Zonnevlammen #3: As The Sun Turns

quote:

STRONG GEOMAGNETIC STORM IN PROGRESS: A strong (Kp=7) geomagnetic storm is in progress on June 28-29 as Earth passes through a region of south-pointing magnetism in the solar wind. The storm has sparked Northern Lights photographed in the USA as far south as Kansas.

http://www.spaceweather.com/

Hopelijk vanavond ook nog en ook maar hopen dat het niet bewolkt is.

We kunnen er al een aantal dagen niet omheen; de zon. Op veel plaatsen maakt hij dagelijks zo’n beetje het maximaal haalbare aantal uren. Het is prachtig zomerweer. Op zich weinig bijzonders. Toch is er wel iets aan de had, want we zitten op dit moment waarschijnlijk in het maximum van de huidige zonnevlekkencyclus. Een maximum dat tot nu toe het zwakste is in ruim 100 jaar tijd. En als de voortekenen niet bedriegen, gebeurt de komende tientallen jaren nog veel minder aan het oppervlak van de zon. Voor de volgers van de zon breken interessante tijden aan.

Aan het oppervlak van de zon waren vanochtend een paar grote zonnevlekken zichtbaar, zelfs vanaf het aardoppervlak. De foto van Jannes Wiersema uit Roodeschool laat ze duidelijk zien. De foto van het SOHO observatorium geeft een nog veel duidelijker beeld.

Wat zijn zonnevlekken
We hebben het over tijdelijk aanwezige donkere plekken op de zon, die ten opzichte van hun omgeving minder heet zijn. Er zijn vlekken die enkele honderden kilometers in doorsnee zijn, maar ook vlekken die tienduizenden kilometers bemeten. De zon kent perioden met veel en weinig zonnevlekken, die elkaar afwisselen, de zogeheten zonnecycli. Gedurende de perioden met de meeste zonnevlekken spreken we van een zonnevlekkenmaximum en de perioden met geen of nauwelijks zonnevlekken staan bekend als zonnevlekkenminima.

Het zijn vlekken op een gigantisch hete bol. De buitenrand van de zon is ongeveer 6000 graden, in de kern is het een ondenkbare 15 miljoen graden Celsius. Vlak onder het zonoppervlak bevinden zich massieve circulaties van vuurplasma (zie plaatje), bestaande uit twee stromingstakken die elk rond 40 jaar nodig hebben om hun hele route af te leggen. Die stromen komen deels tot stand doordat de zon bij haar evenaar sneller draait dan bij de polen. Het idee is dat die stromen bepalend zijn voor de manier waarop zonnevlekkencycli verlopen. Volgens de theorie is het zo dat de snelheid van plasmastromen - die ervoor zorgen dat zonnevlekken ontstaan, maar ook weer worden afgevoerd - op de zon een indicatie is voor het aantal zonnevlekken, ongeveer 20 jaar later. Een tragere stroom betekent daarbij minder vlekken.

Maunderminimum
De plasmastromen lijken de laatste jaren dusdanig ver te zijn afgenomen dat het na het huidige (al erg zwakke) maximum weleens een tijd stil zou kunnen worden. Een vergelijkbare periode van rust aan het oppervlak van de zon deed zich tussen 1645 en 1715 voor. In Nederland kwamen toen relatief veel koude winters voor. De Hollandse Meesters hebben veel van de taferelen van die tijd vastgelegd in hun schilderijen die ook tegenwoordig nog grote bekendheid genieten. Die periode van stilte op de zon staat in de literatuur van nu als het Maunderminimum bekend.

Nummer 24
Na een top en een dal aan zonnevlekken, begint steeds de volgende cyclus met het verschijnen van de nieuwe donkere plekken. Teruggerekend tot 1750 hebben we 23 van deze cycli achter de rug en deze duurden per stuk ongeveer 11 jaar. Begin 2008 dachten de sterrenkundigen dat de 24e zonnecyclus zou starten, maar dat werd steeds weer uitgesteld omdat het aantal zonnevlekken nagenoeg nul bleef. Uiteindelijk ontstonden pas in juni 2009 de langverwachte eerste kleine zonnevlekken van de nieuwe periode. En zo werd dus de oude cyclus afgesloten en de nieuwe gestart. De NASA bepaalt het precieze moment daarvan. In totaal zaten we in 2009 maarliefst 260 dagen zonder zonnevlekken en dat jaar is dan ook het jaar van het absolute zonnevlekkenminimum geworden. Rond die tijd beleefden we tevens een tweetal relatief koude winters (de winter van 2008/2009 en de winter van 2009/2010).

In 2010 liep het aantal zonnevlekloze dagen terug tot 51 en in 2011 was er nog maar 1 dag zonder één of meerdere zonnevlekken. Vanaf dat moment tot nu is er nooit meer een dag geweest zonder zonnevlekken aan het oppervlak van de zon. We bevinden ons dan ook in het maximum voor wat de zonneactiviteit betreft, in deze cyclus.

Maximum zo’n beetje nu…
De NASA maakt verwachtingen van de sterkte van de cycli en zij verwachtten al steeds een minder sterker cyclus dan de vorige. Het lijkt erop dat die verwachting goed is uitgekomen. Met een gemiddeld zonnevlekkengetal van 67, gemeten in februari 2012 beleven we tot nu toe het zwakste maximum sinds februari 1906, toen een piek van slechts 64,2 werd gemeten. De NASA gaat ervan uit dat we ook deze zomer nog in de buurt van de al eerder gemeten 67 kunnen uitkomen, maar tot nu toe is dat nog niet gelukt. Daarna moet het getal weer vrij snel gaan afnemen. Het volgende minimum staat voor 2020 op de rol, en daarna blijft het mogelijk dus langere tijd stil.

Zonnevlekken en het weer
De relatie tussen weinig zonnevlekken en koude winters in ons land wordt vaker genoemd. Ook op andere vlakken lijkt er een (bescheiden?) verband te zijn tussen wat er op de zon gebeurt en wat er in onze atmosfeer allemaal geschiedt. Zo zijn de fluctuaties in UV-straling tijdens zonnevlekkencycli duidelijk meetbaar. UV-straling valt uiteen in de zogenoemde UV-A, UV-B en UV-C componenten. Van die componenten wordt UV-C straling geabsorbeerd door de ozonlaag, UV-B straling gedeeltelijk. UV-A straling kan de aarde geheel bereiken. Zowel van de B als de A component verbrandt onze huid. Nu blijkt de door de zon uitgezonden hoeveelheid UV-C straling tijdens een zonnevlekkencyclus significant te variëren. Hoe actiever de zon, des te groter is de hoeveelheid UV-C straling die wordt uitgezonden. Omdat UV-C tevens verantwoordelijk is voor de aanmaak van ozon in de ozonlaag, blijkt de dikte van die laag te variëren. Tijdens actieve perioden van de zon is de ozonlaag dus dikker, tijdens inactieve perioden juist dunner.

Ozon is een gas dat meer warmte direct uit de straling van de zon absorbeert dan andere bestanddelen van de aardse dampkring. Een dikkere ozonlaag leidt daardoor mogelijk tot een warmere stratosfeer (de ozonlaag bevindt zich op een hoogte van rond 20 kilometer in de atmosfeer). En een relatief warme stratosfeer wordt vaak in verband gebracht met een relatief zwakke straalstroom in de troposfeer (het deel van de atmosfeer waarin ons weer zich afspeelt) eronder. Een relatief dunne ozonlaag betekent zo door geredeneerd een relatief koude stratosfeer en in de troposfeer waarschijnlijk een relatief sterke straalstroom. Op die manier hebben veranderingen in de activiteit van de zon mogelijk dus invloed op het klimaat op aarde.

Zonnestorm en noorderlicht
Op de zon heersen altijd zonnewinden. Dat zijn stromingen van geladen deeltjes die ontsnappen uit het oppervlak van de zon. Daardoor worden elektrisch geladen deeltjes de ruimte in geslingerd. Vorig jaar juli was er sprake van een heftige zonnewind; een zonnestorm. Op dat moment zijn de snelheden van de deeltjes groter dan normaal en kunnen ze bij de aardatmosfeer naar binnen worden getrokken door het aardmagnetisch veld. Als hun snelheid dermate hoog is, kun je noorderlicht krijgen. Dat zie je dan vooral rond de beide polen, omdat daar het sterkste aardmagnetisch veld zit. Maar vorig jaar juli was het ook in Nederland te zien.

Bron, met enkele foto's/plaatjes

quote:

Magnetische Reconnectie tijdens zonnevlam vastgelegd
Wetenschappers hebben voor het eerst kunnen zien hoe het proces achter een zonnevlam verloopt. De oplossing van het raadsel hoe zonnevlammen ontstaan lijkt daarmee een stap dichterbij te zijn gekomen.

Een zonnevlam is een explosie op het oppervlak van de zon die ontstaat door het plotseling vrijkomen van energie die wordt vastgehouden in de magnetische velden ervan. Op een krachtige zonnevlam kan een zonnestorm volgen.

Een onderzoeksteam bestudeerde beelden van een zonnevlam die vorig jaar in augustus te zien was. Ze waren getuige van het proces door beelden van ruimtesonde Solar Dynamics Observatory (SDO) en de satelliet Reuven Ramaty High Energy Solar Spectroscopic Imager (RHESSI) te combineren.

Reconnectie
NASA beschrijft deze explosieve 'reconnectie' als iets dat plaatsvindt wanneer magnetische veldlijnen van de zon zich verenigen, vervolgens uit elkaar buigen en opsplitsen, en zich daarna opnieuw met elkaar verbinden, waardoor een impuls aan magnetische energie vrijkomt. In bovenstaande video legt NASA uit hoe dit proces precies verloopt.

Wetenschappers vermoeden al lange tijd dat de magnetische reconnectie de oorzaak achter de enorme explosies op zon is, waardoor straling en energiegerelateerde deeltjes het zonnestelsel in worden gespuwd. De nieuwe beelden versterken dit vermoeden.

Puzzel
Onderzoeker Yang Su van de Universiteit van Graz in Oostenrijk is blij met de bevindingen. "Dit is de eerste keer dat we de volledige, gedetailleerde structuur van dit proces hebben aanschouwd, dankzij de hoge kwaliteit van de gegevens van SDO."

Su legt uit dat deze ontdekking slechts het recentste deel is van een onvolledige puzzel die verklaart hoe magnetische reconnectie zonnevlammen veroorzaakt. "We hebben zoveel bewijzen, maar het beeld is nog niet compleet." Het onderzoek werd gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Physics.

quote:

Op donderdag 18 juli 2013 12:26 schreef Frutsel het volgende:

Maunderminimum
De plasmastromen lijken de laatste jaren dusdanig ver te zijn afgenomen dat het na het huidige (al erg zwakke) maximum weleens een tijd stil zou kunnen worden. Een vergelijkbare periode van rust aan het oppervlak van de zon deed zich tussen 1645 en 1715 voor. In Nederland kwamen toen relatief veel koude winters voor. De Hollandse Meesters hebben veel van de taferelen van die tijd vastgelegd in hun schilderijen die ook tegenwoordig nog grote bekendheid genieten. Die periode van stilte op de zon staat in de literatuur van nu als het Maunderminimum bekend.

Nummer 24
Na een top en een dal aan zonnevlekken, begint steeds de volgende cyclus met het verschijnen van de nieuwe donkere plekken. Teruggerekend tot 1750 hebben we 23 van deze cycli achter de rug en deze duurden per stuk ongeveer 11 jaar. Begin 2008 dachten de sterrenkundigen dat de 24e zonnecyclus zou starten, maar dat werd steeds weer uitgesteld omdat het aantal zonnevlekken nagenoeg nul bleef. Uiteindelijk ontstonden pas in juni 2009 de langverwachte eerste kleine zonnevlekken van de nieuwe periode. En zo werd dus de oude cyclus afgesloten en de nieuwe gestart. De NASA bepaalt het precieze moment daarvan. In totaal zaten we in 2009 maarliefst 260 dagen zonder zonnevlekken en dat jaar is dan ook het jaar van het absolute zonnevlekkenminimum geworden. Rond die tijd beleefden we tevens een tweetal relatief koude winters (de winter van 2008/2009 en de winter van 2009/2010).

In 2010 liep het aantal zonnevlekloze dagen terug tot 51 en in 2011 was er nog maar 1 dag zonder één of meerdere zonnevlekken. Vanaf dat moment tot nu is er nooit meer een dag geweest zonder zonnevlekken aan het oppervlak van de zon. We bevinden ons dan ook in het maximum voor wat de zonneactiviteit betreft, in deze cyclus.

Maximum zo’n beetje nu…
De NASA maakt verwachtingen van de sterkte van de cycli en zij verwachtten al steeds een minder sterker cyclus dan de vorige. Het lijkt erop dat die verwachting goed is uitgekomen. Met een gemiddeld zonnevlekkengetal van 67, gemeten in februari 2012 beleven we tot nu toe het zwakste maximum sinds februari 1906, toen een piek van slechts 64,2 werd gemeten. De NASA gaat ervan uit dat we ook deze zomer nog in de buurt van de al eerder gemeten 67 kunnen uitkomen, maar tot nu toe is dat nog niet gelukt. Daarna moet het getal weer vrij snel gaan afnemen. Het volgende minimum staat voor 2020 op de rol, en daarna blijft het mogelijk dus langere tijd stil.

Zonnevlekken en het weer
De relatie tussen weinig zonnevlekken en koude winters in ons land wordt vaker genoemd. Ook op andere vlakken lijkt er een (bescheiden?) verband te zijn tussen wat er op de zon gebeurt en wat er in onze atmosfeer allemaal geschiedt. Zo zijn de fluctuaties in UV-straling tijdens zonnevlekkencycli duidelijk meetbaar. UV-straling valt uiteen in de zogenoemde UV-A, UV-B en UV-C componenten. Van die componenten wordt UV-C straling geabsorbeerd door de ozonlaag, UV-B straling gedeeltelijk. UV-A straling kan de aarde geheel bereiken. Zowel van de B als de A component verbrandt onze huid. Nu blijkt de door de zon uitgezonden hoeveelheid UV-C straling tijdens een zonnevlekkencyclus significant te variëren. Hoe actiever de zon, des te groter is de hoeveelheid UV-C straling die wordt uitgezonden. Omdat UV-C tevens verantwoordelijk is voor de aanmaak van ozon in de ozonlaag, blijkt de dikte van die laag te variëren. Tijdens actieve perioden van de zon is de ozonlaag dus dikker, tijdens inactieve perioden juist dunner.

Ozon is een gas dat meer warmte direct uit de straling van de zon absorbeert dan andere bestanddelen van de aardse dampkring. Een dikkere ozonlaag leidt daardoor mogelijk tot een warmere stratosfeer (de ozonlaag bevindt zich op een hoogte van rond 20 kilometer in de atmosfeer). En een relatief warme stratosfeer wordt vaak in verband gebracht met een relatief zwakke straalstroom in de troposfeer (het deel van de atmosfeer waarin ons weer zich afspeelt) eronder. Een relatief dunne ozonlaag betekent zo door geredeneerd een relatief koude stratosfeer en in de troposfeer waarschijnlijk een relatief sterke straalstroom. Op die manier hebben veranderingen in de activiteit van de zon mogelijk dus invloed op het klimaat op aarde.

Top 3 koudste winters in NL:
1) 1963 Vlak na een zonnemaximum
2) 1947 Vlak voor een zonnemaximum
3) 1940 Vlak na een zonnemaximum

Van de top 10 koudste winters vallen alleen 1942 (4) en 1996 (7) vlakbij of in een zonneminimum.

De warmste winter in 3 eeuwen was die van 2007 en deze viel vlak voor het diepste zonneminimum sinds de Maunderminimum.

Nu speelt de opwarmende trend een verstorende rol in dit verhaal maar van een sterke correlatie tussen zonnemaximum/minimum en koude winters in NL lijkt me geen sprake.

Bronnen:
http://www.spaceweather.com/java/sunspot.html
http://www.lijstvandedag.nl/top-10-koudste-winters-in-nederland/
http://www.knmi.nl/cms/co(...)in_zeker_drie_eeuwen

Edit: Ik dacht "laat ik eens kijke of het KNMI al over dit onderwerp geschreven heeft" en ja hoor, dat heeft ze:

quote:

zonnevlekken, El Niño en sneeuw in Rusland. Voor alle drie zijn aanwijzingen voor een fysisch mechanisme via de stratosfeer. De vraag is daarbij echter altijd of het signaal sterk genoeg is om in de grote variaties van het winterweer zichtbaar te zijn. Van El Niño en zonnevlekken zijn lange meetreeksen beschikbaar. Daaruit blijkt dat de voorspellende kracht voor onze winter heel beperkt is.

De statistiek van het KNMI geeft dus ook aan dat de correlatie beperkt is.

[ Bericht 6% gewijzigd door cynicus op 18-07-2013 14:09:14 ]

quote:

Magnetisch veld van de zon keert zich binnen vier maanden om
Het magnetisch veld van de zon gaat zich op korte termijn omdraaien. Dat stellen wetenschappers op basis van observaties. Het zou binnen een maand of vier gaan gebeuren en kan wel eens stormachtig ruimteweer met zich meebrengen.

“Het lijkt erop dat we niet meer dan drie tot vier maanden verwijderd zijn van een omkering van het gehele magnetische veld,” vertelt onderzoeker Todd Hoeksema. “En die verandering is voelbaar in het gehele zonnestelsel.”

Observatorium
Hoeksema trekt zijn conclusies op basis van waarnemingen van Stanford’s Wilcox Solar Observatory: één van de weinige observatoria die het magnetisch veld van de polen van de zon in de gaten houdt. Het observatorium doet dat al sinds 1976 en is er in die periode drie keer getuige van geweest hoe het magnetisch veld van de zon zich omdraaide.

Regelmatig
Het magnetisch veld van de zon keert zich dus regelmatig om. Ongeveer elke elf jaar, om iets preciezer te zijn. De omkering vindt plaats in het midden van het zonnemaximum. Met de omkering van het magnetisch veld bevindt de helft van het zonnemaximum zich dus reeds achter ons.

Hoe werkt het?
Maar hoe gaat zo’n omkering van het magnetisch veld in zijn werk? “De polaire magnetische velden van de zon verzwakken tot nul en wanneer ze weer opkomen, zijn ze tegenovergesteld,” vertelt onderzoeker Phil Scherrer

Gevolgen
Die grote verandering op de zon heeft gevolgen voor het zonnestelsel. En ook voor onze planeet. Zo is de kans groot dat we met stormachtig ruimteweer te maken krijgen. Rondom de evenaar van de zon bevindt zich ‘het heliosferische stroomvlak’ zoals wetenschappers dat noemen (zie ook de afbeelding hiernaast). Dit is een enorm oppervlak dat als het ware uit de evenaar lijkt te ‘stralen’ en zich miljarden kilometers ver uitstrekt. Het oppervlak bestaat uit een elektrische lading die weer het resultaat is van het traag roterende magnetische veld van de zon. Wanneer het magnetisch veld van de zon zich omkeert, wordt het stroomvlak rimpeliger. En de aarde, die rond de zon draait, kan niet voorkomen dat deze zich zo af en toe in één van die rimpels dompelt. De overgang van in zo’n rimpel zitten en eruit komen, kan voor stormachtig ruimteweer rond de planeet zorgen.

Maar de omkering van de magnetische velden van de zon heeft meer gevolgen. Zo zijn we kort na zo’n omkering beter beschermd tegen kosmische straling. Het heliosferisch stroomvlak houdt die straling namelijk tegen en wanneer deze rimpeliger is, kan er nog minder kosmische straling bij ons komen.

quote:

A pair of sunspots pointing almost-directly at Earth poses a threat for strong solar flares. NASA's Solar Dynamics Observatory photographed the two active regions, AR1861 and AR1865, on Oct. 12th:

Both sunspots have 'beta-gamma-delta' magnetic fields that harbor energy for X-class solar flares. So far, sunspot AR1865 is mostly quiet, but AR1861 is crackling with lesser C-class flares, possibly foreshadowing a bigger eruption. NOAA forecasters estimate a 40% chance of M-class flares and a 15% chance of X-flares on Oct. 12th.

Spaceweather

quote:

Sun's Current Solar Activity Cycle Is Weakest in a Century

SAN FRANCISCO — The sun's current space-weather cycle is the most anemic in 100 years, scientists say.

Our star is now at "solar maximum," the peak phase of its 11-year activity cycle. But this solar max is weak, and the overall current cycle, known as Solar Cycle 24, conjures up comparisons to the famously feeble Solar Cycle 14 in the early 1900s, researchers said.

"None of us alive have ever seen such a weak cycle. So we will learn something," Leif Svalgaard of Stanford University told reporters here today (Dec. 11) at the annual meeting of the American Geophysical Union.

quote:

Huge Sunspot targets earth
One of the biggest sunspots in years is crossing the center of the solar disk, putting Earth in the way of potential eruptions. Rocky Raybell photographed the active region named "AR1944" yesterday from his backyard in Keller, Washington:

The sprawling sunspot contains dozens of dark cores, the largest big enough to swallow Earth three times over. This makes it an easy target for amateur solar telescopes. Raybell used a backyard 'scope capped with a Baader solar filer to capture both the sunspot and trees in the foreground

twitter:

spaceweather twitterde op dinsdag 07-01-2014 om 13:54:32 X-ray Event exceeded M5Begin 1007 UTCMax 1013 UTCEnd 1037 UTCX-ray Class: M7.2Location: S14E12NOAA Scale: R2 - Moderate reageer retweet

quote:

X-FLARE: Giant sunspot AR1944 erupted on Jan 7th at approximately 1832 UT, producing a powerful X1-class solar flare. First-look coronagraph images from the STEREO-Ahead spacecraft appear to show a coronal mass ejection (CME) emerging from the blast site. If so, the CME is almost certainly heading for Earth.

Bron: Spaceweather.com

quote:

Op dinsdag 7 januari 2014 22:15 schreef Frutsel het volgende:

[..]

Bron: Spaceweather.com

Die moeten we ff in de gaten houden.

Ik verwacht van niet... en afgelopen jaren hebben we al zwaardere gehad hoor, maar die waren misschien niet een "direct hit" maar met uitzondering van een verhoogde kans op poollicht hier en mooie plaatjes van de standaard locaties denk ik niet... maar Sunspot AR44lijkt nog niet klaar, dus wie weet komt er nog meer

Sun unleashes first major solar flare of 2014

quote:

Krachtige explosie op de zon
Beelden van een grote heldere zonnevlam circuleren op het internet. Het fenomeen gebeurde vanavond en is geclassificeerd als een X1.2-zonnevlam. Of de uitbarsting poollicht zal veroorzaken, is nog onbekend, meldt Poollicht België op Twitter.

Een zonnevlam is een uitbarsting op de zon waarbij stralen vrijkomen. De uitbarstingen bestaan in verschillende intensiteiten. C-zonnevlammen zijn de kleinste en de zwakste en vormen absoluut geen gevaar voor de mens. X-zonnevlammen zijn veel sterker. Zij kunnen bijvoorbeeld gsm- en communicatiesignalen verstoren.

Vorige week nog is het magnetisch veld van de zon gedraaid, een cyclus die alles samen elf jaar duurt. De noordpool is sindsdien de zuidpool, en omgekeerd. Stormachtig ruimteweer is dan niet ongewoon

quote:

Op zondag 19 januari 2014 11:04 schreef Frutsel het volgende:

WHY HAS THE SUN GONE TO SLEEP? - BBC NEWS

Ligt het aan mij of valt het geluid op den duur weg?

In ieder geval ben ik niet de enige die vind dat het aantal zonnevlekken op dit moment heel laag is vergeleken met wat het zou moeten zijn tijdens een solarmax.

Betere video met geluid hier:

Maar dit lijkt typisch weer zo'n gevalletje: heb je een hamer, dan lijkt alles op een spijker.

Zonnefysici denken vaak dat alles door de zon komt, vulkanologen denken vaak dat alles door vulkanen komt, cosmic ray specialisten denken vaak dat alles door cosmic rays komt. De praktijk is vaak een stuk genuanceerder en spelen er meer factoren tezamen.

quote:

M9 flare shoots out in space
ALMOST-X FLARE: Departing sunspot AR1996 erupted on March 12th at 2234 UT, producing an M9-category blast that almost crossed into X-territory. NASA's Solar Dynamics Observatory captured the extreme ultra-violet flash:

UV radiation from the flare caused waves of ionization to ripple through Earth's upper atmosphere, but they quickly subsided. Otherwise the flare was not geoeffective. The sunspot's location near the sun's eastern limb mitigated any Earth effects.

The next flare could have a greater influence on our planet. Sunspot AR2002 is directly facing Earth, and it has a 'beta-gamma-delta' magnetic field that harbors energy for strong explosions. NOAA forecasters estimate an 80% chance of M-class flares and a 15% chance of X-flares on March 13th.

quote:

Aarde ontsnapte in juli 2012 aan gevolgen van 'superstorm' op de zon

De aarde is in juli 2012 ternauwernood ontsnapt aan de gevolgen van een 'superstorm' op de zon. Dat schrijven Amerikaanse en Chinese onderzoekers vandaag in Nature Communications.

Op 22 juli 2012 vond een extreem snelle uitbarsting van elektrisch geladen deeltjes en magnetische velden plaats op de zon. Die was gelukkig niet op de aarde gericht, anders zouden de gevolgen mogelijk catastrofaal zijn geweest.

Zonnestormen veroorzaken niet alleen spectaculair poollicht, maar kunnen ook satellietelektronica ontregelen, elektriciteitscentrales plat leggen en computernetwerken verstoren. De schade van een 'superstorm' op de zon kan volgens de onderzoekers in de biljoenen dollars lopen.

De CME (coronal mass ejection) van 22 juli 2012 vond aan de achterzijde van de zon plaats, en werd onder andere bestudeerd door de Amerikaanse ruimtesonde STEREO-A. De uitbarsting was zo krachtig dat de zonnewinddeeltjes met een recordsnelheid van ca. 3000 kilometer per seconde door het zonnestelsel werden geblazen - één procent van de lichtsnelheid.

Uit een analyse van de satellietwaarnemingen hebben de onderzoekers nu geconcludeerd dat er sprake was van twee CME's binnen een kwartier. Bovendien was er vier dagen eerder ook al een zonsuitbarsting geweest. De wisselwerking van de verschillende CME's leidde tot de krachtigste zonnestorm die tot nu toe is waargenomen.

In hun publicatie stellen de onderzoekers dat de 'superstorm' vergelijkbaar was met de zonnestorm die in september 1859 al het telegraafverkeer op aarde lam legde. Tegenwoordig zouden de gevolgen van een dergelijke storm veel groter zijn, omdat onze westerse samenleving veel afhankelijker is geworden van kwetsbare technologieën. (GS)