Referendum Oekraïne #19 - Wel of geen 30 procent

Ruim drie maanden na het referendum over de band met Nederland mag Bonaire aanstaande woensdag weer naar de stembus. Want ook in Caribisch Nederland kunnen kiezers zich uitspreken over het associatieverdrag dat de Europese Unie wil aangaan met Oekraïne. Maar de interesse voor het referendum is minimaal.

Dat is ook de indruk van Nataliya Bosma-Gurtova. Ze heeft zich, vermoedelijk als een van de weinigen op Bonaire, goed in het onderwerp verdiept. Dat is niet zo vreemd, want Nataliya is waarschijnlijk ook de enige Oekraïense op het eiland.

In 2006 verliet ze haar geboorteland. Met haar huidige man kwam ze ruim zes jaar geleden naar Bonaire. Maar nog altijd begint haar dag met nieuws uit Oekraïne, en de afgelopen weken al helemaal.

Nataliya is vóór het associatieverdrag: “Al mijn familie woont in Oekraïne, mijn ouders, mijn vrienden. Van mijn broer hoor ik hoe slecht het gaat met de economie. Door de oorlog is het land instabiel geworden. Nog maar weinig mensen willen investeren.”

Het associatieverdrag is vooral bedoeld om de handelsbetrekkingen te versterken. Ook worden er afspraken gemaakt over mensenrechten en de aanpak van corruptie.

Nataliya vindt het jammer dat het ‘nee-kamp’ in Nederland aan terrein wint. Ze vreest dat haar geboorteland de dupe wordt van het anti-Europa sentiment dat in Nederland heerst. Terwijl er, zo zegt ze, de laatste jaren ook dingen ten goede zijn veranderd in haar geboorteland: “Mensen zijn bang dat Oekraïne ook meteen lid wordt van de Europese Unie, maar dat is voorlopig helemaal niet aan de orde. Met die grote stromen vluchtelingen en de recente aanslagen in Brussel is de timing van dit referendum heel slecht.”

Wie op Bonaire wil weten waar het referendum over gaat, wordt verwezen naar de Nederlandse website. Informatie in het Papiaments is er niet. Ook politieke partijen mengen zich nauwelijks in de discussie. De PHU van Michiel Bijkerk adviseerde niet te gaan stemmen: Bonaire zou een neutrale positie moeten innemen in het Russisch-Oekraïense conflict.

Robby Beukenboom (PDB) vraagt zich af of een eiland in de Cariben zich moet uitspreken over zaken die zo ver van huis spelen.

Elvis Tjin Asjoe van oppositiepartij MPB sluit zich aan bij de Nederlandse politieke partijen D’66 en het CDA, voorstanders van het associatieverdrag. Tjin Asjoe: “De MPB is het eens met waar het verdrag voor staat: meer handel, betere mensenrechten, minder corruptie. Wat goed is voor de Europese Unie, is ook goed voor Bonaire, zeker als het gaat om de economie. Maar mensen moeten zelf beslissen of ze gaan stemmen.”

11.798 mensen op Bonaire mogen woensdag hun stem uitbrengen. In de zes wijken van het eiland worden stembureaus opengesteld. Irma de Graaf-Cicilia van het hoofdstembureau kan geen voorspellingen over de opkomst doen. “Maar de interesse is gering”, zegt ook zij: “Vragen zijn er nauwelijks en er komen ook geen verzoeken voor volmachten binnen.”

Het opkomstpercentage voor het referendum ligt op 30 procent. Sommigen raden daarom aan om woensdag thuis te blijven, zodat de kiesdrempel niet gehaald wordt. Misschien dat ook Nataliya het verloop van de verkiezingen even afwacht: “Ik volg het op de voet. En als ik zie dat meer dan 30 procent van de kiezers is gaan stemmen, ga ik alsnog naar de stembus.”