Het grote SARS-CoV-2 topic #859 Goochelen met cijfers

De manier waarop Duitsland met de pandemie omgaat, levert internationaal bewondering op. “De Duitse uitzondering?”, kopte The New York Times, terwijl CNN schreef: “Wat Angela Merkel Trump kan leren”. Ook in Nederland is de vraag waarom het buurland, waar de pandemie slechts een dag eerder uitbrak, in vergelijking een relatief laag dodental heeft. In Nederland zijn nu 6273 mensen overleden, in Duitsland, dat vijf keer zo veel inwoners heeft, vielen 9386 doden.

Op medisch vlak doen de Duitsers het beter. De Duitse ic’s lagen nooit vol. Toen het in Nederland druk werd op de ic’s, had Duitsland nog ic-bedden vrij, zodat patiënten uit Nederland, Italië en Frankrijk daar behandeld konden worden. Daarbij lijkt ook het testbeleid beter geregeld. Het lukt Duitsland om steeds verder op te schalen naar ondertussen 1,1 miljoen tests per week, terwijl het Nederlandse testbeleid hapert.

Duitsland krijgt al vroeg de kans zijn coronamantra, ‘testen, testen, testen’, uit te proberen. Op 27 januari krijgt het land te maken met een kleine uitbraak. In de zuidelijke deelstaat Beieren raakt een aantal werknemers van een auto-onderdelenfabrikant besmet met het virus, nadat een collega uit China het bedrijf heeft bezocht. De lokale gezondheidsautoriteiten haasten zich niet alleen de werknemers, maar ook alle contacten te testen. Zo krijgen zij de mini-uitbraak snel onder controle. Maar door die eerste uitbraak gaan de alarmbellen in de zorginstellingen ook al vroeg af.

Een maand later worden zowel Nederland als Duitsland echt geraakt, als reizigers massaal terugkeren uit het zwaar getroffen Italië. In beide landen krijgt het virus de kans zich te verspreiden tijdens carnaval. Terwijl Nederland twijfelt over de juiste strategie en flirt met groepsimmuniteit, kiest Duitsland direct voor indamming en gaat grootschalig testen.

Begin maart zet het Duitse ministerie van volksgezondheid al honderden vacatures online voor contactonderzoekers. In de bijna vierhonderd Gesundheitsämter, de Duitse GGD, gaan vooral studenten geneeskunde aan de slag, die samen dagelijks duizenden positief geteste personen bellen om te achterhalen met wie zij in contact zijn geweest. Die contacten worden ook door de onderzoekers benaderd met het verzoek zich te testen en in quarantaine te gaan.

In Nederland wordt geen poging ondernomen om op die manier de infectieketens te doorbreken. Brabant dreigt overspoeld te worden met besmettingen en het schaarse testmateriaal dat beschikbaar is, wordt gebruikt om patiënten te testen die doodziek in ziekenhuizen aankomen.

Gebrek aan voorbereiding

Toch gaat in Groningen één arts regelrecht tegen het Nederlandse testbeleid in. De van oorsprong Duitse Alex Friedrich, het hoofd van de afdeling medische microbiologie en infectiepreventie van het Groningse ziekenhuis UMCG, wil voorkomen dat het virus ook in het noorden snel om zich heen grijpt. Hij ziet dan dat de zorg een netwerk is, waarin het virus zich snel kan verspreiden naar kwetsbare mensen. Daarom besluit hij dat zorgmedewerkers zich bij milde klachten meteen kunnen laten testen. “Als je niet mag testen, dan maak je je eigenlijk blind in de bestrijding en dat was het moment dat ik zei: daar kan ik niet achter staan.”

Op zijn beslissing komt kritiek van Hugo de Jonge, die twee dagen ervoor de coronaportefeuille van de afgetreden minister Bruins heeft overgenomen. De Jonge vindt dat er zuinig omgegaan moet worden met testen, omdat er een testschaarste in Nederland zou zijn.

Hij moet de kritiek intrekken als blijkt dat het Groningse UMCG genoeg tests tot zijn beschikking heeft. In tegenstelling tot veel andere Nederlandse zorginstellingen werkt het academische ziekenhuis niet met één, maar met verschillende leveranciers. “Misschien is dit inderdaad iets wat ik in Duitsland heb geleerd, ik heb het ook altijd zo gedaan in Münster”, vertelt Friedrich, die eerder als hoofd infectieziektebestrijding werkte in het academische ziekenhuis in die stad in Noordrijn-Westfalen. “Je moet met verschillende partijen in zee gaan, dan kom je altijd verder.”

De Nederlandse testschaarste is vooral een gebrek aan voorbereiding. In Duitsland gebeurde die voorbereiding wel. Het land nam de ebola-uitbraak in West-Afrika in 2014 heel serieus en besloot het zorgsysteem gereed te maken voor een volgende uitbraak van een infectieziekte, bijvoorbeeld door infectiecentra op te bouwen en de testcapaciteiten te vergroten. “Ze merkten destijds: als er honderden patiënten waren gekomen, dan hadden ze onvoldoende capaciteit gehad”, vertelt Friedrich aan de telefoon.

Nederland heeft de capaciteiten de afgelopen decennia afgebouwd. “In Nederland hebben wij een heel efficient zorgsysteem opgebouwd, waar wij in normale tijden goed mee kunnen werken”, legt Friedrich uit. “In Duitsland zijn honderden miljoenen gestoken in infectiecentra en met eigen bedden en personeel. Precies het tegenovergestelde gebeurt in Nederland.”

In Duitsland hebben ook de kleinere ziekenhuizen een infectieziektencentrum en een substantieel aantal ic-bedden. Over die maximale zorg is in Duitsland vaak discussie geweest, omdat het Duitsland veel geld kost. Aan het begin van de pandemie had het land maar liefst 28.000 intensivecarebedden en met 34 bedden per 100.000 inwoners is het de koploper van Europa. In Nederland waren dat er 7 per 100.000 inwoners. Waar het Duitse record eerder vooral duur leek, blijkt de kostenpost in crisistijd juist heel waardevol.

Een VW-medewerker wordt in de fabriek in Wolfsburg getest op het coronavirus.Beeld Peter Steffen/dpa
Regionale en Europese samenwerking

Ook uniek in Duitsland is dat de zorg niet landelijk geregeld is, zoals in Nederland. Infectieziektebestrijding is wettelijk de verantwoordelijkheid van de Duitse deelstaten. Daar heeft bondskanselier Merkel het moeilijk mee gehad, met name toen verschillende deelstaten vroeger uit de lockdown wilden komen dan de bondskanselier voor ogen had. Maar het is ook een kracht: omdat de situatie regionaal verschilt, helpt het om lokaal de beslissingen te nemen.

“Het eerste wat ze in Italië deden toen het uit de hand liep, was een wet maken om de regio’s meer macht te geven. Zo konden ze op locatie preciezere en betere beslissingen nemen”, vertelt Friedrich. “Zowel Italië als Duitsland is vanaf het begin ervan overtuigd dat je nationaal wind moet maken, maar regionaal de zeilen moet hijsen.”

Terwijl het virus in het zuiden van Nederland snel om zich heen greep, was het noorden nog nauwelijks getroffen. Door zorgmedewerkers te testen, kon het noorden de situatie nog onder controle houden, oordeelde Friedrich. Maar in andere zorginstellingen werd daar anders over gedacht. In een interview met de Leeuwarder Courant zegt Mieke Draijer van het Friese corona-expertiseteam dat zij liever de landelijke richtlijn wilde volgen: “Het makkelijkst is als je duidelijkheid kan creëren, je wilt niet dat de deskundigen het onderling met elkaar oneens zijn”.

Daar is Friedrich het niet mee eens: “Dat de zorg bij ons niet regionaal is geregeld, is een zwaktepunt”, zegt hij. In Nederland werken de GGD’s wel regionaal, maar voor infectieziektenbestrijding moet je regionaal middelen ter beschikking stellen, zoals het ook bij de aanpak van antibioticaresistentie is gebeurd. “Als je dat dat niet doet, betekent dat ook dat het regionale bestuur zich minder verantwoordelijk gaat voelen. Want, wij hebben niet de middelen, dat moet landelijk geregeld worden.”

Als Italië in februari de frontlinie van de coronacrisis in Europa blijkt, belt Alex Friedrich vanuit het nog ongeschonden Nederland meteen naar collega’s in Bergamo. Het virus is dan nog grotendeels een mysterie en hij wil weten hoe hij zich het beste kan voorbereiden. Ook zullen Europese contacten van pas komen als hij in Nederland geen teststaafjes meer krijgt. Die haalt hij dan uit het Duitse Oldenburg. “Dat is het geluk van Europa”, zegt hij. “Dat je meer voor elkaar krijgt dan wat mogelijk is in eigen land.”

Nederland mag volgens Friedrich in deze crisis meer buiten de grenzen kijken: “Nederland heeft een sterk zelfbewustzijn, maar je moet ook altijd het raam open hebben naar de wereld en luisteren wat anderen doen. Vooral die landen die niet hetzelfde doen als wij.” Want niet alleen van Duitsland kan Nederland leren, ook van landen als Portugal, Griekenland of Tsjechië. “Ga kijken, wat is daar nou anders?”

Bijna negen maanden na de uitbraak van de pandemie ziet Friedrich dat Nederland er veel beter voor staat. Hij maakt zich minder zorgen dan aan het begin van de uitbraak. Ook nu nemen de besmettingen toe, maar omdat Nederland nu testen prioriteert, staat het land er anders voor. “Gisteren hadden we in Groningen hetzelfde aantal besmettingen per dag als op 1 maart. Dan vraagt iedereen: ‘Zijn we terug waar we in maart waren?’”, zegt Friedrich. “Het antwoord is: nee. We hebben nu een vergrootglas.”

Koste wat het kost

Maar er blijven zorgen, ook bij Friedrich. Nederland gooit alle middelen in de strijd, dat is winst. Maar de investeringen steken matig af bij andere Europese landen. Duitsland besloot al vroeg in de crisis het zuinige spaarbeleid, de ‘zwarte nul’, los te laten en daarmee een begrotingstekort te accepteren. De federale overheid steekt continu miljarden in de infectiezorg, die onder andere naar de inkoop van materialen, het uitbreiden van testlocaties, digitalisering van zorg en personeelskosten gaan. De redenering is dat die kosten zichzelf terugbetalen. In juni zei de Duitse gezondheidsminister Jens Spahn: “Te weinig testen kost ons meer dan te veel testen”.

In Nederland mist Friedrich diezelfde carte-blanchepolitiek. Een stad als het Franse Tours, vergelijkbaar met Groningen, heeft meer dan twintig teststraten, terwijl Groningen er een handvol heeft. “Ik merk dat daar nog wordt geaarzeld”, vertelt Friedrich. “Die schaarste en dat vromigheidsmantra in de zorg leidt er normaliter toe dat we heel efficiënt met onze middelen omgaan. Dat staat ons nu in de weg. Nu moeten we even zeggen: koste wat het kost.”

Ook voor de toekomst is het belangrijk dat het Nederlandse zorgsysteem meer vet op de botten krijgt. Waar Duitsland leerde van de ebola-uitbraak, kan Nederland leren van de coronapandemie. In de toekomst kan corona af en toe de kop opsteken, of een andere infectieziekte. In tijden van een piek aan besmettingen moeten testmaterialen en bedden beschikbaar zijn. “Het lijkt heel inefficiënt om iets te hebben dat niets produceert”, zegt Friedrich. “Maar dat is net zoiets als een brandweer hebben als er geen brand is. Efficiënt wordt dat pas op de lange termijn, als er brand uitbreekt.”

Lees ook:

Help, de GGD verzuipt! De coronacrisis legt de kwetsbaarheid van de GGD’s bloot

Een grote verantwoordelijkheid rust op de schouders van de GGD’s, die cruciale taken hebben in de strijd tegen het coronavirus. Maar nu het aantal besmettingen stijgt, kraken de GGD’s, net als tijdens de eerste golf. Hoe kan dat? Een profiel van de Gemeentelijke Gezondheidsdiensten.

Waarom Nederland minder ziekenhuisbedden heeft dan Duitsland

Jaarlijks daalt het aantal ziekenhuisbedden in Nederland. Daar is een logische verklaring voor, maar het doet toch pijn tijdens een crisis zoals nu.

#ANONIEM	dinsdag 22 september 2020 @ 14:10
	Houd minimaal 1.5 meter afstand met anderen buiten je huishouden in alle gevallen. Vragen over je eigen gezondheid: huisarts of GGD Andere vragen: 0800-1351 (08:00-22:00) Bij klachten, blijf thuis, en laat je testen! Om een afspraak te maken voor een Coronatest bel je tussen 08:00 en 20:00 met 0800-1202. Je kunt ook online een afspraak maken voor een Coronatest via https://coronatest.nl/, hier heb je wel een DigiD voor nodig. Helpen? https://www.makers4all.eu/nl/ https://www.extrahandenvoordezorg.nl/ https://www.rodekruis.nl/hulp-in-nederland/ready2help/ Informatie & achtergronden: • Wikipedia • Dr. John Campbell met een dagelijkse update • Dit doet corona met je, als je pech hebt. • Simulaties over waarom social distancing werkt • Video: Wat is exponentiële groei en hoe werkt dat bij uitbraken • Video: Wat is dit coronavirus, wat doet het, wat zijn de maatregelen • Alle artikelen over Covid zijn gratis te lezen op de financial times • Wetenschappelijk Covid19 HUB voor publicaties (dus voor wetenschappelijk geinteresseerden) • Universiteitsindex Leiden Nederland: • RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu - actuele informatie • Besmettingen per gemeente (RIVM-kaartje) • arcgis kaart van NL • Corona-patiënten op de Nederlanders IC's • Reconstructie NRC, een echte aanrader Internationale organisaties: • ECDC European Centre for Disease Prevention and Control • WHO World Health Organisation Aantallen & Trackers: • Overzicht BD Dataplan Corona Locator Nederland • Overzicht The Netherlands Covid Analytics • Overzicht JHU • Overzicht Worldometers • Overzicht thebaselab • Overzicht WHO • Overzicht BNO News • Alle gevallen, in een lijst • Grafieken zelf maken of Alle grafieken ^{t/m 13apr20} • Spreadsheet met cijfers die user joyvke tot 15apr20 bijhield • Netherlands & Italy compare infected CORONAvirus (COVID-19) infected daily graph/chart • Verzameling alle NL cijfers Timelapse: • Flourish COVID-19 feiten • vooral hoest- en niesdruppeltjes zorgen voor overdracht • de besmetting is meer dan bij seizoensgriep, maar gelukkig minder dan bij mazelen (2 < R0 < 3) • verreweg de meesten hebben lichte (griepachtige) klachten • bijna alle sterfgevallen betreffen ouderen of al zieke mensen Bron Gedragsregels in dit topic: • Probeer niet lollig te doen • Bij nieuws: graag een bron • Geen opruiende berichten • Volg de aanwijzingen van de moderatie op • Ga niet off-topic • Geen slowchat in dit topic. Hier is het slowchat-topic: COR / [En Don SC #1] HATSJOE • Let een beetje op elkaar Oversterfte met als oorzaak griep (2018) en Covid-19 (2020) Vermijd drukte!
Elan	dinsdag 22 september 2020 @ 14:11
	quote: Op dinsdag 22 september 2020 14:09 schreef Scrummie2.1 het volgende: Wanneer verwachten jullie het eerste bericht dat er weer tekorten zijn aan mondkapjes in verpleegtehuizen? Niet meer. Productie is wereldwijd extreem opgeschaald, genoeg voorraad voor nog 3 pandemieën. .
#ANONIEM	dinsdag 22 september 2020 @ 14:11
	quote: Op dinsdag 22 september 2020 14:11 schreef Elan het volgende: [..] Niet meer. Productie is wereldwijd extreem opgeschaald, genoeg voorraad voor nog 3 pandemieën. . We zullen zien. Ik geef het een maand.
Jaeger85	dinsdag 22 september 2020 @ 14:11
	quote: Op dinsdag 22 september 2020 14:11 schreef Elan het volgende: [..] Niet meer. Productie is wereldwijd extreem opgeschaald, genoeg voorraad voor nog 3 pandemieën. . Precies. Ze zijn zelfs voor de gewone burger volop beschikbaar op internet.
Jor_Dii	dinsdag 22 september 2020 @ 14:11
	quote: Op dinsdag 22 september 2020 14:08 schreef _serial_ het volgende: [..] Als je daarmee onnodige overlijdens én eenzaamheid kan voorkomen(door toch een vorm van bezoek toe te laten) en tegelijk ook voorkomt dat de maatschappij weer op slot moet lijkt het mij dat een maatregel die vrij pijnloos ingevoerd kan worden. Je kan de maatregel dan weer opheffen /versoepelen zodra de cijfers het toelaten. Mee eens hoor. Ik vind het vreselijk om m'n oma lang niet te kunnen zien, maar deze middenweg zou het beste zijn. Dat en personeel verplicht een mondkapje op aub!
DireStraits7	dinsdag 22 september 2020 @ 14:12
	quote: Op dinsdag 22 september 2020 14:06 schreef DustPuppy het volgende: [..] [ twitter ] Duidelijk. Maar Van Dissel had het toch echt over 'cijfers van gisteren', dus dan zie ik geen reden om daaraan te twijfelen. edit: teruggeluisterd en hij zegt letterlijk. "dit is het aantal dat we momenteel hebben. Iets meer, want ik heb het plaatje gisteren gemaakt".
4-elements	dinsdag 22 september 2020 @ 14:12
	Als we het dan toch hebben over goochelen met cijfers: Oud artikel, maar vond de cijfers wel interessant. Met name tabel 2. Zou mooi zijn als we daar een recente versie van zouden hebben. Benieuwd of ze (nog steeds?) kloppen namelijk.
#ANONIEM	dinsdag 22 september 2020 @ 14:12
	quote: Op dinsdag 22 september 2020 14:11 schreef Jaeger85 het volgende: [..] Precies. Ze zijn zelfs voor de gewone burger volop beschikbaar op internet. De maskers die ook in verpleegtehuizen gebruikt worden?
Jor_Dii	dinsdag 22 september 2020 @ 14:12
	quote: Op dinsdag 22 september 2020 14:11 schreef Scrummie2.1 het volgende: [..] We zullen zien. Ik geef het een maand. Nee joh, er liggen miljarden aan middelen klaar en de Chinezen produceren alsof hun laatste eetstokjes in het gedrang komen..
Haags	dinsdag 22 september 2020 @ 14:12
	Zullen we afspreken dat we deze golf nog even doen en dat het daarna gewoon helemaal klaar is. Dank! #ijdelehoop
Elan	dinsdag 22 september 2020 @ 14:13
	quote: Op dinsdag 22 september 2020 14:11 schreef Scrummie2.1 het volgende: [..] We zullen zien. Ik geef het een maand. Zal zo'n vaart echt niet lopen. quote: Het LCH heeft onder meer ruim 1 miljard chirurgische mondmaskers besteld. Deze bieden meer bescherming dan de niet-medische mondkapjes die verplicht zijn in het openbaar vervoer. Van de bestelde chirurgische maskers zijn er nu 700 miljoen in Nederland. 535 miljoen van deze maskers kunnen direct aan de zorg worden geleverd. Ook zijn inmiddels 289 miljoen van de 695 miljoen bestelde paren handschoenen binnen. Daarnaast wijst De Jonge erop dat zorginstellingen steeds beter in staat zijn hun spullen in te kopen bij eigen leveranciers. https://www.nrc.nl/nieuws(...)beschikbaar-a4013031
Noppie2000	dinsdag 22 september 2020 @ 14:14
	quote: Op dinsdag 22 september 2020 14:12 schreef Justin_Case het volgende: Zullen we afspreken dat we deze golf nog even doen en dat het daarna gewoon helemaal klaar is. Dank! #ijdelehoop Ik ben voor! #hoopdoetleven
Jaeger85	dinsdag 22 september 2020 @ 14:14
	quote: Op dinsdag 22 september 2020 14:12 schreef Scrummie2.1 het volgende: [..] De maskers die ook in verpleegtehuizen gebruikt worden? Yup FFP2.
zoost	dinsdag 22 september 2020 @ 14:14
	God, wat is die Van Dissel breedsprakig en niet to-the-point
Gretzl	dinsdag 22 september 2020 @ 14:15
	quote: Op dinsdag 22 september 2020 14:09 schreef -0- het volgende: [..] Dit spreekt elkaar natuurlijk niet tegen. Je kan prima weinig ziek zijn terwijl die lichte ziekteklachten wel 4 weken aanhouden. Lol, denk niet dat je nog kunt spreken van 'vrijwel zonder klachten' / 'weinig ziek' als iemand meer dan 4 weken last houdt van een COVID-infectie. Dan is er gewoon sprake va long-COVID.
koemleit	dinsdag 22 september 2020 @ 14:16
	quote: Op dinsdag 22 september 2020 14:12 schreef Justin_Case het volgende: Zullen we afspreken dat we deze golf nog even doen en dat het daarna gewoon helemaal klaar is. Dank! #ijdelehoop goed plan. .
DustPuppy	dinsdag 22 september 2020 @ 14:16
	quote: Op dinsdag 22 september 2020 14:12 schreef DireStraits7 het volgende: [..] Duidelijk. Maar Van Dissel had het toch echt over 'cijfers van gisteren', dus dan zie ik geen reden om daaraan te twijfelen. Wat is precies de onduidelijkheid dan? Vandaag 560 mensen in totaal in het ziekenhuis opgenomen. Volgens de modellen van het RIVM zouden we op 1 oktober op 480 moeten zitten. Wat snap je hier niet aan precies?
_serial_	dinsdag 22 september 2020 @ 14:17
	#COVID19NL statistieken t.o.v. gisteren: Positief getest: 2251 Totaal: 98240 (+2245 ivm -6 corr.) Opgenomen: 35 Totaal: 12467 (+32 ivm -3 corr.) Opgenomen op IC: 16 Huidig: 103 Totaal: 3182 bewezen of verdacht (stichting-nice.nl) Overleden: 10 Totaal: 6291 Steden met +10 of meer besmettingen : +376 Amsterdam +234 's-Gravenhage +131 Rotterdam +66 Groningen +60 Utrecht +36 Nijmegen +36 Eindhoven +34 Leiden +34 Zoetermeer +31 Delft +28 Amersfoort +26 Breda +25 Amstelveen +23 Haarlem +23 's-Hertogenbosch +22 Almere +20 Arnhem +20 Haarlemmermeer +20 Zaanstad +19 Ede +17 Schiedam +17 Leidschendam-Voorburg +16 Lansingerland +15 Helmond +14 Westland +14 Pijnacker-Nootdorp +13 Diemen +13 Hilversum +13 Alphen aan den Rijn +13 Bergen op Zoom +13 Oss +12 Leeuwarden +12 Enschede +12 Nijkerk +12 Alkmaar +12 Rijswijk +12 Tilburg +11 Capelle aan den IJssel +11 Lelystad +11 Zuidplas +11 Nissewaard +11 Gooise Meren +11 Meierijstad +10 Sint-Michielsgestel Er zijn 84 steden zonder besmettingen Er zijn 82 steden met 1 besmetting Er zijn 110 steden met 2-5 besmettingen Er zijn 35 steden met 7-9 besmettingen
Gretzl	dinsdag 22 september 2020 @ 14:17
	quote: Op dinsdag 22 september 2020 14:12 schreef 4-elements het volgende: Als we het dan toch hebben over goochelen met cijfers: Oud artikel, maar vond de cijfers wel interessant. Met name tabel 2. Zou mooi zijn als we daar een recente versie van zouden hebben. Benieuwd of ze (nog steeds?) kloppen namelijk. Dank voor het delen, had hem nog niet gelezen Weet jij in hoeveel (niet-containment) landen het al gelukt is om het oudere/kwetsbare deel van de bevolking succesvol te scheiden van de rest? M.a.w. hoe realistisch is dit voorstel precies?
BillDauterive	dinsdag 22 september 2020 @ 14:18
	Overleden: 10.