Astronomie in de Achtertuin #2

05-08-2013

Vallende sterren in augustusStichting


Kaartje van de noordoostelijke horizon van half augustus omstreeks 1 uur 's nachts. Vanuit een punt in het sterrenbeeld Perseus lijken de vallende sterren op ons af te komen. (Stichting 'De Koepel')

De komende nachten kunnen we vallende sterren zien van de Perseïdenzwerm. Tijdens het hoogtepunt van deze meteorenzwerm, rond 12 augustus, kunnen we vaak tot wel honderd vallende sterren per uur zien.

De omstandigheden zijn dit jaar vrij gunstig. De meeste meteoren verschijnen waarschijnlijk tussen 23 en 5 uur in de nacht van 12/13 augustus. Als het dan goed helder is, kun je gemiddeld elke minuut wel een vallende ster zien. Ook in de nachten voor en na het maximum zijn er Perseïden te zien, alleen in veel geringere aantallen dan in de maximumnacht. Het is Nieuwe Maan op 6 augustus, dus tijdens het maximum van de zwerm is de maan nog maar een sikkel, die niet zo veel licht geeft en ook in de loop van de avond ondergaat.

Vallende sterren zijn natuurlijk geen echte sterren die naar beneden vallen, maar kleine steentjes die vanuit de ruimte de dampkring van de aarde binnendringen. Zo'n brokje steen heeft in de ruimte een grote snelheid van vele tientallen kilometers per seconde en als het de dampkring binnenkomt, remt de lucht het steentje af. Het wordt dan heet en verdampt op een hoogte van zo'n tachtig tot honderd kilometer. Het lichtverschijnsel dat we zien is niet van het steentje zelf, maar van de lucht er omheen die ook sterk wordt verhit en gaat gloeien. Dit lichtverschijnsel noemen we een meteoor.

De Perseïden worden veroorzaakt door gruisdeeltjes die zijn achtergebleven in de baan van de komeet Swift-Tuttle. Elk jaar rond 12 augustus beweegt de aarde door die stofwolk. Het punt aan de hemel waar de meteoren vandaan lijken te komen, ligt in het sterrenbeeld Perseus, waarnaar ze zijn vernoemd. (Edwin Mathlener)

(allesoversterrenkunde)

woensdag 4 september 2013
Tijdens de avondschemering, rond 21.30 uur, staat de planeet Saturnus laag aan de westzuidwestelijke hemel.

donderdag 5 september 2013
Nieuwe Maan (13.36 uur).

vrijdag 6 september 2013
Kort na zonsondergang, rond 20.30 uur, is de heldere planeet Venus al zichtbaar, laag in het westzuidwesten. Als je Venus met een verrekijker bekijkt, zie je vlak onder de planeet de ster Spica in het sterrenbeeld Maagd.

zaterdag 7 september 2013
Jupiter en Mars prijken aan de oostelijke ochtendhemel. Jupiter komt al vóór 02.00 uur op; Mars even na 03.00 uur.

zondag 8 september 2013
Een mooie maar moeilijk waarneembare samenstand van de smalle maansikkel, de ster Spica in het sterrenbeeld Maagd (rechts van de maan) en de planeet Venus (linksboven). Kijk vanaf 20.30 uur, als het nog volop schemert, heel laag in het westzuidwesten, en gebruik een verrekijker om Spica te ontwaren.

maandag 9 september 2013
Vandaag beweegt de rode planeet Mars door de Krib, een open sterrenhoop in het sterrenbeeld Kreeft. Als je de planeet 's morgens rond 05.00 uur met een verrekijker bekijkt, vrij laag aan de oostelijke hemel, zie je dat hij omringd wordt door tal van zwakke sterretjes.

maandag 9 september 2013
Rechtsboven de wassende maan is de planeet Saturnus zichtbaar. Kijk rond 21.00 uur, laag aan de westzuidwestelijke hemel. Nog iets vroeger op de avond is op grotere afstand rechtsonder de maan de planeet Venus te zien, vlak boven de horizon.

dinsdag 10 september 2013
Kort na zonsondergang zie je de maan in het zuidwesten, en de heldere planeet Venus heel laag in het westzuidwesten. Vanaf 21.00 uur, als het wat donkerder is geworden, kun je linksboven Venus ook op zoek gaan naar de planeet Saturnus.

woensdag 11 september 2013
Rond 21.30 uur zie je de bijna halfverlichte maan laag aan de zuidwestelijke hemel, met linksonder ervan de ster Antares in het sterrenbeeld Schorpioen.

donderdag 12 september 2013
Eerste Kwartier (19.08 uur). Rond 21.30 uur staat de halfverlichte maan boven de zuidzuidwestelijke horizon.

zaterdag 14 september 2013
Om 05.00 uur, nog voordat de ochtendschemering begint, is de planeet Jupiter een opvallende verschijning hoog aan de oostelijke hemel.

maandag 16 september 2013
De wassende maan staat aan het begin van de avond linksonder de kolossale Zomerdriehoek, die gevormd wordt door de sterren Deneb in het sterrenbeeld Zwaan, Wega in de Lier en Altaïr in de Arend.

dinsdag 17 september 2013
Tijdens de avondschemering, vanaf 20.00 uur, kun je laag aan de westzuidwestelijke horizon op zoek naar de planeet Venus. Pal boven Venus staat Saturnus, die een stuk zwakker is. Gebruik eventueel een verrekijker, of wacht tot 20.30 uur.

woensdag 18 september 2013
's Morgens vroeg is Jupiter het helderste object aan de sterrenhemel. Om 05.30, aan het begin van de ochtendschemering, staat hij hoog aan de oostzuidoostelijke hemel.

donderdag 19 september 2013
Volle Maan (13.13 uur). Rond 23.00 uur staat de maan hoog aan de zuidoostelijke hemel, in het sterrenbeeld Vissen.

vrijdag 20 september 2013
Een paar dagen achtereen staat de bijna volverlichte maan aan het begin van de avond laag in het oosten. Dat verschijnsel wordt de 'oogstmaan' genoemd.

zaterdag 21 september 2013
De reuzenplaneet Jupiter prijkt aan het eind van de nacht aan de oostelijke hemel.

zondag 22 september 2013
Begin van de astronomische herfst (22.44 uur). De zon beweegt van noord naar zuid over de evenaar. Vandaag duren dag en nacht overal op aarde even lang.

maandag 23 september 2013
Linksboven de maan kun je (eventueel met behulp van een verrekijker) op zoek naar het Zevengesternte, de beroemde open sterrenhoop in het sterrenbeeld Stier. Kijk tegen middernacht aan de oostelijke hemel.

dinsdag 24 september 2013
Vanaf 23.00 uur zie je de afnemende maan laag aan de oostnoordoostelijke hemel. Direct linksonder de maan staat Aldebaran, de hoofdster van het sterrenbeeld Stier.

woensdag 25 september 2013
De maan staat tegen middernacht laag in het oostnoordoosten. Rechtsboven de maan zie je de oranje ster Aldebaran in het sterrenbeeld Stier.

donderdag 26 september 2013
Om 05.30 staat Mars vrijwel exact in het oosten. Linksonder de duidelijk oranjerode 'ster' is de blauwwite ster Regulus in het sterrenbeeld Leeuw te zien.

vrijdag 27 september 2013
Laatste Kwartier (05.55 uur). 's Morgens rond 06.00 uur staat de halfverlichte maan zeer hoog aan de zuidoostelijke hemel. Op flinke afstand links van de maan schittert de planeet Jupiter.

zaterdag 28 september 2013
Mooie samenstand van de maan en Jupiter. Kijk rond 06.00 uur, hoog boven de zuidoostelijke horizon.


zondag 29 september 2013
Jupiter staat vanmorgen op vrij grote afstand rechtsboven de maan. Kijk tussen 05.30 en 06.00 uur in het oostzuidoosten.

maandag 30 september 2013
De rode planeet Mars staat vanmorgen op vrij grote afstand links van de afnemende maan. Kijk rond 06.00 uur in het oostzuidoosten.

17-09-2013

Kleine asteroïde scheert donderdag langs de aarde


© thinkstock.

Een asteroïde die vorige week ontdekt werd, scheert in de nacht van woensdag op donderdag langs de aarde op een afstand die minder bedraagt dan de afstand aarde-maan, zo heeft space.com gemeld.

Astronomen vingen op 13 september een eerste glimp op van steenklomp 2013 RZ53. De planetoïde is slechts 1 op 3 meter groot en passeert ons donderdag om 00.22 uur Belgische tijd op een afstand van 230.800 km. Dit is dichter dan de baan van de maan rondom ons. Die bedraagt gemiddeld 384.600 km.

Volgens space.com is de asteroïde klein en is de afstand van de scheervlucht nog ver genoeg om geen bedreiging te vormen.

(HLN)

donderdag 3 oktober 2013
De verre planeet Uranus staat vandaag in oppositie met de zon. Hij is daardoor de gehele nacht zichtbaar, als een zwak sterretje in het sterrenbeeld Vissen. Om de planeet te vinden heb je wel een verrekijker en een goed zoekkaartje nodig.

vrijdag 4 oktober 2013
Aan het begin van de avond, tussen 20.30 en 21.00 uur, zie je de oranje ster Arcturus in het sterrenbeeld Boötes aan de westelijke hemel.

zaterdag 5 oktober 2013
Nieuwe Maan (02.34 uur).

zondag 6 oktober 2013
Nu er geen storend maanlicht is, kun je bij heldere hemel proberen komeet Encke te vinden. Dat lukt waarschijnlijk alleen met behulp van een verrekijker. De komeet beweegt door het gebied tussen de sterrenbeelden Voerman, Tweelingen en Grote Beer.

maandag 7 oktober 2013
De oranjerode ster Aldebaran in het sterrenbeeld Stier staat rond middernacht vrij hoog boven de oostelijke horizon.

dinsdag 8 oktober 2013
Tijdens de avondschemering, rond 19.30 uur, zie je heel laag in het zuidwesten de smalle maansikkel, met pal daaronder de planeet Venus. Op vrij grote afstand rechts van het tweetal is mogelijk ook Saturnus zichtbaar, op dezelfde hoogte als Venus.

woensdag 9 oktober 2013
Mercurius bereikt vandaag zijn grootste schijnbare afstand ten oosten van de zon. De verschijning aan de westelijke avondhemel is echter zeer ongunstig: de planeet verdwijnt al onder de horizon als het nog volop licht is.

woensdag 9 oktober 2013
Maximum van de Draconiden, een meteorenzwerm met het vluchtpunt in het sterrenbeeld Draak. De 'vallende sterren' zijn afkomstig van komeet Giacobini-Zinner. De waarnemingsomstandigheden zijn ideaal: er is vrijwel geen storend maanlicht.

donderdag 10 oktober 2013
Direct na zonsondergang is de maan laag aan de zuidelijke hemel zichtbaar. Nog dichter bij de horizon, in het zuidwesten, staat de planeet Venus.

vrijdag 11 oktober 2013
De planeet Mars en de ster Regulus in de Leeuw vormen een opvallend duo aan de oostelijke ochtendhemel. Bekijk het tweetal vanaf 06.00 uur.

zaterdag 12 oktober 2013
Eerste Kwartier (01.02 uur).

dinsdag 15 oktober 2013
Om 23.00 uur staat de wassende maan hoog aan de zuidelijke hemel. Pal onder de maan, laag boven de horizon, zie je de ster Fomalhaut in het sterrenbeeld Zuidervis.

dinsdag 15 oktober 2013
Nauwe samenstand van de planeet Mars en de ster Regulus in het sterrenbeeld Leeuw. Kijk vanaf 06.00 uur aan de oostzuidoostelijke hemel.

woensdag 16 oktober 2013
Rond middernacht zie je de heldere planeet Jupiter verschijnen boven de oostnoordoostelijke horizon.

donderdag 17 oktober 2013
Bij het vallen van de avond staat de bijna volverlichte maan laag aan de oostelijke hemel. Boven de maan zie je de sterren van het opvallende Herfstvierkant.

vrijdag 18 oktober 2013
In de nacht van 18 op 19 oktober is vanuit Europa en Afrika een gedeeltelijke bijschaduwverduistering van de maan te zien. Tussen 23.51 en 03.50 uur beweegt het zuidelijke deel van de Volle Maan door de bijschaduw; rond 01.50 uur (19 oktober) is de eclips maximaal (76%) en is duidelijk te zien dat er over de onderste helft van de maan een donkere 'grauwsluier' ligt.

zaterdag 19 oktober 2013
Volle Maan (01.38 uur).

zondag 20 oktober 2013
Op vrij grote afstand linksonder de maan is de ster Aldebaran in het sterrenbeeld Stier zichtbaar. Kijk rond 22.30 uur in het oosten.

maandag 21 oktober 2013
Aldebaran, de oranje hoofdster van het sterrenbeeld Stier, staat vanavond op kleine afstand linksonder de maan. Kijk rond 22.30 uur in het oosten.

dinsdag 22 oktober 2013
Maximum van de Orioniden, een meteorenzwerm met het vluchtpunt in het sterrenbeeld Orion. De lichtflitsen worden veroorzaakt door stofjes van de beroemde komeet Halley. Helaas zijn alleen de allerhelderste zichtbaar: het is net Volle Maan geweest.

woensdag 23 oktober 2013
Tijdens de avondschemering is de heldere planeet Venus zichtbaar, laag aan de zuidwestelijke hemel. Probeer hem tussen 18.30 en 19.00 uur te vinden; zorg voor een vrij uitzicht.

donderdag 24 oktober 2013
Bij het aanbreken van de ochtendschemering, rond 06.30 uur, staat de rode planeet Mars hoog in het oostzuidoosten, linksonder de blauwwitte hoofdster Regulus van het sterrenbeeld Leeuw.

vrijdag 25 oktober 2013
Linksboven de opkomende maan zie je de heldere planeet Jupiter. Kijk rond middernacht, vrij laag aan de oostnoordoostelijke hemel.

zondag 27 oktober 2013
Laatste Kwartier (01.40 uur). De halfverlichte maan staat bij het aanbreken van de dag hoog in het zuiden.

zondag 27 oktober 2013
Invoering van de wintertijd. Om 03.00 uur MEZT (Midden Europese Zomer Tijd) wordt de klok één ur teruggezet, naar 02.00 uur MET (Midden Europese Tijd).

dinsdag 29 oktober 2013
De afnemende maan, de planeet Mars (links van de maan) en de ster Regulus in het sterrenbeeld Leeuw (linksboven de maan) vormen een mooi groepje aan de zuidoostelijke ochtendhemel. Kijk tussen 05.30 en 06.00 uur.

woensdag 30 oktober 2013
's Morgens vroeg, tussen 05.30 en 06.00 uur zie je de rode planeet Mars vrijwel recht boven de afnemende maan staan, hoog in het zuidoosten.