Misschien is het leuk om even duidelijk te maken wat ik weet over de Mayaanse kalenders. Het is lang niet het volledige verhaal, maar geeft de mensen wat inzicht waar men nu over praat als men het heeft over de lange telling die ophoudt in 2012, 5 muluc etc etc..
Er staan vast fouten in en er zijn verschillende zienswijzes, dus vul me aan en verbeter waar nodig.
De mayaanse kalender bestaat uit vele systemen, maar hoofdzakelijk zijn er drie tellingen te onderscheiden:
De lange telling
De haab telling
De tzolkin telling
De lange telling.De lange telling is een telling die begon op een bepaalde dag en daarna lineair doorloopt. Elke dag is simpel weg een "streepje" op de kalender. De notatie is wat anders dan we gewend zijn, maar daar komt het wel op neer. Dus als de lange telling zegt dat het dag 2345 is, dan is de 2345ste dag na het begin van de telling. De notatie is als volgt:
x
5.x
4.x
3.x
2.x
1x
5=144.000 dagen
x
4=7.200 dagen
x
3=360 dagen
x
2=20 dagen
x
1=1 dag
0.0.1.0.1 is dus 0 + 0 + 360 + 0 + 1 = 361 dagen na het begin van de telling.
1.0.1.4.9 is dan 144.000 + 0 + 360 + (4 x 20) + (9 x 1) = 14449ste dag na het begin van de telling. Lijkt een beetje op onze binaire telling. (0.0.0.0.20 kan niet, dat zou 0.0.0.1.0 worden.)
Het hele 2012 verhaal komt erop neer dat de kalender eindigd op 12.19.19.17.19. De dag erna zou dan 0.0.0.0.0 of 13.0.0.0.0 zijn, wat beide het startpunt is van de kalender. De kalender begint dus weer opnieuw.
Lange tellingDe haab tellingDe haab telling gaat uit van 18 maanden van 20 dagen plus 5 losse dagen (wayeb) De notatie in deze kalender was simpelweg het dagnummer van de desbetreffende maand.
Voor alle maandnamen kun je op verschillende sites wel een overzicht vinden, is voor dit verhaal niet echt van belang. Onderaan staat een wiki link met de maandnamen.
De eerste maand heette "pop". Als we deze gelijk trekken met onze telling zou "1 januari" overeenkomen met "0 POP" (de eerste dag wordt 0 genoemd), "13 januari" overeenkomen met "12 POP" . Uiteindelijk verschilt deze telling niet echt met de onze, afgezien het aantal maanden en dagen per maand. Maar "19 MAK" is simpelweg de 20ste dag (dag 1 was 0) van de maand MAK. (19 sept is de 19de dag van de maand september). 19 was ook meteen de laatste dag van die maand, waarna de nieuwe maand begon.
Na deze 18 maanden van 20 dagen, totaal dus 360 dagen, kwamen de 5 wayeb dagen. Deze 5 dagen waren slechte dagen, en allerlei rituelen waren nodig om deze dagen door te komen.
Totaal gaf deze haab dus 360 + 5 = 365 dagen per jaar. Dit houdt dus geen rekening met schrikkeljaren, waardoor na een lange tijd de kalender verschuift ten opzichte van de seizoenen.
Leuke vergelijking is dat de Egyptenaren een soortgelijke kalender hadden, echter daar waren de 5 extra dagen juist feestelijk en waren er 12 maanden van 30 dagen, meer gelijkend op onze kalender (echter weer zonder schrikkeljaar).
Haab tellingDe tzolkin telling.Deze is wat lastiger, omdat deze niet overeenkomt met wat wij gewend zijn
De tzolkin telling was een constante telling van 260 dagen. De telling is een combinatie van de getallen 13 en 20. Er zijn 20 aparte dagnamen en 13 dagnummers.
De dagnamen zijn:
quote:
Imix Ik Akbal Kan Chiccan Cimi Manik Lamat Muluc Oc
Cheun Eb Ben Ix Men Cib Caban Etznab Cauac Ahua
Op de eerste dag van de telling zou de "datum" zijn: "1 Imix", op dag 2: "2 Ik", dan "3 Akbal" tot "13 Ben"
Op dit punt is de "13 dagnummer periode" verlopen.
Na deze periode van 13 dagen, begint het getal weer opnieuw, maar de dagnaam loopt door, dus de 14de dag wordt: "1 Ix", dan "2 Men", "3Cib" tot "7ahua"
Op dit punt is de "20 dagnamen periode" verlopen.
Na deze periode begint men opnieuw met de dagnamen, maar loopt het dagnummer door (tot 13)
Dus kijkend naar het rijtje dagnamen, wordt de volgende dag (dat is inmiddels de 21ste dag van de telling):
"8Imix", dan "9Ik" tot "13Cimi", waarna de dagnummers weer opnieuw beginnen. (dus dan krijg je "1 Manik", "2 Lamat")
Zo tel je door tot je 260 dagen hebt gehad. Dan heb je alle combinaties van dagnummer en dagnaam gehad (laatste dag is dan "13ahua")
Dan volgen de 5 wayeb dagen en begint de telling weer opnieuw.
http://en.wikipedia.org/wiki/Maya_calendar#Tzolk.27inDatumberekeningenOm de dag van vandaag om te zetten naar de mayadatum moeten we een aantal berekeningen uitvoeren. Er is echter 1 ding dat van te voren moet vast staan en dat is dat de lange telling, de haab telling en de tzolkin telling een startdatum moeten hebben.
Een datum is immers een punt in tijd gerekend vanaf een afgesproken tijdstip. 19 september 2007 is immers de 19de dag van de 9de maand van het 2007ste jaar
vanaf het punt dat we hebben afgesproken, namelijk 1 januari jaar 1.Zowel de haab als de tzolkin telling zitten "vast" aan de lange telling, echter men is het niet 100% eens over de startdatum van die lange telling.
Over de
lange telling zijn drie mogelijkheden als het op de startdatum aankomt:
quote:
13 Aug 3114 BC
11 Aug 3114 BC
15 Oct 3374 BC
De eerste twee zouden "aflopen" op 2012 (21 of 23dec), de laatste geeft een heel andere datum (deze zou al geweest zijn)
Het schijnt dat de onderzoekers meestal 11 aug 3114BC nemen als startdatum. (wat neerkomt op 21dec als einde lange telling). Als we daarvan uitgaan is de datum van vandaag als we naar de lange telling kijken:
12.19.14.12.0 Dit kun je uitrekenen door het aantal dagen vanaf 11 aug 3114bc te nemen, echter dit is een vrij lastig karwei. Gelukkig zijn er op het net wel calculators te vinden of pagina's die dit prima aantonen.
Nu we de lange telling weten, kunnen we de twee overige tellingen bepalen. Ook van deze tellingen moet je een startdatum weten. Die zijn bepaald door wetenschappers en schijnen vrij onbetwist te zijn.
De
haab telling begon volgens de meest populaire aanname op 8 kumku (de 9ste dag van de 18de maand, men begon immers met 0). Vanaf die dag begon de telling via het haab systeem. Als men op onze 1 januari in het jaar 1 begon met de telling noemde men die dag dus 8 kumku, onze 2 januari was dan 9 kumku. Let wel, omdat kumku de 18de maand is (de laatste) was het na het starten van die telling alweer bijna "mayaans nieuw jaar". Men ging door tot 19kumku, daarna de 5 wayeb dagen en dan begon de haab kalender opnieuw.
Om uit te rekenen hoe de dag van vandaag zich vertaald in de haab telling:
Zoek uit hoeveel dagen er verstreken zijn na het begin van de lange telling.
12.19.14.12.0 (de lange telling van 19 sept)
12 x 144.000=1.728.000
19 x 7.200=136.800
14 x 360=5.040
12 x 20=240
0 x 1=0
---------------
uitkomst 1870080
Totaal 1870080 dagen zijn er verstreken na het begin van de lange telling.
De haab telling begon op 8kumku. Dan zijn er nog 16 dagen over tot het einde van het haab jaar. (9 t/m 19kumku = 11 dagen plus de 5 wayeb dagen). Op de 17de dag begon dus een nieuw haab jaar. Om onze dag om te rekenen naar de haabdatum moeten we het aantal dagen van de lange telling verminderen met 16 = 1870064, dat delen door 365 (het aantal dagen in een haab jaar) = 5123 rest 169
Dus we hebben inmiddels 5123 haab jaren gehad sinds het begin van de telling en we zitten nu op dag 169 van het 5124ste jaar
169 gedeeld door 20 (20 dagen in een maand) is 8 haabmaanden en 9 haab dagen. We zitten dus in op de 9de dag van de 9de maand in het 5124ste jaar. Dus de datum is
8 chen (5124) (8, omdat de maand begint met 0)
Komt mooi overeen met:
http://www.btinternet.com/~gstray/today.htmDe tzolkintelling:
Wederom heeft men een dag aangenomen dat deze telling begon. 4 Ahua zegt men. Voor het dagnummer betekent dat dat men 4 bij het aantal dagen van de lange telling moet optellen = 1870084
Dat deelt men door 13 (13 dagen in een periode) = 143852 rest 8
Het dagnummer is dus 8 (er zijn 143852 volledige 13 dagnummer periodes doorlopen, en we zitten nu op dag 8)
Voor de dagnaam:
Het aantal dagen sinds het begin van de start (1870080) gedeeld door 20 (er zitten 20 dagnamen in een periode) is precies 93504 rest 0. Dat betekent dat er 0 dagen vanaf ahua geteld moeten worden.
Dus de tzolkindatum is dagnummer
8 van dagnaam ahua Ook dat komt mooi overeen met:
http://www.btinternet.com/~gstray/today.htmDe volledige datum van vandaag (19 sept 2007) is dus: 12.19.14.12.0 8 ahua 8 chenBronnen:
Wiki over de lange telling in mesoamerikaWiki over specifiek de Mayaanse kalenderNederlandse wiki over de lange telling Hierin is de lange telling datum van 15 sept 2007 te vinden, gebruikt om verder te rekenen naar de datum van vandaag.De site waarop je de huidige datum kunt vindenNog een site met de huidige datumthx Jogy
You can't convince a believer of anything; for their belief is not based on evidence, it's based on a deep seated need to believe
C. Sagan