Dan heb je een andere aflevering gekeken dan ik. Heb je uberhaupt wel naar Verbrugge geluisterd, of had je hem van te voren al als enge conservatief veroordeelt?quote:Op zondag 21 oktober 2007 14:35 schreef Klopkoek het volgende:
Ik zeg net op Buitenhof (staat nog niet op uitzendinggemist) Ad Verbrugge die weer overduidelijk zijn conservatieve boodschap kwam uitdragen: alles is de schuld van De Verlichting, van de tweede wereldoorlog tot de opkomst van Wilders, het is allemaal het gevolg van de verlichting... Hij zei het niet zo letterlijk, maar binnen 10 seconden wist hij de Verlichting aan de Tweede Wereldoorlog te koppelen.
Hij zei letterlijk "het begon met de Verlichting" als antwoord op het ontstaan van de polarisatie en binnen 10 seconden had ie de Verlichting met natievorming en de WOII verbonden.quote:Op zondag 21 oktober 2007 15:06 schreef Ribbenburg het volgende:
[..]
Dan heb je een andere aflevering gekeken dan ik. Heb je uberhaupt wel naar Verbrugge geluisterd, of had je hem van te voren al als enge conservatief veroordeelt?
daarom moest de verlichting ook uit tijdens bombardementen, herinner je je die auto's niet meer met die afgeplakte koplampen. Het was de schuld van de verlichting dat arnhem werd gebombardeerdquote:Op zondag 21 oktober 2007 14:55 schreef Ex-Lekkerlander het volgende:
Met de verlichting aan konden de Duitsers Rotterdam beter vinden in WO-II ?
Dat natievorming voortkomt uit het gedachtegoed van de verlichting is historisch gezien meer dan accuraat. Je hoeft geen conservatief te zijn om dat te beamen.quote:Op zondag 21 oktober 2007 15:08 schreef Klopkoek het volgende:
[..]
Hij zei letterlijk "het begon met de Verlichting" als antwoord op het ontstaan van de polarisatie en binnen 10 seconden had ie de Verlichting met natievorming en de WOII verbonden.
Sowieso is dat gemeengoed onder conservatieven om de Verlichting te verbinden met natievorming en modernisme waaruit de WOII uit ontstond.
Zeker, maar er is wel discussie over wat de argumenten voor de natie-vorming waren en het is al helemaal omstreden om te beweren dat dat de WOII in de hand heeft gewerkt.quote:Op zondag 21 oktober 2007 15:17 schreef Ribbenburg het volgende:
[..]
Dat natievorming voortkomt uit het gedachtegoed van de verlichting is historisch gezien meer dan accuraat. Je hoeft geen conservatief te zijn om dat te beamen.
Omstreden? De tweede wereldoorlog was toch zeker een conflict tussen naties? Voor de verlichting had je dat niet.quote:Op zondag 21 oktober 2007 15:19 schreef Klopkoek het volgende:
[..]
Zeker, maar er is wel discussie over wat de argumenten voor de natie-vorming waren en het is al helemaal omstreden om te beweren dat dat de WOII in de hand heeft gewerkt.
Als je goed luistert merk je op dat volgens hem de vervreemding al begon met de Verlichting en dat die vervreemding de mensen in zuilen dreef. Dat is wat hij beschrijft. Het is de bekende moderniseringstheorie maar dan in een nieuw jasje.quote:Op zondag 21 oktober 2007 15:29 schreef Hephaistos. het volgende:
Ik heb niet alles gezien, maar volgens mij koppelde Verbrugge die polarisatie juist aan (gemis van) collectiviteit onder burgers. Dat gevoel van een collectief is veranderd door de Verlichting, en verder in de historie nog een paar keer.
Dat dat gevoel op dit moment onder druk staat is niet de schuld van de Verlichting, maar juist van de revolutie in de jaren '60, met haar idealen van individualisering en later kosmopolitisme. Het bekende Verbrugge-riedeltje dus weer... Hoe je er bij komt dat ie de Verlichting aanvalt snap ik niet helemaal...
Kijk dat bedoel ik: met het volgen van de (goed uitgewerkte) ideeën van Verbrugge speel je de salafisten in de kaart.quote:Op zondag 21 oktober 2007 15:47 schreef SuperbDeLux het volgende:
Ik denk dat het er in het kort op neerkomt dat mensen niet langer geloven in iets groters dan henzelf en derhalve nergens meer gezag aan toekennen. Al die excessieve vrijheid heeft nu een vervelend effect op onze samenleving en kan ik me enige nostalgie wel voorstellen.
Je ziet goed dat er een wanhopige zoektocht is naar identiteit; wie zijn wij Nederlanders, wat is onze moraal, wat verbind ons, etc. Dit zie je in bijna alle actualiteit terug. Salafisten hebben hetzelfde probleem; zij zien geen zinnig doel in onze samenleving, dus gaan ze op zoek naar een andere manier om hun leven naar hun oordeel zinvol in te vullen.
Teruggrijpen op het verleden zie je dus zowel bij conservatieve Nederlanders als bij salafisten (die ook gewoon dromen over een vergangen en simpelere tijd).
Het individu blijkt niet genoeg om het leven zinvol te maken, godsdienst lijkt achterhaald, traditie is vies.
Hoe moeten wij onze onderlinge solidariteit dan nog rechtvaardigen?
Nou, ook tegen de socialistische hoorquote:Op zondag 21 oktober 2007 15:59 schreef Floripas het volgende:
De Anti-Revolutionaire Partijs was ooit één van de grootste partijen van Nederland (en is nu opgegaan in het CDA). Die partij was niet tegen de socialistische revolutie, maar tegen de Franse - dat werd toen direct gekoppeld aan de Verlichting. Een anti-verlichtingspartij, dus.
Nou, in de jaren '60 stapten ze daar wel een beetje vanaf hoor. Gelukkig maar want anders was het niet bij één Maagdenhuisbezetting gebleven.quote:Op zondag 21 oktober 2007 15:59 schreef Floripas het volgende:
De Anti-Revolutionaire Partijs was ooit één van de grootste partijen van Nederland (en is nu opgegaan in het CDA). Die partij was niet tegen de socialistische revolutie, maar tegen de Franse - dat werd toen direct gekoppeld aan de Verlichting. Een anti-verlichtingspartij, dus.
Wanneer speel je Salafisten namelijk niet in de kaart? Mensen met een dergelijke overtuiging zullen overal wel een bevestiging van hun eigen ideeen in zien. Treden we hard en onbegripvol op is dat des te meer een door hun verwachtte onderdrukking en legitimeert dat hun strijd. Een omgekeerde aanpak zou een soortgelijk resultaat bewerkstelligen.quote:Op zondag 21 oktober 2007 15:55 schreef Klopkoek het volgende:
[..]
Kijk dat bedoel ik: met het volgen van de (goed uitgewerkte) ideeën van Verbrugge speel je de salafisten in de kaart.
Exact, Al Qaida is een onderdeel van de moderne maatschappij, zoals John Gray het mooi uitdrukt.quote:Op zondag 21 oktober 2007 16:09 schreef SuperbDeLux het volgende:
[..]
Wanneer speel je Salafisten namelijk niet in de kaart? Mensen met een dergelijke overtuiging zullen overal wel een bevestiging van hun eigen ideeen in zien. Treden we hard en onbegripvol op is dat des te meer een door hun verwachtte onderdrukking en legitimeert dat hun strijd. Een omgekeerde aanpak zou een soortgelijk resultaat bewerkstelligen.
Moeten we in alles een keiharde realpolitik (zou die al bestaan) voeren om het kennelijke probleem van salafisme op te lossen? Of is er hier iets breders aan de gang wat genuanceerdere aandacht verdient? Is er uberhaupt een oplossing mogelijk of is salafisme in de Nederlandse context (ironisch genoeg) nou een typische verlichtingsconsequentie waar we mee zullen moeten leren leven?
Het lijkt mij namelijk een beetje catch 22; draai je de verlichting terug, hebben salafisten een zekere legitimiteit zoals jij beweert (het wordt echter wel makkelijker om een duidelijk oordeel te vellen en zal minder kans krijgen in onze samenleving), wanneer je de verlichting omarmt dien je ook hun existentiele rebellie te 'respecteren'.
En welke waarden hebben conservatieven nog meer omarmd volgens jou?quote:Op zondag 21 oktober 2007 16:38 schreef Reya het volgende:
Ik zie Verbrugge zich eigenlijk nergens echt tegen 'de' Verlichting - gekoppeld aan de Franse revolutie - keren; zijn voornaamste verwijten zijn vooral jegens de 'generatie 68' die in zijn ogen te ver is gegaan in bepaalde vormen van liberaliseren, kort gezegd. Ik zou juist zeggen dat Verbrugge juist teruggrijpt op veel waarden die oorspronkelijk uit de (gematigde) Verlichting stammen, zoals burgerschap, iets wat later ook door veel conservatieve denkers is omarmd.
Denk aan waarden als deugdzaamheid en broerderschap, die ten tijde van de oorspronkelijke Verlichting sterk in opkomst waren, en ook weer centraal staan in het gedachtengoed van conservatieve denkers; niet alleen bij Verbrugge, maar ook bij een beroemd filosoof als Alexis de Tocqueville.quote:Op zondag 21 oktober 2007 16:45 schreef Klopkoek het volgende:
[..]
En welke waarden hebben conservatieven nog meer omarmd volgens jou?
En ongetwijfeld tegen de islamtische of de dance-revolution.quote:Op zondag 21 oktober 2007 16:00 schreef Jurgen21 het volgende:
[..]
Nou, ook tegen de socialistische hoor![]()
Hmmm, daar heb je wel een punt maar conservatieve denkers verbinden dergelijke begrippen toch vaak met religie terwijl liberalen in principe niet zoveel op hebben met religie.quote:Op zondag 21 oktober 2007 17:01 schreef Reya het volgende:
[..]
Denk aan waarden als deugdzaamheid en broerderschap, die ten tijde van de oorspronkelijke Verlichting sterk in opkomst waren, en ook weer centraal staan in het gedachtengoed van conservatieve denkers; niet alleen bij Verbrugge, maar ook bij een beroemd filosoof als Alexis de Tocqueville.
Meer dan accuraat? Staatsvorming en daarna natievorming hangen anders heel nauw samen met wat vaak als de tegenbeweging van de Verlichting wordt gezien, de Romantiek. Men zou kunnen beweren dat met de Franse Revolutie de staat van binnen werd 'uitgehold' door burgerschap en burgerrechten sterk te benadrukken, een ontwikkeling die sterk door Verlichting beïnvloed zou zijn. Maar van hier naar natievorming is een grote stap.quote:Op zondag 21 oktober 2007 15:17 schreef Ribbenburg het volgende:
[..]
Dat natievorming voortkomt uit het gedachtegoed van de verlichting is historisch gezien meer dan accuraat. Je hoeft geen conservatief te zijn om dat te beamen.
Je ziet verlichting teveel als een afgebakende stroming. De dominantie van het verlichtingsdenken maakte wel dat romantici heel goed wisten dat terugkeer naar een pre-verlichtingstijd niet meer mogelijk zou zijn. Daarom probeerden ze een nieuwe invulling te geven aan de 'nieuwe tijd'. Ook komt de romantiek voort uit de verlichting, dus zou ze er niet zijn geweest zonder de verlichting. Rousseau is evengoed een verlichtingsdenker als een voorloper van de romantiek. En ook Herder was een ambigue denker, met de ene been in de verlichting en de andere in de romantiek.quote:Op zondag 21 oktober 2007 17:40 schreef K-Billy het volgende:
[..]
Meer dan accuraat? Staatsvorming en daarna natievorming hangen anders heel nauw samen met wat vaak als de tegenbeweging van de Verlichting wordt gezien, de Romantiek. Men zou kunnen beweren dat met de Franse Revolutie de staat van binnen werd 'uitgehold' door burgerschap en burgerrechten sterk te benadrukken, een ontwikkeling die sterk door Verlichting beïnvloed zou zijn. Maar van hier naar natievorming is een grote stap.
De Verlichting legt juist meer de nadruk op het individu, waar men bij proto-romantici als Rousseau of Herder meer het begrip 'natie' tegenkomt. Natuurlijk heeft de Verlichting veel ontwikkelingen in het Europa na 1750 op een bepaalde manier beïnvloed, maar om nou meteen een sterk verband te zien tussen Verlichting en natievorming, zonder enig argument, vind ik wel erg gemakkelijk.
Maar in die zin komt alles na, zeg, 1800 toch voort uit de Verlichting?quote:Op zondag 21 oktober 2007 17:49 schreef Ribbenburg het volgende:
[..]
Je ziet verlichting teveel als een afgebakende stroming. De dominantie van het verlichtingsdenken maakte wel dat romantici heel goed wisten dat terugkeer naar een pre-verlichtingstijd niet meer mogelijk zou zijn. Daarom probeerden ze een nieuwe invulling te geven aan de 'nieuwe tijd'. Ook komt de romantiek voort uit de verlichting, dus zou ze er niet zijn geweest zonder de verlichting. Rousseau is evengoed een verlichtingsdenker als een voorloper van de romantiek. En ook Herder was een ambigue denker, met de ene been in de verlichting en de andere in de romantiek.
Maar hoe verklaar je dan dat het de Fransen waren die van Nederland een eenheidsstaat maakten?quote:Op zondag 21 oktober 2007 19:28 schreef K-Billy het volgende:
[..]
Maar in die zin komt alles na, zeg, 1800 toch voort uit de Verlichting?
Nee, ik weet niet of je de Verlichting zo breed moet opvatten. Deze is te zien als een voornamelijk elitistische stroming van met name Franse en Engelse denkers / schrijvers, waarvan de ideeën gekenmerkt werden door: redelijkheid, universalisme, tolerantie, anti-dogmatisme, wetenschap, een groot vertrouwen in het menselijk kunnen en een hekel aan traditie en godsdienst. Deze stroming vond haar hoogtepunt zo tussen 1730 en 1770.
De Romantiek komt misschien voort uit de Verlichting, maar is daar duidelijk een reactie op, waarbij meer nadruk wordt gelegd op emotie, traditie en oude gemeenschapswaarden. De Romantiek vind haar hoogtepunt in de eerste helft van de 19e eeuw en haar geografisch centrum ligt in Duitsland. Het 'völkische' ideaal, dat men al in Herder tegenkomt, is een belangrijk aspect van de Romantiek, waarbij aan het Volk een soort tijdloze essentie wordt toegeschreven. De Romantiek als intellectuele beweging ging al snel hand in hand met de staat, die werd geprezen als het eindideaal van de geschiedenis. Zie bijvoorbeeld Hegel, Fichte of Ranke. Het idee van de natiestaat kan men misschien al terugzien in het Levée en masse van de Franse Revolutie, maar dit idee komt pas echt tot bloei rond het midden van de 19e eeuw.
Wat ik mij afvraag is hoe conservatieven dan tegen de romantiek aankijken. Ze staan immers doorgaans kritisch ten opzichte van de verlichting. Ik ben het ermee eens dat de romantiek ook een tegenreactie was op de verlichting. Maar anderszijds staan conservatieven ook kritisch ten opzichte van de gevolgen van de zogenaamde generatie '68, die toch sterk gemotiveerd werden door romantische idealen zoals vrije liefde en een utopische toekomst.quote:Op zondag 21 oktober 2007 19:28 schreef K-Billy het volgende:
[..]
Maar in die zin komt alles na, zeg, 1800 toch voort uit de Verlichting?
Nee, ik weet niet of je de Verlichting zo breed moet opvatten. Deze is te zien als een voornamelijk elitistische stroming van met name Franse en Engelse denkers / schrijvers, waarvan de ideeën gekenmerkt werden door: redelijkheid, universalisme, tolerantie, anti-dogmatisme, wetenschap, een groot vertrouwen in het menselijk kunnen en een hekel aan traditie en godsdienst. Deze stroming vond haar hoogtepunt zo tussen 1730 en 1770.
De Romantiek komt misschien voort uit de Verlichting, maar is daar duidelijk een reactie op, waarbij meer nadruk wordt gelegd op emotie, traditie en oude gemeenschapswaarden. De Romantiek vind haar hoogtepunt in de eerste helft van de 19e eeuw en haar geografisch centrum ligt in Duitsland. Het 'völkische' ideaal, dat men al in Herder tegenkomt, is een belangrijk aspect van de Romantiek, waarbij aan het Volk een soort tijdloze essentie wordt toegeschreven. De Romantiek als intellectuele beweging ging al snel hand in hand met de staat, die werd geprezen als het eindideaal van de geschiedenis. Zie bijvoorbeeld Hegel, Fichte of Ranke. Het idee van de natiestaat kan men misschien al terugzien in het Levée en masse van de Franse Revolutie, maar dit idee komt pas echt tot bloei rond het midden van de 19e eeuw.
De Franse Revolutie was sterk universalistisch. Overal moesten koningen worden verjaagd en republieken gesticht, overal moesten feodale tradities op de schop en centralistische eenheidsstelsels ingevoerd worden, waar iedereen gelijk was voor de wet, enz.quote:Op zondag 21 oktober 2007 19:59 schreef Klopkoek het volgende:
[..]
Maar hoe verklaar je dan dat het de Fransen waren die van Nederland een eenheidsstaat maakten?
Dat is een beetje een anachronisme, denk ik. Conservatisme en de Romantiek waren stromingen in de 19e eeuw die nauw verwant waren. Het stond nauw in verband met een aristocratische cultuur, die sterk invloedrijk was in de jaren sinds de Restauratie. Dit 'aristocratisch conservatisme' is in de loop van de periode tot WO1 langzaam verdwenen, net als aristocraten zelf. De stroming van de Romantiek hebben zij mee hun graf in genomen, al geldt dit in mindere mate voor de Romantiek als kunststroming.quote:Op maandag 22 oktober 2007 14:19 schreef Ribbenburg het volgende:
[..]
Wat ik mij afvraag is hoe conservatieven dan tegen de romantiek aankijken. Ze staan immers doorgaans kritisch ten opzichte van de verlichting. Ik ben het ermee eens dat de romantiek ook een tegenreactie was op de verlichting. Maar anderszijds staan conservatieven ook kritisch ten opzichte van de gevolgen van de zogenaamde generatie '68, die toch sterk gemotiveerd werden door romantische idealen zoals vrije liefde en een utopische toekomst.
Nou, als ik bijv. een Bart Jan Spruyt neem dan heeft die toch wel behoorlijk aristocratische trekjes. Hij laat zich o.a. laatdunkend uit over democratie e.d. Ik vind het nog steeds een erg benauwende stroming, vooral als je in acht neemt wat conservatieve VVD'ers soms wel eens uitkramen (Hofstra deed bijv. ooit een oproep om alle stakingen en werkweigeringen te verbieden, maar hij was wel weer voor een soepel ontslagrecht natuurlijkquote:Op maandag 22 oktober 2007 14:49 schreef K-Billy het volgende:
[..]
Dat is een beetje een anachronisme, denk ik. Conservatisme en de Romantiek waren stromingen in de 19e eeuw die nauw verwant waren. Het stond nauw in verband met een aristocratische cultuur, die sterk invloedrijk was in de jaren sinds de Restauratie. Dit 'aristocratisch conservatisme' is in de loop van de periode tot WO1 langzaam verdwenen, net als aristocraten zelf. De stroming van de Romantiek hebben zij mee hun graf in genomen, al geldt dit in mindere mate voor de Romantiek als kunststroming.
De conservatisme uit de tweede helft van de 20e eeuw is een behoorlijk andere stroming die veel vernieuwingen van de moderne tijd geaccepteerd heeft, en evengoed voor bijv. democratie en gelijke rechten kan staan, iets dat voor 19e-eeuwse voorgangers ondenkbaar was.
In hoeverre de generatie '68 beïnvloed is door de 19e eeuwse Romantiek weet ik niet. Ik denk niet dat 'vrije liefde' en een 'utopische toekomst' idealen uit de Romantiek zijn. Tegenwoordig wordt 'romantisch' ook gebruikt om leen sfeer van liefde en emotie aan te duiden, ben je niet in de war met die betekenis?
Ik weet het niet. Aristocraten geloven in een samenleving die in principe niet gelijk is, waarin sommige mensen waardevoller zijn dan anderen en daarom meer rechten en macht hebben. Waarom zouden ze beter zijn? Ze zijn geboren in een adellijk nest, leven soepel en elegant, spreken netjes en afgemeten en ze zijn zich bewust van hun 'plaats' in een complexe hiërarchie van rangen.quote:Op maandag 22 oktober 2007 14:56 schreef Klopkoek het volgende:
[..]
Nou, als ik bijv. een Bart Jan Spruyt neem dan heeft die toch wel behoorlijk aristocratische trekjes. Hij laat zich o.a. laatdunkend uit over democratie e.d. Ik vind het nog steeds een erg benauwende stroming, vooral als je in acht neemt wat conservatieve VVD'ers soms wel eens uitkramen (Hofstra deed bijv. ooit een oproep om alle stakingen en werkweigeringen te verbieden, maar hij was wel weer voor een soepel ontslagrecht natuurlijk).
Mja, het is allemaal gematigder geworden maar soms herken je nog wel iets van standsbesef. De hedendaagse conservatieven staan bijv. iets gereserveerder tegenover het geven van gelijke startkansen terwijl liberalen (denk maar aan John Locke met z'n onbeschreven blad ) en sociaal-democraten daar wat meer in zien.quote:Op maandag 22 oktober 2007 15:08 schreef K-Billy het volgende:
[..]
Ik weet het niet. Aristocraten geloven in een samenleving die in principe niet gelijk is, waarin sommige mensen waardevoller zijn dan anderen en daarom meer rechten en macht hebben. Waarom zouden ze beter zijn? Ze zijn geboren in een adellijk nest, leven soepel en elegant, spreken netjes en afgemeten en ze zijn zich bewust van hun 'plaats' in een complexe hiërarchie van rangen.
Ik denk dat dit aristocratisch denken niet echt meer kan in deze samenleving, aangezien het gedachtegoed van haar inwoners zo anders is, zoveel meer geëmancipeerd en de kloof tussen macht en onmacht stukken minder groot is. Natuurlijk zijn er altijd verwaande, arrogante lieden met aristocratische trekjes, dat wel, maar het neo-conservatisme als intell. of pol. stroming is compleet anders.
Hmm, het zou kunnen. Doch, conservatieve denkers en aanhangers zijn toch niet persé mensen van stand? Het zijn tegenwoordig vaak christenen, meen ik, maar ze komen uit alle lagen in de bevolking. In Nederland is het conservatisme nooit echt invloedrijk geweest, zeker niet meer in de 20e eeuw. In de VS en in GB wel.quote:Op maandag 22 oktober 2007 15:36 schreef Klopkoek het volgende:
[..]
Mja, het is allemaal gematigder geworden maar soms herken je nog wel iets van standsbesef. De hedendaagse conservatieven staan bijv. iets gereserveerder tegenover het geven van gelijke startkansen terwijl liberalen (denk maar aan John Locke met z'n onbeschreven blad ) en sociaal-democraten daar wat meer in zien.
Nee, de babyboomers van generatie '68 hadden sterke denkbeelden omtrent maatschappij en samenleving. De vrije liefde (denk aan de hippies) en creativiteit (Woodstock, nieuwe experimentele muziek, e.d.) zijn wel degelijk idealen die men ook vind bij de romantiek. Goed, de romantiek was een intellectualistische stroming waar de bevolking toendertijd nauwelijks mee in aanraking kwam, in '68 worden die denkbeelden breed gedragen en gaf het vorm aan een brede maatschappelijke (progressieve) stroming. Die was duidelijk links. Als er iets toen werd bespot dan was het alles wat (vermoedelijk) met nationalisme of conservatisme had te maken.quote:Op maandag 22 oktober 2007 14:49 schreef K-Billy het volgende:
[..]
Tegenwoordig wordt 'romantisch' ook gebruikt om leen sfeer van liefde en emotie aan te duiden, ben je niet in de war met die betekenis?
Volgens Ian Buruma zijn wij Nederlanders goed in het verdringen van ons klassenbewustzijn.quote:Op maandag 22 oktober 2007 15:36 schreef Klopkoek het volgende:
[..]
Mja, het is allemaal gematigder geworden maar soms herken je nog wel iets van standsbesef.
Goed punt: Nederland is ondanks zijn hoge lastendruk (nog steeds?) een standenmaatschappij. De sociale mobiliteit is in Nederland bijna net zo laag als in het Verenigd Koninkrijk en het belastingstelsel is hier opvallend mild voor de gearriveerde, luie rentenierder.quote:Op maandag 22 oktober 2007 16:08 schreef Ribbenburg het volgende:
[..]
Volgens Ian Buruma zijn wij Nederlanders goed in het verdringen van ons klassenbewustzijn.
En waarop was Verbrugge ook alweer gepromoveerd? Juist, Heidegger.quote:Op 17 juni 2002 sloeg een van die commentaren in als een bom. Die dag drukte de New York Review of Books een lang essay van onder de titel Occidentalism. Het stuk, dat Buruma schreef met zijn Israëlische evenknie Avishai Margalit, was een sensatie. Vijf maanden na de aanslagen van Elf September, wisten Buruma en Margalit ons beeld van het moslimfundamentalisme compleet overhoop te halen. Terwijl tout le monde zich het hoofd brak over de mysterieuze figuur Osama bin Laden en diens al even geheimzinnige denkbeelden, betoogden Buruma en Margalit dat het denken van Al Qaida helemaal zo buitenissig niet was.
Integendeel. Bin Laden en zijn kornuiten haalden hun ideeën over het westen, het avondland, de ‘occident’, regelrecht uit het hart van dat westerse denken zelf. En dan met name uit de Duitse romantiek. Want wie even door het islamitische jargon heen kijkt, zo meenden Buruma en Margalit, ontdekt belangrijke motieven uit het werk van Hegel, Heidegger, Herder, Fichte, Werner Sombart, Ernst Jünger en Oswald Spengler.
Deze Duitse romantiek is een belangrijke schakel in een lange Europese tegenbeweging. Een stroming die van meet af aan de verworvenheden van de moderne samenleving ter discussie stelde. Zij begint zo ongeveer bij de katholieke Contrareformatie in de 17e eeuw en loopt dan verder via de Contraverlichting in de 18e eeuw, de romantiek in de 19e, het fascisme en nationaal-socialisme in eerste helft van de 20e eeuw, tot het antikapitalisme en antiglobalisme in de tweede helft. Vandaag zijn het islamitische fundamentalisten die volop gebruik maken van deze onderstroom in het Westerse denken.
In hun essay zoomen Buruma en Margalit in op vier thema’s die in de Europese tegenbeweging telkens weer opduiken en door de islamitische fundamentalisten in een nieuw jasje zijn gestoken.
Op de eerste plaats is dat een hartstochtelijke afkeer van de Stad. ‘Die heeft een imago van ontworteld, arrogant, gulzig, decadent en frivool kosmopolitisme’, zegt Buruma. ‘Romantici en islamisten zijn ook afkerig van de westerse geest zoals je die tegenkomt in de wetenschap en het rationalisme. Al even vijandig staan ze tegenover de gevestigde burgerij. De manier waarop de burger leeft, in zijn doorzonwoning, met zijn pensioenregeling en verzekeringen, staat haaks op het leven van de zelfopofferende held uit de romantiek. Als laatste is er vijandigheid tegen de ongelovige. Die is materialistisch, ordinair en zonder enig gevoel voor het hogere. Hij moet worden verpletterd om plaats te maken voor een wereld van zuiver geloof. En bij een groepje radicale islamisten, zo weten we inmiddels, is deze vijandigheid zo sterk, dat zij alles wat je met het westen associeert willen vernietigen.’
‘Wat we met dat essay níet wilden, is het veroordelen of demoniseren van de islamisten, laat staan van de islam’, zegt Buruma. ‘We wilden hun ideeën begrijpen. We willen laten zien dat ze een geschiedenis hebben en dat die geschiedenis misschien wel meer in Europa ligt dan we toe willen geven. Daarmee zetten we ons af tegen de gedachte dat we een kruistocht moeten voeren tegen de islam. Wanneer het klopt dat het denken van de politieke islam wortelt in de Europese geschiedenis, dan heeft de liberale islam waarschijnlijk óók allerlei wortels in Europa. Alleen al het feit dat het Westen en het Oosten voor een belangrijk deel uit de dezelfde ideeëngeschiedenis putten, maakt het hele idee van ‘botsende beschavingen’ volstrekt onzinnig.’
quote:Op maandag 22 oktober 2007 16:03 schreef Ribbenburg het volgende:
[..]
Nee, de babyboomers van generatie '68 hadden sterke denkbeelden omtrent maatschappij en samenleving. De vrije liefde (denk aan de hippies) en creativiteit (Woodstock, nieuwe experimentele muziek, e.d.) zijn wel degelijk idealen die men ook vind bij de romantiek. Goed, de romantiek was een intellectualistische stroming waar de bevolking toendertijd nauwelijks mee in aanraking kwam, in '68 worden die denkbeelden breed gedragen en gaf het vorm aan een brede maatschappelijke (progressieve) stroming. Die was duidelijk links. Als er iets toen werd bespot dan was het alles wat (vermoedelijk) met nationalisme of conservatisme had te maken.
Met name bij de oudere generatie, zeker die lieden die behoren tot de club van het oud geld.quote:Op maandag 22 oktober 2007 15:36 schreef Klopkoek het volgende:
[..]
Mja, het is allemaal gematigder geworden maar soms herken je nog wel iets van standsbesef.
Ik zie het niet zozeer als een vorm van verdringen, maar als een vorm van maatschappelijk evolueren.quote:Op maandag 22 oktober 2007 16:08 schreef Ribbenburg het volgende:
[..]
Volgens Ian Buruma zijn wij Nederlanders goed in het verdringen van ons klassenbewustzijn.
Mmm, ik zie dat anders. Ik zie die stroming nu weer terugkomen. Niet alleen in de media, maar ook op de universiteit en hier op Fok zie ik de conservatieve stroming aanhang winnen onder jonge mensen. En dan heb je grofweg twee typen mensen: upper class figuren en diep-gelovigen (soms gaat dat samen).quote:Op maandag 22 oktober 2007 16:42 schreef floris.exe het volgende:
[..]
Met name bij de oudere generatie, zeker die lieden die behoren tot de club van het oud geld.
Right. Één grote tegenbeweging. Speculatieve nonsens. Dit is de werkelijkheid net zo lang versimpelen totdat je nog twee bewegingen overhoudt, één voor en één tegen. Wel lekker overzichtelijk natuurlijk!quote:Deze Duitse romantiek is een belangrijke schakel in een lange Europese tegenbeweging. Een stroming die van meet af aan de verworvenheden van de moderne samenleving ter discussie stelde. Zij begint zo ongeveer bij de katholieke Contrareformatie in de 17e eeuw en loopt dan verder via de Contraverlichting in de 18e eeuw, de romantiek in de 19e, het fascisme en nationaal-socialisme in eerste helft van de 20e eeuw, tot het antikapitalisme en antiglobalisme in de tweede helft. Vandaag zijn het islamitische fundamentalisten die volop gebruik maken van deze onderstroom in het Westerse denken.
Zou het niet zo kunnen zijn dat de romantiek voor voedingsbodem heeft gezorgt van zowel progressieve als conservatieve ideeen? Beide kanten hebben immers de nodige anti-liberale opvattingen.quote:Op maandag 22 oktober 2007 16:28 schreef Klopkoek het volgende:
[..]
En waarop was Verbrugge ook alweer gepromoveerd? Juist, Heidegger.
Dat de Romantiek een tegenbeweging was geef je in andere posts zelf aan maar om in één ruk het verband te leggen tussen de Verlichting en fascisme gaat me erg ver. dat is net zoiets als een verband leggen tussen de uitvinding van de ploeg en De Grote Sprong Voorwaarts.quote:Op maandag 22 oktober 2007 16:51 schreef K-Billy het volgende:
[..]
Right. Één grote tegenbeweging. Speculatieve nonsens. Dit is de werkelijkheid net zo lang versimpelen totdat je nog twee bewegingen overhoudt, één voor en één tegen. Wel lekker overzichtelijk natuurlijk!![]()
Een standenmaatschappij is trouwens heel wat anders dan een klassenmaatschappij.
Hoe zie je dat precies terugkomen? In de media, op universiteiten (ok, hier komt het in bepaalde opzichten nog wel voor, maar zeker niet in overwegend opzicht) en hier op Fok!? Ik zie juist dat iedere poging van een persoon zich als van een hogere stand komende te profileren de kop wordt ingedrukt. En de media worden voor een belangrijk gedeelte gedomineerd door sympathie met het eenvoudige, het kleine, het volkse.quote:Op maandag 22 oktober 2007 16:49 schreef Klopkoek het volgende:
[..]
Mmm, ik zie dat anders. Ik zie die stroming nu weer terugkomen. Niet alleen in de media, maar ook op de universiteit en hier op Fok zie ik de conservatieve stroming aanhang winnen onder jonge mensen. En dan heb je grofweg twee typen mensen: upper class figuren en diep-gelovigen (soms gaat dat samen).
Het liberalisme is van oorsprong progressiefquote:Op maandag 22 oktober 2007 16:51 schreef Ribbenburg het volgende:
[..]
Zou het niet zo kunnen zijn dat de romantiek voor voedingsbodem heeft gezorgt van zowel progressieve als conservatieve ideeen? Beide kanten hebben immers de nodige anti-liberale opvattingen.
Precies. Voor en tegen worden bovendien ook sterk door elkaar beïnvloed en door toevallige dingetjes die niet met conflict te maken hebben. Bovendien zijn er talloze tegenstellingen tussen tallozen bewegingen in welk tijdperk dan ook. De romantiek was inderdaad een tegenbeweging en dat geldt ook voor de reformatie, contrareformatie, nazisme, socialisme en antiglobalisme. Maar ze ageerden ten eerste allen tegen andere zaken en ten tweede staan ze niet in zo'n stroom met elkaar in verband.quote:Op maandag 22 oktober 2007 16:55 schreef Klopkoek het volgende:
[..]
Dat de Romantiek een tegenbeweging was geef je in andere posts zelf aan maar om in één ruk het verband te leggen tussen de Verlichting en fascisme gaat me erg ver. dat is net zoiets als een verband leggen tussen de uitvinding van de ploeg en De Grote Sprong Voorwaarts.
Ja, maar het huidige liberalisme wordt ook vaak conservatief genoemd. Dat krijg je als je vooruitstrevende ideeen maatschappelijk geaccepteerd zijn geworden. Zo zitten we nu met de paradoxale situatie dat mensen die zichzelf progressief noemen de elite domineren.quote:Op maandag 22 oktober 2007 17:03 schreef Klopkoek het volgende:
[..]
Het liberalisme is van oorsprong progressief![]()
Wat heeft The Trap met conservatisme te maken?quote:Op zondag 21 oktober 2007 16:08 schreef Klopkoek het volgende:
Overigens past de documentaire The Trap ook binnen die conservatieve traditie om de huidige maatschappij als een Matrix aan te duiden. Ook zeer de moeite waard![]()
Het Marxistische denken heeft sterk hegeliaanse elementen in zich, het denken van de generatie '68 trouwens ook, maar om nou te zeggen dat het socialisme uit de Romantiek voortkwam, nou nee...quote:Op maandag 22 oktober 2007 17:03 schreef Klopkoek het volgende:
[..]
Maar als je met progressief 'socialistisch/communistisch' bedoelt dan lijkt me dat een mooie theorie. Alhoewel je dan wel op het bezwaar zal stuiten dat Lenin, Boekanin en anderen zich erg stoorden aan de aristocratie (die in Rusland veel langer bleef bestaan).
Weuw, het feit dat Verbrugge zijn verhaal uit probeert te leggen aan de hand van de film The Matrix, betekent volgens jou dat er een conservatieve traditie is om de maatschappij als Matrix aan te duiden?quote:Op zondag 21 oktober 2007 16:08 schreef Klopkoek het volgende:
Overigens past de documentaire The Trap ook binnen die conservatieve traditie om de huidige maatschappij als een Matrix aan te duiden. Ook zeer de moeite waard![]()
Vervreemding is volgens mij toch een centraal begrip in de conservatieve stroming. En The Matrix straalt dat uit: vervreemding.quote:Op maandag 22 oktober 2007 17:56 schreef K-Billy het volgende:
[..]
Weuw, het feit dat Verbrugge zijn verhaal uit probeert te leggen aan de hand van de film The Matrix, betekent volgens jou dat er een conservatieve traditie is om de maatschappij als Matrix aan te duiden?![]()
Of had je daar nog andere argumenten voor?
Grappig dat jij Wilders indeelt bij de Verlichtingsfundamentalisten terwijl vele anderen hem in de (neo-)conservatieve hoek plaatsen.quote:Op maandag 22 oktober 2007 18:51 schreef Aurelianus het volgende:
Ik denk niet dat het de gehele Verlichting is die ter discussie staat, maar slechts één zijde ervan. Je hebt een Verlichting die altijd kritiek blijft leveren, die nooit iets klakkeloos aanneemt, die het debat aangaat, en je hebt een Verlichting die het debat (in zekere zin) probeert te smoren door het propageren van één waarheid (dat de wetenschap ons als mensheid zal verbeteren) waar de gehele mensheid beter zal van worden. Aanhangers van deze kant van de Verlichting (Wilders en Hirsi Ali par example) worden ook wel 'Verlichtingsfundamentalisten' genoemd.
Deze tweede kant van de Verlichting staat mijns inziens terecht ter discussie. In de politiek gaat het om ervoor te zorgen dat mensen vreedzaam kunnen samenleven, hoe sterk hun waarden ook kunnen verschillen. De taak van de politiek is niet om één waarheid te propageren en andere geluiden te doen verstommen (door bijvoorbeeld een boerkaverbod in te voeren) maar om te zorgen voor een platform voor communicatie tussen conflicterende belangen van bepaalde groepen. Conflicten hoeven niet beslecht te worden in de politiek, maar moeten er wel gekanaliseerd worden.
Mensen zijn losgeraakt van hun 'natuurlijke toestand'. Ze zijn de weg kwijt, op drift geraakt en zoeken vergeefs naar hun ware aard in materialisme, lust en kille redelijkheid. Zoiets?quote:Op maandag 22 oktober 2007 18:03 schreef Klopkoek het volgende:
[..]
Vervreemding is volgens mij toch een centraal begrip in de conservatieve stroming. En The Matrix straalt dat uit: vervreemding.
De twee sluiten elkaar niet noodzakelijk uit, maar ik zie in Wilders geen echte conservatief. Hij heeft het dan wel over 'onze joods-christelijk-humanistische traditie', maar deze constructie wendt hij meteen aan om de huidige multiculturele maatschappij compleet omver te werpen, om de Grondwet eens flink overhoop te halen. Bovendien is het in het conservatisme belangrijk om aan tradities te hechten. Is de verzorgingsstaat niet een zekere traditie? Of de acceptatie in onze samenleving van minderheden?quote:Op maandag 22 oktober 2007 19:00 schreef Klopkoek het volgende:
[..]
Grappig dat jij Wilders indeelt bij de Verlichtingsfundamentalisten terwijl vele anderen hem in de (neo-)conservatieve hoek plaatsen.
Neo-conservatieven zijn ook verlichtingsfundamentalisten.quote:Op maandag 22 oktober 2007 19:00 schreef Klopkoek het volgende:
[..]
Grappig dat jij Wilders indeelt bij de Verlichtingsfundamentalisten terwijl vele anderen hem in de (neo-)conservatieve hoek plaatsen.
Nou, zo ver als ik weet is dat juist een befaamde truuk van hen: je tegenstander beschuldigen van conservatisme omdat zij willen vasthouden van de verzorgingsstaat.quote:Op maandag 22 oktober 2007 19:13 schreef Aurelianus het volgende:
[..]
De twee sluiten elkaar niet noodzakelijk uit, maar ik zie in Wilders geen echte conservatief. Hij heeft het dan wel over 'onze joods-christelijk-humanistische traditie', maar deze constructie wendt hij meteen aan om de huidige multiculturele maatschappij compleet omver te werpen, om de Grondwet eens flink overhoop te halen. Bovendien is het in het conservatisme belangrijk om aan tradities te hechten. Is de verzorgingsstaat niet een zekere traditie? Of de acceptatie in onze samenleving van minderheden?
Precies, wanneer je iemand binnen een stroming wil plaatsen, moet het natuurlijk wel enigszins een consistente denker zijn. Op basis van Wilders' persuitspraken en kamervragen denk ik eerlijk gezegd meer aan een opportunist. Laat hem eerst maar eens een fatsoenlijk essay schrijven.quote:Op maandag 22 oktober 2007 19:38 schreef Klopkoek het volgende:
Als ik Wilders moet inschatten dan schat ik hem eigenlijk in als een schot hagel. Aan de ene kant loopt hij achter Bush aan, aan de andere kant moet hij niets van het christelijk geloof hebben en dan shopt hij weer bij het anti-democratische gedachtegoed (zoals het EP afschaffen).
|
Forum Opties | |
---|---|
Forumhop: | |
Hop naar: |