Oekraens 'strijdlied van de oorlog' maakt grote kans op winst Songfestival Het is een schrale troost in een verschrikkelijke oorlog: Oekrane heeft volgens de grote wedkantoren de grootste kans om het Eurovisie Songfestival te winnen. De groep Kalush zal in mei voor het land uitkomen met het opvallende nummer Stefania, een mix tussen folklore en hiphop. De bookies schatten de winkans op 35 procent, op ruime afstand van de nummer twee.
Het lied is de afgelopen weken uitgegroeid tot een hymne van het Oekraense verzet tegen de Russische invasie, vertelt frontman Oleh Psiuk in gesprek met de NOS. "Overal waar je komt in Oekrane is dit nummer te horen." Behalve in Oekrane staat Stefania ook hoog in de hitlijsten van onder meer Polen, Litouwen en Moldavi.
Op TikTok is het nummer een hit. Het wordt als soundtrack gemonteerd onder oorlogsbeelden, bij video's van explosies en gevechtshandelingen, maar ook bij beelden van slachtoffers en vluchtelingen. "Iedereen voelt zich verbonden met het lied", aldus Psiuk.
De muzikanten vertellen welke video's er met hun nummer gemaakt worden:
Oekraens songfestivalnummer groeit onbedoeld uit tot strijdlied
Ook de bandleden zelf zijn betrokken bij het verzet, vertelt multi-instrumentalist Ihor Didenchuk, die het karakteristieke fluitgeluid in het nummer verzorgt. "Ikzelf weef camouflagenetten en maak molotovcocktails." Ook helpt de band met het inzamelen van voedsel en verzorgen van onderdak voor vluchtelingen.
Een van de groepsleden, MC Kilimmen (Oekraens voor 'tapijt', vanwege zijn outfit), heeft zich zelfs aangesloten bij de Oekraense strijdkrachten. Op dit moment helpt hij mee met de verdediging van Kiev. "Ik vecht mee aan meerdere frontlinies: de strijd op de grond enerzijds, en de culturele frontlinie anderzijds. Met onze muziek houden we het land sterk."
Oud slaapliedje
De songtekst is apolitiek, maar kan als metafoor voor de oorlog worden gelezen. Oleh Psiuk schreef het lied als ode aan zijn sterke moeder, aan wie wordt gevraagd een slaapliedje te zingen zodat alles weer goed komt. De 'moeder' in het lied kan genterpreteerd worden als 'Moeder Oekrane', aan wie wordt gesmeekt om een einde aan de oorlog.
Stefania mama, mama Stefania
Het veld bloeit en het wordt grijs
Zing een slaapliedje voor me, mama
Ik wil je moedertaal horen
"De tekst raakt iedere Oekraner diep, omdat ons van jongs af aan wordt geleerd diep respect te hebben voor je ouders", zegt Didenchuk. Bovendien roept het lied nostalgische gevoelens op. "De 'bridge' in het nummer is namelijk een oud Oekraens slaapliedje." Maar door de rap-coupletten en stevige beat is Stefania allesbehalve kinderachtig of slaapverwekkend.
De parallellen met de inzending van vorig jaar zijn groot. Toen eindigde de formatie Go_A als vijfde (en bij de publieksstemmen tweede) met het nummer Shum, eveneens een folkloristisch liedje met eigentijdse elementen. De gelijkenissen zijn geen toeval: Didenchuk is ook n van de bandleden van Go_A. In beide bands is hij degene die de traditionele Oekraense instrumenten bespeelt.
Bekijk het optreden tijdens de Songfestival in Rotterdam hier terug, met Didenchuk op de fluit:
Go_A - Shum tijdens de finale van het Eurovisie Songfestival in Rottterdam in 2021
Shum was de eerste Oekraense inzending waarbij volledig in het Oekraens werd gezongen. Ook de inzending van dit jaar is volledig in het Oekraens. Dat is geen politieke boodschap, volgens de hiphopformatie, maar 'gewoon' het gebruik van de taal waarin de Oekraners zich het liefst willen uiten.
Dodenlijst
Het is aannemelijk dat de oorlog in mei nog niet voorbij is, maar Kalush zegt hoe dan ook te zullen afreizen naar de Songfestivalfinales in Turijn. Ze zullen wel minder goed voorbereid zijn, doordat de leden niet samen kunnen oefenen. Vooralsnog zitten hun hoofden vooral bij de oorlog: "Iedere ochtend word ik wakker met de angst dat mijn vrouw niet meer leeft", zegt rapper Psiuk.
De groepsleden wonen in relatief veilige delen van Oekrane. "Wij zijn gewoon thuis, we hoeven niets te vrezen", aldus Didenchuk. Hij is evenmin bang dat de band als uithangbord van de Oekraense cultuur een doelwit van de Russen zal zijn.
Hoe anders is dat voor zangeres Jamala, die in 2016 het Songfestival won met een historisch lied over de deportatie van Krim-Tataren door het Sovjetbewind in de Tweede Wereldoorlog. Haar inzending leidde destijds tot woede van Moskou. Daarom vreest Jamala nu dat ze op Russische dodenlijsten staat, vertelde ze aan het Isralische Kann News. De zangeres is daarom naar Turkije gevlucht.
Op het Eurovisie Songfestival zal Rusland in ieder geval geen bedreiging vormen. Het land is door de organisator uitgesloten van deelname vanwege de inval in Oekrane, tot tevredenheid van Kalush.
Meer 'strijdliederen' in de Oekraense hitlijsten
In de Spotify- en
Apple-lijsten met meest gedraaide nummers in Oekrane van dit moment staan meerdere opvallende nummers die met de oorlog samenhangen. In de top 10 van beide charts staat de Poolse rapper Cypis met Putin, waarin tientallen keren 'Fuck Putin' wordt gerapt, begeleid door meer verwensingen. Bij
Apple Music staat de Russische rapper Morgenshtern op 1, met een nummer waarin wordt opgeroepen tot vrede en citaten van Oekraense vluchtelingen voorbijkomen.
Ook het nummer Another Love uit 2013 van de Britse zanger Tom Odell is opnieuw een hit. Oekraense vluchtelingen gebruiken de ballad onder TikTok-video's, als muzikale begeleiding bij beelden van hun 'oude' leven waarnaar ze terugverlangen. Onlangs zong Odell het nummer in Roemeni op het station van Boekarest, waar Oekraense vluchtelingen aankwamen.