quote:
Strafrechtadvocaat Jan Vlug gaf onlangs een buitengewoon openhartig interview in het programma Nieuwsuur. Hij vertelde onder meer dat zijn cliënt Jasper S., die verdacht wordt van de moord op Marianne Vaatstra, deze misdaad al na een kwartier tegenover hem bekend had. Ook zei Vlug dat hij bewezen achtte dat het om een moord ging.
Het leek wel alsof Vlug het belangrijker vond om de nieuwsgierigheid van de televisiekijkers te bevredigen dan om de belangen van zijn cliënt te dienen. Zoiets dacht ook Bart Nooitgedagt, advocaat en voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten: 'Is het strategisch wijs om dat te doen? Is het niet verstandiger om eerst eens rustig de kat uit de boom te kijken?' (De Telegraaf, 7 december 2012). Tsja, wat voert Vlug in zijn schild?
Ontkennen
De Griekse retoricus Hermagoras van Temnos beschreef ongeveer tweeduizend jaar geleden een aantal manieren waarop iemand zich tegen een beschuldiging kan verdedigen. De eerste van deze manieren is ontkennen. Laat de tegenpartij eerst maar eens met bewijs komen!
Veel mensen denken dat ontkennen altijd de beste verdedigingsstrategie is. Maar als het bewijs gemakkelijk te leveren is, dan heeft ontkennen een nadelig effect. Je moet dan namelijk later iets toegeven wat je in eerste instantie hebt ontkend. Volgens Hermagoras kun je in zo'n geval beter iets anders doen, namelijk de beschuldiging herformuleren. Zo hoorde ik laatst een student zeggen: 'Ik heb die fiets niet gestolen, ik heb hem geleend!'
In het wetboek van strafrecht staat echter vrij nauwkeurig omschreven op welke manier bepaalde feitelijke gebeurtenissen juridisch moeten worden gekwalificeerd. De beschuldiging kan dus niet altijd in het voordeel van de verdachte worden geherformuleerd. Voor deze gevallen kan een andere verdedigingsstrategie uitkomst bieden, de strategie van het exonereren: het uitsluiten of beperken van de verantwoordelijkheid voor de gepleegde misdaad.
Strategie
Voor welke van deze retorische strategieën zou Vlug gekozen hebben? In ieder geval niet voor ontkennen of herformuleren. In het interview zegt hij dat er overstelpend bewijs is dat Jasper S. het meisje gedood heeft, en dat hij er niet aan twijfelt dat het om een moord gaat.
Interviewer Twan Huys lijkt blij verrast dat Vlug dit alles zomaar aan de openbaarheid prijsgeeft. Wat mooi! Eindelijk een advocaat die niet het onderste uit de kan haalt en met allerlei retorische trucjes een moordenaar uit het gevang probeert te houden. Die ronduit zegt dat zijn cliënt het gedaan heeft.
Liefhebbende echtgenoot
Maar Vlug is al lang met het verdedigen van zijn cliënt begonnen. Hij stelt dat wat hem betreft niet vaststaat dat Jasper S. schuldig is, dat zijn cliënt een liefhebbende echtgenoot en vader is, die wat problemen had thuis, die de bewuste avond in zijn eentje naar buiten ging om zijn gedachten op een rijtje te zetten, en die psychisch onderzocht moet worden...
Het optreden van Vlug is dus allesbehalve een vooraankondiging van een nieuw soort openheid van advocaten over zaken waarvoor een grote publieke belangstelling bestaat. Als advocaat heeft hij een inschatting gemaakt van de te volgen retorische strategie, en daarna meteen de verdediging ingezet. En dat terwijl de rechtszaak nog moet beginnen! Nomen est omen.
Jean Wagemans is filosoof en universitair docent argumentatietheorie.
Van vk.nl. Boeiend stuk