De Tokkies zijn 'in'. De Tokkies. Terwijl het debat over normen en waarden woedt, kijkt Nederland massaal naar deze aso-familie. Wat maakt hen zo onweerstaanbaar?
![]()
Moeder Hanna, een aan vetzucht lijdende vrouw in een eeuwige soepjurk, eet antidepressiepillen of het smarties zijn. Als ze hoort dat ze tijdens een confrontatie onlangs per ongeluk de door haar gehate buurvrouw heeft geraakt, zegt ze: ,,Ik wou dat ik haar blind had geslagen.''
De buurt in Amsterdam-Geuzenveld heeft, na een uit de hand gelopen buurtvete waarin met samoerai-zwaarden werd gezwaaid en een woning volledig afbrandde, anoniem geprotesteerd tegen het gedrag van de familie Ruijmgaart-Tokkie. Woningbouwvereniging Het Oosten probeert hen nu via de rechter uit huis te zetten. Hanna is ten einde raad: ,,Ik wil dood.''
Nederland huivert, maar geniet in stilte. Dat kan niet anders: vorige week keken er 1,2 miljoen mensen naar het tweede deel van de IKON-serie over deze volstrekt onaangepaste familie. Eerder trok een SBS-documentaire over dezelfde familie Tokkie gelijke kijkcijfers. Op feestjes zijn moeder Hanna, vader Gerrie, de tweeling Natalie en Natascha (22) en de zonen Wesley (20) en Wimpie (15) een geliefd gespreksonderwerp. Het feest is helemaal compleet nu Pieter Storms, maker van de SBS-serie, als een Robin Hood juridische hulp heeft aangeboden aan de familie.
,,De serie is een kapstok voor het normen en waardendebat dat momenteel wordt gevoerd'', zegt televisiewetenschapper Maarten Reesink van de Universiteit van Amsterdam. ,,De Tokkies wakkeren de discussie aan. Dat gebeurt niet als mensen naar rolmodellen kijken. Nee, het publiek, over het algemeen keurige meneren en mevrouwen, wil juist mensen en gedrag zien, die afwijken van het normale. Pas dan heb je iets om over te praten. Kun je op zoek naar grenzen.
,,Ook voor mensen aan de onderkant van de maatschappij is de serie interessant. Zij hebben andere normen en waarden en zien de Tokkies als helden. Ze weten zich bevestigd in het beeld dat de woningbouwvereniging en de hulpverlening tekortschieten.
,,De serie is vanuit het perspectief van de Tokkies gemaakt, zodat de kijkers enige sympathie voor hen krijgt: die Tokkies hebben het ook wel heel moeilijk.''
Volgens Frank Jansen, communicatiedocent aan de Universiteit van Utrecht, zijn de Tokkies vooral zo'n hit vanwege het hoge Jerry Springer-gehalte. ,,Het is een freakshow met een pathologisch dikke vrouw in de hoofdrol. Het is ook een tegenreactie op al die voorgeprogrammeerde real-lifeprogramma's als de Bachelor, waarin alles in scène is gezet. Nou, echter dan de Tokkies wordt het niet.''
Volgens Jansen zijn veel kijkers onbewust ook een beetje jaloers op de Tokkies. ,,Op dat ongeneerde, dat pa Tokkie gewoon lekker de hele dag in zijn blote bast rondloopt en in no time zes moorkoppen naar binnen werkt als hij daar zin in heeft.
,,Hoe harder Balkenende correctheid predikt, des te sterker de heimelijke verlangens worden. Niet dat ze het gaan nadoen, maar het succes van de Tokkies is een teken dat mensen kriegel worden van die moralistische praatjes.''
Carlo Haagman, universitair docent communicatiewetenschap van de Nijmeegse universiteit, is dat niet met Jansen eens. ,,Mensen zien in de Tokkies eerder hun eigen braafheid bevestigd: ik rijd ook wel eens door het rode licht, maar zó erg is het nog niet met me gesteld. Dat is voor velen een geruststellende gedachte.'' Programmamaker Menno Büch wijst al die verklaringen van de hand als volstrekte flauwekul. ,,Het succes van De Tokkies is doodeenvoudig te verklaren'', zegt de maker van onder meer het beruchte Seks voor de Büch. ,,Het is sensatiezucht, ouderwetse nieuwsgierigheid. Dat dit bestáát, en dat het zo dichtbij is. Dat is van alle tijden. Dat willen mensen zien. Geloof me: ik heb zelf jarenlang volgens dat principe televisie gemaakt. Zet een camera op een gevangenis en je scoort ook megakijkcijfers. Of nog beter: op woonwagenkamp De Vinkenslag. Top-tv! Dat zou ik nog wel willen maken. Net als de Tokkies: gegarandeerd een succes.''