quote:
Misschien meer ter inspiratie, een stukje uit mijn eerste (en tot nu toe enige) essay ooit:
quote:
3. Standpunt.
Tijden veranderen, de situatie van het hedendaagse onderwijs is niet vergelijkbaar met de stand van zaken in 1917. Onder leiding van minister-president Cort van der Linden werd de zgn. 'Schoolstrijd' beeindigd met een compromis dat uitgewerkt werd in grondwetsartikel 23, dat de in Europa unieke situatie creëerde van twee soorten onderwijs, het openbaar en het bijzonder, die naast elkaar functioneerden. Anno 2006, na 89 jaar praktijkervaring met dit compromis, ben ik het eens met de critici dat dit artikel zo onderhand wel weer eens tegen het licht mag worden gehouden, zeker ook omdat de omstandigheden gewijzigd zijn.
Ik deel de visie van Manschot daar waar hij stelt dat onze samenleving voor nieuwe problemen staat die om deels andere oplossingen vragen, en dit geldt zeker ook voor het onderwijs. Ik verschil echter met hem van mening als hij zover gaat dat hij stelt dat het bijzonder onderwijs, en dan zeker ook de confessionele scholen afgeschaft dienen te worden. Het plan van Manschot voor 'levensbeschouwelijk pluriforme' scholen is zeker niet onaardig, maar de 'algemeenheidsclaim' die hij doet door te stellen dat het bestaande stelsel vervangen dient te worden ten gunste van zijn scholen, vind ik te ver gaan. Hij stelt dat op zijn scholen alle levensbeschouwingen op een gelijke en evenwichtige manier onder de aandacht gebracht moeten worden, wat dan impliciet in zou houden dat deze levensbeschouwingen ook gelijkwaardig zijn en alleen uit dit laatste al blijkt een impliciete levensbeschouwing verborgen te zitten, want op deze manier met levensbeschouwingen omgaan, is an sich óók een ideologie en óók een stellingname, want zoals van Gennip het verwoord: "Een beroep op algemeenheden, op 'de' algemeenheid, gevuld of niet, als basiswaarde, moet terzake worden afgewezen als lafheid, die ons in confrontatie met de grote vragen waarvoor de ontwikkelingen ons gaan stellen, zullen opbreken.". De manier waarop leerlingen vertrouwd worden gemaakt met levensbeschouwingen, wát er wordt aangeboden en hoe het wordt aangeboden zal toch vanuit een bepaalde invalshoek moeten gebeuren, als men het betoog van Manschot doorleest, ontstaat bij mij in elk geval het vermoeden dat deze invalshoek (impliciet) een humanistische zal zijn.
Moet Manschot's plan dan maar naar de prullebak worden verwezen? Nee, dat hoeft niet, want dat is het positieve aspect van het bijzonder onderwijs, als Manschot er werk van maakt, dan kan hij binnen de kaders die het bijzonder onderwijs biedt, vanuit de humanistische levensbeschouwing een stelsel van 'levensbeschouwelijk pluriforme' scholen realiseren.
Hier komt dan ook de meerwaarde van het bijzonder onderwijs te voorschijn, mits het aan zekere basisvoorwaarden en kwaliteitseisen die de overheid stelt voldoet, laat het ruimte aan het particulier initiatief van gemeenschappen om onderwijs aan te bieden vanuit de ideologie die deze gemeenschappen aanhangen. Op deze wijze bied het een tweevoudig emanciperende werking, enerzijds emancipeert het de immigrantengroepen, die vanuit een vertrouwde omgeving die de eigen levensbeschouwing biedt, leren deel te nemen aan onze maatschappij, het Islamitisch onderwijs is hier o.a. een goed voorbeeld van, en anderzijds biedt het ook de geseculariseerde en geindividualiseerde groepen in onze samenleving een mogelijkheid om in ieder geval op onderwijsgebied, zich op een andere wijze te verenigen, men kan zich bijvoorbeeld scholen voorstellen met een sociaaldemocratische of new age achtergrond, of scholen die zich focussen op bepaalde wijzen van lesgeving zoals men nu al Montessori of Jenaplanscholen kent. Als de Nederlander zich op onderwijsgebied (her-)organiseert, dan bestaat er tevens kans dat er vanuit dit proces een prikkel uit gaat die de trend van individualisering die deze samenleving zo teistert, een halt toeroept, en wellicht zelfs kan ombuigen. In het verleden heeft het bijzonder onderwijs bewezen dit in zich te hebben, groepen die zich enigzins buiten de samenleving bevonden, zoals de katholieken en de bevindelijk gereformeerden, zijn o.a. doordat ze hun eigen identiteit in het onderwijs konden vormen, succesvol geintegreerd, meer recent zou men het islamitisch onderwijs kunnen aanhalen, waar leerlingen beter presteren en beter in hun vel lijken te zitten dan geloofsgenoten die openbaar onderwijs volgen. Levensbeschouwingen of gemeenschappen die te klein zijn om organisatorisch gezien een school op te zetten, zouden op rationele basis afspraken kunnen maken met andere 'kleintjes' om zaken die niet direct met het onderwijzen te maken hebben (denk aan administratie en huisvesting).
Een ander voordeel van bijzonder onderwijs is dat de ouders in praktijk toch vaak meer betrokken zijn bij het reilen en zeilen van 'hun' school dan bij het openbaar onderwijs. Door dat het bijzonder onderwijs wordt aangestuurd door particuliere organisaties, kan er vaak flexibel op allerlei omstandigheden worden ingespeeld en deze flexibiliteit heeft vaak weer zijn weerslag op ouderraden die actiever worden naarmate hun inbreng met meer praktische interactie wordt tegemoet getreden. Bij de overheid, die het openbaar onderwijs bestuurt, blijkt zulke horizontale interactie in de praktijk van alledag toch veel moeilijker te liggen, wat terug te voeren valt op allerlei bureacratische obstakels die dit in de weg staat..
Dit gaat weliswaar specifiek over het bijzonder onderwijs, maar de gedachtegang die er achter zit, lijkt me breder toepasbaar. Overigens, houd Van der vlies er vooral in, dat was erg mooi.