Het CollectiegebouwMet het nieuwe Collectiegebouw wil Museum Boijmans Van Beuningen de kunstcollectie meer zichtbaar maken voor haar publiek. Het museum beschikt namelijk over een bijzondere collectie kunst van hoge kwaliteit, maar een groot deel hiervan staat nu nog opgeslagen in depots. Daarom wil Museum Boijmans Van Beuningen deze kunstwerken graag delen met haar bezoekers door een publiek toegankelijk Collectiegebouw te openen in het Museumpark.
Waarom?De collectie van Museum Boijmans Van Beuningen wordt gezien als één van de beste kunstcollecties van de wereld. De collectie bestaat uit zo’n 145.000 objecten, waarvan circa de helft prenten die in het prentenkabinet zijn ondergebracht. Dat zijn er uiteraard veel meer dan er in het museum tentoongesteld kunnen worden. De werken die nu niet op zaal kunnen worden getoond (circa 70.000), zijn verdeeld over depots op verschillende plekken binnen en buiten de stad. Dat geeft problemen: het is niet efficiënt, de totale depotruimte is nog steeds te klein en bovendien zijn sommige depots in slechte staat (er dreigt bijvoorbeeld waterschade). Daarom wordt al sinds 2005 gesproken over een nieuw gebouw waarin de collectie op de juiste manier wordt bewaard. Onder optimale klimatologische omstandigheden en goed beveiligd tegen inbraak, brand, waterschade en ander onheil.
Nieuwe inzichtenIn de museumwereld heerst al enige tijd onvrede over de klassieke, gesloten depots. Met de prachtige collectie van Boijmans in het achterhoofd kwam er een nieuw idee: waarom maken we de collectie niet toegankelijk voor het publiek? Dus: laat zien wat er met en rond die collectie gebeurt. Laat bezoekers meekijken in de wereld die in reguliere musea altijd verborgen blijft. Een tweede nieuw inzicht is: samenwerken met particuliere verzamelaars. Rotterdam heeft een traditie van kunstverzamelaars. Sterker, Museum Boijmans Van Beuningen is vernoemd naar twee van de vele verzamelaars die hun collectie aan de gemeente Rotterdam schonken. Door particuliere kunstverzamelaars huisvesting en collectiediensten te bieden - een depot met bijbehorende expositieruimte - kunnen exposities worden gecombineerd en kosten, expertise en netwerken worden gedeeld. Dit nieuwe type gebouw wordt het Collectiegebouw genoemd.
PublieksgebouwHet geplande Collectiegebouw wordt een echt openbaar gebouw. Met uitzondering van de ruimtes voor de beveiliging, en eventueel particuliere depots, is het gebouw volledig voor het publiek toegankelijk. Het gebouw kan op drie manieren worden bezocht.
Helemaal gratis kun je via de koffiebar op de begane grond naar het dakterras en het dakrestaurant, ook als het de rest van het gebouw gesloten is. Op de weg naar boven krijgt men uiteraard al wel zicht op wat er met de collectie allemaal gebeurt.
Bezoekers die een kijkje achter de schermen van een museum willen nemen, kunnen na het kopen van een kaartje door een groot deel van het gebouw zwerven. Tijdens deze zwerftocht kunnen ze de educatieve ruimte, de galeries, tentoonstellingsruimten en het expertisecentrum bezoeken waar onder andere kunstobjecten worden gerestaureerd. De collectiedepots zijn door vensters te bekijken als een soort kijkdoos. Soms zijn ook de expositieruimten van particuliere verzamelaars toegankelijk. De zwerftocht eindigt op het dakterras.
Bezoekers die meer willen zien, kunnen ook echt de collectiedepots in en daar opgeslagen kunstwerken bekijken. Dat gaat tegen een beperkte meerprijs in groepjes onder leiding van een gids langs tal van kunstwerken zoals installaties, oude schilderijen, moderne foto’s, robuuste beeldwerken en het teerste porselein. Door de grote omvang van de collectie zijn deze ‘guide tours’ nooit twee keer hetzelfde. Het museum gebruikt de publieksruimtes om nieuwe ideeën uit te proberen op het gebied van educatie en presentatie.
Publiek Private SamenwerkingDe plannen voor het Collectiegebouw zijn het resultaat van een unieke publiek-private samenwerking. De initiatiefnemers zijn de gemeente Rotterdam, Museum Boijmans Van Beuningen en Stichting De Verre Bergen. De samenwerking heeft in eerste instantie betrekking op de bouw, maar alle drie de initiatiefnemers blijven ook na de bouw bij het Collectiegebouw betrokken. Als het gebouw klaar is, gaat de publiek-private samenwerking verder: er worden depots, expositieruimten en ontvangstruimten op huurbasis beschikbaar gesteld aan particulieren. Het publiek krijgt daardoor de kans om meer te zien van de particuliere verzamelingen. De verzamelaars zelf krijgen de mogelijkheid om hun collecties beter te beheren en te conserveren.
Het procesEr wordt sinds 2005 gepraat over vernieuwing van de depots. In 2011 kozen de drie initiatiefnemers voor een Collectiegebouw in plaats van een gesloten depotgebouw. In 2013 ondertekenden zij de gezamenlijke intentieovereenkomst en kozen daarmee definitief voor het Voorportaal in het Museumpark (grindterrein naast het Museum Boijmans Van Beuningen) als locatie. Daarnaast gaven zij op hetzelfde moment opdracht om het project gefaseerd uit te werken tot een definitief ontwerp voor de gekozen locatie. Na afronding van deze werkzaamheden neemt de Rotterdamse gemeenteraad medio 2015 een definitief besluit. Dan kan, als de gemeenteraad dit besluit, de bouw verder voorbereid worden. De planning is dat het Collectiegebouw in 2018 open gaat.
De locatieNa zorgvuldig en gedocumenteerd locatie onderzoek waarbij tientallen locaties in de stad zijn onderzocht, zijn de drie opdrachtgevers uitgekomen op het zogenaamde ‘Voorportaal’ in het Museumpark als meest geschikte locatie voor het Collectiegebouw. Dit is het grindterrein naast Museum Boijmans Van Beuningen, ontworpen als boomgaard op schelpengrond. Deze keuze kwam tot stand op basis van onderstaande motivaties:
Stedenbouwkundig en technisch inpasbaarDe initiatiefnemers zijn er van overtuigd dat het Collectiegebouw op deze plek een belangrijke aanwinst is voor de stad en het park. Een alternatieve locatie voor het Collectiegebouw, met dezelfde positieve effecten en binnen de financiële kaders is niet voorhanden. Daarbij realiseren de initiatiefnemers zich wel dat een groot Collectiegebouw op deze locatie consequenties heeft voor het park. Maar zij zijn ervan overtuigd dat de afweging uiteindelijk positief uitvalt.
Het ontwerpEr zijn wereldwijd architecten uitgenodigd om zich aan te melden voor het ontwerp. Daarbij was de inpassing van het Collectiegebouw in het park een belangrijke voorwaarde. Een commissie van deskundigen heeft vervolgens vijf architecten geselecteerd op basis van relevante referentieprojecten. De vijf geselecteerde architecten is gevraagd om een schetsontwerp te maken van het Collectiegebouw in het Museumpark. Daaruit is in 2014 door een brede selectiecommissie het ontwerp van het Rotterdamse architectenbureau MVRDV gekozen.
Het gekozen ontwerp van MVRDV is bijzonder. Het gebouw krijgt een ronde komvorm en wordt bekleed met spiegelend materiaal. Dat is niet alleen spectaculair, het zorgt er ook voor dat de omgeving wordt gespiegeld in het gebouw. Het gebouw wordt daarmee één met zijn omgeving. Het gebouw kan - daar zijn architecten en betrokkenen het over eens - een iconisch gebouw worden. Met een effect dat vergelijkbaar is met De Rotterdam van O.M.A. en de nieuwe Markthal van MVRDV.
Wie betaalt het?De totale bouwkosten voor het Collectiegebouw bedragen ¤ 52,3 miljoen. Daarvan draagt Stichting De Verre Bergen ¤ 17 miljoen bij. Zij schenken dit bedrag (+¤ 3 miljoen die later bestemd wordt) aan de Stichting Collectiegebouw i.o. De Stichting Collectiegebouw i.o. investeert naast de eerder genoemde ¤ 17 miljoen nog eens ¤ 35,3 miljoen die wordt gefinancierd door een bank. Onderpand voor deze externe investering is een 40-jarige huurovereenkomst tussen de gemeente en Stichting Collectiegebouw i.o . De gemeente wordt hoofdhuurder van het Collectiegebouw en verhuurt het gebouw aan Museum Boijmans Van Beuningen. De gemeente sluit een 40-jarige huurovereenkomst met het museum.
Bron: Museum Boijmans Van Beuningen