Halsema pleit voor niet langer strafbaar stellen verkoop cocaïne

De strijd tegen drugs is ‘pervers en contraproductief’, stelt burgemeester Femke Halsema van Amsterdam. Ze stelt voor drugsmarkten te reguleren, om het verdienmodel van ‘gewetenloze criminelen’ onderuit te halen.

De verkoop van cocaïne en andere drugs moet niet langer strafbaar zijn, vindt burgemeester Halsema van Amsterdam.
Ze wil met regulering van drugsmarkten het verdienmodel van criminelen omverduwen.
Halsema houdt daarover vrijdag een internationale conferentie in Amsterdam.
De Amsterdamse burgemeester Femke Halsema vindt dat verkoop en gebruik van cocaïne en andere drugs niet langer strafbaar moet zijn. Volgens haar is de al decennia durende internationale strijd tegen drugscriminaliteit — ook wel bekend als the war on drugs — ‘pervers en contraproductief’.

Het is tijd om het drugsbeleid over een andere boeg te gooien door het criminele verdienmodel met ‘regulering en beheersing’ omver te werpen, zegt Halsema in een interview met het FD. Het was volgens haar een fatale keuze om drugshandel te criminaliseren. ‘We hebben de markt in zijn geheel overgedragen aan gewetenloze criminelen. Zij verdienen er miljarden mee. Ondertussen ontwricht the war on drugs hele landen, vallen er gruwelijk veel slachtoffers en versterken we het criminele verdienmodel.’

Enkele weken geleden waarschuwde de burgemeester in een opinieartikel in de Britse krant The Guardian dat Nederland dreigt af te glijden naar ‘een narcostaat’. Of het nu gaat om straatcriminaliteit, liquidaties of witwaspraktijken, burgemeester Halsema ziet dagelijks hoe haar stad verder geïnfecteerd raakt door drugshandel.

Repressie werkt niet, stelt ze vast. Het moet anders. Op initiatief van Halsema vindt vrijdag in Amsterdam de internationale conferentie ‘Dealing with drugs’ plaats. Daar staat niet de vraag of, maar hoe drugsmarkten gereguleerd kunnen worden centraal, zegt de Amsterdamse burgemeester.

Alcohol en nicotine
Halsema weet dat haar standpunt controversieel is. Op de burgemeesters van de havensteden Rotterdam en Antwerpen — beide belangrijke knooppunten van drugshandel — hoeft Halsema bijvoorbeeld niet te rekenen. Collega’s Ahmed Aboutaleb en Bart de Wever spraken zich ruim een jaar geleden in de Volkskrant nog ferm uit tegen legalisering.

‘Aan de legale drugs alcohol en nicotine gaan nu al honderdduizenden gezinnen kapot’, zei De Wever. ‘Ik vind het totaal immoreel om dan aan dat lijstje nog zwaardere producten toe te voegen. Halsema haalt haar schouders op. ‘Dit is een proces van de lange adem. Maar ieder stapje dat ik kan helpen zetten, is er één.’

Terug naar Amsterdam, waar in de stad drugsmenukaarten circuleren. We leggen er tijdens het interview één voor aan Halsema, uitgevoerd in vrolijke kleuren en voorzien van een bijsluiter met uitleg over de werking van de middelen. Er staan vier soorten cocaïne op, vijf aan amfetamine verwante poeders, vier soorten xtc-pillen, een reeks hallucinerende middelen waaronder lsd, en zelfs een lijst met medicijnen, waaronder ‘uppers’ en ‘downers’ als ritalin en xanax. Rechtsboven in de hoek staat dat dealer Dennis uitsluitend thuis of op hotelkamers aflevert. Betalen kan in cash of bitcoin: ‘no tikkies’. Alsof je een pizza bestelt.

Misdrijf zonder slachtoffers
Halsema heeft daar geen ‘moreel oordeel’ over, zegt ze. ‘Laten we vaststellen dat honderden jaren van ontmoedigen en repressie verdomd weinig hebben uitgehaald. Mensen hebben blijkbaar behoefte aan genotsmiddelen. Daar is een markt voor.’

Volgens Halsema helpen emotionele en morele oordelen over drugsgebruik niet in de discussie. ‘Het gebruik van drugs is breed ingeburgerd, kijk maar naar die menukaart. De markt is enorm. Maar juist als er risico’s zijn voor de volksgezondheid, dan moet je de markt niet overlaten aan criminelen.’ Ze bepleit ‘een pragmatische benadering’.

Criminologen duiden gebruik als ‘misdrijf zonder slachtoffer’, zegt Halsema. Gebruik hoort daarom volgens Halsema niet thuis in het strafrecht, maar is een kwestie van volksgezondheid. Daarbij tekent ze aan dat er zeker gezondheidsrisico’s zijn. ‘Misbruik van drugs kan leiden tot ernstige gevolgen. Maar vaak worden de risico’s overdreven. Cocaïne is bijvoorbeeld minder slecht voor je dan alcohol. Mensen kiezen er zelf voor.’

En dan is de vraag, zegt Halsema, als we aanvaarden dat er een markt is voor genotsmiddelen, hoe regel je dat dan zo beschaafd mogelijk? ‘Hoe voorkom je illegale dumpingen van drugsafval, illegale teelt en dwangarbeid in drugslabs? Hoe zorg je dat criminelen niet langer kwetsbare jongeren ronselen om drugs uit havencontainers te halen? Hoe maak je een einde aan de liquidaties?’

Halsema wijst op de recordvangsten van afgelopen jaar. ‘Het is echt heel treurig. Ongeveer 80% van onze politiecapaciteit gaat op aan drugsgerelateerde criminaliteit. In Nederland en België zijn de straatprijzen voor coke al jaren precies hetzelfde. Dus je kunt alleen maar vaststellen dat de ongelooflijke hoeveelheid inspanningen geen effect hebben op de markt. Nou, dan moet je jezelf toch wel eens achter de oren krabben.’

Dekmantels voor witwassen
Wetenschappers maakten op basis van de inbeslaggenomen partijen coke en xtc ramingen van de opbrengsten uit drugshandel: jaarlijks zo’n ¤3 mrd. Dat geld moet worden witgewassen. Het kan niet anders of criminelen werken samen met vastgoedadviseurs, notarissen en advocaten, zegt Halsema. Voeg daaraan toe dat Amsterdam internationaal bekendstaat als ‘belastingparadijs’ en je snapt waarom de hoofdstad zo aantrekkelijk is voor criminelen, zegt ze. ‘Ik pleit er al heel lang voor dat we onze fiscale regelgeving aanscherpen.’

De enorme bedragen leiden zodoende tot verwevenheid tussen de onderwereld en bovenwereld. Halsema wijst op ‘de monocultuur’ in de binnenstad van Amsterdam: er zijn inmiddels zo veel toeristische winkeltjes, dat de vraag zich opdringt waarvan die kunnen bestaan. ‘Maar het is heel lastig om te bewijzen dat dit dekmantels voor witwassen zijn.’

Repressie werkt niet, vat Halsema haar pleidooi samen, je kunt beter het verdienmodel van criminelen omverwerpen. ‘Kijk naar the war on drugs in Midden- en Zuid-Amerika. De strijd heeft landen compleet ontwricht. Gruwelijk, met talloze doden. Ik maak deel uit van een groeiende groep wetenschappers en bestuurders die zegt dat de internationale strijd tegen drugs zulke perverse effecten heeft dat wij dáár inmiddels meer last van hebben dan van de drugs zelf.’

Recordvangsten hebben geen invloed op de straatprijs
In havensteden zoals Rotterdam, Antwerpen en Vlissingen onderschept de douane jaar op jaar record brekende hoeveelheden cocaïne. In Rotterdam ging het in 2023 om 59.116 kilo. Een jaar eerder was dat nog 51.447 kilo coke. Records sneuvelen bij bosjes: tien jaar geleden was 2013 óók een recordjaar met toen nog bijna 10.000 kilo. Antwerpen spande in 2023 de kroon met een totale vangst van 116.000 kilo; ook dat was een plaatselijk record. In totaal onderschepte de Nederlandse douane in Rotterdam en Vlissingen 140 zendingen, vrijwel evenveel als een jaar eerder. Dat het totaal aantal kilo’s toch toeneemt, heeft te maken met de groeiende omvang van de ladingen. Vorig jaar nam de douane de voorlopig grootste partij coke ooit in beslag. Het ging het om een partij van achtduizend kilo uit Ecuador. Volgens burgemeester Femke Halsema is naar schatting maximaal 10% van alle via Nederland verscheepte cocaïne bestemd voor de lokale markt. Opvallend is dat de recordvangsten geen gevolgen hebben voor de straatprijs. Er lijkt eerder sprake van een ingecalculeerd verlies: in Nederland betalen gebruikers al jaren ¤50 voor een gram coke. Ondertussen worstelt ook de strafrechtketen met de drugshandel. De gemeente Amsterdam schat de jaarlijkse kosten voor de landelijke bestrijding van ondermijning en drugscriminaliteit op ‘minimaal ¤3,2 mrd’. Daarbij steeg het aantal strafrechtelijke onderzoeken naar criminele samenwerkingsverbanden van 341 in 2015 tot 786 in 2022. In 2022 werden 490 personen veroordeeld tot een vrijheidsstraf vanwege drugsmisdaad. Volgens burgemeester Halsema ‘een ongekend hoog aantal’.

https://fd.nl/samenleving(...)ainemarkt?gift=bSJew

Meer dan eens. Ineffectief, onnodige overheisbemoeienis en vruchtbare bodem voor criminaliteit. Weg daarmee.