Top bedrijfsleven pleit voor staatsinvesteringsbank: Echt noodzakelijk

quote:

Top bedrijfsleven pleit voor staatsinvesteringsbank: ‘Echt noodzakelijk’
Auteur: Lotte van Coevorden | 14-4-2025

Nederland zou een professionele overheidsbank moeten oprichten, een zogenoemde investerings- en innovatiebank, om grootschalige investeringen mogelijk te maken op het gebied van defensie, energie en technologie. Dat stellen zo’n vijftig prominenten uit het bedrijfsleven in een voorstel dat al zou circuleren bij verschillende ministeries. Het plan wordt onder meer ondertekend en gesteund door voormalig ASML-topman Peter Wennink.



Volgens Wennink is er op dit moment geen instrument in Nederland dat zich goed kan richten op de grote uitdagingen waar het land voor staat. Andere landen, zoals Duitsland, Denemarken en Frankrijk, hebben zo'n instrument wél. 'En er is absoluut behoefte aan. Als je kijkt naar de grote uitdagingen op het gebied van energie, technologie en defensie, dan is het echt noodzakelijk.'

Wennink ziet dat de politiek er zelf niet in slaagt dit goed te organiseren. 'En je kunt dit ook niet los zien van de grote geopolitieke ontwikkelingen. We zijn tot het besef gekomen dat sociaal-economische blokken, zoals Europa en Nederland, nu zelf dingen moeten regelen die we voorheen aan anderen overlieten. Daar zijn grote bedragen voor nodig, bijvoorbeeld voor defensie en energievoorziening.'

Volgens hem is er wel degelijk geld beschikbaar, maar ontbreekt het aan een geschikt instrument dat de internationale geld- en kapitaalmarkt kan opgaan om die fondsen op te halen. 'Er zijn al meerdere oproepen geweest van institutionele beleggers en pensioenfondsen die aangeven dat ze graag zouden investeren, als er maar een geschikt instrument was.'

‘Fondsen volstaan niet’
Hoewel er in Nederland al partijen zijn zoals Invest-NL, Invest International en allerlei groeifondsen, voldoen deze volgens Wennink niet. 'Dat zijn fondsen, die geen toegang hebben toegang tot de internationale kapitaalmarkt. En daar moet het geld vandaan komen. We praten hier niet over een paar miljoen, maar over 100 tot 200 miljard euro.' Daarvoor is een instrument nodig dat ook internationaal wordt erkend en dat kan samenwerken met bijvoorbeeld de Europese Investeringsbank.

'Je hebt subsidie-elementen én investeringselementen nodig om te kunnen innoveren. Het Nationaal Groeifonds is vooral een subsidie-instrument voor vroege fases met veel risico. Maar als een project succesvol blijkt, heb je investeringsgeld nodig. Daar is zo'n bank voor nodig.'

Kapitaalsinjectie
De Nederlandse staat heeft al verschillende deelnemingen, denk aan Schiphol of andere staatsdeelnemingen. 'Die worden ook op afstand gemanaged', zegt Wennink. Het idee is dus niet nieuw. 'Wel zou er een initiële kapitaalinjectie nodig zijn vanuit de overheid, van ongeveer 10 miljard euro.' Daarmee kan goedkoop worden geleend, buiten de normale begroting om. 'Dat is juist belangrijk, want daar zijn nu al zoveel discussies over. Je wilt zulke grote investeringen buiten die begrotingsdiscussie houden.'

Hoewel er al een Europese Investeringsbank is, is daarbij een netwerk nodig van nationale banken waarmee kan worden samengewerkt, vindt Wennink. 'De uitbreiding van het Nederlandse elektriciteitsnet is nu eenmaal een Nederlands probleem. En er is voldoende geld beschikbaar in Nederland om dit soort projecten op een verantwoorde manier te financieren.'

Wennink pleit voor een aanpak waarbij landen die willen, gewoon aan de slag gaan. 'Een soort coalition of the willing. We moeten af van het dogma dat alle 27 EU-landen het overal over eens moeten zijn voordat je iets doet. Gegeven de geopolitieke realiteit moeten we dit gewoon doen.'

Politieke gevolgen
Het voorstel zou inmiddels op meerdere ministeriebureaus zijn beland. Op officiële reacties wordt nog gewacht, maar volgens Wennink zijn de eerste geluiden positief. 'Dat dit voorstel nu al op tafel ligt, zegt iets. We hopen dat het politiek gevolg krijgt, en dat vooral de minister van Financiën het belang ervan inziet en dit initiatief kan starten.'

En die initiële investering is volgens Wennink te overzien. 'We hebben een historisch lage staatsschuld. Met een langjarige staatslening kun je dat financieren, en het geld stoppen in de bank die vervolgens op eigen kracht de internationale kapitaalmarkt opgaat. Voor pensioenfondsen en institutionele beleggers is dit een aantrekkelijke oplossing.'

BBB-Kamerlid Henk Vermeer ziet het voorstel als steun voor het beleid van zijn partij. 'Grote investeringen zijn nodig en passen bij ons.'