quote:
Leuker kan Eric Gudde het niet maken, wel makkelijker
De Eredivisie greep de macht in Zeist. Komende maand begint dan eindelijk hun man. Eric Gudde (63). Een Coldplay-fan die insiders typeren als kundig, maar ook als behoudend.
Liefst 211 dagen duurde de kabinetsformatie. Hele rapporten kwamen uit waarom dat zo belachelijk lang moest duren. Nee, dan de KNVB. Directeur betaald voetbal Bert van Oostveen sneuvelde op 29 augustus. Let wel: op 29 augustus 2016. Zijn opvolger begint op 7 november 2017. Een vacuüm van 435 dagen. Bij de Belgen ging het ooit prima toen het land anderhalf jaar niet werd bestuurd. In Zeist liep dat minder goed af. Na Van Oostveen volgde een ongekend bobo-domino. Hans van Breukelen, Johan de Kock, Johan Lokhorst, Marco van Basten, Ger Vermeulen, Jelle Goes, Henk Kivits, Arjan van der Laan, Minke Booij, Simon Kelder, Leon Vlemmings en Danny Blind. Allemaal ontslagen, opgestapt of weggepest. Op het moment dat een schitterend nieuw sportcentrum stond te blinken, werd de bond zelf volledig in de as gelegd. Op de nasmeulende overblijfselen begint de wederopbouw, zodra de ex-directeur van Feyenoord is teruggekeerd van vakantie in Australië.
GRAN CANARIA
Eric Gudde dus. Hij kreeg de voorkeur boven Jacco Swart, Marcel Beerthuizen en Onno Jacobs. De 63-jarige Maassluizer die op de mountain-bike besliste te stoppen bij Feyenoord. Tien jaar werkte hij er. Een periode waarin de club onmiskenbaar een positieve ontwikkeling doormaakte, maar ook waarin hij continu onder vuur lag. Een financiële wending als grootste prestatie, een stadiondossier als molensteen. Kampioenschap en bekerwinst als hoogtepunten, Maasgebouw-bestorming en Rome-rellen als dieptepunten. Geliefd bij zijn personeel, maar hooguit gedoogd door Het Legioen.
Gudde is al 52 jaar wanneer hij zijn entree maakt in het betaalde voetbal. Een opvallende carrière-switch. Hij is gemeenteambtenaar. Een headhunter belt. ‘Gefeliciteerd.’ Gudde staat op dat moment langs een kunstgrasveld bij de top-amateurclub Excelsior Maassluis. Hij is daar trainer en later technisch manager. ‘Eric schreef daar een heel lijvig boekwerk’, weet toenmalig trainer Jan Everse nog. ‘Excelsior Maassluis was de tweede amateurclub van Nederland met een ster.’ Louis van Gaal komt de award uitreiken aan de trotse Gudde. Everse: ‘Met Gudde was prima te werken. Hij bemoeide zich niet met de opstelling en stond open voor adviezen over voetbal. Gudde heeft het gewoon goed gedaan bij Feyenoord en veel mensen zijn er niet die een voetbalachtergrond kunnen combineren met verstand van financiën en het doorlichten van een organisatie. Dat laatste is volgens mij wel even nodig bij de KNVB… Gewoon een slimme vent.’
Geen type van feestjes met spelers, maar wel een voetbaldier. Negentien jaar verdeeld over twee periodes werkt hij bij Excelsior Maassluis. Bij zijn eerste afscheid in 1995 noemt Gudde het voetbal ‘een uit de hand gelopen hobby. We zijn naar Gran Canaria geweest, daar kan geen geld tegenop’. Nu staat de voormalige medewerker van de Belastingdienst ineens aan het roer bij Feyenoord.
In Mexico laadt de boekbinderszoon zich op voor de klus. Gudde kent de club alleen van de zijlijn. Zoon Wouter speelde er vier jaar in de jeugd. Een seizoenkaart in De Kuip heeft senior echter nooit gehad. Eenmaal binnen is het dan ook even schrikken. Als functionaris bij overheidsinstellingen is Gudde gewend aan vergaderdiscipline, dossiers en notulen. Hij verbaast zich over het totale gebrek aan structuur in het voetbal en in het bijzonder bij Feyenoord. Bij de eerste vergaderingen zoekt Gudde vergeefs naar een agenda met onderwerpen en naar een secretaresse die aantekeningen maakt. Tot zijn verbijstering is er zelfs geen loongebouw met functieprofielen. Van een meerjarenplan heeft al helemaal nooit iemand gehoord in Rotterdam-Zuid. Vol overgave stort Gudde zich erop. Intern is hij daarmee direct van grote waarde, maar fans hebben uiteraard maling aan notulen en functie-profielen. Die willen gewoon een prijs.
Gudde heeft eerste andere prioriteiten. Aan de vooravond van zijn vertrek uit Maassluis luidt hij de noodklok. ‘Op bestuurlijk niveau is het onvoldoende, we genereren te weinig geld.’ Maar bij het grote Feyenoord blijkt het niet veel beter. Lijk na lijk valt uit de kast. Gudde spit door de boeken met dezelfde ijver zoals hij eerder de opdracht aanpakte 150 duizend bezwaar-schriften weg te werken bij de Belastingdienst. ‘Ook daar lag het accent op presteren.’ Feyenoord staat er bijzonder slecht voor. Schulden stijgen naar 43 miljoen euro. Zo kan het niet langer. Slapeloze nachten heeft hij. Kan de club de salarissen nog wel betalen? Op die momenten zijn concerten van zijn favoriete band Coldplay een uitlaatklep. Regelmatig hoort het personeel hem van verre aankomen als hij zijn clubwagen met de ruiten naar beneden het stadionplein op stuurt. Uit de boxen schalt de beschaafde Britse popband. Hits als Don’t panic klinken in die periode als prima adviezen.
Zeker na een 10-0 nederlaag in Eindhoven. Tevens een markeerpunt van de periode-Gudde bij Feyenoord. Na maandenlang onderhandelen presenteert hij uitgerekend enkele dagen na de historische afgang zijn belangrijkste wapenfeit: een aandelenfonds. Rijke Rotterdammers doen mee. Gudde krijgt voor elkaar dat zij in ruil voor clubaandelen een groot deel van de schuld wegwerken. De degradatiestreep is op dat moment dichtbij. Het kan in alle opzichten alleen maar beter gaan en dat is achteraf misschien ook wel de reden voor zijn jarenlange krediet. Weet ook Chris Woerts, die als mede-directeur in de beginperiode zij aan zij staat met Gudde. ‘Hij heeft het prima gedaan bij Feyenoord. De club is financieel weer stabiel en terug in de topdrie.’
Woerts omschrijft hem als ‘meer een voetbal-man dan een CEO’. Geen visioniar, geen boegbeeld met oneliners, maar een bekwame operationeel manager die volop meeleeft op de tribune. Waar hij van een koele kikker transformeert in een fanatieke fan, die niet schroomt Martin van Geel feestend in de armen te vliegen. Clubbesturen in Nederland en Europa vinden hun gedrag soms zelfs te supporters-achtig en niet passen bij een directie. Willem-Alexander kan straks op het KNVB-ereterras wel wat elleboogstoten verwachten. Eenmaal achter zijn directiebureau is Gudde eerder het tegendeel van uitbundig. Woerts: ‘Hij is erg gedetailleerd. Staat open voor anderen. Luistert goed. Maar is ook risicomijdend. Gudde is geen man van vernieuwing.’
Willem-Alexander kan straks op het KNVB-ereterras wel wat elleboogstoten verwachten
Een behoudende econoom die zich verzet tegen de Russische roulette-achtige dynamiek van de voetbalindustrie. Er wordt geen cent begroot waarvan niet zeker is dat die binnenkomt. Tijdens discussies in de bestuurskamer, bij Feyenoord met een duur woord boardroom geheten, sneuvelt weleens een schilderijtje. Vanuit investeerders, sponsors en supporters wordt met het verstrijken van de jaren de roep om meer risico steeds sterker, maar Gudde blijft memoreren aan het bijna fatale tijdperk-Makaay. Met de nieuwe president-commissaris Gerard Hoetmer schakelt hij bovendien moeizamer dan met diens voorganger Dick van Well. Voorzichtig wordt gepolst of Gudde verder wil als hoofd opleiding. Zover komt het niet, maar duidelijk is dat er een houdbaarheidsdatum zit op zijn degelijkheidsbeleid bij Feyenoord, dat nieuw elan nodig heeft voor de volgende stap.
FANPROTESTEN
Woerts begrijpt wel dat de clubs Gudde nu bij de KNVB neerzetten. ‘Hij brengt rust. Precies waar de bond behoefte aan heeft. Gudde is geen boegbeeld, maar wil dat ook niet zijn. Niet zo erg, lijkt me. Het is genoeg geweest met dat haantjes-gedrag. Gudde is niet publiciteitsgevoelig.’
Wat heet. Vanuit de helikopter bezien boekt Gudde keurige resultaten. Hij bracht de begroting van Feyenoord van 36 naar 63 miljoen. Werkte de schulden weg. En zwaait af met de Champions League. Een behoorlijk rapport. Toch komen er geen bloemen op de middenstip. Supporters zijn hem liever kwijt dan rijk. We kunnen nou niet zeggen dat de hele Kuip volhangt met Eric bedankt-spandoeken. Het is ook de toon die de muziek maakt. ‘Uitstraling naar de buitenwereld heeft hij niet. Daarvoor mist hij flair, charisma en de gunfactor.’
Iets wat hijzelf in 2007 ook al constateert rond zijn vertrek bij Excelsior Maassluis. ‘Mijn persoonlijkheid schijnt soms weerstand op te roepen.’ Zó veel weerstand dat fanprotesten als een rode draad door zijn decennium Feyenoord lopen. Supporters gaan boos weg tijdens een wedstrijd, er komen open brieven, hatelijke hashtags, ze zetten verhuisdozen neer en zijn mobiele nummer verschijnt online. Gudde heeft een onhandigheid in zijn formuleringen, die in publieke optredens vaak leidt tot olie op het vuur. Komt hij eens op televisie, noemt hij de supporters klanten. Verliest Feyenoord zeven keer op rij, dan duidt hij dat met een DNA-fout. Eric Gudde is een rationalist. Koel, nuchter, analytisch. Maar veel te koel in de ogen van fans die op basis van Google Translate lijken te communiceren met de afgestudeerde fiscaal-econoom. Wordt hem voor de voeten gegooid dat hij geen nieuw stadion heeft gerealiseerd, dan zwaait de directeur met functieprofielen waarin staat dat dit ook niet zijn taak is. Gudde praat in kloppende getallen, de achterban in geen woorden maar daden.
Nu is Feyenoord ook een bijzonder moeilijke club, waar zelfs de charismatische UEFA Cup-winnaar Jorien van den Herik met pek en veren vertrok. De kiem van de verwijdering ligt al helemaal in het begin. Aanvankelijk heeft Gudde ook de technische eindverantwoordelijkheid, maar hij verdwaalt in de voetbaljungle. Een vak dat je niet kunt leren in een kantine of stadhuis. Gudde stelt Gertjan Verbeek aan. Rambo krijgt de leiding over een groep uitgebluste routiniers die alles al heeft meegemaakt. Een inschattingsfout. Als hem wordt gevraagd of Verbeek de Kerst haalt, zegt Gudde van wel. ‘En de volgende Kerst ook.’ Op de nieuwjaarsreceptie herhaalt hij alle vertrouwen in hem te hebben. Nog geen 24 uur later is de trainer ontslagen. Het Legioen kiest massaal partij voor Verbeek, die als een martelaar De Kuip verlaat. Later verdwijnen onder Gudde ook de clubiconen Mario Been en Leo Beenhakker op pijnlijke wijze. Beenhakker spreekt zelfs van een ‘respectloze behandeling’. Hij weigert nog een stap te zetten in het stadion zolang Gudde er zit.
Het aantrekken van Martin van Geel is, samen met het binnenhalen van de investeerders, dan ook zijn meest cruciale beslissing. Iemand die de weg kent in de voetbalrimboe. Met Ronald Koeman, Fred Rutten en Giovanni van Bronckhorst volgen logische keuzes die zelfs uitmonden in bekerwinst en een landstitel. Gudde concentreert zich op organisatie en cijfers, Van Geel op transfers en staf. Feyenoord komt zo in rustiger vaarwater. Logisch is dan ook dat de KNVB hem wil flankeren met een technisch directeur die gaat helpen met het aanstellen van de bondscoach. Het risico zou te groot zijn het technische beleid in handen van Gudde te leggen. Verbeek en Been mislukten allebei bij Feyenoord. Besluiten die Gudde later omschrijft als ‘persoonlijke nederlagen’.
STATUS QUO
Intern wordt hij geroemd om zijn deskundigheid en dossierkennis. Integer, betrouwbaar. Niet voor niks promoveert Gudde ook in de Eredivisie CV tot commissaris. Maar voor de buitenwereld blijft hij de grijze boekhouder die bij elke tegenslag maximaal onder druk komt. Iemand die met zijn vrouw Mariëlla, een voormalig tophandbalster, door bodyguards naar zijn auto moet worden begeleid. Iemand die een Knudde-spandoek in zijn tuin vindt. Iemand die van de politie hoort dat hij de binnenstad maar beter even kan mijden. Iemand die van meegereisde fans de wind van voren krijgt zodra hij op een tribune verschijnt in Luhansk. Ja, zelfs daar. Hij hoeft niet eens te proberen zoals Toon Gerbrands of Edwin van der Sar een clubicoon te huldigen. Hij zou worden weggefloten. Zelf blijft Gudde er nuchter onder. ‘Bij de buitenwereld zal ik nooit de populariteitsprijs winnen.’ Frustraties fietst hij van zich af op het mountainbikeparcours Broekpolder in Vlaardingen. Aan het keren van zijn imago heeft hij een broertje dood. Hij geeft weinig interviews en is zelfs voor de clubmedia lastig. Een fotootje bij een lichtmast, een afscheidsdocumentaire; áls Gudde al meewerkt, dan altijd met frisse tegenzin.
Het zal dan ook best een zware taak worden de KNVB te transformeren van een naar binnen gekeerde juridische-regeltjes-cultuur tot een laagdrempelige bond dicht bij de supporters. Dat denkt onder anderen voetbaleconoom Pieter Nieuwenhuis. De Hypercube-directeur maakte Gudde mee rond het stadiondossier. ‘Hij heeft een bordje op de deur met status quo heeft vele vrienden. Gudde is totaal geen vernieuwer. Hij heeft bij de Belastingdienst gewerkt en bij de gemeente. Zijn loopbaan staat strak van de ambtenarij. Wat hij bij Feyenoord heeft gedaan, past daar ook in: het beheren en beheersen van kosten en uitgaven. Dat heeft hij prima gedaan. Maar dat maakt hem nog geen visionair. Ik had hem bij de KNVB eerder als commissaris verwacht.’
Pieter Nieuwenhuis adviseert de gemeente over De Kuip, het zwaarste dossier dat Gudde voor zijn kiezen kreeg. Bij zijn presentatie in 2007 noemt hij de Allianz Arena in München als voorbeeld. ‘In 2013, 2014 zou het er zo’n beetje moeten staan.’ Inmiddels staat het vizier op 2022.‘En ik heb het stellige vermoeden dat het er ook in die vorm nooit zal komen’, zegt Nieuwenhuis. ‘Wat hij steeds heeft gedaan, is politiek aftasten. Hoe breng ik het verhaal een stationnetje verder? Maar mij is nooit duidelijk geworden of hij ook de route naar het eindstation voor ogen heeft. Gudde is een goede operationeel manager, maar aan de doorzichtkant is hij kwetsbaar.’
Nieuwenhuis vreest ‘veel besluiten in de micro-sfeer’ en ‘een pandemonium van kleine maatregelen die de topclubs altijd al wilden.’ Eén ding is zeker. Gudde is geen man van revoluties. Eerst frustreerde de Feyenoord-directie de voetbal-piramide, daarna een nieuwe competitieopzet met een kampioenspoule. ‘Die is vorig jaar door onder anderen Gudde geblokkeerd. De vraag is nu hoe we in een land met zeventien miljoen inwoners en een Bruto Nationaal Product van heb ik jou daar, dan wel weer gaan voetballen. Gudde wil alleen veranderen als er een garantie is dat het lukt. Maar die heb je vooraf nooit. Vandaar dat bordje aan de muur.’
MATCHPOINT
Maandag 8 mei 2017. Het personeel ontvangt een mailtje van Gudde. Het eerste matchpoint is verloren, maar er is nog een tweede matchpoint. Gudde is een week later ontroerd, bij de goals van Dirk Kuijt, maar misschien nog wel meer tijdens het besloten kampioensfeest met medewerkers die ook de ellende nog hebben meegemaakt.
Tijdens een personeelsbijeenkomst op 2 juni krijgt hij bij de aankondiging van zijn afscheid een ovationeel applaus. Woerts weet wel waarom: ‘Hij is een sociale vent die met alle geledingen goed kan omgaan. Een mensenmens is Gudde niet. Maar capabele medewerkers geeft hij wel het volledige vertrouwen. Zelf is hij een harde werker. In Zeist gaat hij als eerste de van-negen-tot-vijf-cultuur aanpakken, verwacht ik.’
Gudde omschreef Feyenoord eens als een containerschip dat moeilijk te keren was. Dat zal bij de zwaar beschadigde KNVB niet anders zijn. ‘Een uitdaging in lettertype twintig’, in Gudde-jargon. Voordeel is dat hij er net als bij Feyenoord binnenkomt op een dieptepunt. Hem wacht een nogal ironische opdracht, nu clubs afwillen van de Zeister boekhouderscultuur met beambten die precies binnen de lijntjes kleuren. Een ambtenaar die een einde moet gaan maken aan de ambtenarencultuur. Leuker kunnen we het niet maken, wel makkelijker, lijkt voor de voormalige belastinginspecteur in elk geval alvast een prima credo nu we niet naar het WK gaan.