Brech is schuldig, denkt iedereen, maar de rechter heeft meer nodig
Ga er maar aan staan. Een oordeel vellen in de zaak-Nicky Verstappen. Met dna-bewijs dat sterk is, maar niet het hele verhaal vertelt. Een verdachte die ontkent - én onduidelijkheid over de doodsoorzaak. Dus werd er in de gangen rond de Maastrichtse rechtszaal afgelopen week meer dan eens verzucht: ‘Ik zou niet graag met die man ruilen’. Je zou maar de rechter zijn die Brech vrijspreekt. En toch is dat meer dan een theoretische optie.
quote:
,,Bij twijfel niet inhalen”, is het devies voor oud-rechter Frank Wieland (bekend van de Holleeder-zaak). ,,Dan begin je niet aan een veroordeling.” Advocaat Gerard Spong omschrijft het chiquer: ‘in dubio pro reo’, citeert hij het adagium dat een verdachte het voordeel van de twijfel moet krijgen
.
Als de drie rechters te veel dubben over de schuld van een verdachte, dan moet hij vrijuit gaan, domweg omdat je het risico niet mag lopen dat onschuldigen lang in de cel verdwijnen. Spong: ,,Dus dat zullen we advocaat Roethof in de zaak-Nicky Verstappen nog wel vaak horen zeggen.”
Dat zal de komende week blijken, als de inhoudelijke behandeling verdergaat en het Openbaar Ministerie (OM) in Maastricht de vermoedelijk forse strafeis formuleert tegen Jos Brech (58). De Limburger wordt verdacht van ontvoering, misbruik en het doden van de jongen in augustus 1998.
Nicky Verstappen verdween op elfjarige leeftijd van een zomerkamp op de Brunssummerheide, een dag later werd hij dood gevonden. Voor veel mensen lijkt Brechs schuld al vast te staan; de rechters zullen het moeilijker hebben met een oordeel. Behalve het dna ontbreekt het grotendeels aan bewijs, het seksueel misbruik is niet onomstotelijk vastgesteld.
Hoe gaat dat straks in de raadkamer, waar de drie rechters achter gesloten deuren vergaderen over het vonnis? Kan Brech wegkomen met zijn curieuze verhaal over zijn vondst van Nicky? Afgelopen week verraste hij iedereen met het verhaal dat hij de jongen in 1998 wel heeft gezien, maar pas nadat hij overleden was. Brech had Nicky per toeval aangetroffen in het sparrenbosje tijdens een plaspauze, zei hij in een videoverklaring. Toen bleek dat Nicky dood was, had Brech hem ‘netter neergelegd’ en ‘gefatsoeneerd’ om vervolgens ‘in paniek’ te vertrekken.
Complete plaatje
Op verdere detailvragen bleef de verdachte echter stil. En zo ziet het er toch slecht uit voor Brech, denkt oud-rechter Wieland. Hij kent het dossier niet van A tot Z, maar het feit dat de verdachte zo laat met een verklaring kwam die ‘precies past’ in het dossier, is alvast een veeg teken.
,,En als een van de rechters tijdens de ondervraging dan zegt ‘dit schreeuwt om een verklaring’, zoals vorige week gebeurde, dan is dat niet mis te verstaan. De verdachte gaf geen antwoord op de vraag hoe het kon dat twintig van zijn dna-sporen op en in de onderbroek gevonden zijn. Die komen er niet als je een arm recht legt en hier en daar blaadjes weghaalt”, zegt Wieland. ,,Maar de druk is groot hoor. Vergis je niet. De familie is er kapot van, de verdachte zit al twee jaar vast. Dan slaap je wel even wat minder, ja.”
In de raadkamer moet de rechtbank na de strafeis bepalen of er genoeg ‘wettig en overtuigend bewijs’ is om de verdachte te veroordelen. Wieland: ,,Ik ging altijd eerst gewoon een paar keer rond: wat vinden we van deze zaak? Soms speel je dan advocaat van de duivel tegenover een collega, je pelt het af. Langzaam maar zeker ontstaat dan het beeld en zo kom je tot een beslissing.”
En dat is lang niet altijd zwart-wit. Het laat en leugenachtig verklaren speelt mogelijk een rol bij het oordeel, zwijgen op cruciale punten kan zeker meewegen, maar uiteindelijk gaat het om het complete plaatje. Het hele verhaal, alle zogenoemde feiten en omstandigheden. Wieland: ,,Ik herinner me een zaak, een simpel inbraakje op een industrieterrein. Maar toch: de verdachte werd gevonden met een rugzak met inbrekerstuig in de buurt, op een plattegrond van dat industrieterrein zaten z’n vingerafdrukken. En hij bleef zwijgen! Ja, dan houdt het voor mij op, die kreeg dus de volle mep.”
Leugens
Maar ook ongeloofwaardige verhalen kùnnen kloppen - en daar zal de rechtbank altijd rekening mee houden, hoe onwaarschijnlijk ook. Neem de zaak rond Spongs nichtje Vivica. Zij werd in 2012 dood onderaan de trap gevonden in haar woning. De verdachte was haar toenmalige partner, er lag een bult bewijs tegen hem. Hij had leugenachtig verklaard, poetste sporen weg, er waren zoekopdrachten gevonden als ‘how to kill without a trace’.
Maar experts konden een val van de trap niet uitsluiten, een motief ontbrak eveneens. Dus werd Vivica’s partner vrijgesproken, ook in hoger beroep. Bij serieuze twijfel past slechts vrijspraak. Spong: ,,Mijn broer, haar vader, is er nog altijd door ontdaan. Dus ook dat komt voor, ondanks leugens.”
Al ziet Spong ook risico’s voor Brech: ,,Allereerst is er die riskante proceshouding. Lang zwijgen, en dan uiteindelijk met een verklaring komen. En de rechter heeft al gewaarschuwd dat dit tegen hem gebruikt kan gaan worden, omdat ze zei dat het ‘schreeuwde om een verklaring’. Kijk: dat er twijfels zijn over de doodsoorzaak is op zichzelf lastig, maar niet onoverkomelijk om tot een veroordeling te komen. Er zijn mensen veroordeeld voor moord terwijl er nooit een lijk gevonden is. Dan moet de motivering alleen uitvoeriger opgeschreven worden. Het dna-bewijs in deze zaak is klemmend. Al zal Roethof erop wijzen dat er in 1998 heel anders omgesprongen werd met bemonstering en dna-bewijs en dat slordigheid op de loer lag.”
Dilemma
Oud-rechter Wieland: ,,Maar als er geen uitleg komt over dna aan en in de onderbroek, als er vraagtekens zijn bij iemands verklaring, dan ligt een veroordeling in de rede. Deze verdachte riep geen hulp terwijl hij een dood jongetje vond? Hij zegt dat hij iets zag liggen van zo’n grote afstand? Dan kan de rechter zeggen: we vinden deze hele constructie zo ongeloofwaardig dat we ervan uitgaan dat er sprake is van doodslag. Het geeft deze rechtbank wel ruimte dat dit de eerste aanleg is, er volgt waarschijnlijk een hoger beroep, het Hof kan het dan definitief beslissen.”
Het dilemma blijft groot, zegt Wieland. ,,Als er twijfel is, dan veroordeel je niet. Helder. We hebben bij de Schiedammer parkmoord gezien dat je de mist in kan gaan. Al kun je ook weer niet bij iedere raadkamerzitting zeggen: denk aan Schiedam, daar zaten ze ook fout!” Spong: ,,Dit is zeker geen makkie hoor, al met al blijft dit een moeilijke zaak, vooral omdat hoe dan ook de geest van Schiedam rondwaart.”
OM presenteert strafeis in moordzaak Nicky Verstappen
In het proces rond Nicky Verstappen komt het Openbaar Ministerie vandaag met de strafeis tegen hoofdverdachte Jos Brech. Het OM zegt de hele dag nodig te hebben voor het betoog. Verslaggever Niels Klaassen volgt de zaak op de voet.
https://www.ad.nl/binnenl(...)meer-nodig~a416ac37/Vrijspraak dus