Vijf Veni's voor sterrenkundigenvrijdag 28 juli 2017, 10:04
Deze kaart van de donkere materie in het heelal is gebaseerd op gegevens van de KiDS-survey, die is uitgevoerd met de VLT Survey Telescope van de ESO-sterrenwacht op Paranal (Chili). Hij toont een uitgestrekt web van dichte (lichte) en lege (donkere) gebieden. Deze foto toont een van vijf hemelgebieden die in het kader van de KiDS-survey zijn waargenomen. Hier is de onzichtbare donkere materie van een gebied dat ongeveer 420 keer zo groot is als de volle maan roze afgebeeld. Deze beeldreconstructie is gemaakt door het licht te analyseren van ruim drie miljoen verre sterrenstelsels op afstanden van meer dan zes miljard licht jaar. Het licht van de waargenomen sterrenstelsels is op subtiele wijze afgebogen door de zwaartekrachtsaantrekking van de donkere materie in het heelal. (c) Kilo-Degree Survey Collaboration/H. Hildebrandt & B. Giblin/ESOVijf pas gepromoveerde sterrenkundigen hebben van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) een Veni-financiering van maximaal 250.000 euro gekregen. Veni biedt veelbelovende jonge wetenschappers de mogelijkheid om gedurende drie jaar hun eigen ideeën verder te ontwikkelen. De Veni wordt jaarlijks door NWO toegekend. In totaal dienden in deze Veni-ronde 1127 onderzoekers een ontvankelijk onderzoeksproject in voor financiering. Daarvan zijn er nu 154 gehonoreerd.
De vijf sterrenkundige Veni's gaan naar Leiden (drie), Nijmegen en Utrecht (SRON):
Ruisloze supergeleidende detectors om buitenaards leven op te sporenDr. ir. P.J. (Pieter) de Visser (m), SRON – Astronomie
Als er buitenaards leven is, is dat alleen zichtbaar in het zwakke signaal uit de atmosfeer van bewoonde planeten, dat meetbaar wordt na het blokkeren van het sterlicht. Ik ga daartoe supergeleidende detectors ontwikkelen die de kleur van elk binnenkomend lichtdeeltje bepalen en bovendien geen ruis aan het signaal toevoegen.
Tuimelaars en golven in de ruimteDr. P. (Patricia) Schmidt (v), RU – Instituut voor Wiskunde, Astrofysica en deeltjesfysica
Als twee zwarte gaten botsen in het heelal produceren ze rimpelingen in de ruimtetijd. Deze "gravitatiegolven" zijn de vingerafdrukken die de wetenschappers vertellen hoe zwaar de zwarte gaten waren en hoe snel ze ronddraaiden. Maar dat lukt alleen met geavanceerde modellen van de precieze vorm van de gravitatiegolven.
Evaluatie van het effect van baryonen op kosmologische probes met simulaties van de volgende generatieDr. M. (Matthieu) Schaller (m), UL – Sterrewacht Leiden
We zullen een vernieuwende simulatie code die gebruikt maakt van moderne computerarchitectuur afmaken en gebruiken om het heelal en de vorming van sterrenstelsels te simuleren. Deze simulaties zullen gebruikt worden voor de interpretatie van waarnemingen met als doel inzicht te verstrekken in de eigenschappen van donkere materie en donkere energie.
Kosmische remodeling: hoe de sterrenstelsels de structuur van het universum veranderenDr. M.P. (Marcel) van Daalen (m), UL – Sterrewacht Leiden
De structuur van ons universum is nauw verbonden met de verdeling van zowel donkere als zichtbare materie. De gewelddadige processen die samengaan met de vorming van sterrenstelsels veranderen deze verdeling echter. Beter begrip van deze processen helpt sterrenkundigen om meer te weten te komen over ons universum als geheel.
De vorming van sterrenstelsels in clustersDr. Y.M. (Yannick) Bahé (m), UL – Sterrewacht Leiden
Sterrenstelsels in clusters - de meest extreme omgevingen in ons heelal – verschillen sterk van meer geïsoleerde sterrenstelsels. Wij zullen grote, nieuwe computersimulaties gebruiken om de oorsprong van deze verschillen te onderzoeken en daarmee een groot gat in ons begrip van de vorming van sterrenstelsels te dichten.