Eindelijk op bezoek bij fabriek JSF
Amerika-correspondent Erik Mouthaan over wat hem bezighoudt aan de andere kant van de oceaan.
Niets is vervelender voor een televisiejournalist dan allerlei mooie plaatjes zien en die niet mogen filmen, al heb je een camera bij je. Lopend door de fabriekshal waar de JSF, of beter gezegd de F35, wordt gemaakt, zien mijn cameraman Freek Herberts en ik hoe arbeiders met composietplaten in de weer zijn. Ze worden aan de vleugel geplaatst van één van de duurste vliegtuigen op aarde.
Een man is zó nauwkeurig bezig dat hij een spiegeltje gebruikt bij het aandraaien van een schroefje achter een metalen frame, hij wil per se dat het goed zit.
Maar bouwer Lockheed staat het filmen van shots slechts beperkt toe op zijn fabrieksvloer. We mogen van geluk spreken dat we een interview kunnen doen en mijn zogeheten stand-up op kunnen nemen, de zinnen die ik richt aan de kijker thuis.
Terwijl Freek opstelt, turen er maar liefst vijf voorlichters, managers en securitymensen naar het schermpje op de camera. Er is een drievoudig akkoord nodig voordat Freek op 'record' drukt. In de fabriek wordt namelijk gewerkt met technieken waarvan Lockheed en zijn internationale (ook Nederlandse) partners niet willen dat de concurrenten die kunnen zien. Maar ook moet voorkomen worden dat vijanden bijvoorbeeld kunnen zien waar bepaalde bedrading loopt of hoe wapensystemen worden vastgezet.
Het is dan ook niet zomaar iets dat hier gebouwd wordt. De nieuwe generatie van gevechtsvliegtuigen is geheel 'stealth' (onherkenbaar voor radar), wendbaarder dan de F16 en heeft meer wapenmogelijkheden.
Restricties bij het filmen zijn vervelend voor ons maar ik neem ze voor lief omdat het na zes jaar bellen en soebatten toch gelukt is om bij de JSF's te staan en vragen te kunnen stellen aan bouwer en testpiloten.
Maar goed, denk je dan als leek, de helft van ongelofelijk bizar te duur is nog steeds enorm te duur.
Lockheed en het Nederlandse ministerie van Defensie hielden de boot af zolang er nog geen officieel groen licht was uit politiek Den Haag, waarschijnlijk ook om kritische Tweede Kamerfracties niet voor het hoofd te stoten. Die hadden namelijk al het gevoel dat hen geen keus werd geboden in het uitzoeken van een opvolger van de F16. Als zij het idee kregen dat de fabrikant bezig was met een pr-campagne in de Nederlandse media zou dat voor nog meer chagrijn kunnen zorgen.
Het ontwikkelen van de JSF duurt langer en is duurder dan iedereen had gedacht. De totale kosten bereiken nu al een biljoen dollar. Nederland is niet blij dat de prijs van het toestel zo hoog is uitgevallen dat er in plaats van de 85 geplande toestellen nog maar 37 kunnen worden aangeschaft. De vice-president Programma Integratie en Zakelijke Ontwikkeling van Lockheed zegt daarop: De prijs is al met 55 procent gedaald sinds het eerste type. Maar goed, denk je dan als leek, de helft van ongelofelijk bizar te duur is nog steeds enorm te duur.
Manager Steve O'Bryan verzekert me dat de vele technische problemen zo goed als verholpen zijn, het loopt nu op rolletjes. Als Nederland de toestellen daadwerkelijk aanschaft in 2018 werkt alles top. Toch werd een paar weken geleden nog ergens een scheurtje aangetroffen dat er niet had moeten zitten. En de inspecteur-generaal van het Pentagon sprak in een kritische rapport van 'een gebrek aan aandacht voor details, ontoereikende procesdiscipline en een 'dat vangen we later wel op-cultuur' in de fabriek. Dat rapport baseerde zich op 'gegevens die inmiddels meer dan zestien maanden oud zijn', liet het bedrijf weten in een reactie.
Of je de JSF nu haat of aanbidt, de kogel lijkt door de kerk in Den Haag.
In een hangar op het Lockheed terrein in Fort Worth kunnen we een wel uitgebreid een F35 filmen die al af is. Nou ja, niet een te close shot maken van die camera die onder de neus van het toestel hangt en zeker niet naar binnen de laadklep schieten. Geheime technologie, waaronder Nederlandse makelij. Toch ben ik oprecht blij dat we nu zo dichtbij het toestel kunnen komen. En het toestel heeft haast organische vormen als een soort vliegende platvis met een hoekige vogelbek.
Of je de JSF nu haat of aanbidt, de kogel lijkt door de kerk in Den Haag, al moet de parlementaire stemming nog plaatsvinden. En dus: als de Koninklijke Luchtmacht in de toekomst helpt bij het handhaven van een no-flyzone of als u in een weiland bij Volkel wordt opgeschrikt door een enorme berg lawaai dan weet u: dat is hem, de JSF.
bron : RTLNieuws