IMF: ontwikkelingshulp helpt NIET

quote:

Onderzoek IMF aan vooravond van 'ontwikkelingstop'

Geen samenhang hulp en welvaart

_{Door onze financiële redactie}

AMSTERDAM, 1 JULI. Er is geen bewijs dat meer ontwikkelingshulp leidt tot meer welvaartsgroei in de ontvangende landen, ook niet in landen met een behoorlijk bestuur. Dit concludeert het Internationaal Monetair Fonds (IMF).

De bevindingen staan in een drietal studies die het IMF heeft gepubliceerd aan de vooravond van een G8-bijeenkomst van de regeringsleiders en staatshoofden van de zeven grootste industrielanden en Rusland. De G8 vergadert volgende week in het Schotse Gleneagles onder Brits voorzitterschap. De publieke druk op de G8 om de hulp aan de armste landen, met name in Afrika fors op te voeren is groot. Dit weekeinde vindt wereldwijd een serie Live 8-popconcerten plaats en volgende week zijn grote demonstraties gepland rond Edinburgh, in de buurt van Gleneagles.

Het Britse voorzitterschap heeft de grotere inspanning op het gebied van ontwikkelingshulp bovenaan de agenda gezet. Twee weken geleden kwamen de G8 na een bijeenkomst van de ministers van Financiën al een kwijtschelding overeen van 34 miljard euro aan schulden die de allerarmste landen hebben uitstaan bij de Wereldbank, het IMF en de Afrikaanse Ontwikkelingsbank.

Het IMF waarschuwt bij monde van topeconoom Raghuram Rajan, voor te hoge verwachtingen van het opvoeren van de ontwikkelingshulp. De onderzoeken suggereren dat er bij ontwikkelingslanden ,,geen robuuste samenhang'' bestaat tussen de mate van ontvangen ontwikkelingshulp en de bereikte welvaartsgroei. Daarbij maakt het niet uit welke donor de hulp geeft, waarvoor de hulp wordt ingezet, of het ontvangende landen een behoorlijk bestuur heeft of niet, het klimaat al dan niet tropisch is en over welke tijdsperiode het effect is gemeten.

Het IMF geeft aan dat de positieve effecten van hulp teniet worden gedaan door de negatieve invloed op de concurrentiepositie van het ontvangende land, en de verschuiving van de inzet van (geschoolde) mensen en middelen van de productieve sector naar de publieke sector waar de ontwikkelingsprojecten zich vaak concenteren. Dit fenomeen wordt ook wel de Dutch disease genoemd, naar het uithollend effect dat grote aardgasvondsten in de jaren zeventig hadden op de Nederlandse economie.

,,Nu de wereld zich opmaakt voor een massale nieuwe hulpinspanning, en hulp politiek in de mode is'', waarschuwt Rajan, ,,is er de neiging om de mislukkingen uit het verleden te wijten aan een gebrek aan middelen of goede bedoelingen.'' Een voorzichtige aanpak, met oog voor het vermogen van landen om meer hulp te absorberen, is volgens het IMF beter.

quote:

Hulp kan 'ambitieus en spectaculair fout' zijn

Terwijl de druk op het Westerse landen toeneemt om méér ontwikkelingshulp te geven, waarschuwt het Internationaal Monetair Fonds voor een fatale overdosis.

_{Door onze redacteur Maarten Schinkel}

AMSTERDAM, 1 JULI. Méér ontwikkelingshulp voor Afrika. Dat is, na een akkoord twee weken geleden over multilaterale schuldkwijtschelding aan ontwikkelingslanden, het volgende onderwerp waar de leiders van de zeven grootste industrielanden en Rusland, de G8, zich volgende week over buigen. De druk van de publieke opinie neemt toe, aangezwengeld door een serie Live 8-popconcerten en een mars van demonstranten op het Schotse Edinburgh - niet ver van Gleneagles waar de leiders vergaderen.

Maar juist aan de vooravond van de G8 komt het Internationaal Monetair Fonds (IMF), dat een voorname rol speelt in het management van de internationale economie, met een serie onderzoeken die suggereren dat ontwikkelingshulp en welvaart geen gezworen kameraden zijn. Woensdag publiceerden vier IMF-economen de studie 'The dynamic implications of foreign aid and its variability', waarin onderzoek in 73 ontwikkelingslanden over de periode 1981-2000 aangeeft dat ontvangen ontwikkelingshulp negatief kan werken op de economische ontwikkeling. Gisteren kwamen daar twee zware rapporten bij van de topeconoom van het IMF, de Indiër Rugharam Rajan, en diens hoofd macro-economisch onderzoek Arvin Subramanian. Ook zij vinden geen positief effect van ontwikkelingshulp op economische groei. ,,Zelfs wanneer geleverd met de beste bedoelingen en zorgvuldig gebruikt door verantwoorde regeringen zij er bij-effecten (..) die kunnen opwegen tegen de gunstige effecten van hulp op economische groei,'' aldus de twee in het rapport 'What undermines aid's impact on growth?'

Deze effecten spelen vooral rond de opwaartse druk die hulp geeft op de reële wisselkoers van een ontvangend land. Bij een vrij verhandelbare munt zal de koers de neiging hebben om te stijgen als een voortdurende stroom van binnenkomende harde Westerse valuta wordt omgezet in de nationale munt. Maar ook als er een vaste wisselkoers is, zal de hulp de vergoedingen opdrijven van arbeid, met name die van geschoolde werknemers die voor uitvoering ter plaatse noodzakelijk zijn. Het bovenmatig oplopen van de arbeidskosten bij een gelijkblijvende wisselkoers is op te vatten als een 'reële' koersstijging. Welke van de twee effecten ook speelt, de concurrentiepositie kalft er door af. Bovendien wordt een flink deel van de nationale productieve capaciteit, in mensen en kapitaal, verlegd van productie van goederen en diensten voor de markt naar het uitvoeren van ontwikkelingsprojecten. De exportsector loopt dus een dubbel risico. En export is nu juist een van de belangrijke wegen naar welvaart en zelfstandigheid. Het afnemen van de productie veroorzaakt vaak zelfs een netto-invoerstroom.

Om het wat dichter bij huis te houden: ontwikkelingshulp is hier vergelijkbaar met het effect van het vinden, winnen en exporteren van grondstoffen: de Dutch disease. Het eroderen van de private sector en een opwaartse druk op de wisselkoers in Nederland als gevolg van de grote aardgasvondsten in de jaren zeventig wordt letterlijk als ijkpunt genomen.

Deze hypothese is niet nieuw, maar dat het IMF uitgerekend aan de vooravond van de G8 met uitgebreide tests komt, is opmerkelijk. De auteurs zijn zich bewust van het 'politieke mijnenveld (dat) het onderwerp ontwikkelingshulp' is. Zij publiceerden gisteren nóg een onderzoek, waarin de calculaties met allerlei andere invalshoeken worden overgedaan en dat de bevindingen boven alle twijfels moet verheffen: 'Aid and growth: what does the cross country evidence really show?'

Wie de hulp ook geeft, waarvoor die ook gebruikt wordt, hoe snel het effect ook plaatsheeft en of er een tropisch klimaat heerst in het ontvangende land of niet: de conclusie blijft overeind, en is ook geldig voor verschillende bestudeerde tijdvakken. Er is geen robuuste positieve samenhang te vinden tussen hulp en economische groei. Opmerkelijk is daarbij ook dat behoorlijk bestuur in ontwikkelingslanden, die een steeds belangrijker voorwaarde is voor het verlenen van hulp, geen verklarende factor blijkt voor de uitwerking van ontwikkelingshulp op de economie van een ontvangend land. Even opmerkelijk is dat het overmaken van geld naar huis door inwoners die in het buitenland werken, niet het nadelige effect blijkt te hebben dat ontwikklingshulp wél heeft. Rajan schrijft dit vooral toe aan een andersoortige besteding van het ontvangen geld door de ontvangers.

Economisch onderzoek is, zeker waar het dit onderwerp aangaat, zelden waardenvrij. Maar de IMF-onderzoeken kunnen een voorname rol gaan spelen in de huidige discussie. Dat is ook de reden voor de timing van de publicatie. ,,Nu de wereld zich opmaakt voor een massale nieuwe hulpinspanning en hulp politiek in de mode is,'' waarschuwt Rajan, ,,is er de neiging om de mislukkingen uit het verleden te wijten aan een gebrek aan middelen of goede bedoelingen.'' Beter zou het volgens het IMF zijn om goed te kijken hoeveel geld, op welke manier en in welk tempo, ontwikkelingslanden kunnen absorberen zonder dat de hulp meer kwaad doet dan goed. ,,Het is beter om voorzichtig en correct te zijn, dan ambitieus en spectaculair fout.''

quote:

Op zaterdag 2 juli 2005 12:22 schreef Pool het volgende:

[..]

Je zou zeggen dat dit niet voor liefdadigheid geldt als de NOVIB-methode: ontwikkelingswerkers gaan ter plaatse mensen uitleggen hoe ze waterpompen plaatsen, etcetera. Ook kan ik me niet voorstellen dat het investeren van de hulp in scholen en infrastructuur uiteindelijk geen positief effectief zal hebben.

quote:

Op zaterdag 2 juli 2005 12:55 schreef Pool het volgende:

[..]

De door jouw genoemde artikelen gaan vooral over het pompen van extra geld in de economieën. Daarvan kan ik me nog voorstellen dat het verstorend werkt voor de plaatselijke economie. Ze zeggen echter niets over het investeren in scholing, infrastructuur en kennis op een niet-monetaire manier.