenen? Zeker! Wat te denken van de mosasauriërs, plesiosauriërs (beiden zeereptielen), pterosauriërs, belemnieten en rudisten, waarvan de eerstgenoemde al flink achteruit ging in soortenaantal op het einde van het Krijt.
Andere diergroepen werden ook zwaar getroffen, maar overleefden de beruchte grens. Onder hen de insecten, rifkoralen (waarvan de kolonievormende de grootste schade leden met een uitstervingspercentage van 98%), inktvissen, zee-egels, tweekleppigen, planten en veel kalkvormende micro-organismen.
Licht gehavend uit de strijd kwamen schildpadden, vissen (inclusief haaien en roggen), amfibieën, dekapoden (kreeften, krabben, garnalen etc.), brachiopoden (armpotigen), nautilussen, krokodillen, micro-organismen zonder een kalkskelet en zoogdieren.
In totaal stierf zo’n 50% van het leven op aarde uit; niet de grootste massa-extinctie in de aardse geschiedenis overigens.
Maar hoe komt het nu dat sommige dieren de KT-grens wel overleefden en anderen niet? Grootte speelde daarbij waarschijnlijk een belangrijke rol. Bijna alle grote dieren stierven namelijk uit. Ze hebben immers een enorme hoeveelheid voedsel nodig en in een periode van crisis is dat op veel plaatsen niet voorhanden. Denk aan de mosasauriërs, plesosauriërs, dino’s en grote krokodillen. Zoogdieren – één van de succesvolste overlevenden – waren veel kleiner en hebben dus minder voedsel nodig. Bovendien leefden ze vaak in een beschermde omgeving zoals in holen of in en nabij water.
Waar?
De Krijt-Tertiair grens is wereldwijd terug te vinden: op totaal 350 plaatsen ter wereld kan de grens heel duidelijk aangewezen worden. Niet alleen komen veel fossielen niet meer voor in de gesteenten jonger dan de grens, maar ook het gesteente zelf ziet er vlak na de grens wat anders uit. Er is in veel gevallen namelijk een kleilaagje te zien. Het begin van deze laag is de Krijt-Tertiair grens met de gesteentelagen bij “El Kef” in Tunesië als schoolvoorbeeld. De kalkschaalproducerende micro-organismen waren zo goed als afwezig waardoor het gesteente niet wit (door de vele kalkskeletjes), maar grijs/bruinig is. Zo goed als het enige wat naar de zeebodem dwarrelde was namelijk klei op veel plaatsen.
Zo ook in de Curfs groeve en de Geulhemmerberg in ons eigen Zuid-Limburg. Aan het begin van het kleilaagje is vaak een verhoogde iridiumconcentratie te vinden alsook andere platina-metalen. Niet in de Geulhemmerberg, maar wel bijvoorbeeld in de Betische Cordillera in Zuid-Spanje (Gredero en Agost), Zumaia (Noord-Spanje) en bij het Italiaanse Gubbio. In afzettingen op het land zijn vooral sporen van varens en schimmels te ontdekken vlak na de grens, en weer iridium op de grens.
Zumaia (Noord-Spanje) waar de Krijt-Tertiair grens is ontsloten. Afbeelding: © Adiël Klompmaker
Hoe?
Ook tegenwoordig zitten we middenin een massa-extinctie. Dat er dieren uitsterven is normaal, maar de snelheid van uitsterven is nu veel hoger dan gemiddeld.
De mens lijkt de schuldige te zijn, maar voor de Krijt-Tertiair grens moeten we naar een andere oorzaak zoeken (de mens bewoonde de aarde immers nog niet).
Wetenschappers zijn het daar echter nog niet over eens, zo bleek eens te meer in 2010. Een artikel in Science van Peter Schulte (Universiteit Erlangen-Nürnberg, Duitsland) en collega’s weet alles aan een asteroïde-inslag bij Mexico. En op 21 mei 2010 publiceerde Science maar liefst drie reacties met als belangrijkste tegenkandidaat de grootschalige vulkaanuitbarstingen van de Deccan Traps in India.
Daarmee hebben we gelijk de twee belangrijkste verklaringstheoriën te pakken. In 1980 meldden Luis Alvarez en collega’s het beslissende bewijs gevonden te hebben: iridium! En wel veel meer dan normaalgesproken te vinden is in gesteenten; wel precies op de Krijt-Tertiair grens in Italië, Denemarken en Nieuw Zeeland. Dit was volgens hen het ultieme bewijs dat een asteroïde van ongeveer 10 km doorsnee op aarde was ingeslagen.
Ook de Nederlander Jan Smit (VU Amsterdam) deed belangrijke onderzoeken naar de Krijt-Tertiair grens. De krater was spoorloos destijds in 1980, maar tien jaar later kwam ook de krater (Chicxulub) aan het licht in de ondiepe zee bij het schiereiland “Yucatan” in Mexico. Direct na de inslag was er een zeer korte periode van opwarming aan het aardoppervlak door de inslag en het binnenkomen van de asteroïde in de atmosfeer.
Daarna volgde een langere periode van duisternis door het vele stof, roet en de aerosolen die de atmosfeer in waren geslingerd door de inslag en zo het zonlicht afschermden. Geen zon betekent dat het flink kouder werd op aarde, mogelijk maanden tot tientallen jaren lang. Temperaturen zouden een paar graden tot 10°C kouder zijn geweest, behalve in de diepe oceaan. Geen goed nieuws voor organismen die aan fotosynthese doen, zoals bijvoorbeeld sommige planktonsoorten.
Omdat de asteroïde in gesteente met daarin anhydriet (CaSO4) insloeg, kwam veel zwavel in de atmosfeer terecht. Zure regen was het gevolg, waardoor organismen in de ondiepe zee het mogelijk moeilijk kregen.
Bosbranden woedden vooral in het zuiden van Noord-Amerika. Onder meer bolletjes gestold basalt, vervormde kwartskristallen, nikkelrijk spinel en iridium komen op de grens voor en zijn bewijzen voor de inslag. Hoe verder van de inslagkrater bij Yucatan, des te dunner het laagje met bewijs voor de inslag is. Sedimenten afgezet door tsunami’s zijn uiteraard bijzonder dik vlak bij de inslag. Bewijs te over dat dit de grote dader is, zou je zeggen…
Een illustratie van het zwaartekrachtsveld rondom de Chicxulub-krater. De buitenste diameter van de ringen rondom de krater zou 300 km zijn. Afbeelding: © NASA
.Met name Gerta Keller (Princeton Universiteit, VS) en sommige collega’s verzetten zich al decennialang tegen de theorie dat deze inslag dé oorzaak van de massa-uitsterving is. De inslag zou volgens hen 300.000 jaar eerder zou hebben plaatsgevonden, maar dit wordt door maar weinig wetenschappers ondersteund, aangezien hiervoor geen enkel bewijs op andere plaatsen ter wereld te vinden is.
Zij denken dat vulkanisme van de Deccan Traps in India de (belangrijkste) oorzaak is van de massa-extinctie. Tachtig procent van de uitbarstingen in deze regio vond namelijk plaats in pulsen in een geologisch gezien korte tijdsspanne van 0,8 miljoen jaar.
Twee belangrijke pulsen van duizenden tot tienduizenden jaren brachten het meeste magma naar het aardoppervlak. Volgens Keller en collega’s valt de belangrijkste puls van vulkanisme precies voor de Krijt-Tertiair grens. Tijdens de uitbarstingen kwamen grote hoeveelheden SO2, chloor en CO2 in de atmosfeer terecht.
Deze uitstoot aan SO2 is erg belangrijk, aangezien dit zure regen veroorzaakt en zo mogelijk de oceaan verzuurde. Franse onderzoekers schatten de hoeveelheid op 10.000 Gt op jaarbasis, vergelijkbaar met wat er vrij kwam door de inslag bij Yucatan. Dit zwaveldioxide wordt echter relatief snel weer uit de atmosfeer verwijderd. De temperatuur was 2 °C warmer in de laatste 400.000 van het Krijt, onder meer door de vulkaanuitbarstingen.
In het roze de Deccan Traps in India, bepaald geen klein oppervlakte! En dan te bedenken dat een gedeelte van het volume geërodeerd is sinds het ontstaan 67-65 miljoen jaar geleden.
.Maar wie heeft er nu gelijk? Er zijn zowel voors als tegens voor beide verklaringsmodellen. Een veelgebruikt argument tegen de inslag als dé grote boosdoener, is dat er geen duidelijk bewijs is gevonden voor een asteroïde-inslag bij andere perioden van massa-uitsterving.
Bovendien resulteerden andere grote inslagen niet noodzakelijkerwijs in een uitsterving. Schulte en collega’s argumenteren echter dat de inslag bij Mexico de grootste inslagkrater bekend is van de afgelopen 543 miljoen jaar en dus enorme gevolgen moet hebben gehad.
Grootschalig vulkanisme is daarentegen wel een oorzaak van ten minste drie van de vijf andere perioden van massa-extinctie. Echter, diverse pulsen van vulkanisme laten geen uitsterving zien rondom de Krijt-Tertiair grens.
De waarheid ligt waarschijnlijk ergens in het midden: waar vulkanisme het systeem aarde al flink in disbalans bracht voor (en tijdens) de grens, daar maakte de inslag en de gevolgen daarvan het leven van veel organismen verder onmogelijk. De patronen van uitsterving zijn niet overal hetzelfde wat inderdaad lijkt te duiden op meerdere oorzaken.
Andere, minder populaire oorzaken zijn klimaatverandering (het werd kouder rondom de grens) en een daling van de zeespiegel, waarvan de eerste een gevolg kan zijn van vulkanisme en de inslag. Zeespiegelveranderingen verklaren de uitstervingen op het land uiteraard niet.
Na de uitsterving
Daar waar complete diergroepen verdwenen rond de Krijt-Tertiair inslag, is er minder concurrentie voor de overlevende diergroepen. Na de Krijt-Tertiair grens reageren veel groepen dan ook door in soortenaantal toe te nemen. Een goed voorbeeld daarvan zijn de zoogdieren die voor de Krijt-Tertiair grens al flink aan de weg timmerden.
Toen de op het land levende dinosauriërs eenmaal van de aardbodem verdwenen waren, grepen zij de macht in het dierenrijk tot op de dag van vandaag. Voor de grens waren bijna alle zoogdieren klein (<1 kg); pas na de grens groeiden ze uit hun voegen. Tot wel 1000 maal groter werden ze. Ook de vogels namen toe in soortenaantal. Uitsterving geeft dus uiteindelijk ruimte aan nieuw leven!
Bronnen:
•Alvarez et al. 1980. Extraterrestrial Cause for the Cretaceous-Tertiary Extinction. Science 208 (1980) 1095-1108. PDF
•Kring, D.A. The Chicxulub impact event and its environmental consequences at the Cretaceous–Tertiary boundary. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology 255 (2007) 4-21.
•Schulte et al. The Chicxulub Asteroid Impact and Mass Extinction at the Cretaceous-Paleogene Boundary. Science 327 (2010) 1214-1218. PDF + reacties in Science 328 (2010) 973-976.
•Smit, J. De Krijt-Tertiair-grens in Europa. GEA 44 (2011) 1-10.
(Kennislink)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
13-07-2011
Hoe schildpad inslag meteoriet overleefde die dino's uitroeide
Schildpadden (zoals dit exemplaar op archiefbeeld) hebben een trage stofwisseling. © ap
65 miljoen jaar geleden werd de dinosaurus uitgeroeid door een gigantische meteorietinslag. Volgens Amerikaanse paleontologen hebben de Boremys-schildpadden de verwoestende klap wél overleefd. Onderzoekers hebben in Noord-Dakota en Montana immers fossiele resten gevonden die dateren van de periode van de inslag.
Hoe hebben ze dat in godsnaam overleefd? De wetenschappers denken dat hun trage stofwisseling aan de basis ligt. Ze waren in staat om te overleven met heel weinig voedsel. Bovendien aten ze ook alles, konden ze in winterslaap gaan én werden ze beschermd door het hun schuilplaatsen in het water.
Zeer taai
"Boremys-schildpadden waren zeer taaie dieren. Ze konden overleven in zeer moeilijke omstandigheden. Dinosaurussen bezweken en ook landschilpadden haalden het niet. De zeeschildpadden: die bleven in leven", zegt Tyler Lyson van Yale University.
Toch uitgestorven
De meteoriet die insloeg op het Mexicaanse schiereiland Yucatan had een diameter van tien kilometer en een snelheid van meer dan 80.000 kilometer per uur. De Boremys-schildpadden stierven uiteindelijk volledig uit 40 miljoen jaar geleden. Wetenschappers vermoeden dat ze werden gedood door roofdieren. Ze waren nog niet in staat om hun kop in te trekken, waardoor ze werden doodgepikt. (dea)
© epa
(HLN)
Hoe schildpad inslag meteoriet overleefde die dino's uitroeide
Schildpadden (zoals dit exemplaar op archiefbeeld) hebben een trage stofwisseling. © ap
65 miljoen jaar geleden werd de dinosaurus uitgeroeid door een gigantische meteorietinslag. Volgens Amerikaanse paleontologen hebben de Boremys-schildpadden de verwoestende klap wél overleefd. Onderzoekers hebben in Noord-Dakota en Montana immers fossiele resten gevonden die dateren van de periode van de inslag.
Hoe hebben ze dat in godsnaam overleefd? De wetenschappers denken dat hun trage stofwisseling aan de basis ligt. Ze waren in staat om te overleven met heel weinig voedsel. Bovendien aten ze ook alles, konden ze in winterslaap gaan én werden ze beschermd door het hun schuilplaatsen in het water.
Zeer taai
"Boremys-schildpadden waren zeer taaie dieren. Ze konden overleven in zeer moeilijke omstandigheden. Dinosaurussen bezweken en ook landschilpadden haalden het niet. De zeeschildpadden: die bleven in leven", zegt Tyler Lyson van Yale University.
Toch uitgestorven
De meteoriet die insloeg op het Mexicaanse schiereiland Yucatan had een diameter van tien kilometer en een snelheid van meer dan 80.000 kilometer per uur. De Boremys-schildpadden stierven uiteindelijk volledig uit 40 miljoen jaar geleden. Wetenschappers vermoeden dat ze werden gedood door roofdieren. Ze waren nog niet in staat om hun kop in te trekken, waardoor ze werden doodgepikt. (dea)
© epa
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Fossil from the 'last dinosaur' proves species WAS wiped out by killer asteroid, say scientists
A horn from one of the last surviving dinosaurs could finally prove that a massive meteor strike ended the reptiles' reign on Earth.
The 45cm-long fossilised browhorn belonged to a family of plant-eating dinosaurs that included the famous three-horned Triceratops.
It was found at a geological site known as the Hell Creek Formation in the bleak badlands of south-east Montana, U.S., where many other dinosaur fossils have been unearthed.
What made this find so remarkable was its location, just 13cm below the rock layer that marks the Cretaceous-Tertiary or 'K-T' boundary - the point in the fossil record where the dinosaurs died.
This suggests dinosaurs were around right up to the time all traces of their existence vanished.
Scientist believe they then disappeared suddenly after an abrupt global disaster rather than a slow extinction.
A huge asteroid or comet smashing into the Earth off the coast of Mexico at the end of the Cretaceous Period 65 million years ago is widely believed to have killed off the dinosaurs.
But some sceptics have repeatedly pointed to an absence of dinosaur fossils for three million years leading up to the impact as evidence that the creatures may have already gone when the meteor struck.
There has been an apparent lack of fossils buried within the 10 feet of rock below the K-T boundary. The area has become known as the 'three-meter gap.'
The 'three-meter gap' theory has helped drive controversy over what happened to the dinosaurs, some of which evolved into birds.
Some scientists have suggested that the dinosaurs slowly died off.
However, the horn fossil appears to close the gap, according to scientists writing in the Royal Society journal Biology Letters.
The discovery gives weight to the idea that a devastating asteroid obliterated the beasts.
'This discovery provides some evidence that dinosaurs didn't slowly die out before the meteor struck,' Dr Tyler Lyson, from Yale University in New Haven told physorg.
'The fact that this specimen was so close to the boundary indicates that at least some dinosaurs were doing fine right up until the impact.
'The in situ specimen demonstrates that a gap devoid of non-avian (bird) dinosaur fossils does not exist and is inconsistent with the hypothesis that non-avian dinosaurs were extinct prior to the K-T boundary impact event.'
The scientists pointed out that a 125cm section of rock strata laid down after the impact was completely devoid of fossils.
Read more: http://www.dailymail.co.u(...)s.html#ixzz1S5wTz84D
A horn from one of the last surviving dinosaurs could finally prove that a massive meteor strike ended the reptiles' reign on Earth.
The 45cm-long fossilised browhorn belonged to a family of plant-eating dinosaurs that included the famous three-horned Triceratops.
It was found at a geological site known as the Hell Creek Formation in the bleak badlands of south-east Montana, U.S., where many other dinosaur fossils have been unearthed.
What made this find so remarkable was its location, just 13cm below the rock layer that marks the Cretaceous-Tertiary or 'K-T' boundary - the point in the fossil record where the dinosaurs died.
This suggests dinosaurs were around right up to the time all traces of their existence vanished.
Scientist believe they then disappeared suddenly after an abrupt global disaster rather than a slow extinction.
A huge asteroid or comet smashing into the Earth off the coast of Mexico at the end of the Cretaceous Period 65 million years ago is widely believed to have killed off the dinosaurs.
But some sceptics have repeatedly pointed to an absence of dinosaur fossils for three million years leading up to the impact as evidence that the creatures may have already gone when the meteor struck.
There has been an apparent lack of fossils buried within the 10 feet of rock below the K-T boundary. The area has become known as the 'three-meter gap.'
The 'three-meter gap' theory has helped drive controversy over what happened to the dinosaurs, some of which evolved into birds.
Some scientists have suggested that the dinosaurs slowly died off.
However, the horn fossil appears to close the gap, according to scientists writing in the Royal Society journal Biology Letters.
The discovery gives weight to the idea that a devastating asteroid obliterated the beasts.
'This discovery provides some evidence that dinosaurs didn't slowly die out before the meteor struck,' Dr Tyler Lyson, from Yale University in New Haven told physorg.
'The fact that this specimen was so close to the boundary indicates that at least some dinosaurs were doing fine right up until the impact.
'The in situ specimen demonstrates that a gap devoid of non-avian (bird) dinosaur fossils does not exist and is inconsistent with the hypothesis that non-avian dinosaurs were extinct prior to the K-T boundary impact event.'
The scientists pointed out that a 125cm section of rock strata laid down after the impact was completely devoid of fossils.
Read more: http://www.dailymail.co.u(...)s.html#ixzz1S5wTz84D
De pessimist ziet het duister in de tunnel
De optimist ziet het licht aan het eind van de tunnel
De realist ziet de trein komen
De machinist ziet drie idioten in het spoor staan....
De optimist ziet het licht aan het eind van de tunnel
De realist ziet de trein komen
De machinist ziet drie idioten in het spoor staan....
Einde discussie, dus 
De pessimist ziet het duister in de tunnel
De optimist ziet het licht aan het eind van de tunnel
De realist ziet de trein komen
De machinist ziet drie idioten in het spoor staan....
De optimist ziet het licht aan het eind van de tunnel
De realist ziet de trein komen
De machinist ziet drie idioten in het spoor staan....
of toch niet?quote:
20-09-2011
'Planetoïde niet oorzaak uitsterven dinosauriërs'
Amerikaanse wetenschappers denken dat de planetoïde Baptistina toch niet verantwoordelijk kan worden gehouden voor de uitstervingsgolf aan het einde van het Krijt.
Foto: Thinkstock
Dit was de meest genoemde kandidaat om een grote inslag op Aarde te verklaren, die 66 miljoen jaar geleden het einde betekende van onder andere de dinosauriërs en de ammonieten, een inktvisklasse met karakteristieke spiraalvormige schelpen.
Brokstukken van Baptistina houden zich nog steeds op in de planetoïdengordel tussen Jupiter en Mars. Door hier infraroodopnamen van te maken, zijn NASA-wetenschappers er beter in geslaagd de omvang en leeftijd van het oorspronkelijke hemellichaam in te schatten.
Baptistina blijkt nu zowel kleiner als jonger dan eerder gedacht. Daarmee lijkt het uitgesloten dat een van haar brokstukken verantwoordelijk was voor een vernietigende inslag op onze planeet.
Inslaghypothese
Het is voor de wetenschap sinds lang een raadsel hoe zoveel dominante diersoorten in een klap van de aardbodem leken te zijn verdwenen.
In 1980 ontdekte een Amerikaanse wetenschapper dat in afzettingen die rond deze kritieke periode worden gedateerd, soms een zeldzaam mineraal voorkomt: iridium. Aan het aardoppervlak komt deze stof weinig voor, maar sommige planetoïden zijn er rijk aan. Zo werd de inslaghypothese geboren.
Uitstervingsgolven
Dergelijke vernietigende inslagen zijn echter uiterst zeldzaam, blijkt uit bestudering van de verdere geschiedenis van de Aarde.
Zo speelden buitenaardse invloeden waarschijnlijk slechts een ondergeschikte rol op de grens van het Perm en het Trias, de grootste massa-extinctie die onze planeet heeft gezien, bijna 200 miljoen jaar vóór het uitsterven van de dinosauriërs, en hielden de overige drie grote uitstervingsgolven waarschijnlijk uitsluitend verband met historische klimaatveranderingen.
Krater zonder afzender
Toch houden de NASA-wetenschappers er vertrouwen in dat de inslaghypothese rond het uitsterven van de dinosauriërs wel terecht is. Diep onder de Golf van Mexico is de omtrek gevonden van een grote krater die waarschijnlijk rond dezelfde tijd is ontstaan.
Voor de astronomen is het nu verder speuren naar brokstukken van een andere kandidaat-meteoriet, die mogelijk net als Baptistina tot de dag van vandaag in ons zonnestelsel rondzwerven.
© NU.nl/Bitsofscience.org
(nu.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Lees even de laatste alinea. Het enige verschil is, dat het geen brokstuk was van deze planetoide zoals lang gedacht, maar van een andere.
De pessimist ziet het duister in de tunnel
De optimist ziet het licht aan het eind van de tunnel
De realist ziet de trein komen
De machinist ziet drie idioten in het spoor staan....
De optimist ziet het licht aan het eind van de tunnel
De realist ziet de trein komen
De machinist ziet drie idioten in het spoor staan....
Precies - een inslagkrater verschijnt niet spontaanquote:Op woensdag 21 september 2011 09:23 schreef Lord_Vetinari het volgende:
Lees even de laatste alinea. Het enige verschil is, dat het geen brokstuk was van deze planetoide zoals lang gedacht, maar van een andere.
We cross our bridges when we come to them and burn them behind us, with nothing to show for our progress except a memory of the smell of smoke, and a presumption that once our eyes watered.
01-05-2012
Grote dinosauriërs waren al op weg naar uitsterven
Het aantal grote grazende dinosauriërs was al dalende in de 12 miljoen jaar voor de meteorietinslag van 65 miljoen jaar geleden.
Foto: Thinkstock
Dat schrijven Amerikaanse onderzoekers van de Columbia University in New York deze week in Nature Communications.
65 miljoen jaar geleden kwam er door een meteorietinslag op het Mexicaanse schiereiland Yucatan een eind aan de hegemonie van de dinosauriërs op aarde.
Over hoe vitaal de populaties waren in de eeuwen voor de inslag is nog weinig bekend: er woedt een verhit debat tussen wetenschappers of de dieren niet al op weg waren naar uitsterven voor de inslag.
Biodiversiteit
De Amerikanen denken dat debat nu beslecht te hebben. Ze deelden de dinosauriërs in in planten- en vleeseters maar maakten ook onderscheid naar grootte. Vervolgens keken ze in het fossielenbestand naar de biodiversiteit binnen de verschillende groepen. Hoe hoger de diversiteit, hoe vitaler de populaties.
De onderzoekers ontdekten dat de grote grazende dinosauriërs al 12 miljoen jaar in aantal afnemen: hun populatie was alles behalve vitaal.
Andere groepen, zoals de carnivoren waar Tyrannosaurus rex tot behoort, hadden wel een stabiele populatie voor de inslag.
© NU.nl/Hidde Boersma
(nu.nl)
Grote dinosauriërs waren al op weg naar uitsterven
Het aantal grote grazende dinosauriërs was al dalende in de 12 miljoen jaar voor de meteorietinslag van 65 miljoen jaar geleden.
Foto: Thinkstock
Dat schrijven Amerikaanse onderzoekers van de Columbia University in New York deze week in Nature Communications.
65 miljoen jaar geleden kwam er door een meteorietinslag op het Mexicaanse schiereiland Yucatan een eind aan de hegemonie van de dinosauriërs op aarde.
Over hoe vitaal de populaties waren in de eeuwen voor de inslag is nog weinig bekend: er woedt een verhit debat tussen wetenschappers of de dieren niet al op weg waren naar uitsterven voor de inslag.
Biodiversiteit
De Amerikanen denken dat debat nu beslecht te hebben. Ze deelden de dinosauriërs in in planten- en vleeseters maar maakten ook onderscheid naar grootte. Vervolgens keken ze in het fossielenbestand naar de biodiversiteit binnen de verschillende groepen. Hoe hoger de diversiteit, hoe vitaler de populaties.
De onderzoekers ontdekten dat de grote grazende dinosauriërs al 12 miljoen jaar in aantal afnemen: hun populatie was alles behalve vitaal.
Andere groepen, zoals de carnivoren waar Tyrannosaurus rex tot behoort, hadden wel een stabiele populatie voor de inslag.
© NU.nl/Hidde Boersma
(nu.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
ik vind het bij dit soort stukken altijd goed om even op te merken over welke tijdsschalen we het hebben.
de dinosaurussen leefden van grofweg 250 miljoen jaar geleden tot 65 miljoen jaar geleden.
om dat even in perspectief te plaatsen, tussen het leven van de Tyrannosaurus en de mens zit grofweg 65 miljoen jaar, maar tussen het leven van de tyrannosaurus en de Stegosaurus zit 80 miljoen jaar. de tyrannosaurus leefde dichter bij de mens dan bij de Stegosaurus, en als je verder zoekt zijn er bekende dino´s die nóg verder terug leven.
als je over zo'n tijdspanne praat, is het natuurlijk zeer moeilijk om `onmiddellijk` te definiëren.
als de dino's binnen 1 dag, 5 maanden, 7 jaar, of 500 jaar zijn uitgestorven na de meteorietinslag is erg moeilijk te zeggen. ook door de beperkte hoeveelheid fossielen is het moeilijk om te zeggen wanneer een dino precies uitstierf.(is het laatste gevonden fossiel de laatste van de soort, of zijn ze daarna nog 1 miljoen jaar levend geweest?)
maar, over het algemeen zijn wetenschappers het er over eens dat die meteorietinslag een van de grote oorzaken is geweest. en of dat betekent dat de dino's direct uitstierven, of nog 500-10.000 jaar hebben doorgemodderd met voedseltekorten en klimaatverandering dankzei de inslag, en uiteindelijk daardoor zijn gestorven, is erg moeilijk te beantwoorden.
de dinosaurussen leefden van grofweg 250 miljoen jaar geleden tot 65 miljoen jaar geleden.
om dat even in perspectief te plaatsen, tussen het leven van de Tyrannosaurus en de mens zit grofweg 65 miljoen jaar, maar tussen het leven van de tyrannosaurus en de Stegosaurus zit 80 miljoen jaar. de tyrannosaurus leefde dichter bij de mens dan bij de Stegosaurus, en als je verder zoekt zijn er bekende dino´s die nóg verder terug leven.
als je over zo'n tijdspanne praat, is het natuurlijk zeer moeilijk om `onmiddellijk` te definiëren.
als de dino's binnen 1 dag, 5 maanden, 7 jaar, of 500 jaar zijn uitgestorven na de meteorietinslag is erg moeilijk te zeggen. ook door de beperkte hoeveelheid fossielen is het moeilijk om te zeggen wanneer een dino precies uitstierf.(is het laatste gevonden fossiel de laatste van de soort, of zijn ze daarna nog 1 miljoen jaar levend geweest?)
maar, over het algemeen zijn wetenschappers het er over eens dat die meteorietinslag een van de grote oorzaken is geweest. en of dat betekent dat de dino's direct uitstierven, of nog 500-10.000 jaar hebben doorgemodderd met voedseltekorten en klimaatverandering dankzei de inslag, en uiteindelijk daardoor zijn gestorven, is erg moeilijk te beantwoorden.
07-05-2012
Niet meteoorinslag maar eigen winden deden dino's uitsterven
© photo news.
Dinosaurussen waren 65 miljoen jaar geleden verantwoordelijk voor hun eigen ondergang omdat ze een klimaatopwarming veroorzaakten door hun gigantische methaanproductie via winden en 'boertjes'. Dat schrijft een Schotse wetenschapper in The Sunday Times.
Er zijn in het verleden al veel theorieën ontwikkeld over het uitsterven van de dinosaurussen, zowat 65 miljoen jaar geleden. Toch blijft de vraag of een meteorietinslag, met een grote vulkanische activiteit als gevolg, de belangrijkste oorzaak blijft van het uitsterven van de grootste dieren op aarde ooit.
Krachtiger gas
Wetenschappers van de Schotse University of St. Andrews zeggen dat dino's zelf te veel methaangas produceerden, met een opwarming van de aarde als gevolg. Dat methaan kwam uit hun lichaam via winden en oprispingen. Methaangas is een nog veel krachtiger broeikasgas dan CO2.
520 miljoen ton
Professor Greame Ruxton berekende dat dinosaurussen tot 520 miljoen ton methaangas per jaar produceerden. De huidige veestapel - koeien produceren dagelijks 200 liter methaangas - zorgt voor een uitstoot van 100 miljoen ton methaangas per jaar. Een vijfde van de uitstoot van dino's dus.
Miljoenen jaren geleden
Ruxton en zijn collega's berekenden de uitstoot van 250 tot 65 miljoen jaar geleden. "We kwamen tot de vaststelling dat dinosaurussen meer methaan produceerden dan alle natuurlijke en door menselijke activiteit veroorzaakte uitstoot ooit samen", klinkt het.
(HLN)
Niet meteoorinslag maar eigen winden deden dino's uitsterven
© photo news.
Dinosaurussen waren 65 miljoen jaar geleden verantwoordelijk voor hun eigen ondergang omdat ze een klimaatopwarming veroorzaakten door hun gigantische methaanproductie via winden en 'boertjes'. Dat schrijft een Schotse wetenschapper in The Sunday Times.
Er zijn in het verleden al veel theorieën ontwikkeld over het uitsterven van de dinosaurussen, zowat 65 miljoen jaar geleden. Toch blijft de vraag of een meteorietinslag, met een grote vulkanische activiteit als gevolg, de belangrijkste oorzaak blijft van het uitsterven van de grootste dieren op aarde ooit.
Krachtiger gas
Wetenschappers van de Schotse University of St. Andrews zeggen dat dino's zelf te veel methaangas produceerden, met een opwarming van de aarde als gevolg. Dat methaan kwam uit hun lichaam via winden en oprispingen. Methaangas is een nog veel krachtiger broeikasgas dan CO2.
520 miljoen ton
Professor Greame Ruxton berekende dat dinosaurussen tot 520 miljoen ton methaangas per jaar produceerden. De huidige veestapel - koeien produceren dagelijks 200 liter methaangas - zorgt voor een uitstoot van 100 miljoen ton methaangas per jaar. Een vijfde van de uitstoot van dino's dus.
Miljoenen jaren geleden
Ruxton en zijn collega's berekenden de uitstoot van 250 tot 65 miljoen jaar geleden. "We kwamen tot de vaststelling dat dinosaurussen meer methaan produceerden dan alle natuurlijke en door menselijke activiteit veroorzaakte uitstoot ooit samen", klinkt het.
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Paper uit 2004 suggereert dat de eerste uren na de inslag fataal waren voor de dinosauriers:
Het opgeworpen "stof" zou wereldwijd terug in de atmosfeer vallen, hierdoor een temperatuur van 1000°K ontwikkelen en de stralingswarmte zou alle onbeschutte leven op aarde doden. De temperatuur van de atmosfeer zelf zou slechts 10° stijgen, en op zee zou het wateroppervlak (de eerste mm zeg maar) alle warmte absorberen.
Dieren op en onder water, en dieren onder de grond zouden de eerste dag kunnen overleven.
Survival in the first hours of the Cenozoic
Het opgeworpen "stof" zou wereldwijd terug in de atmosfeer vallen, hierdoor een temperatuur van 1000°K ontwikkelen en de stralingswarmte zou alle onbeschutte leven op aarde doden. De temperatuur van de atmosfeer zelf zou slechts 10° stijgen, en op zee zou het wateroppervlak (de eerste mm zeg maar) alle warmte absorberen.
Dieren op en onder water, en dieren onder de grond zouden de eerste dag kunnen overleven.
Survival in the first hours of the Cenozoic
quote:For several hours following the Chicxu-
lub impact, the entire Earth was bathed
with intense infrared radiation from ballis-
tically reentering ejecta. The global heat
pulse would have killed unsheltered organ-
isms directly and ignited fires at places
where adequate fuel was available. Shelter-
ing underground, within natural cavities,
or in water would have been a necessary
but not always sufficient condition for sur-
vival. Survival through sheltering from an
initial thermal pulse is not adequately con-
sidered in literature about Cretaceous-
Tertiary nonmarine extinctions. We com-
pare predicted intense, short-term, thermal
effects with what is known about the fossil
record of nonmarine vertebrates and sug-
gest that paleontological evidence of surviv-
al is compatible with theoretical results
from bolide physics.
07-02-2013
Chicxulub-inslag gaf doodklap aan dinosauriërs
Doctoraalstudent Bill Mitchell verzamelt 66 miljoen jaar oude vulkanische asmonsters. Paul Renne
Nieuw onderzoek heeft het verband versterkt tussen de inslag van een ongeveer tien kilometer grote planetoïde of komeet en het snelle uitsterven van de dinosauriërs, 66 miljoen jaar geleden. Volgens een internationaal team van wetenschappers, onder wie onderzoekers van de Universiteit Utrecht en de Vrije Universiteit Amsterdam, vielen de beide gebeurtenissen zo goed als samen. Als de inslag al niet de oorzaak van het uitsterven was, heeft hij in elk geval het laatste zetje gegeven (Science, 8 februari).
Onder wetenschappers bestaat nog steeds discussie over de oorzaak van het massale uitsterven van dier- en plantensoorten, dat ongeveer 66 miljoen jaar geleden plaatsvond. Behalve de inslag van een planetoïde of komeet zijn ook vulkaanuitbarstingen en klimaatveranderingen als mogelijke oorzaken aangevoerd.
Zeker is dat zich voor de kust van het Mexicaanse schiereiland Yucatán rond die tijd een grote inslag heeft voltrokken. Deze inslag heeft niet alleen een groot litteken achtergelaten, in de vorm van de ongeveer 180 kilometer grote Chicxulub-krater, maar ook een wereldwijd verspreid kleilaagje dat rijk is aan glasbolletjes, geschokte kwarts en het schaarse element iridium.
Een nieuwe, nauwkeurige datering heeft nu laten zien dat de inslag 66.038.000 jaar geleden heeft plaatsgevonden, met een onzekerheid van slechts 11.000 jaar. Daarmee zit er maar ongeveer 33.000 jaar tussen het moment van inslag en het snelle uitsterven van de dinosauriërs.
De wetenschappers benadrukken echter dat dit niet bewijst dat de inslag de enige oorzaak was. In de miljoen jaar daarvóór vertoonde het klimaat op aarde een aantal perioden van flinke afkoeling, mogelijk ten gevolge van een reeks vulkaanuitbarstingen in India. Hierdoor stonden veel soorten toch al op het punt van uitsterven. (EE)
New evidence suggests comet or asteroid impact was last straw for dinosaurs
(allesoversterrenkunde)
Chicxulub-inslag gaf doodklap aan dinosauriërs
Doctoraalstudent Bill Mitchell verzamelt 66 miljoen jaar oude vulkanische asmonsters. Paul Renne
Nieuw onderzoek heeft het verband versterkt tussen de inslag van een ongeveer tien kilometer grote planetoïde of komeet en het snelle uitsterven van de dinosauriërs, 66 miljoen jaar geleden. Volgens een internationaal team van wetenschappers, onder wie onderzoekers van de Universiteit Utrecht en de Vrije Universiteit Amsterdam, vielen de beide gebeurtenissen zo goed als samen. Als de inslag al niet de oorzaak van het uitsterven was, heeft hij in elk geval het laatste zetje gegeven (Science, 8 februari).
Onder wetenschappers bestaat nog steeds discussie over de oorzaak van het massale uitsterven van dier- en plantensoorten, dat ongeveer 66 miljoen jaar geleden plaatsvond. Behalve de inslag van een planetoïde of komeet zijn ook vulkaanuitbarstingen en klimaatveranderingen als mogelijke oorzaken aangevoerd.
Zeker is dat zich voor de kust van het Mexicaanse schiereiland Yucatán rond die tijd een grote inslag heeft voltrokken. Deze inslag heeft niet alleen een groot litteken achtergelaten, in de vorm van de ongeveer 180 kilometer grote Chicxulub-krater, maar ook een wereldwijd verspreid kleilaagje dat rijk is aan glasbolletjes, geschokte kwarts en het schaarse element iridium.
Een nieuwe, nauwkeurige datering heeft nu laten zien dat de inslag 66.038.000 jaar geleden heeft plaatsgevonden, met een onzekerheid van slechts 11.000 jaar. Daarmee zit er maar ongeveer 33.000 jaar tussen het moment van inslag en het snelle uitsterven van de dinosauriërs.
De wetenschappers benadrukken echter dat dit niet bewijst dat de inslag de enige oorzaak was. In de miljoen jaar daarvóór vertoonde het klimaat op aarde een aantal perioden van flinke afkoeling, mogelijk ten gevolge van een reeks vulkaanuitbarstingen in India. Hierdoor stonden veel soorten toch al op het punt van uitsterven. (EE)
New evidence suggests comet or asteroid impact was last straw for dinosaurs
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
27-03-2013
'Wereld stond in brand toen dinosaurus uitstierf'
Toen een meteorietinslag 66 miljoen jaar geleden een einde maakte aan de dinosaurussen, was de klap zo heftig dat binnen een paar uur bomen over de hele wereld in brand vlogen.
Foto: Thinkstock
Dat schrijven Amerikaanse onderzoekers in de nieuwste editie van het wetenschapsblad Journal of Geophysical Research.
De meteoriet sloeg in bij het schiereiland Yucatán in het zuiden van Mexico. Brokstukken vlogen door de klap de lucht in.
Dat zorgde in de dampkring voor infrarode straling, die genoeg was om bomen over de hele wereld te laten ontvlammen, blijkt uit berekeningen. In de jaren erna stierf driekwart van alle dieren en planten.
Onder de grond
De dieren die onder de grond of in het water dekking konden zoeken, zoals krokodillen, schildpadden en mieren, hadden de grootste kans op overleven. In de leegte die achterbleef na de verwoesting, konden zoogdieren zich razendsnel ontwikkelen tot de soorten die we nu kennen.
In bodemlagen uit die tijd zijn overblijfselen van de ondergang te vinden. Wetenschappers onderzoeken die om er achter te komen hoe de dinosaurussen precies ten onder zijn gegaan.
Andere wetenschappers zeggen dat er te weinig houtskool en roet in de bodem zit, wat een wereldwijde brand onwaarschijnlijk maakt. Maar de Amerikanen hebben uitgerekend dat er juist uitzonderlijk veel roet en houtskool is achtergebleven.
Door: ANP | Bekijk op de kaart
(nu.nl)
'Wereld stond in brand toen dinosaurus uitstierf'
Toen een meteorietinslag 66 miljoen jaar geleden een einde maakte aan de dinosaurussen, was de klap zo heftig dat binnen een paar uur bomen over de hele wereld in brand vlogen.
Foto: Thinkstock
Dat schrijven Amerikaanse onderzoekers in de nieuwste editie van het wetenschapsblad Journal of Geophysical Research.
De meteoriet sloeg in bij het schiereiland Yucatán in het zuiden van Mexico. Brokstukken vlogen door de klap de lucht in.
Dat zorgde in de dampkring voor infrarode straling, die genoeg was om bomen over de hele wereld te laten ontvlammen, blijkt uit berekeningen. In de jaren erna stierf driekwart van alle dieren en planten.
Onder de grond
De dieren die onder de grond of in het water dekking konden zoeken, zoals krokodillen, schildpadden en mieren, hadden de grootste kans op overleven. In de leegte die achterbleef na de verwoesting, konden zoogdieren zich razendsnel ontwikkelen tot de soorten die we nu kennen.
In bodemlagen uit die tijd zijn overblijfselen van de ondergang te vinden. Wetenschappers onderzoeken die om er achter te komen hoe de dinosaurussen precies ten onder zijn gegaan.
Andere wetenschappers zeggen dat er te weinig houtskool en roet in de bodem zit, wat een wereldwijde brand onwaarschijnlijk maakt. Maar de Amerikanen hebben uitgerekend dat er juist uitzonderlijk veel roet en houtskool is achtergebleven.
Door: ANP | Bekijk op de kaart
(nu.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Een paar uur lijkt me zwaar overdreven en is onmogelijk vast te stellen. Het zal het snelste en minst waarschijnlijke model zijn geweest dat door journalisten is overgenomen en met veel bombarie wordt gepresenteerd. Zo werken die lui.
De overlevende "dinosaurier" is trouwens de brughagedis uit Nieuw-Zeeland. Dat niet alle soorten (direct) uitstierven heeft te maken met warm- versus koudbloedigheid, grootte, voedselpatronen, leefomstandigheden, microklimaat en "intelligent" (survival of the fittest) gedrag.
De overlevende "dinosaurier" is trouwens de brughagedis uit Nieuw-Zeeland. Dat niet alle soorten (direct) uitstierven heeft te maken met warm- versus koudbloedigheid, grootte, voedselpatronen, leefomstandigheden, microklimaat en "intelligent" (survival of the fittest) gedrag.
The only limit is your own imagination
Ik ben niet gelovig aangelegd en maak daarin geen onderscheid tussen dominees, imams, scharenslieps, autohandelaren, politici en massamedia
Waarom er geen vliegtuig in het WTC vloog
Ik ben niet gelovig aangelegd en maak daarin geen onderscheid tussen dominees, imams, scharenslieps, autohandelaren, politici en massamedia
Waarom er geen vliegtuig in het WTC vloog
De hypothese werd reeds in 2004 geopperd, zie "Survival in the first hours of the Cenozoic" link in m'n vorige post. Het belangrijkste punt van kritiek was dat er te weinig koolstof in de betreffende sedimentlagen aanwezig was. Deze nieuwe studie heeft blijkbaar rekening gehouden met veranderingen in "sedimentation rates". De hoeveelheid sedimentair gesteente dat gevormd wordt is afhankelijk van de hoeveelheid aangevoerd materiaal (door water en wind), en de hoeveelheid verwijderd materiaal (door erosie). De auteurs hebben correcties toegepast die in andere studies gebruikt werden (heb de paper niet gezien, weet niet welke studies), en het resultaat is niet minder, maar meer koolstof dan verwacht.quote:Op zaterdag 30 maart 2013 02:05 schreef El_Matador het volgende:
Een paar uur lijkt me zwaar overdreven en is onmogelijk vast te stellen. Het zal het snelste en minst waarschijnlijke model zijn geweest dat door journalisten is overgenomen en met veel bombarie wordt gepresenteerd. Zo werken die lui.
De overlevende "dinosaurier" is trouwens de brughagedis uit Nieuw-Zeeland. Dat niet alle soorten (direct) uitstierven heeft te maken met warm- versus koudbloedigheid, grootte, voedselpatronen, leefomstandigheden, microklimaat en "intelligent" (survival of the fittest) gedrag.
Dat dit het "minst waarschijnlijke model" en "onmogelijk vast te stellen" is betwijfel ik. Dit lijkt me nu net de (enige) theorie die met hoge mate van zekerheid bewezen of weerlegd zou kunnen worden. Omdat je er geen fosielen, en hypotheses over klimaat, biologie, ziektes, samenstelling van de atmosfeer, jarenlange verduistering, globale temperatuursdaling gedurende jaren etc. voor nodig hebt.
Het is in wezen een vraagstuk voor fysici: wat was de massa en snelheid van de meteoriet, en wat is het ogenblikkelijk gevolg van zo'n inslag op een planeet met gekende massa en atmosfeer.
03-04-2013
Locatie van meteorietinslag werd dino’s fataal
Als de meteoriet die 65 miljoen jaar geleden de dinosauriërs de das om deed ergens anders op aarde terecht was gekomen dan waren de gevolgen waarschijnlijk minder desastreus geweest. Dat blijkt uit promotieonderzoek aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
Meteorietinslag (artist impression)
Don Davis, via Wikimedia Commons
De dinosauriërs hadden 65 miljoen jaar geleden wel extreem veel pech. Als de meteoriet die destijds een einde aan hun bestaan maakte de aarde niet had geraakt was er natuurlijk weinig aan de hand geweest, maar ook als dit rotsblok uit de ruimte ergens anders op aarde terecht was gekomen was de schade hoogstwaarschijnlijk een stuk minder groot geweest. Dit betoogt Adriana Ocampo in haar proefschrift, waarop ze vorige week promoveerde aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
De samenstelling van de ondergrond die door de meteoriet werd getroffen speelde namelijk een sleutelrol in de veranderingen die na de inslag, aan het einde van het Krijt-tijdperk, op de aardbol plaatsvonden. De bodem bij Chicxulub, op het schiereiland Yucatán in Mexico, bestond voor 60 procent uit anhydriet. Dat is een mengsel van kalk, zuurstof en zwavel. Bij de inslag verdampte de zwavel, en kwam als sulfaatrijke deeltjes in de lucht terecht. Deze deeltjes hadden een sterke invloed op het klimaat, omdat ze het zonlicht tegenhielden. Vooral de eerste tien jaar na de inslag werd hierdoor veel schade aangericht aan de plantengroei.
Donker
Hoewel veel gespeculeerd wordt over het effect van de afkoeling die de stofwolken veroorzaakt moeten hebben op het leven op aarde, denken Ocampo en haar collega´s dat de duisternis een veel grotere rol heeft gespeeld. Door het gebrek aan licht werd het proces van fotosynthese die plantengroei mogelijk maakt enkele jaren flink verstoord, en hadden de dino´s en andere aardbewoners simpelweg niks meer te eten.
De voedselketen was tien jaar lang behoorlijk van slag. Het verklaart waarom ook de pooldinosauriërs, die best tegen een beetje kou bestand waren, aan het einde van het Krijt-tijdperk het loodje legden.
Scott Kinmartin
Ejecta
Ocampo deed onderzoek aan zowel de krater van de inslag als aan de ejecta – de rotsblokken en kleinere deeltjes die door de enorme inslag de lucht ingeslingerd werden en elders terecht kwamen. Veel van deze ejecta zijn nu nog terug te vinden in Belize, net over de Mexicaanse grens.
Daarnaast bestudeerde ze in Nieuw-Zeeland sedimentlagen van voor en na de inslag, en keek welke sporen van plantengroei hierin terug waren te vinden. Was de vegetatie aan het einde van het Krijt-tijdperk nog behoorlijk divers, meteen na de inslag groeiden er eigenlijk alleen maar schimmels, ontdekte Ocampo. Vervolgens kwamen de varens terug, waarmee een nieuwe periode van plantengroei werd ingeluid en het leven op aarde weer opbloeide.
“De beste plek waar een meteoriet op aarde kan landen, wat betreft het welzijn van de aardbewoners, is de oceaan”, zegt Jan Smit, hoogleraar event-stratigrafie aan de Vrije Universiteit Amsterdam, die als promotor bij het onderzoek betrokken was. Daar komt waarschijnlijk 70 procent van de meteorieten ook terecht. “Het verklaart waarom er eigenlijk maar weinig ejecta worden gevonden, of gekoppeld kunnen worden aan uitstervingsgolven”, aldus Smit.
Het grote uitsterven aan het einde van het Krijt is de enige massa-uitsterving waarvan met zekerheid is vastgesteld dat deze door een meteorietinslag veroorzaakt is.
Bron
A.C. Ocampo,Geology and emplacement mechanism of Chicxulub crater deposits: an analogue for Mars ejecta Proefschrift Vrije Universiteit Amsterdam, maart 2013
(Kennislink)
Locatie van meteorietinslag werd dino’s fataal
Als de meteoriet die 65 miljoen jaar geleden de dinosauriërs de das om deed ergens anders op aarde terecht was gekomen dan waren de gevolgen waarschijnlijk minder desastreus geweest. Dat blijkt uit promotieonderzoek aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
Meteorietinslag (artist impression)
Don Davis, via Wikimedia Commons
De dinosauriërs hadden 65 miljoen jaar geleden wel extreem veel pech. Als de meteoriet die destijds een einde aan hun bestaan maakte de aarde niet had geraakt was er natuurlijk weinig aan de hand geweest, maar ook als dit rotsblok uit de ruimte ergens anders op aarde terecht was gekomen was de schade hoogstwaarschijnlijk een stuk minder groot geweest. Dit betoogt Adriana Ocampo in haar proefschrift, waarop ze vorige week promoveerde aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
De samenstelling van de ondergrond die door de meteoriet werd getroffen speelde namelijk een sleutelrol in de veranderingen die na de inslag, aan het einde van het Krijt-tijdperk, op de aardbol plaatsvonden. De bodem bij Chicxulub, op het schiereiland Yucatán in Mexico, bestond voor 60 procent uit anhydriet. Dat is een mengsel van kalk, zuurstof en zwavel. Bij de inslag verdampte de zwavel, en kwam als sulfaatrijke deeltjes in de lucht terecht. Deze deeltjes hadden een sterke invloed op het klimaat, omdat ze het zonlicht tegenhielden. Vooral de eerste tien jaar na de inslag werd hierdoor veel schade aangericht aan de plantengroei.
Donker
Hoewel veel gespeculeerd wordt over het effect van de afkoeling die de stofwolken veroorzaakt moeten hebben op het leven op aarde, denken Ocampo en haar collega´s dat de duisternis een veel grotere rol heeft gespeeld. Door het gebrek aan licht werd het proces van fotosynthese die plantengroei mogelijk maakt enkele jaren flink verstoord, en hadden de dino´s en andere aardbewoners simpelweg niks meer te eten.
De voedselketen was tien jaar lang behoorlijk van slag. Het verklaart waarom ook de pooldinosauriërs, die best tegen een beetje kou bestand waren, aan het einde van het Krijt-tijdperk het loodje legden.
Scott Kinmartin
Ejecta
Ocampo deed onderzoek aan zowel de krater van de inslag als aan de ejecta – de rotsblokken en kleinere deeltjes die door de enorme inslag de lucht ingeslingerd werden en elders terecht kwamen. Veel van deze ejecta zijn nu nog terug te vinden in Belize, net over de Mexicaanse grens.
Daarnaast bestudeerde ze in Nieuw-Zeeland sedimentlagen van voor en na de inslag, en keek welke sporen van plantengroei hierin terug waren te vinden. Was de vegetatie aan het einde van het Krijt-tijdperk nog behoorlijk divers, meteen na de inslag groeiden er eigenlijk alleen maar schimmels, ontdekte Ocampo. Vervolgens kwamen de varens terug, waarmee een nieuwe periode van plantengroei werd ingeluid en het leven op aarde weer opbloeide.
“De beste plek waar een meteoriet op aarde kan landen, wat betreft het welzijn van de aardbewoners, is de oceaan”, zegt Jan Smit, hoogleraar event-stratigrafie aan de Vrije Universiteit Amsterdam, die als promotor bij het onderzoek betrokken was. Daar komt waarschijnlijk 70 procent van de meteorieten ook terecht. “Het verklaart waarom er eigenlijk maar weinig ejecta worden gevonden, of gekoppeld kunnen worden aan uitstervingsgolven”, aldus Smit.
Het grote uitsterven aan het einde van het Krijt is de enige massa-uitsterving waarvan met zekerheid is vastgesteld dat deze door een meteorietinslag veroorzaakt is.
Bron
A.C. Ocampo,Geology and emplacement mechanism of Chicxulub crater deposits: an analogue for Mars ejecta Proefschrift Vrije Universiteit Amsterdam, maart 2013
(Kennislink)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
PDF (11.7MB) van eerste hoofdstuk van het hierboven vermelde proefschrift:
A.C. Ocampo,Geology and emplacement mechanism of Chicxulub crater deposits: an analogue for Mars ejecta Proefschrift Vrije Universiteit Amsterdam, maart 2013
A.C. Ocampo,Geology and emplacement mechanism of Chicxulub crater deposits: an analogue for Mars ejecta Proefschrift Vrije Universiteit Amsterdam, maart 2013
quote:
PDF (11.7MB) van eerste hoofdstuk van het hierboven vermelde proefschrift:
A.C. Ocampo,Geology and emplacement mechanism of Chicxulub crater deposits: an analogue for Mars ejecta Proefschrift Vrije Universiteit Amsterdam, maart 2013
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
05-04-2013
Niet een planetoïde, maar komeet werd dino’s fataal
Het is wellicht de oudste cold case ter wereld: het uitsterven van de dinosaurussen. En nu komen wetenschappers met een nieuwe hoofdverdachte op de proppen. Ze stellen dat niet een planetoïde, maar een komeet de dino’s fataal werd.
Zo’n 66 miljoen jaar geleden legden de dinosaurussen – en met hen zo’n 70 procent van alle andere diersoorten op aarde – het loodje. Wat precies de oorzaak was van deze massa-extinctie is tot op de dag van vandaag onbekend, hoewel de meeste wetenschappers het er wel over eens zijn dat de boosdoener uit de ruimte kwam zetten. De meeste wetenschappers stellen verder dat een planetoïde-inslag aanleiding gaf tot de massa-extinctie. Maar een nieuw onderzoek van de universiteit van Dartmouth schetst een heel ander beeld. Niet een planetoïde, maar een komeet zou de dino’s de kop hebben gekost.
Iridium
Het idee dat een object uit de ruimte aanleiding gaf tot een massa-extinctie ontstond enkele tientallen jaren geleden. Wetenschappers ontdekten toen hoge concentraties van het element iridium in een gesteentelaag die stamt uit het einde van het Krijt en het begin van het Paleogeen. In gesteentelagen uit het Krijt worden veel fossiele resten van dinosaurussen teruggevonden. In gesteentelagen uit het Paleogeen niet. In andere woorden: de gesteentelaag waarin veel iridium werd teruggevonden, stamt precies uit de periode waarin de dinosaurussen verdwenen. Nu komt iridium weinig in de aardkorst voor. Wel is het vaak aangetroffen in rotsachtige objecten afkomstig uit de ruimte, zoals planetoïden. De onderzoekers moesten dan ook concluderen dat het uitsterven van de dino’s samenviel met het ter aarde vallen van een steen uit de ruimte. Enkele jaren later werd ook de plek waar deze steen ter wereld kwam, ontdekt: de Chicxulub-krater. De krater is net zo oud als de gesteentelagen waarin het iridium werd aangetroffen. Vandaar dat de onderzoekers stelden dat het object dat deze krater had veroorzaakt ook de dino’s fataal werd.
Ruimte
Wetenschappers van de universiteit van Dartmouth geven nu een ietsje andere draai aan het verhaal. Ze zijn het er wel mee eens dat het object dat uit de ruimte kwam zetten en de dino’s fataal werd de Chicxulub-krater creëerde. Maar ze kunnen zich niet vinden in de conclusie dat een planetoïde de dino’s uiteindelijk fataal werd.
Komeet
De onderzoekers verzamelden alle gegevens die collega’s eerder over de hoeveelheid iridium in gesteentelagen hadden gepubliceerd. Ze namen de gegevens door en filterden alle informatie die ze onbetrouwbaar achtten, eruit. “Omdat wij met een frisse blik naar dit onderzoeksveld kijken, hebben we het idee dat onze beslissingen objectief en onbevooroordeeld zijn,” stelt onderzoeker Mukul Sharma. De analyse van Sharma en zijn collega’s wijst erop dat in de gesteentelagen uit de tijd waarin de dino’s verdwenen veel minder iridium voorkomt dan wetenschappers altijd stelden. En daarmee wordt het bewijs voor een inslag van een planetoïde een stuk minder stevig. Tegelijkertijd is er natuurlijk nog wel een enorm bewijsstuk voor een inslag waar wetenschappers niet omheen kunnen: de Chicxulub-krater. De enige verklaring die het bestaan van deze krater en de lagere concentraties iridium in de gesteentelagen met elkaar kan vereenzelvigen, is een komeet. “Kometen bevatten in verhouding tot hun massa een lager percentage iridium en osmium dan planetoïden en toch zou een komeet met een grote snelheid genoeg energie bevatten om een 177 kilometer brede krater (de Chicxulub-krater, red.) te slaan,” vertelt onderzoeker Jason Moore. “Kometen reizen veel sneller dan planetoïden, dus bevatten ze tijdens het inslaan ook meer energie. Dat, in combinatie met het feit dat ze deels uit ijs bestaan, betekent dat ze niet zoveel iridium en osmium met zich meebrengen.”
Dat wetenschappers de komeet zo lang als hoofdverdachte hebben uitgesloten, is volgens de onderzoekers van de universiteit van Dartmouth goed te verklaren. Pas de laatste jaren zijn we meer te weten gekomen over de samenstelling van kometen. “We begrijpen nu veel beter wat een komeet is,” stelt Moore. “We zijn voor 99,9 procent zeker dat we te maken hebben met een 66 miljoen jaar oude komeetinslag en dus niet met een planetoïde,” voegt Sharma toe.
(scientias.nl)
Niet een planetoïde, maar komeet werd dino’s fataal
Het is wellicht de oudste cold case ter wereld: het uitsterven van de dinosaurussen. En nu komen wetenschappers met een nieuwe hoofdverdachte op de proppen. Ze stellen dat niet een planetoïde, maar een komeet de dino’s fataal werd.
Zo’n 66 miljoen jaar geleden legden de dinosaurussen – en met hen zo’n 70 procent van alle andere diersoorten op aarde – het loodje. Wat precies de oorzaak was van deze massa-extinctie is tot op de dag van vandaag onbekend, hoewel de meeste wetenschappers het er wel over eens zijn dat de boosdoener uit de ruimte kwam zetten. De meeste wetenschappers stellen verder dat een planetoïde-inslag aanleiding gaf tot de massa-extinctie. Maar een nieuw onderzoek van de universiteit van Dartmouth schetst een heel ander beeld. Niet een planetoïde, maar een komeet zou de dino’s de kop hebben gekost.
Iridium
Het idee dat een object uit de ruimte aanleiding gaf tot een massa-extinctie ontstond enkele tientallen jaren geleden. Wetenschappers ontdekten toen hoge concentraties van het element iridium in een gesteentelaag die stamt uit het einde van het Krijt en het begin van het Paleogeen. In gesteentelagen uit het Krijt worden veel fossiele resten van dinosaurussen teruggevonden. In gesteentelagen uit het Paleogeen niet. In andere woorden: de gesteentelaag waarin veel iridium werd teruggevonden, stamt precies uit de periode waarin de dinosaurussen verdwenen. Nu komt iridium weinig in de aardkorst voor. Wel is het vaak aangetroffen in rotsachtige objecten afkomstig uit de ruimte, zoals planetoïden. De onderzoekers moesten dan ook concluderen dat het uitsterven van de dino’s samenviel met het ter aarde vallen van een steen uit de ruimte. Enkele jaren later werd ook de plek waar deze steen ter wereld kwam, ontdekt: de Chicxulub-krater. De krater is net zo oud als de gesteentelagen waarin het iridium werd aangetroffen. Vandaar dat de onderzoekers stelden dat het object dat deze krater had veroorzaakt ook de dino’s fataal werd.
Ruimte
Wetenschappers van de universiteit van Dartmouth geven nu een ietsje andere draai aan het verhaal. Ze zijn het er wel mee eens dat het object dat uit de ruimte kwam zetten en de dino’s fataal werd de Chicxulub-krater creëerde. Maar ze kunnen zich niet vinden in de conclusie dat een planetoïde de dino’s uiteindelijk fataal werd.
Komeet
De onderzoekers verzamelden alle gegevens die collega’s eerder over de hoeveelheid iridium in gesteentelagen hadden gepubliceerd. Ze namen de gegevens door en filterden alle informatie die ze onbetrouwbaar achtten, eruit. “Omdat wij met een frisse blik naar dit onderzoeksveld kijken, hebben we het idee dat onze beslissingen objectief en onbevooroordeeld zijn,” stelt onderzoeker Mukul Sharma. De analyse van Sharma en zijn collega’s wijst erop dat in de gesteentelagen uit de tijd waarin de dino’s verdwenen veel minder iridium voorkomt dan wetenschappers altijd stelden. En daarmee wordt het bewijs voor een inslag van een planetoïde een stuk minder stevig. Tegelijkertijd is er natuurlijk nog wel een enorm bewijsstuk voor een inslag waar wetenschappers niet omheen kunnen: de Chicxulub-krater. De enige verklaring die het bestaan van deze krater en de lagere concentraties iridium in de gesteentelagen met elkaar kan vereenzelvigen, is een komeet. “Kometen bevatten in verhouding tot hun massa een lager percentage iridium en osmium dan planetoïden en toch zou een komeet met een grote snelheid genoeg energie bevatten om een 177 kilometer brede krater (de Chicxulub-krater, red.) te slaan,” vertelt onderzoeker Jason Moore. “Kometen reizen veel sneller dan planetoïden, dus bevatten ze tijdens het inslaan ook meer energie. Dat, in combinatie met het feit dat ze deels uit ijs bestaan, betekent dat ze niet zoveel iridium en osmium met zich meebrengen.”
Dat wetenschappers de komeet zo lang als hoofdverdachte hebben uitgesloten, is volgens de onderzoekers van de universiteit van Dartmouth goed te verklaren. Pas de laatste jaren zijn we meer te weten gekomen over de samenstelling van kometen. “We begrijpen nu veel beter wat een komeet is,” stelt Moore. “We zijn voor 99,9 procent zeker dat we te maken hebben met een 66 miljoen jaar oude komeetinslag en dus niet met een planetoïde,” voegt Sharma toe.
(scientias.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
|
|
