Zomergasten 2013 #12 Johan sleept ons met de juiste Toon uit de put.

Waar Wilfried de Jong vorige week niet mee kon in het verhaal van zijn gast, was er gisteren een bruisende chemie, schrijft columnist Martijn Simons over de vierde aflevering van Zomergasten met theaterregisseur Johan Simons. .

Voordeel van deze gast was dat hij, in tegenstelling tot de acteurs met wie hij dagelijks werkt, nauwelijks in de openbaarheid treedtKijk, en toen kregen we een aflevering van Zomergasten zoals de bedoeling van de makers moet zijn geweest. Vorige week was al een aardige opmaat, maar op de uitzending van gisteren, met theaterregisseur Johan Simons, was werkelijk weinig aan te merken.

Voordeel van deze gast was dat hij, in tegenstelling tot de acteurs met wie hij dagelijks werkt, nauwelijks in de openbaarheid treedt. Zo had je, anders dan bijvoorbeeld bij Hans Teeuwen, geen last van het beeld dat je bij voorbaat al van hem had en kon je onbevangen luisteren naar wat een onbevangen spreker zou blijken te zijn.

Simons, met het ruwe uiterlijk en de grove lichaamstaal van een landarbeider, trapte af met Toon Hermans, een fragment uit zijn one manshow uit 1980. Hij had het over 'de manier waarop hij staat'. Met de benen dicht bij elkaar, continu op zoek naar evenwicht, kwetsbaar. Het was de eerste waardevolle insight in de wereld van het theater, later nog aangevuld met ruime aandacht voor het bijzondere talent van Pierre Bokma en Jeroen Willems, beide acteurs met wie Simons veel gemaakt heeft.

Al vrij snel na aanvang wist Simons de kijker voor zich te winnen met het verhaal van zijn vader, een man met een hazenlip die door Simons droogkomisch werd nagedaan, en vervolgens de anekdote over het pijnlijke verlies van zijn ringvinger, nota bene op de werkvloer. Dat hij in de nasleep van dat ongeluk ook nog een 'winkelhaak in zijn scrotum' opliep, duidde erop dat we hier te maken hadden met iemand die echt voor zijn kunst leefde.

Er kwam veel kunst voorbij: Pasolini, met wie Simons een zekere verwantschap voelde waar het de stichtende taak van de kunstenaar betrof, opera, zowel Italiaans en Frans, Reinbert de Leeuw, Ulrich Seidl. Telkens legde Simons uit dat hij kunst beschouwt als een richtingwijzer voor de maatschappij. 'De kunst hangt boven de cultuur,' zei hij meer dan eens. En levert daar dus commentaar op. Als een evangelist van Het Schone reeg Simons de fragmenten aan elkaar.

Verreweg het mooiste fragment, dat waarin alles waar Simons in zijn werk voor staat zich samenbalde, ging over de Canadese fotograaf Jeff Wall. Zijn foto's zijn recreaties van beelden die hij eerder in het echte leven gezien heeft. Zoals Wall zelf zegt over de beelden die hij maakt: 'In order to see it, it has to be remade.' Wall zoekt in zijn werk het punt waarop kunst en leven elkaar raken, zicht met elkaar verbinden op zo'n manier dat zich iets nieuws aandient, iets wat er eerder nog niet was en wat meer is dan de som der delen. Minutieus ensceneert Wall beelden die in hun kunstmatige documentairestijl ijzingwekkend sterk zijn. Precies zo, leek Simons te willen zeggen, wil ik te werk gaan. Het herscheppen van de werkelijkheid, op zo'n manier dat er iets ontstaat wat daarboven uitstijgt. Wilfried De Jong knikte instemmend.

Want ja, ook de interviewer was gisteravond op dreef. Waar De Jong vorige week niet mee kon in het verhaal van zijn gast - hij stootte zich meermaals aan de steen van het geloof -, was er gisteren een bruisende chemie. Gast en presentator voelden elkaar aan, De Jong leek precies te begrijpen wat Simons bedoelde en durfde hem herhaaldelijk te interrumperen. Hij was zeker van de dingen die hij vroeg, stond op gelijke voet met zijn gast.

Tegen het einde van de uitzending ging het kort over kritiek en erkenning, en de lastige positie van de regisseur, die tijdens de première slechts in de zaal kan zitten en moet toezien hoe zijn acteurs na de voorstelling het applaus in ontvangst nemen.

'Waarom doe je het dan?' vroeg De Jong.

'Om de schoonheid,' zei Simons.

Martijn Simons is schrijver en columnist. Afwisselend met schrijver Martine de Jong recenseert hij Zomergasten voor Volkskrant.nl.

Het publiek van Zomergasten kreeg gisteravond, in de woorden van onze televisierecensent Hans Beerekamp, een gedenkwaardig gesprek voorgeschoteld met toneelregisseur Johan Simons, die een uitvoerig pleidooi voor de kunst verzorgde.
Het zal niet meevallen om dit gesprek met Simons de komende weken nog te overtreffen volgens Beerenkamp: presentator Wilfried de Jong legde "een foutloos parcours" af, en op Twitter klonken bijna unanieme lofuitingen.

aliettejonkers Aliëtte Jonkers

Hoe kunnen mensen deze uitzending van Zomergasten níet fantastisch vinden? Ik geniet me suf. Tijd en aandacht voor schoonheid. #zg13
11 uur geleden

SissiMeindersma Sissi Meindersma

Môgge mensen, wat een prachtavond gisteren #zg13 'LEEF DE KUNST'!!!, die houden we er nog even in, DANK! @JohanSimonsMK @wilfrieddejong
2 uur geleden

kunstenaar Tim Hinterding

legendarische aflevering. zoveel goeds. er is hoop #zg13
49 minuten geleden

De Jong verloste zijn gast tijdens een emotioneel moment
Zo wist De Jong aan een emotioneel moment in het gesprek een elegante draai te geven, aldus Beerenkamp:

"Met tranen in de ogen zei de regisseur dat de vorig jaar overleden acteur Jeroen Willems als een zoon voor hem was. De Jong liet een stilte toe, waarover Simons eerder op de avond gedoceerd had aan de hand van Toon Hermans en een gesprek van Wim Kayzer met schrijver J M Coetzee. En direct daarna verloste De Jong zijn gast door voor te stellen nog eens naar Willems te gaan kijken."

Ook volgens andere kijkers een bijzonder moment:

FrankVanLaeken Frank Van Laeken

'n Studiogast die vol schiet en Jeroen Willems die vervolgens Brel 'wordt' ('speelt' is een understatement). Pijnlijk mooie televisie. #zg13
11 uur geleden

rvwaarde Rob van Waarde

"Juist in wat onvolmaakt is wordt het humane zichtbaar" Johan Simons in #zg13 prachtige fragmenten van Jeroen Willems
2 uur geleden

cornaldm Cornald Maas

En daar is ie - Jeroen Willems, op z'n best, dankzij Johan Simons, die hem de dichter onder de acteurs noemt #zg13
11 uur geleden

De uitzending:

'Kunst is nu verdacht'
Als intendant van de Münchner Kammerspiele behoort regisseur Johan Simons (Heerjansdam 1946) tot de top van het Europese theater.Zijn beschouwing over kunst en cultuur is met gejuich ontvangen, waarin hij het belang van subsidie voor kunst benadrukt. Simons:

"In Nederland worden kunst en cultuur vaak door elkaar gehaald. De kunst hangt boven de cultuur en levert er commentaar op. Daarom moet die kunst ook gesubsidieerd worden, want die moet objectief kunnen oordelen."

CarineCrutzen Carine Crutzen

Zo eens met Johan Simons: polemische theatercultuur is wenselijk, geen consensus. Onafhankelijk. En daarom afhankelijk van subsidie. #zg13
11 uur geleden

SanneWallis Sanne Wallis deVries

Kijkt u ook, meneer Rutte? Meneer Zijlstra? #zg13
10 uur geleden

John_Heijligers John Heijligers

De kunst moet subsidie krijgen om objectief te kunnen blijven. Dank johan Simons. Heel helder! #zg13
10 uur geleden

Beerenkamp legt uit dat ook Simons zonder subsidie nooit zover was gekomen:

"Simons is de eerste om toe te geven dat hij zonder subsidie nooit deze carrière had kunnen maken. Zijn theatergroep Hollandia had hij volledig te danken aan het fijnmazige subsidiesysteem, dat experimenten en vernieuwing bevorderde: 'We hadden door die fijne structuren een heel goede naam in het buitenland. Dat is in korte tijd helemaal verwoest. Kunst is nu verdacht.'

Het is een tijd geleden dat op televisie zo uitvoerig werd gepleit voor kunst die niet iedereen behaagt. Misschien ook omdat de pleitbezorger zichtbaar niet zelf tot de oude elite behoorde."

Kortom: De Jong kon met een tevreden gevoel naar bed na zijn vierde Zomergasten:

SanneWallis Sanne Wallis deVries

Heerlijk die tevreden en blije snuit van @wilfrieddejong na z'n slotwoord bij #zg13
10 uur geleden

Ondanks de kwaliteit was dit de minst goed bekeken uitzending van Zomergasten tot dusver, er keken gisteren 497.000 mensen. Vorige week bij Beatrice de Graaf waren dat er nog 609.000, min of meer hetzelfde aantal als bij Nelleke Noordervliet. Naar de eerste aflevering met Hans Teeuwen keken 812.000 mensen.

quote:

Op maandag 19 augustus 2013 09:50 schreef Disana het volgende:

[..]

Wel jammer. Voor mij was dit de meest onderhoudende uitzending.

Ik postte het gisteren al heel snel dat ie me boeide. Hij bleef dat 3 uur lang doen. Ik vind het één van de beste afleveringen ooit. Het was een gesprek. Wilfried ging in zijn wereld mee en stelde de juiste vragen of nam op het juiste moment deel aan het gesprek. Dit was geen interview. Het was interactief. Verder was het niet hoogdravend zoals je bij sommige kunstenaars ziet. Hij stond met beide voeten in de Hollandse klei zonder provinciaals te zijn.

quote:

Op maandag 19 augustus 2013 14:04 schreef Deckard het volgende:
Ik was blij dat ik het nog even had volgehouden. Over het algemeen een redelijke uitzending. Het einde maakte een boel goed. Maar niet echts iets interessants.

Je interesses liggen waarschijnlijk niet op dat gebied. Dan kun je het alsnog boeiend vinden.

quote:

Op maandag 19 augustus 2013 20:58 schreef Disana het volgende:
Kijk, en toen kregen we een aflevering van Zomergasten zoals de bedoeling van de makers moet zijn geweest.

http://www.volkskrant.nl/(...)-bedoeling-was.dhtml

Mooie recensie.

Lees eens terug.