Onthutsende kijk op toeslagenaffaire: ’Ze hadden betaalde seks’
Dilan Yurdakul speelt Meral Özturk, die door opsporingsambtenaren achterna wordt gezeten.
Het was een van de grootste overheidsschandalen van de afgelopen 20 jaar. De toeslagenaffaire dupeerde duizenden gezinnen en is nog altijd niet volledig opgelost. Regisseur Stijn Bouma maakte eerder al de onthullende documentaire Alleen tegen de Staat, waarin vijf getroffen vrouwen voor het eerst zo uitgebreid hun verhaal deden. Nu komt diezelfde Bouma met de speelfilm De jacht op Meral Ö. Meral, gespeeld door Dilan Yurdakul, is een fictief personage, samengesteld uit verhalen die uit het leven zijn gegrepen van slachtoffers van de affaire.
Yurdakul werd bekend door haar rol als Aysen Baydar in Goede tijden, slechte tijden, maar de laatste jaren maakte ze vooral naam in producties met wat uitdagender thema’s.
In hartje Amsterdam stond ze ons te woord over dit gevoelige onderwerp, waar zij nu even het uithangbord van is. „Ik hoorde dat Stijn deze film aan het voorbereiden was en daarbij aan mij dacht”, begint Yurdakul. „Toen hij me uitnodigde en liet blijken hoe goed hij in de materie zat, was ik gelijk geïnteresseerd. Ik heb die docu ook gezien en was erg begaan met die vrouwen. Meral is een goed geschreven Turks personage van vlees en bloed, dat goed bij me past.”
Actrice Dilan Yurdakul vraagt voor meer aandacht voor de slachtoffers van de toeslagenaffaire.
Yurdakul dook nog wat dieper in het onderwerp en sprak met een aantal gedupeerden. „Wat mij meteen opviel is dat het nog altijd bij heel veel mensen niet is opgelost. Dat vind ik nog wel het meest absurde van de situatie. Je weet af en toe niet wat je hoort. Alles wat je ziet in de film, is echt gebeurd. Er zijn gewoon vrouwen geweest die seks hadden voor geld om hun kinderen te kunnen blijven onderhouden. En ook gezinnen die het land uit zijn gevlucht, veel meer nog dan we denken.”
Huiszoeking
Een van de meest confronterende scènes in de film is het moment dat er bij Meral een huiszoeking is omdat er vanuit de Belastingdienst wordt vermoed dat ze er nog bijverdiensten op nahoudt. Dat haar karakter die mensen vrijwillig binnenlaat, is iets wat er bij Yurdakul maar moeilijk inging: „Dat doe je toch niet zomaar? Vreemde mensen door al je spullen laten gaan. Ik heb dat daarom ook nog uitgebreid besproken met een paar van die vrouwen, waardoor ik het begon te begrijpen. Je bent dan schijnbaar zo in shock en overvallen door dat soort figuren met ogenschijnlijk veel macht, dat je er gewoon in meegaat. Het is pas later dat je denkt: waarom deed ik dat eigenlijk? Dat was voor die vrouwen echt vernederend.”
Opsporingsambtenaren staan plotseling bij Meral voor de deur.
De film kiest ervoor de focus bijna volledig op Yurdakuls karakter te richten. Toch zitten er ook een paar scènes in bij de Belastingdienst, die bijna als een louter kwaadaardige organisatie wordt neergezet. Medewerker Ron, gespeeld door Gijs Naber, lijkt af en toe in tweestrijd te zijn met zichzelf. Maar leidinggevende Derk, met schmierend genoegen gespeeld door Raymond Thiry, lijkt hierbij de personificatie van het kwaad te zijn. De Belastingdienstmedewerker zonder enig mededogen. „Van de verhalen die ik hoorde zaten daar toen echt types bij die bijna onmenselijk handelen”, vervolgt Yurdakul. „Het menselijke aspect ontbrak volledig. De meeste slachtoffers zijn ook lukraak door een algoritme aangewezen, waarbij er vooral werd gekeken naar mensen met een migratieachtergrond. Het lijkt dan ook misschien wat overdreven aangezet hier, maar het ging dus echt zo. Er waren gewoon mensen daar die puur bezig waren met het opsporen en achtervolgen van mogelijke fraudeurs. Waarvan soms ieder bewijs ontbrak.”
Meral Özturk loopt telkens tegen een bureaucratische muur aan.
Yurdakul hoopt met deze film de verhalen achter de hele affaire meer naar de voorgrond te halen. „Dat is ook wat ik hoorde van betrokkenen. Die zijn vooral blij dat het op deze manier nog wat meer aandacht krijgt. Want zoals gezegd: het is nog altijd niet opgelost. Ik sprak mensen die wiet nodig hebben om in slaap te vallen. Het psychische leed zal misschien wel nooit helemaal weggaan, en dat is heftig.”
Beloofde land
Naast De jacht op Meral Ö. komt later deze maand ook nog de BnnVara-serie De toeslagenaffaire uit. Het thema wordt hiermee dus weer flink op de kaart gezet. „We moeten dit soort verhalen ook blijven vertellen”, besluit Yurdakul. „Ik moest tijdens deze productie ook vaak aan mijn opa denken. Hij was geboren in Turkije en zag in Nederland meer het beloofde land dan de meeste Nederlanders. Toen de affaire voor het eerst op televisie kwam, kon hij het niet geloven. ’Dit gebeurt niet in Nederland’, zei hij nog. Inmiddels weten we wel beter.”
https://www.telegraaf.nl/(...)hadden-betaalde-seksHet is dus nog erger dan wij dachten