Evolutie in het Nieuws #2

01-07-2012

Oertante Ida

Een van de meest geruchtmakende paleontologische vondsten van de laatste jaren is het aapje Ida. Een replica van deze ‘missing link’ in de primatenevolutie is nu te zien in Geologisch Museum Hofland in Laren.

De naam Ida ligt makkelijker in de mond dan Darwinius masillae, de naam die de fossiele primaat kreeg bij de officiële publicatie en presentatie in 2009. Charles Darwin is vernoemd vanwege het 200ste geboortejaar van deze grote man van de evolutietheorie. Ida leefde 47 miljoen jaar geleden. Zoals haar naam suggereert was het een apenmeisje. Doordat haar skelet vrijwel volledig bewaard is gebleven, inclusief resten van maaginhoud en beharing, gaat het om een unieke primatenvondst, die nieuwe inzichten biedt over de bouw en ontwikkeling van de primaten in een tijd – het Eoceen – dat de scheiding tussen halfapen en echte apen plaatsvond.


De fossiele primaat Darwinius masillae, beter bekend als aapje Ida Afbeelding: © Plos One

1 miljoen euro
Ida is te vinden in het Natuurhistorisch Museum van Oslo, dat een miljoen euro voor haar over had. De vertebratenpaleontoloog en uiniversiteitsmedewerker Jørn Hurum wist dit fossiel in 2007 in de wacht te slepen. Dit dankzij een hem bekende Duitse fossielenhandelaar, die dit object discreet te koop aanbood namens de vinder die onbekend wenste te blijven. Deze verzamelaar heeft het fossiel rond 1983 gevonden in groeve Messel bij Darmstadt. Voor kenners is Messel een begrip vanwege de perfecte conservering van de fossielen. Museum Naturalis heeft een jaar of vijf geleden een prachtige tentoonstelling over dieren uit deze groeve voor het voetlicht gebracht.

Replica van Ida
Wat Naturalis toen nog niet had, maar later wel kreeg, is een van de zes voor wetenschappelijk onderzoek gemaakte replica’s van Ida. Hun replica wordt nu tentoongesteld in Geologisch Museum Hofland in Laren. In de loop van 2013 verdwijnt dit fraaie stuk weer in het museale depot van Naturalis. Een reis naar dit museum is ook al de moeite waard omdat Ida geëxposeerd wordt in het kader van de jubileumtentoonstelling “En toen….kwam de mens”, over de evolutie van de zoogdieren, in het bijzonder ook de opkomst van de mens.


Ooit dreigde sluiting en omvorming tot afvalstort voor groeve Messel. In 1995 kreeg deze zo unieke groeve echter de status van UNESCO Werelderfgoed. Terecht, want inmiddels zijn er zoveel uiteenlopende en prachtige fossielen gevonden, dat een unieke inkijk in het leven gedurende het Eoceen mogelijk is. Afbeelding: © Forschungsinstitut und Naturmuseum Senckenberg, Grube Messel

Fossielen in schalie
Groeve Messel ligt bij Darmstadt. De groeve werd geopend vanwege de daar aanwezige Ölschiefer, een oliehoudende, wat bladderige verwerende kleisteen, oftewel schalie. Deze schalie, die rijk is aan organische verbindingen, bevat ook 40% water en bij uitdroging verkruimelt het gesteente, inclusief fossiele resten. Pas nadat 50 jaar geleden de kunstharsen hun intree deden en inbedding in dit materiaal mogelijk werd konden de gevonden fossielen permanent bewaard worden. Veel materiaal uit de groeve Messel is tentoongesteld in het Senckenberg Museum in Frankfurt. De medewerkers van het museum doen in de groeve nog steeds nieuwe vondsten.


Freatische eruptie Afbeelding: © Wikimedia Commons

Opvulling van een vulkaanmeer
Het bijzondere van groeve Messel is dat de fossielhoudende kleien de opvulling van een vroeger vulkaanmeer zijn. Dit vulkanisme was gekoppeld aan de vorming van de grote Rijndalslenk, een groot noord-zuid gericht breuksysteem dat ook tegenwoordig nog tektonisch actief is. Doordat opstijgend, heet magma in de breukzone zich kon mengen met grondwater ontstond een heftige explosie, een zogeheten freatische eruptie (mogelijk zelfs meerdere). Het eindresultaat was een enorm gat waarin zich een meer vormde van ca. 400 m diep bij een grootste lengte van 1500 m. Dit Messel-meer lag te midden van bijna tropisch regenwoud. Gedurende de ongeveer 1.5 miljoen jaar dat de opvulling doorging zijn niet alleen veel planten en waterdieren op de bodem terecht gekomen, maar ook landdieren en vogels. Er zijn alleen al ca. 70 oerpaardjes gevonden, die de grootte van een foxterrier hebben.

Gebroken pols
Hoe kwam nu een boomdier als Ida in het meer terecht? Haar skelet toont dat haar rechterpols gebroken is geweest, maar nog niet helemaal was genezen toen ze verdronk. Ook het bot van haar linkeronderarm is gebroken geweest. Ze was dus wat kreupel. Een goede mogelijkheid is dat Ida bij de meeroever was toen er een vulkanische ontgassing van CO2 vanuit de diepte plaats vond. Ze kon zich niet snel genoeg redden, raakte bedwelmd en verdronk; een lot dat meerdere landdieren moet hebben getroffen.
In normaal, zuurstofrijk water zullen organische resten snel wegrotten. Het Messelmeer echter was zo diep ten opzichte van de grootte, dat zuurstofuitwisseling met het bodemwater onmogelijk was. In dat diepe, uiterst rustige en reducerende bodemmilieu bleven de afgezonken dieren en planten intact en fossiliseerden daar wonderlijk goed.

Heilige Graal van de paleontologie
Na de stille aankoop van Ida heeft een specialistenteam bijna twee jaar in het geheim uitvoerig onderzoek aan haar resten verricht. Van meet af aan was het hen namelijk duidelijk dat dit beestje wel eens de Heilige Graal van de paleontologie zou kunnen zijn, om met grote woorden van Jørn Hurum te spreken, een ontbrekende schakel in de stamboom van de primaten. Hun onderzoek toont overtuigend aan dat Ida een vrij kleine kleine, fruitetende en boombewonende aap was, een dier dat zich goed kon vastgrijpen en springen. Gezien de grote oogkassen was het vermoedelijk een nachtdier.


Ringstaartmaki Afbeelding: © Anne Fortuin

De anatomie van Ida vertoont naast kenmerken van de primaten met een natte neus, de Strepsirrhini, zoals de ringstaartmaki (een lemuur van Madagascar), ook anatomische kenmerken van de primaten met een droge neus, de Haplorhini, de gewone apen. Onder andere de aanwezigheid van een vergroeid schedeldak met een relatief grote herseninhoud en een vrij platte snuit wijzen daarop. Ida zou daarmee een overgangsvorm tussen beide groepen kunnen vertegenwoordigen en een centrale positie innemen in de ontwikkeling van de oerapen tot de mens.

Overdreven claims?
Met de nodige bombarie werd de vondstbeschrijving in 2009 in New York wereldkundig gemaakt en even stond Ida in de schijnwerpers van de wereldpers. A gauw klonk er echter ook kritiek van vakgenoten naast bewondering voor de analyses. Hun bezwaar komt er vooral op neer dat er nog te veel onduidelijkheden zijn over de ontwikkeling van de vroegere primaten. Het is kortom nog te vroeg om Ida’s soort als rechtstreekse voorouders te zien in de ontwikkeling die uiteindelijk naar de mens voerde, zoals met name in de pers wel gesuggereerd is. Ida blijft echter bijzonder fascinerend als mogelijke oertante.

Bron:
Franzen JL, Gingerich PD, Habersetzer J, Hurum JH, von Koenigswald W, et al. (2009), Complete Primate Skeleton from the Middle Eocene of Messel in Germany: Morphology and Paleobiology. PLos One, mei 2009

(Kennislink)

08-07-2012

De enige echte hobbit: Homo floresiensis



In 2003 doen wetenschappers op het eilandje Flores een wel heel bijzondere ontdekking. Ze vinden er een miniatuurmens: direct laait een interessante discussie op…

De eerste resten die van de Homo floresiensis werden teruggevonden, zijn die van een vrouw en gaan de boeken in als LB1. De onderzoekers vinden de resten in een laag vulkanische as. De resten zijn 18.000 jaar oud en bijzonder compleet: niet alleen wordt een vrijwel complete schedel, maar ook handen, voeten, benen en een groot deel van het bekken teruggevonden.


LB1. Foto: Chip Clark / Smithsonian Institution.

Kleintje
Wat LB1 het meest bijzonder maakt, is toch wel de grootte. Want de fossiele resten wijzen erop dat de vrouw bijzonder klein was. Ze was net ietsje langer dan 1 meter. Haar hoofd is ook klein: ongeveer een derde van de grootte van ons hoofd. De tanden zijn relatief groot. Het gewicht van de H. floresiensis was niet veel groter dan zo’n 25 kilo. In 2004 wordt besloten dat LB1 toch echt tot een nieuwe soort behoort. Die soort krijgt de naam Homo floresiensis.

Ziek
Daarmee laait een interessante discussie op die tot op de dag van vandaag voortduurt. Want is LB1 wel een nieuwe soort? Was het niet een ‘gewone’ mensachtig met een afwijking of ziekte die ervoor zorgde dat ze zo klein bleef? Als daarna op Flores nog meer resten van de kleine mensachtige worden teruggevonden – sommige wel 95.000 jaar oud – zijn veel wetenschappers overtuigd. Maar er blijven onderzoekers die beweren dat het geen nieuwe soort betreft.

Intelligent
Zoals gezegd was de schedel van de H. floresiensis heel klein. Men zou dan ook verwachten dat de soort niet al te intelligent was. Toch is uit opgravingen gebleken dat de H. floresiensis gereedschappen gebruikte, op grote dieren joeg en mogelijk ook gebruik maakte van vuur. Hoe kan een mensachtige met zo’n klein brein daartoe in staat zijn? Onderzoeker Dean Falk beet zich in dat vraagstuk vast. Met behulp van computermodellen toonde ze aan dat LB1 ondanks dat kleine brein tot grootste dingen in staat was. “Het brein werd niet groter, de bedrading werd vernieuwd en opnieuw georganiseerd en dat is heel interessant.” Met dat opnieuw georganiserde brein was LB1 in staat om complexe cognitieve processen te ‘draaien’. Falk is er overigens van overtuigd dat H. floresiensis een nieuwe soort is en dat het kleine formaat van de mensachtige dus niet verklaard kan worden door een ziekte. Ze vergeleek de hersenen van H. floresiensis met die van moderne mensen en moderne mensen met microcefalie (een afwijking waarbij de schedel heel klein is). H. floresiensis bleek daarbij meer gemeen te hebben met de moderne mens dan met de moderne mens met microcefalie.


De grot waarin de eerste resten van de Floresmens werden gevonden. Foto: Rosino (via Wikimedia Commons).

Waarom?
Maar als H. floresiensis niet aan een ziekte leed, waarom was deze dan toch zo klein? Dat is onduidelijk: nog steeds weten we niet waar H. floresiensis vandaan kwam. “Waar stamt deze van af? Wie zijn zijn familieleden en wat kan het ons vertellen over de evolutie van de mens?” vraagt Falk zich hardop af. We weten het niet. Wel wordt er druk gespeculeerd over de oorzaken van het kleine lichaam van de Floresmens. Het is mogelijk dat de Floresmens gehoorzaamde aan de Wet van Foster. Volgens deze wet worden kleine diersoorten groter doordat ze op een eiland met minder roofdieren te maken hebben. Grote soorten worden juist kleiner, omdat er op het eiland minder voedsel voorhanden is. Een andere mogelijkheid is dat de voorouders van de Floresmens al aan de kleine kant waren toen ze zich op Flores vestigden.

Falk mag er dan van overtuigd zijn dat H. floresiensis niet aan een ziekte leed, andere wetenschappers sluiten die mogelijkheid nog niet uit. En daarmee blijft H. floresiensis een van de meest controversiële mensachtigen. En het kleine formaat is niet het enige waar onderzoekers nog niet echt mee uit de voeten kunnen. Er zijn meer vraagtekens. Zo is nog altijd onduidelijk waardoor de mensachtig uiteindelijk uitstierf. Ook weten we niet in hoeverre de Floresmens genetisch gezien op andere mensachtigen leek, waardoor het lastig is om deze op de tijdlijn met mensachtigen te plaatsen. De kleine mensachtige is en blijft dan ook een groot raadsel.

Meer weten over de mensachtigen die jaren geleden deze aarde bevolkten? Lees dan ook alles over Ardi, de handige Homo habilis en Lucy. En houd Scientias.nl goed in de gaten, want de komende weekenden laten we u kennis maken met nog meer mensachtigen.

(Scientias.nl)

12-07-2012

500 miljoen jaar oude genen in moderne bacterie geplaatst



Wetenschappers geven oude micro-organismen de gelegenheid om opnieuw te evolueren. En wel door hun vele miljoenen jaren oude genen in moderne micro-organismen te plaatsen.

Wetenschappers hebben 500 miljoen jaar oude genen van bacteriën in de moderne bacterie Escherichia coli geplaatst. En met succes: de bacterie plant zich rap voort en inmiddels is deze al zo’n 1000 generaties verder.

Evolutie
Tot grote opwinding van de wetenschappers. “De mogelijkheid om een oud gen in een modern organisme te observeren terwijl het in een moderne cel evolueert, stelt ons in staat om te zien of het evolutionaire pad dat het reeds heeft afgelegd zich zal herhalen of dat het leven zich aanpast en een ander pad zal kiezen,” vertelt onderzoeker Betül Kaçar.

Genen
Aan het experiment is heel wat werk voorafgegaan. Eerst werd de oude genetisch sequentie van EF-Tu (Elongation Factor-Tu) in kaart gebracht. Dit is een proteïne dat bacteriën nodig hebben om te overleven. Nadat de genetische basis van het proteïne bekend was geworden, werd gekeken waar deze dan in de moderne bacterie moest worden geplaatst. Toen ook dat duidelijk was, werden er acht stammen bacteriën verzameld en werden de oude genen in deze bacteriën geplaatst. De bacteriën die bestonden uit oud en modern materiaal groeiden, maar wel aanzienlijk trager dan bacteriën die helemaal uit modern materiaal bestonden.


Wetenschappers aan het werk met de samengestelde bacteriën. Foto: Georgia Tech.

Groeien
“Het aangepaste organisme was niet zo gezond en fit als de moderne variant, tenminste: in het begin niet,” vertelt onderzoeker Eric Gaucher. De grote vraag was natuurlijk: zou de bacterie zich aan gaan passen? Het antwoord op die vraag is een ondubbelzinnig ‘ja’. Na 500 generaties waren de bacteriën die bestonden uit oud en nieuw materiaal net zo fit als de moderne bacteriën. Sterker nog: sommige bacteriën waren gezonder dan de moderne bacteriën.

Mutatie
Maar wat was er nu in de bacteriën veranderd? Niet het oude materiaal zo blijkt. In plaats daarvan had de omgeving van het oude materiaal zich aangepast. Het oude gen is dus niet gemuteerd en ook niet meer op de moderne variant gaan lijken. In plaats daarvan heeft de bacterie zich aangepast.

Het onderzoek is bijzonder interessant. Zeker omdat het in de toekomst wellicht antwoord kan geven op één van de grote vragen in de biologie. Leidt evolutie altijd tot één uitkomst? Of heeft evolutie meerdere oplossingen voor één probleem?

(scientias.nl)

13-07-2012

Opnieuw fossiele resten van Australopitecus sediba ontdekt



Wetenschappers hebben in Zuid-Afrika opnieuw fossiele resten van een menselijke voorouder – A. sediba – ontdekt. De vondst kan wel eens het meest complete skelet van een menselijke voorouder opleveren.

“We hebben delen van een kaak en andere belangrijke delen van het lichaam, waaronder een compleet dijbeen, ribben, wervels en andere belangrijke delen van het been teruggevonden,” vertelt onderzoeker Lee Berger. Sommige delen zijn uitzonderlijk compleet. Nog nooit zijn zulke complete fossiele resten van mensachtigen teruggevonden. “We zijn overduidelijk heel opgewonden, want het lijkt erop dat we nu één van de meest belangrijke en complete resten van het skelet hebben teruggevonden, alhoewel het nog wel gevangen zit in gesteente. Dit is een belangrijke dag voor ons team en het gehele onderzoeksveld.”


Lee Berger (links) met de fossiele resten die nu nog in een steen zitten. Foto: Wits.ac.za.

Scan
De steen waarin de resten zich bevinden, werd zo’n drie jaar geleden al ontdekt. Maar nu pas is duidelijk geworden dat deze de resten van een uitgestorven menselijke voorouder bevat: Australopithecus sediba. De onderzoekers ontdekten dat toen ze de steen in een CT-scan legden.


Een tand van A. sediba. Foto: Wits.ac.za.

A. sediba
De eerste resten van A. sediba werden enkele jaren geleden teruggevonden, in hetzelfde gebied waar nu ook deze resten zijn ontdekt. Wanneer we de verschillende vondsten met elkaar combineren, lijkt het erop dat we nu van A. sediba het meest complete skelet van alle uitgestorven mensachtigen hebben. De menselijke voorouders die hier zijn teruggevonden, zijn waarschijnlijk door een ongeluk om het leven gekomen. Ze vielen in een diepe grot en lagen enkele dagen of weken op de bodem van de grot. Daarna werden de lichamen naar een ondergronds meertje verplaatst. Waarschijnlijk door toedoen van een flinke regenbui. Uiteindelijk zijn daar de fossiele resten ontstaan.


In het gesteente zijn ook resten van dieren teruggevonden. Hierboven ziet u resten van een antilope. Waarschijnlijk zijn de dieren samen met de mensen naar beneden gevallen. Foto: Wits.ac.za.

Live volgen
De onderzoekers gaan de komende tijd de fossiele resten de komende tijd nader bestuderen. En dat wordt heel bijzonder, want geïnteresseerden kunnen dat proces live volgen. Het onderzoek wordt gefilmd en live via internet uitgezonden. En dat is een primeur. “Het verandert letterlijk de manier waarop we wetenschap bedrijven en is een prachtige gelegenheid om deze fantastische ontdekking met de wereld te delen.”

Wie meer wil weten over de vondst of over de mogelijkheid om nader onderzoek live te volgen, kan hier terecht.

(scientias.nl)

Evolution before our very eyes

25-07-2012

Mens wordt mede mogelijk gemaakt door oud ‘foutje’



De eenvoudige organismen zijn zich er 500 miljoen jaar geleden waarschijnlijk niet van bewust geweest, maar het was revolutionair: een genetisch ‘foutje’ dat het ontstaan van de mens mogelijk maakte.

Wanneer een organisme zich lang geleden seksueel voortplantte dan kreeg deze één kopie van het genoom van de moeder mee. En één kopie van het genoom van de vader. Maar zo’n 500 miljoen jaar geleden leek er iets fout te gaan. In werkelijkheid was er echter sprake van een kleine evolutionaire revolutie. Eén organisme kreeg toen twee kopieën van het genoom van de vader en twee kopieën van het genoom van de moeder mee. En die revolutionaire ‘fout’ zette door: ook nageslacht kreeg twee kopieën van het genoom van zowel de vader als de moeder.

Enorme betekenis
De evolutionaire verandering had achteraf gezien een enorme betekenis. Dat schrijven wetenschappers in het blad Open Biology. Dankzij die dubbele kopieën zijn cellen in ons lichaam uitzonderlijk goed in staat om informatie te integreren. En dankzij die vaardigheid kunnen cellen de acties van ons zeer uitgebreide lichaam coördineren. In andere woorden: de complexe mens wordt mede mogelijk gemaakt door de 500 miljoen jaar oude revolutie.

Brein
Onderzoekers baseren die conclusie op uitgebreid onderzoek. Ze bestudeerden het menselijke genoom en vergeleken het met het genoom van amphioxus (zie de foto hierboven). Amphioxus komt nog steeds voor, maar kan tegelijkertijd beschouwd worden als onze verre voorouder. “De voorouders van amphioxus maakten de twee rondes van de duplicatie van genomen niet door,” vertelt onderzoeker Carol MacKintosh. “Je kunt echter nog steeds overeenkomsten zien tussen amphioxus en mensen.” Net als ons heeft het een wervel in de rug en spieren. “Maar in tegenstelling tot mensen heeft amphioxus geen botten, geen brein, geen gezicht en geen hart. Het is vanwege die duplicatie van het genoom dat we al deze eigenschappen konden ontwikkelen.”

Dankzij het onderzoek kunnen de wetenschappers mogelijk ook veel meer te weten komen over ziektes als kanker, diabetes en neurologische aandoeningen. Dankzij het ‘foutje’ kunnen onze cellen alle acties die ons uitgebreide lichaam maakt, coördineren. Maar die complexiteit heeft ook een nadeel. Als de communicatie tussen cellen wegvalt, resulteert dat direct in ziektes, waaronder kanker en diabetes. “We bestuderen de complexe menselijke systemen die in het geval van diabetes en kanker mislopen. Nu kunnen we ook naar dit simpelere organisme kijken om sneller meer te weten te komen over menselijke cellen.”

(scientias.nl)

25-07-2012

Supersnelle evolutie: zeester ontstond binnen enkele duizenden jaren



Ongeveer 6000 jaar. Zo weinig tijd had een Australische zeester nodig om zich tot een nieuwe soort te ontwikkelen. Het bewijst maar weer eens dat evolutie geen traag proces is: soms kan het héél snel gaan.

Dat schrijven wetenschappers in het blad Proceedings of the Royal Society B. Ze baseren hun conclusies op een onderzoek naar twee soorten zeesterren: Cryptasterina pentagona en C. hystera.


Boven: C. hystera. Onder: C. pentagona. Foto’s: Jon Puritz / University of Hawaii, Manoa.

Toch anders
De twee zeesterren zien er hetzelfde uit, maar ze leven in twee verschillende gebieden. Een ander groot verschil is het seksleven van deze zeesterren. Mannelijke C. pentagona laten sperma los in het water en vrouwtjes laten eitjes los. Bevruchte eitjes groeien uit tot larven en uiteindelijk tot volwassen zeesterren. C. hystera is tweeslachtig en doet het allemaal in zijn/haar eentje. De jongen ontstaan in het lichaam van de zeester en lijken bij de geboorte al op een zeester. Het enige wat deze jongen nog moeten doen, is groeien.

DNA
Maar wanneer zijn deze twee soorten nu van elkaar gescheiden? En hoelang hebben ze er over gedaan om echt tot twee verschillende soorten uit te groeien? De onderzoekers zochten dat aan de hand van het DNA van de zeesterren, uit. Uit het onderzoek blijkt dat de twee soorten tussen de 6.000 en 22.000 jaar geleden van elkaar zijn gescheiden en uit konden groeien tot twee verschillende soorten.

Razendsnel
Blijkbaar zijn de soorten niet heel geleidelijk aan door verschillende mutaties ontstaan. In plaats daarvan zijn enkele exemplaren (of misschien zelfs één zeester) naar een afgelegen gebied ten zuiden van het leefgebied van deze zeesterren getrokken. Een verandering in de zeestromen zorgde ervoor dat deze zeesterren geïsoleerd raakten: contact met de andere zeesterren viel weg. En daar ontwikkelde C. hystera zich in enkele duizenden jaren tot een nieuwe soort.

Wetenschappers zijn verbaasd over deze snelle aanpak. “Dat is ongelofelijk snel in vergelijking met de meeste andere organismen,” stelt onderzoeker Rick Grosberg.

(scientias.nl)

25-07-2012

'Slang evolueerde op het land'

Slangen zijn niet in het water, maar op het land geëvolueerd. Dat stellen Amerikaanse onderzoekers op basis van de analyse van een zeventig miljoen jaar oud slangenfossiel.


Foto: Wenn.com

De Amerikaanse geologen en evolutiebiologen van de universiteiten van Harvard en Yale presenteren hun analyse van deze 'overgangsslang' woensdag in Nature.

De in Noord Amerika levende landslang Coniophis precedens beschikte over een slangenlijf, maar had een kop die meer lijkt op die van een hagedis – met name vanwege de stijvere kaken. De slang, die te zien is in het paleontologisch museum van de Universiteit van Californië, was al eerder bestudeerd, maar niet zo uitgebreid als nu.

.Op basis van die observatie concluderen de onderzoekers dat de slang in de loop der evolutie eerst een slangenlijf en daarna pas een slangenkop ontwikkeld heeft.

Gegleden

Omdat er geen oudere fossielen van zeeslangen gevonden zijn en deze slang zich hoogstwaarschijnlijk in water niet goed kon voortbewegen, denken de onderzoekers dat de slang op het land van de hagedis is afgesplitst. Sommige soorten zijn vervolgens terug het water in gegleden.

Experts voeren al decennia lang discussie over de vraag of slangen in de loop der evolutie in zee of op het land hun karakteristieke lijf ontwikkelden. In de tijd dat Coniophis leefde, waren er nog niet veel slangensoorten. Gezien de kleine mond en kaken, joeg hij waarschijnlijk op kleine prooien. Waarschijnlijk leefde hij voornamelijk in holen.

Volgens de onderzoekers gaf de evolutie van van de flexibele slangenbek het ontstaan van veel nieuwe slangensoorten een impuls. Die ontwikkeling maakte de jacht op grotere prooidieren mogelijk. Inmiddels zijn er rond de 3000 slangensoorten op aarde.

Door: NU.nl/Jop de Vrieze .

(nu.nl)

27-07-2012

Is dit de voorouder van alles wat leeft?



Wetenschappers denken te weten welke bacteriën de wortels van de evolutionaire boom vormen. Het zijn de Actinobacteria. Het is mogelijk de laatste gedeelde voorouder van alles wat leeft.

Het viel nog niet mee om deze voorouder als wortel van de boom des levens aan te wijzen. “Vandaag de dag zijn de databanken met genen enorm,” vertelt onderzoeker William Duax. “Ze bevatten meer dan 600.000 genen van de genomen van meer dan 6000 soorten.” Probleem is echter wijs te worden uit al die informatie.

Genen en eiwitten
Genen bevatten informatie voor eiwitten. De onderzoekers zochten in de databank met daarin de genomen naar eiwitten met dezelfde structuur en dezelfde functies. Gemakkelijk was dat niet, want ook al lijken eiwitten die bij verschillende soorten worden aangetroffen op elkaar, ze kunnen in de databank onder andere nummers gecategoriseerd zijn. Zo blijft het feit dat ze eigenlijk familie van elkaar zijn verborgen.

Ribosoom
De onderzoekers bedachten daar wat op. Ze richtten zich op eiwitten die zich op ribosomen bevinden. Van deze eiwitten weten we al vrij veel. Bovendien worden deze eiwitten alleen door individuen die zich seksueel voortplanten doorgegeven. Daarom zijn ze heel geschikt om de evolutie van soorten na te gaan.

Vergelijken
De onderzoekers vergeleken de proteïnes en konden aan de hand daarvan organismen op de evolutionaire stamboom plaatsen. Zo bleek één verschillend aminozuur in een proteïne bijvoorbeeld onderscheid te maken tussen bacteriën met één celmembraan en bacteriën met twee celmembranen.

De analyse wijst erop dat de Actinobacteria de laatste universele voorouder van al het leven op aarde is. Maar dat wil niet zeggen dat de onderzoekers het werk erop hebben zitten. Het plaatje van onze evolutie is namelijk nog lang niet compleet. De onderzoekers willen daarom nog andere eiwitten gaan analyseren.

(scientias.nl)