Zonnevlammen, Zonnestormen en CME #4:

quote:

Mooie plaatjes én een klein risico op verstoringen door zonnestormen

Verstoorde satellieten; elektriciteitsnetwerken die uitvallen; piloten die niet meer kunnen opstijgen of de weg kwijtraken; het internet dat misschien wel weken plat komt te liggen. Het zijn een aantal huiveringwekkende voorbeelden die recent zijn genoemd in de (sociale) media van de impact op aarde van zonnestormen. Maar hoe realistisch is dat? Moeten we ons zorgen maken?

Eerst over die zonnestormen. Die zijn er eigenlijk voortdurend wel, maar ze zijn nu vaker in het nieuws. Dat komt doordat de zonneactiviteit aan het einde zit van een cyclus, die gemiddeld ruim elf jaar duurt. Aan het eind van zo'n periode komen er meer zonnestormen voor.

Zo'n storm bestaat uit een stroom geladen deeltjes die door de zon worden uitgespuwd, vertelt sterrenkundige Lucas Ellerbroek, voorzitter van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Weer- en Sterrenkunde. "Soms steekt de zonnewind extra op en dat komt doordat de zon een ingewikkeld magnetisch veld heeft. Af en toe herschikt het magnetisch veld zich en komt er in één keer een grote uitbarsting van deeltjes."

Deeltjes die, als ze de onze kant op gaan, ook bij de aarde terechtkomen. "De aarde heeft gelukkig ook een magnetisch veld dat ervoor zorgt dat die deeltjes niet meteen op aarde komen, ze worden naar de noord- en zuidpool geleid." Het is een verschijnsel dat mooie plaatjes oplevert, weet iedereen die wel eens getuige is geweest van het zuider- of noorderlicht.

EPA
Het noorderlicht te zien vanaf een strand in Denemarken
"Het fenomeen blijft op aarde in 99 procent van de gevallen beperkt tot lichtverschijnselen", zegt sterrenkundige Niek de Kort. Alleen in zeldzame gevallen kan het meer gevolgen hebben, vertelt hij. "Elektrische netwerken zijn gevoelige elektromagnetische velden. Zo'n dreun op het magneetveld kan zo sterk zijn dat er verstoringen optreden. Dat kan ook bij satellietverbindingen, maar dan moeten die de volle laag krijgen."

Dat laatste ziet De Kort niet snel gebeuren. "Die netwerken zijn goed beveiligd en gebouwd om ertegen te kunnen. Sowieso zijn die stormen beperkt in duur, meestal is zo'n wolk binnen enkele uren langsgetrokken en herstelt de situatie zich."

De Kort wijst erop dat de meeste satellieten worden beschermd door het magnetische veld van de aarde. Die bevinden zich tot een paar honderd kilometer van de evenaar. "Satellieten in de geostationaire baan, zo'n 36.000 kilometer van de evenaar, kunnen wat meer last hebben van die geladen deeltjes, maar moderne satellieten zijn goed beschermd. En als het al gebeurt, zal de uitval kort zijn. Zie het als een computer die vastloopt: je zet hem uit en aan, en hij doet het weer."

Ook Ellerbroek gaat ervan uit dat de impact zeer beperkt blijft. "Geladen deeltjes verstoren elektronica, maar bij de bouw van apparaten en satellieten wordt daarmee rekening gehouden. Bovendien zit de infrastructuur voor bijvoorbeeld internet veelal op aarde, voor maar een klein deel zijn we afhankelijk van satellieten. Een zonnestorm is niet zo sterk dat apparatuur kapotgaat. Het kan zijn dat we hier en daar pech hebben, maar niet zoals ik her en der lees."

Stroomuitval in verleden
Een beruchte zonnestorm was in 1859, weet Ellerbroek. "Toen schijnen telegraafverbindingen te zijn uitgevallen. Er was destijds niet veel elektriciteit op aarde dus dat viel meteen op."

In Canada viel in 1989 op grote schaal de stroom uit door waarschijnlijk een zonnestorm, weet De Kort nog. "Maar dat was een heel regionaal verschijnsel, op een plek die dicht bij de magnetische pool ligt en met een elektrisch netwerk dat relatief slecht beveiligd was."

De Kort schat de kans op minder dan 1 procent dat er de komende honderd jaar netwerken uitvallen door een zonnestorm. "En dan nog voor korte tijd, denk aan uren of een dag. We weten redelijk hoe het werkt op de zon, dat energie niet oneindig groot kan worden. Dat heeft te maken met het type ster dat de zon is: alles is gematigd."

Alert blijven
Toch moeten instanties, zoals elektriciteitsbedrijven, alert blijven, zegt De Kort. Een mening die gedeeld wordt bij het KNMI, waar het 'ruimteweer' sinds enkele jaren door een speciale afdeling 24/7 in de gaten wordt gehouden. "Mochten er extreem zware zonnestormen komen, dan waarschuwen we op tijd. We staan in verbinding met ministeries, vitale sectoren", zegt Bert van den Oord van het KNMI.

Reden om nu al te waarschuwen, is er niet, zegt Van den Oord. Wat er nu gebeurt, is volgens hem niet heel speciaal. "Maar in Nederland maken we voor alle risico's analyses. Het hoogtepunt van de zonnestorm valt volgend jaar of in 2025, daarna neemt de activiteit weer af. Sinds onze ruimteweerafdeling is opgericht, maken we onze eerste zonnecyclus mee. Hoe de berichten daarover vallen bij het publiek, leren we nu. Er staat al informatie op onze site over ruimteweer, die gaan we maar eens uitbreiden, meer toegankelijk maken."

quote:

Op zondag 31 december 2023 23:12 schreef Starhopper het volgende:
Hij piekte op X5.0 Deze moet eigenlijk nog in het jaaroverzicht, @:Frutsel

[ afbeelding ]

quote:

Long-duration M4.2 solar flare erupts from Region 3575

A long-duration M4.2 solar flare erupted from Active Region 3575 at 03:12 UTC on February 6, 2024. The event started at 02:37 UTC and ended at 03:37.

Type II and IV radio emissions were associated with the event, indicating a strong coronal mass ejection was produced.

Additionally, a 10cm Radio Burst (tenflare), with a peak flux of 470 sfu and lasting 20 minutes, was also associated with the event. A 10cm radio burst indicates that the electromagnetic burst associated with a solar flare at the 10cm wavelength was double or greater than the initial 10cm radio background. This can be indicative of significant radio noise in association with a solar flare. This noise is generally short-lived but can cause interference for sensitive receivers including radar, GPS, and satellite communications.

The location of this region (near the SW limb) does not favor Earth-directed CMEs.

Solar activity will likely continue at moderate levels with occasional M-class flares (R1-2/Minor-Moderate Radio Blackouts), and a chance for an isolated X-class flare (R3 Strong Radio Blackout) through February 7. Probabilities will decrease somewhat to a chance for M-class flares, and a slight chance for an isolated X-class flare event, on February 8 as AR 3575 exits the southwestern limb.

Solar wind parameters were mildly enhanced in 24 hours to 00:30 UTC today, likely due to periphery-like CME and positive polarity coronal hole high speed stream (CH HSS) influences. The total field increased from 6 nT to 11 nT, but the Bz component was mostly northward or near neutral. Solar wind speeds increased from 350 – 400 km/s to ~440 km/s. Phi was predominantly positive.

The geomagnetic field is expected to be at quiet to unsettled levels today as positive polarity CH HSS and glancing CME effects wane. Primarily quiet conditions are expected on February 7 and 8.

Long-duration M4.2 solar flare erupts from Region 3575

quote:

Two X-class solar flares erupted over the past 9 hours
; the first was X1.8 at 23:07 UTC on February 21 and the second X1.7 at 06:32 UTC on February 22, 2024. Both erupted from Active Region 3590.

There were no apparent coronal mass ejections (CMEs) produced during these events.

The possibility of Earth-directed CMEs will change in the days ahead as AR 3590 moves into a geoeffective position. Additionally, the region has a beta-gamma-delta magnetic configuration and is capable of producing more major eruptions on the Sun.

Radio frequencies were forecast to be most degraded over east Australia, New Zealand, and the Pacific Ocean at the time of the X1.8 flare and over east Africa, parts of the Middle East, India, China, Indonesia, and central and west Australia at the time of the X1.7 flare.

There is only one other active region on the Sun (AR 3586) but it has been stable and inactive for several days.

Additionally, an eruptive filament was observed starting around 15:00 UTC on February 21 in the NW quadrant, and an eruptive prominence at 16:00 UTC on the SE limb.

Material associated with the limb event is not expected to be directed toward Earth, SWPC said at 00:30 UTC today, adding that analysis of the filament eruption will be completed once coronagraph from SOHO imagery becomes available.

Former AR 3575, which has a history of producing X-class flares, is expected to return to the visible disk today, increasing chances for moderate solar activity and M-class flares as it comes into view over the next day or two.

AR 3590 also has the continued potential to produce M- and X-class flares as it rotates toward the center of the disk.

The solar wind environment is expected to be at nominal levels through February 24. During the same period, geomagnetic field conditions are expected to be at mostly quiet levels.