AfD verankert extremere koers na partijcongres ~ Een analyse

Alternative für Deutschland heeft nu officieel haar verschoven gedachtegoed vastgelegd in haar partijprogramma. De Islam is geen deel van Duitsland en voor immigranten is er ook geen plaats, aldus het 2400-koppige partijcongres dit weekend. Hoe heeft deze partij met zeker voor Duitsland zeer omstreden ideeën zichzelf een plaats kunnen verwerven in de Duitse politiek (met ondertussen forse zetelaantallen in verschillende deelstaten)? Voor dat antwoord moeten we in mijn ogen terug naar 2013, toen de partij werd opgericht door een groepje eurosceptische economen en professoren.

Op 6 februari van dat jaar kwam deze groep (olv. Bernd Lucke en Frauke Petry) namelijk tot de conclusie dat de pro-Europakoers die volgens hen gevaren werd op de langetermijn niet zou werken. Monetaire decentralisering (de neuro, de zeuro, en als het kon de Duitse mark terug) en opsplitsen van Schengen was het devies. Op dit moment had de partij, op haar euroscepticisme na, echter nog een formidabele reputatie. Allemaal keurige professoren in pak (de Professorenpartij werden ze ook wel spottend genoemd) met een onberispelijke christelijkcorrecte achtergrond. Laatstgenoemde is erg belangrijk in Duitsland, daar ondanks de secularisering de Kerk er met zijn normen en waarden nog relatief veel in de melk te brokkelen heeft. Met deze identiteit en programma behaalden ze in de Bundestagverkiezingen (zegmaar de Duitse Tweede Kamer) 4,7% van de stemmen. Nčt niet genoeg om de Duitse kiesdrempel te halen. Hun positie als onberispelijke eurosceptische partij zou ze een paar jaar later echter geen politieke windeieren leggen.

Ziet u, het recente partijprogramma van de AfD is niet heel veel nieuws onder de zon. Een partij als de NPD (Nationaldemokratische Partei Deutschlands) heeft al sinds de jaren zestig een dergelijk gedachtegoed maar leidt desondanks al haar hele leven een zwalkend bestaan. Dit komt omdat de NPD vrij sterk geassocieerd wordt met Neo-nazi's en dergelijke groeperingen, met een schrikreactie onder het Duitse volk tot gevolg. De AfD, met haar keurige professoren en blanco geschiedenis had dat probleem niet. Dat zijn gewoon keurige christenen die het beste met u en mij voor hebben, misschien een beetje excentrieke ideeën maar verder compleet ongevaarlijk.

Waar komt die ruk naar rechts (zoals de AfD het zelf noemt) echter vandaan? Hoezo moest er gebroken worden met de koers waarmee de partij in 2013 begon? Het antwoord daarop is mijn inziens dat er in 2014 en 2015 een politiek klimaat was ontstaan dat ruimte bood voor een meer extremere AfD. In deze twee jaar wordt het nieuws namelijk gedomineerd door de vluchtelingenproblematiek en de opkomst van Pegida. Door in te spelen op deze gevoelens maar tegelijkertijd haar keurige reputatie te bewaken heeft de AfD een manier gevonden om haar ideeën los te koppelen van het neo-nazigedachtegoed en haar bestaan te legitimeren. Dit zie je ook terug in de verschuivingen binnen het leiderschap van de partij: Bernd Lucke (de leider van de professorische economievleugel) is de partij uit gewerkt ten behoeve van Frauke Petry (leider van de meer nationalistische vleugel). Echter hebben ze de onberispelijke identiteit van de professoren ook nodig, en het is dan ook geen toeval dat naast Petry een andere econoom (één van de laatsten, de meeste hebben de partij alweer verlaten) als partijleider gekozen is (zijnde Jörg Meuthen).

Wat de toekomst van de partij betreft staat er vrij weinig vast. Het kan mijn inziens in principe twee kanten op gaan (ook grotendeels afhankelijk van de vluchtelingencrisis); ten eerste is er de mogelijkheid dat de partij door deelname aan de politiek zijn smetteloze professor-imago verliest en zo de gunst van de kiezer kwijtraakt, echter kan het ook zo zijn dat de partij zich definitief nestelt in de Duitse politiek en zo nog lange tijd Duitsland zal beďnvloeden. De volgende (en daaropvolgende) verkiezingen zullen het uitwijzen. Ik verwacht dat wanneer de crisis is opgelost dit ook weer als eerste terug te zien zal zijn in Duitsland, aangezien ze ook als laatste West-Europese land een echte nationalistische partij kregen. Dat wijst op een situatie waar dergelijk gedachtegoed moeilijk voet aan de grond krijgt, en die grond lijkt me dan ook in Duitsland weer het snelste af te brokkelen.

Wat vindt u ervan?

quote:

Op dinsdag 3 mei 2016 22:00 schreef Janneke141 het volgende:
Past deze partij haar programma aan om meer kiezers aan te spreken, of trekken ze grote(re) aantallen kiezers door de ingezette koerswijzigingen?

Je zou kunnen zeggen dat ze eerst voornamelijk lippendienst hebben bewezen aan de groeiende groep Duitsers die verontrust is door de vluchtelingencrisis en immigratie e.d. Nu ze deze groep ook daadwerkelijk hebben binnengehaald is het partijprogramma aangepast aan de nieuwe partijsamenstelling. Het is in mijn ogen een correctie op de nieuwe ontstane situatie. Er was hiervoor nog een discrepantie tussen wat de partij uitdraagt en wat er in het programma staat, dat is nu gelijkgeschakeld.

quote:

Op dinsdag 3 mei 2016 22:03 schreef Gutmensch het volgende:
Dit is een nieuwe uitdaging voor Duitsland. Laten we hopen dat het niet dezelfde fouten maakt als ten tijde van de Weimar Republik.

Grappig dat je dat zegt. Angela werd ergens al Weimerkel genoemd.

quote:

Op dinsdag 3 mei 2016 22:18 schreef Gutmensch het volgende:

[..]

De kans op zo'n doomscenario is nu natuurlijk wel kleiner, al is het maar omdat Duitsland volledig is ingebed in de EU.

Een oorlog binnen Europa zie ik ook niet gebeuren. Maar dat is echter ook niet het "doomscenario" wat de nationalistische partijen in Europa op dit moment als visie hebben. Die gaan nu voor de afbraak voor de EU, ook voor hen is het first things first.

quote:

Op woensdag 4 mei 2016 05:42 schreef Braindead2000 het volgende:
Dus eerst was het een partij met keurige professoren tegen de EU en toen ze vluchtelingen-kritisch werden koppelden ze zich los van het neo-nazigedachtegoed
Waren de keurige professoren die tegen de EU waren dan neo-nazi's
Als je de vluchtelingenstroom wil stoppen ben je dan neo-nazi
Zijn Samsom, Rutte en Pechtold dan ook neo-nazi's

Dit is allemaal niet wat ik zeg, ik raad je aan om de OP nog eens rustig te lezen. Ik heb geprobeerd het zo neutraal mogelijk te houden, nergens zeg ik dat het neo-nazi's zijn ik stel alleen dat Duitsers dergelijk gedachtegoed nogal gauw als "neo-nazi" bestempelen. Kun jij het onmogelijk mee oneens zijn.

Nogmaals, het zit zo: in Duitsland is men door haar verleden erg gevoelig voor (neo-)nationalistische sentimenten. "Een man van het volk" die het allemaal wel beter weet en retoriek begint te spuien over immigranten en islam zal dus ook (in het stemhokje iig) met grote argwaan behandeld worden. Echter bereikte de vluchtelingencrisis haar hoogtepunt, met een hoop ontevreden burgers tot gevolg. Die voelden zich niet thuis bij de regerende coalitie/linkse partijen en vonden daarom onderdak bij de AfD. Dat de reputatie had een keurige professorenpartij te zijn, en dus in Duitsland dergelijke dingen over immigranten en de islam kon zeggen zónder in het neo-nazistische hoekje te worden geduwd. Iets waar de NPD dus wél last van had.

quote:

Op woensdag 4 mei 2016 05:42 schreef Braindead2000 het volgende:
Dus eerst was het een partij met keurige professoren tegen de EU en toen ze vluchtelingen-kritisch werden koppelden ze zich los van het neo-nazigedachtegoed
Waren de keurige professoren die tegen de EU waren dan neo-nazi's
Als je de vluchtelingenstroom wil stoppen ben je dan neo-nazi
Zijn Samsom, Rutte en Pechtold dan ook neo-nazi's

Zie ook de titel van dit artikel van de NRC: Ze proberen ons steeds me de naziknuppel dood te slaan waar de vicevoorzitter en europarlementariër (Beatrix von Storch) haar beklag doet over de manier waarop er over haar partij wordt gepraat. Dat is geen toeval.