Poolkappen, IJsbergen en Gletsjers #4

Smeltend ijs

Nederland noteert inmiddels de vierde te koude maand op rij. Bijzonder, zeker in het opgewarmde klimaat. Of mei de vijfde maand wordt die te koud verloopt, is nog volkomen onzeker. Al opent mei direct met een koude record. In Leeuwraden werd het -3, de laagst gemeten mei-temperatuur daar tot dusver.

Droge maand

De kans dat mei een (te) droge maand wordt, is inmiddels wel als vrij groot in te schatten. Hogedrukgebieden zijn de komende weken vrij dominant in onze omgeving. Overigens gaat een lange droge periode in het zomerhalfjaar doorgaans samen met veel relatief zonnige dagen. En dat zijn meteen ook dagen dat het overdag goed opwarmt. Op basis daarvan is de kans dat we weer een te koude maand krijgen, misschien toch als vrij klein in te schatten.

Opwarming
Dat de wereld opwarmt hebben we hier al vaker aangehaald. Ook dat het allerminst zo is, dat de opwarming alweer gestopt zou zijn. Opwarming kan vastgesteld worden door nauwkeurig de wereldwijde temperatuurmetingen in kaart te brengen. Dat is lastiger dan gedacht. Zo zijn er bijvoorbeeld gebieden waar niet of nauwelijks gemeten wordt. Verschillende onafhankelijke methoden zijn de afgelopen decennia ontwikkeld, om toch zo een betrouwbaar mogelijk beeld van de temperatuur op aarde te schetsen. De methoden en gebruikte modellen zijn verschillend, maar de uitkomsten zijn verrassend eensluidend en tonen aan dat de wereld opwarmt. Daarbij is het interessant, om niet alleen de temperatuur van de lucht, maar ook van het zeewater erbij te betrekken. Zeewatertemperaturen bevestigen en versterken het reeds aangetoonde patroon van opwarming. Een andere methode om een beeld van het klimaat te krijgen, is te kijken naar de wereldwijde hoeveelheid ijs.

Noordpool
In het algemeen wordt vooral gekeken naar de snel afnemende hoeveelheid ijs in het Noordpoolgebied. Zowel voor wat betreft zee-ijs als het landijs, zoals dat van Groenland. Op deze link is een animatie te zien die visualiseert, hoe snel het volume aan zee-ijs in het noordpoolgebied de afgelopen decennia is geslonken. Over de zuidpool horen we minder terwijl de zuidpool met name voor het wereldwijde zeewaterpeil van cruciaal belang is. De hoeveelheid landijs op Antarctica is circa tien maal zo groot als op Groenland.

Zuidpool
Een recente studie probeert een deel van de geheimen van de zuidpool en haar ijs te ontrafelen. Men heeft daartoe tot 360 meter diep in het ijs geboord. Deze lange cilinder van ijs geeft een helder beeld van de temperaturen en het tempo van smelten in de afgelopen 600 jaar. Het blijkt, dat de snelheid van het smelten in deze periode met een factor 10 (!) is toegenomen. Het grootste deel van deze toename voltrok zich in de afgelopen 50 jaar, zo stellen de onderzoekers. Daarin speelt de smelt in de zomer, vanzelfsprekend, de hoofdrol. De opwarming op de Zuidpool vergroot het aantal dagen, dat er in de zomer smelt kan optreden.

Zeewaterpeil
Al het landijs dat wereldwijd steeds smelt, doet de zeespiegel versneld stijgen. Of deze stijging gedurende deze eeuw beperkt blijft tot minder dan een halve meter, of misschien wel oploopt tot ruim boven de 1 meter, is nog onduidelijk. Maar zelfs als we zouden weten, hoeveel landijs er deze eeuw gaat smelten, dan nog is een accurate verwachting van de zeespiegel op regionaal niveau buitengewoon ingewikkeld. Wel zou dan een soort van wereldwijde gemiddelde zeespiegelstijging kunnen worden bepaald. Maar dat zegt nog weinig of niets over de stijging op lokaal niveau. Dat heeft vooral te maken met het effect van de zwaartekracht.

Zwaartekracht
Het is onmogelijk om te spreken van ‘de’ zeespiegelstijging. Recent onderzoek van het Koninklijk Nederlands instituut voor onderzoek der zee (gepubliceerd in Nature Geoscience) heeft een paar interessante zaken rondom de Zuidpool aan het licht gebracht. Men heeft ontdekt, dat de gigantische ijskap van de Zuidpool zich circa 34 miljoen jaar geleden in betrekkelijk korte tijd heeft gevormd. Het klimaat veranderde snel. Overigens wordt de oorzaak hiervan niet genoemd in dit artikel. Maar algemeen wordt verondersteld, dat wereldwijde grote klimaatveranderingen in het verleden doorgaans samen hangen met de cyclische veranderingen van baan van de aarde rond de zon. Hoe dan ook, toen de enorme massa landijs zich vormde op Antarctica, nam de hoeveelheid (vloeibaar) water op aarde, en dus in de zeeën en oceanen, enorm af. Wereldwijd schat men de zeespiegeldaling in die tijd op zo’n 60 tot 80 meter. Ondiepe zeeën vielen compleet droog. Maar rond Antarctica steeg de zeespiegel met maar liefst 150 meter. Deze extreme stijging op lokaal niveau werd veroorzaakt door het zwaartekracht-effect. De gigantische massa van het groeiende landijs oefende een enorme aantrekkingskracht uit op het water van de omringende oceaan.

Toekomstperspectief
In de komende tijd hebben we in alle waarschijnlijkheid te maken met het smelten van steeds meer landijs. Zowel van de Noordpool (vooral Groenland) als de Zuidpool. Het smelten van landijs van de Zuidpool zal, omgekeerd geredeneerd aan bovenstaande, in de eerste plaats een daling van de zeespiegel veroorzaken rondom Antarctica. Maar een (extra sterke) zeespiegelstijging naarmate we ons verder van de Zuidpool af gaan bewegen. De grootste stijging zou verwacht moeten worden op het Noordelijk halfrond. Andersom zien we een vergelijkbaar effect bij Groenland al is de totale massa van het Groenlandse ijs naar schatting ‘slechts’ een tiende van dat van de grote verre broer Antarctica.

Toch meer ijs?
Overigens horen we de afgelopen jaren soms berichten over toename van het ijs van de Zuidpool. Deze berichten hebben echter uitsluitend betrekking op het zee-ijs rond Antarctica. Dat is in de afgelopen jaren inderdaad enigszins toegenomen, al staat deze toename niet in verhouding met de afname van zee-ijs in het Noordpoolgebied. Maar is een toename van zee-ijs rond de Zuidpool te rijmen met opwarming? Waarschijnlijk wel. Het grootschalig smelten van landijs van Antarctica levert extra zoet water op. Dat komt in zee terecht. Door de stromingen rondom Antarctica heeft dit zoeter water de neiging om zich vooral op te houden rondom Antarctica. Zo kan het, omdat het zeewater iets minder zout wordt, en vriespuntverhoging veroorzaken. Zoet water bevriest immers sneller dan zou water. Dit effect kan enigszins bufferend werken op de opwarming van het Zuidpoolgebied. Een klein pleistertje op de wond, zullen we maar zeggen.

Bronvermelding: Meteo Consult, NASA, Cryosphere Today

bron

WKN / Groenlandse ijskap zorgt voor steeds meer smeltwater

http://www.scientias.nl/g(...)eer-smeltwater/87179

Scheiding van Australië en Antarctica koelde de aarde af

Toen Australië en Antarctica van elkaar losbraken en elk huns weegs gingen, begon de aarde af te koelen. De ijsvrije globe veranderde zo in een planeet met indrukwekkende ijskappen. Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit Utrecht.

Tot zo’n 49 miljoen jaar geleden zaten Australië en Antarctica aan elkaar vast. Tussen de twee bevond zich namelijk de Tasmaanse landbrug. Deze landbrug voorkwam dat de oceaan rond Antarctica kon circuleren. Maar zo’n 49 miljoen jaar geleden veranderde die situatie. Door toedoen van plaattektoniek ontstond er een opening in de Tasmaanse landbrug en kwam de circulatie van water rondom Antarctica op gang.


De opening van de Tasmaanse zeestraat en de gevolgen die deze opening had voor de circulatie van water. Afbeelding: Universiteit Utrecht.

Afkoeling
En dat had grote gevolgen voor het klimaat, zo schrijven onderzoekers in het blad Proceedings of the National Academy of Science. De nieuwe oceaanstromen die ontstonden, zorgden er namelijk voor dat het klimaat afkoelde.

Fossiele eencellingen
De onderzoekers trekken die conclusie op basis van boringen rondom Tasmanië en Antarctica. In de boorkernen bevonden zich fossiele resten van eencelligen. Tot zo’n 49 miljoen jaar geleden was er een groot verschil tussen de soortensamenstelling aan de ene en aan de andere kant van de landbrug. Zo’n 49 miljoen jaar geleden veranderde dat: de soortensamenstelling in beide oceanen werd toen vergelijkbaar. Dat wijst erop dat de Tasmaanse landbrug toen (deels) verdween en de twee watermassa’s aan weerszijden van de brug water uit konden wisselen.

Dag, broeikaswereld!
Dat de scheiding van Antarctica en Australië ook daadwerkelijk in een klimaatverandering uitmondde, blijkt uit een analyse van fossiele moleculen. Het verdwijnen van de verbinding tussen Antarctica en Australië valt samen met een afname in de zeewatertemperatuur en de Antarctische luchttemperatuur. En dat was nog maar het begin: de afname leidde tot een langdurige afkoeling en luidde het einde in van de broeikaswereld die onze aarde gedurende het Eoceen was.

De langdurige afkoeling zou er uiteindelijk ook toe leiden dat de ons welbekende ijskappen ontstonden. Daarvoor was de warme aarde namelijk ijsvrij. Het onderzoek laat zien hoe groot het effect van tektonische zeestraten op het klimaat kan zijn.

bron

Is dit serieus. Iemand een idee?
Ik had zelf laatst ook het idee, dat de zon wel erg ver in het noordwesten onderging. (maar dat kan aan mij liggen )

quote:

Op maandag 3 juni 2013 09:50 schreef Norrage het volgende:

[..]

interessant. Maar het klinkt allemaal niet heel wetenschappelijk, met Google maps en zo Wat is de bron hier?

Kwam het tegen op twitter.

quote:

Op maandag 3 juni 2013 10:04 schreef Felagund het volgende:
De noordpool verplaatst zich ongeveer 60km per jaar, zie http://www.mnn.com/earth-(...)-might-signal-pole-r.

Wel een artikelen van een paar jaar oud, kan ook niet echt een wetenschappelijk artikel over vinden.

Deze heeft het over 260 km in een half jaar.

Over iets meer dan een maand gaat de boel weer dichtvriezen. De lijn van nu zit hoger dan vorig jaar.
En vorig jaar was het ijs boven Canada al open.

This animation shows how ice is naturally transported from interior topographic divides on Greenland to its coast via glaciers. The colors represent the speed of ice flow, with areas in red and purple flowing the fastest at rates of kilometers per year. The vectors indicate the direction of flow.

quote:

'Like Butter': Study Explains Surprising Acceleration of Greenland's Inland Ice
July 24, 2013

Surface meltwater draining through cracks in an ice sheet can warm the sheet from the inside, softening the ice and letting it flow faster, a new NASA-funded study finds.

During the last decade, researchers have captured compelling evidence of accelerating ice flow at terminal regions, or “snouts,” of Greenland glaciers as they flow into the ocean along the western coast. Now, the new research shows that the interior regions are also flowing much faster than they were in the winter of 2000-2001, and the study authors propose a reason for the speedup.

“Through satellite observations, we determined that an inland region of the Sermeq Avannarleq Glacier, 40 to 60 miles from the coast, is flowing about 1.5 times faster than it was about a decade ago,” said Thomas Phillips, lead author of the new paper and a research associate at the time of the study with the Cooperative Institute for Research in Environmental Sciences at the University of Colorado, Boulder.

The researchers used ice-sheet-wide velocity maps for Greenland from a NASA program called Making Earth System Data Records for Use in Research Environments. Studying the velocity maps, the researchers saw that in 2000-2001 the inland segment of the Sermeq Avannarleq Glacier was flowing at about 130 feet (40 meters) per year. In 2007-2008, that speed was closer to 200 feet (60 meters) per year.

“At first, we couldn’t explain this rapid interior acceleration,” Phillips said. “We knew it wasn’t related to what was going on at the glacier’s terminus. The speedup had to be due to changes within the ice itself.”

To shed light on the observed acceleration, Phillips and his team developed a new model to investigate the effects of meltwater on the ice sheet’s physical properties. The team found that percolating meltwater carries heat from the sun and warms the ice sheet, which then—like a warm stick of butter—softens, deforms and flows faster.

Previous studies estimated that it would take centuries to millennia for new climates to increase the temperature deep within ice sheets. But when the influence of meltwater is considered, warming can occur within decades and, thus, produce rapid accelerations. The paper has been accepted for publication in the Journal of Geophysical Research: Earth Surface, a journal of the American Geophysical Union.

The researchers were tipped off to this mechanism by the massive amount of meltwater they observed on the ice sheet’s surface during their summer field campaigns, and they wondered if it was affecting the ice sheet. During the last several decades, atmospheric warming above the Greenland Ice Sheet has caused an expanding area of the surface to melt during the summer, creating pools of water that gush down cracks in the ice. The meltwater eventually funnels to the interior and bed of the ice sheet.

“The sun melts ice into water at the surface, and that water then flows into the ice sheet carrying a tremendous amount of latent energy,” said William Colgan, a coauthor and adjunct research associate with the University of Colorado’s Cooperative Institute for Research in Environmental Sciences. “The latent energy then heats the ice.”

The new model shows that this speeds up ice flow in two major ways: One, the retained meltwater warms the bed of the ice sheet and preconditions it to accommodate a basal water layer, making it easier for the ice sheet to slide by lubrication. Two, warmer ice is also softer (less viscous), which makes it flow more readily.

“Basically, the gravitational force driving the ice sheet flow hasn’t changed over time, but with the ice sheet becoming warmer and softer, that same gravitational force now makes the ice flow faster,” Colgan said.

This transformation from stiff to soft only requires a little bit of extra heat from meltwater. “The model shows that a slight warming of the ice near the ice sheet bed—only a couple of degrees Celsius—is sufficient to explain the widespread acceleration,” Colgan said.

The findings have important ramifications for ice sheets and glaciers everywhere. “It could imply that ice sheets can discharge ice into the ocean far more rapidly than currently estimated,” Phillips said. “It also means that the glaciers are not finished accelerating and may continue to accelerate for a while. As the area experiencing melt expands inland, the acceleration may be observed farther inland.”

The study’s results suggest that to understand future sea-level rise, scientists need to account for a previously overlooked factor — meltwater’s latent energy — and its potential role in making glaciers and ice sheets flow faster into the world’s oceans. In 2007, the Intergovernmental Panel on Climate Change wrote that one of the most significant challenges in predicting sea-level rise was “limited” understanding of the processes controlling ice flow. The panel’s next assessment is due out in 2014.

“Traditionally, latent energy has been considered a relatively unimportant factor, but most glaciers are now receiving far more meltwater than they used to and are increasing in temperature faster than previously imagined,” Colgan said. “The chunk of butter known as the Greenland Ice Sheet may be softening a lot faster than we previously thought possible.”

The study was funded through a NASA ROSES grant, NASA’s Greenland Climate Network and the National Science Foundation. Other coauthors on the paper were CIRES Director Waleed Abdalati, who is also former chief scientist for NASA; former CIRES Director Konrad Steffen; and CU-Boulder engineering professor Harihar Rajaram.

Adapted by NASA/Maria-José Viñas Garcia

Based on press release by CIRES/Katy Human and AGU/Peter Weiss

Bron: NASA

Groot verschil met vorig jaar. Nog een week of 4 en dan gaat de winter weer beginnen op de noordpool. Alaska heeft inmiddels de eerste sneeuw alweer gehad.

quote:

Op dinsdag 20 augustus 2013 20:12 schreef barthol het volgende:

[..]

Ja een groot verschil.
Overigens zijn er ook gedetaileerdere kaarten dan de cryosphere today

De AMSR2 kaart van de Universiteit van Bremen

[ afbeelding ]

En die van de Universiteit van Hamburg

[ afbeelding ]

Afbeelding aanklikken want het zijn grote afbeeldingen

Is daar ook een archief van..om het te vergelijken met voorgaande jaren?