quote:
Jutta Leerdam: ijdel beest, op en naast het ijs
PORTRET JUTTA LEERDAM
Met haar zege op de 1000 meter was ze deze maand de verrassing van de WK afstanden. En vandaag en morgen is Jutta Leerdam (21) kanshebber voor het podium op het WK sprint in Hamar. Portret van een razendsnelle diva.
Jutta Leerdam houdt van experimenteren. Pizza met ‘gekke’ bodem, een zelf gecreëerde bietenburger, een gezondere versie van de avondmaaltijd. Meestal wordt haar vriend Koen Verweij er blij van. Eten is nooit saai in hun huis in Heerenveen. Maar, zegt Verweij: ,,Heel soms, als de pizzabodem een overheersende bietensmaak heeft, denk ik: vandaag zou ‘gewoon’ ook weleens lekker zijn.’’
Trendsetter
Leerdam is liever trendsetter dan volger. Neem de dikke zwarte strepen make-up boven haar ogen, die ze een paar millimeter voorbij haar ooghoeken trekt. Het laat haar minder lief lijken, maar wel mooier, vindt ze. Daar begon ze mee rond haar dertiende, geïnspireerd door een subtielere versie bij haar één jaar oudere zus Merel. Inmiddels is de wing, zoals de versiering heet, haar handelsmerk. En gaat Leerdam er zo’n 80 procent van de tijd mee door het leven. Dat sommige concurrenten haar wing inmiddels hebben overgenomen, vindt ze hilarisch. Al zou ze dat zelf nooit doen. Nadoen past niet bij haar karakter. ,,Ik ben liever zelf speciaal.’’
Leerdam omschrijft zichzelf als diva. Ze is ijdel. Haar vingers, waarvan ze de botjes gedurende de dag veelvuldig knakt, hebben glanzende nagels. Ze houdt van make-up, van mode. Onderwerpen waar de meeste schaatsers niet eindeloos over uitweiden. Tegelijkertijd noemt ze zichzelf ‘een beest’. Om haar doel te bereiken verlegt ze vastberaden en fanatiek al haar grenzen.
Kushandjes
Als het aankomt op de keuze tussen uiterlijk of winst, gaat ze zonder twijfel voor het laatste. Maar als ze dan wint, trekt ze wel direct aan haar elastiekje om de lange blonde haren te laten wapperen, waarna ze het publiek trakteert op kushandjes.
Leerdam is de meest gevolgde schaatser van haar generatie. Op fotoplatform Instagram nam haar aantal volgers laatst in één weekeinde met 30.000 toe. Inmiddels zijn het er in totaal bijna 260.000. Maar, uiteraard, ze streeft naar meer. Ze wil er een miljoen.
Bikini
Een foto van haar verrassende overwinning op de 1000 meter op de WK afstanden in Salt Lake City leverde veel bewondering op, maar niets scoort zo goed als de foto’s in bikini die ze eerder plaatste. Op beide is ze trots. Voor een van haar eerste tv-optredens vroeg haar management of ze voorbereid was op een confrontatie met haar foto’s. ,,Ik plaats ze bewust, omdat ik het leuk vind om dat te doen’’, antwoordde ze.
Leerdam was nog maar net geboren, toen haar opa zei: ,,Als dit geen sportmevrouw wordt, weet ik het ook niet meer.’’ Ze groeide op als derde kind in een tuindersgezin van vier kinderen. Allemaal ondernemend, allemaal energiek, maar niemand zo vol vuur als zij. Was er een atletiekwedstrijd over vier rondjes in hun dorp ’s-Gravenzande, dan had ze in de derde ronde de hekkensluiter al ingehaald. Met haar snelheid en haar neus voor kansen maakte ze indruk als spits in het hockey, maar toen het allemaal te druk werd, koos ze voor schaatsen.
Doelen
Vader Ruud liet haar er op haar elfde mee kennismaken. In het begin overheerste de weerzin tegen kou, maar haar drang naar verbetering kreeg het snel de overhand. Toen jeugdtrainers op de Haagse Uithofbaan naar haar doelen informeerden, schreef ze op: ‘olympisch goud halen’. Dat was niet de bedoeling, hoorde ze. Het ging om doelen voor dat jaar. ,,Ik weet geen andere doelen’’, was haar antwoord.
De 21-jarige Leerdam eist aandacht op, waar ze ook gaat. Dat is altijd al zo geweest. Soms was dat lastig voor trainers of ploeggenoten. ,,Je kunt het als egoïstisch zien, dat ze veel aandacht vraagt. Maar ze trok ook de rest van de ploeg omhoog’’, zegt Arnold van der Poel, vanaf Leerdams zeventiende twee jaar haar trainer bij het gewest Zuid-Holland. ,,Ze liet met haar instelling zien: zo moet het. Ik denk dat ze anderen de ogen heeft geopend.’’
Karretje
Vader Ruud: ,,Jutta krijgt het altijd voor elkaar om mensen voor haar karretje te spannen. Dan zie ik soms weer allerlei mensen om haar heen lopen en denk ik: o, heb je je secondanten weer bij elkaar geraapt. Mensen vinden het leuk om om haar heen te hangen.’’
Van der Poel vond Leerdam op haar zeventiende al ‘uitzonderlijk’. ,,Die enorme intrinsieke motivatie vind je niet zomaar op die leeftijd.’’ Ze heeft lef en is overtuigd van zichzelf, zegt hij. ,,En is een bitch als het moet. Toen er sprake was van de terugkeer van een oudere schaatsster bij het gewest, vroeg zij zich hardop af wat ze aan die ‘ouwe’ kon hebben. Dat ging toch ten koste van kwaliteit en haar aandacht? Maar ze is ook lief, geeft anderen aanwijzingen om te verbeteren. Gevraagd of ongevraagd.’’
Leerdam is een perfectionist. Duurritten op de fiets met haar vader op zondagochtend gingen gepaard met een huiswerkoverhoring. Dan schreeuwde ze drie uur lang getallen of andere informatie door. Ruud: ,,Zo leerde ik ook nog eens wat.’’ Ze ging de wereld over voor het schaatsen, behoorde als juniore al tot de besten, maar haalde na haar havodiploma wel haar propedeuse commerciële economie. Daarna voltooide ze een eenjarige opleiding tot diëtiste en inmiddels vervolgt ze haar HBO-studie aan de Johan Cruyff Academy.
Op de bank
Haar vriend Verweij (29) moet soms lachen als hij zijn vriendin bezig ziet. Haar onvermogen tot stilzitten is herkenbaar, zo was hij zelf vroeger ook. ,,Je volledig uitschakelen op de bank gaat er bij Juut echt niet in. Ik kan inmiddels wel genieten van zulke rustmomentjes. Ze is wel altijd blij en enthousiast. En ze krijgt energie van dingen doen, zoals koken.’’
Zo zijn we terug bij de zelfgemaakte pizzabodem. In Hamar, aan de vooravond van het gecombineerde WK sprint en allround, reageert Leerdam op de opmerking van haar vriend: ,,Een pizzabodem van bieten? Nooit gemaakt. Ik denk dat hij bloemkool bedoelt. Maar die heeft hij deze week nog op en vond hij hartstikke lekker.’’