LIT Literatuur, Taal en Kunst
Boekbesprekingen, vragen over schrijvers, je favoriete theaterstuk, de mooiste schilderijen of de beste musea. Een must voor alle liefhebbers van kunst, boeken, theater en taal.
Het leek me leuk om de FOK!kers in te leiden in de Turkse taal. Ik zal hier iedere week proberen te posten om jullie de basisbeginselen van het Turks bij te brengen, zodat jullie op een dag de plaatselijk dönerboer kunnen verrassen door een broodje te bestellen in het Turks i.p.v. in het Nederlands. 
Hulp van FOK!kers die de Turkse taal machtig zijn wil ik graag accepteren.
Les 1 - Turkssprekenden
Turks is de officiële taal in Turkije, de Turkse Republiek Noord-Cyprus en enkele gemeenten in Macedonië, Roemenië en Irak. Buiten deze landen wordt het Turks gesproken door Turkse minderheden in de Balkan, de Kaukasus en het Midden-Oosten (Bosnië-Herzegovina, Servië, Albanië, Kosovo, Bulgarije, Griekenland, Moldavië, Oekraïne, Georgië, Iran en Syrië). Daarnaast wordt Turks gesproken door zeer veel immigranten in andere landen, zoals Nederland, België, Frankrijk, Duitsland, etc. Zie voor de gehele lijst het artikel 'Turkish diaspora' op Wikipedia.
Het Turks is onderdeel van een grotere talenfamilie, namelijk de Turkse talen, die gesproken worden in grote delen van o.m. Centraal-Azië. Deze talen hebben zo'n grote onderlinge verwantschap, dat ze grotendeels onderling verstaanbaar zijn. De taal die het meest op het Turks van Turkije lijkt (en die voor de Turken eenvoudig te verstaan is) is het Azerbeidzjaans-Turks. Je kunt deze twee dan ook vergelijken met het Nederlands ten opzichte van het Vlaams.
Andere landen in Centraal-Azië waar Turks wordt gesproken zijn Kazachstan, Turkmenistan, Oezbekistan en Kirgizïë. Daarnaast zijn er ook in Azië grote (etnisch) Turkse minderheden die Turks spreken, zoals o.m. de Tataren, de Jakoeten, de Karapapakken en de Chuvashen (in Rusland), de Krim-Tataren (in Oekraïne), de Gagauzen (in Moldavië), de Uygoeren (in China), de Qashqai en de Azerbeidzjanen (in Iran, die er bijna 1/5 van de bevolking uitmaken), etc. Voor uitgebreide artikelen zie 'Turkic peoples' en 'Turkic languages' op Wikipedia.
De Turkse talen zijn vervolgens weer onderdeel van een nog grotere talenfamilie, de Altaïsche talen (vernoemd naar het Altajgebergte tussen Kazachstan en Mongolië), waar de Turkse talen, de Mongoolse talen, de Toengoezische talen, het Koreaans en het Japans onder vallen.
In les 1, een introductie, heb ik jullie de reikwijdte van de Turkse taal willen laten zien. In de volgende les zal ik een begin maken met het Turkse alfabet en ik zal jullie leren om in het Turks te tellen. Het Turks waar ik het over heb zal het Turks uit Turkije zijn, omdat ik deze taal spreek.
Tot de volgende les.
[ Bericht 0% gewijzigd door TheMagnificent op 04-02-2009 12:25:48 ]
Hulp van FOK!kers die de Turkse taal machtig zijn wil ik graag accepteren.
Les 1 - Turkssprekenden
Turks is de officiële taal in Turkije, de Turkse Republiek Noord-Cyprus en enkele gemeenten in Macedonië, Roemenië en Irak. Buiten deze landen wordt het Turks gesproken door Turkse minderheden in de Balkan, de Kaukasus en het Midden-Oosten (Bosnië-Herzegovina, Servië, Albanië, Kosovo, Bulgarije, Griekenland, Moldavië, Oekraïne, Georgië, Iran en Syrië). Daarnaast wordt Turks gesproken door zeer veel immigranten in andere landen, zoals Nederland, België, Frankrijk, Duitsland, etc. Zie voor de gehele lijst het artikel 'Turkish diaspora' op Wikipedia.
Het Turks is onderdeel van een grotere talenfamilie, namelijk de Turkse talen, die gesproken worden in grote delen van o.m. Centraal-Azië. Deze talen hebben zo'n grote onderlinge verwantschap, dat ze grotendeels onderling verstaanbaar zijn. De taal die het meest op het Turks van Turkije lijkt (en die voor de Turken eenvoudig te verstaan is) is het Azerbeidzjaans-Turks. Je kunt deze twee dan ook vergelijken met het Nederlands ten opzichte van het Vlaams.
Andere landen in Centraal-Azië waar Turks wordt gesproken zijn Kazachstan, Turkmenistan, Oezbekistan en Kirgizïë. Daarnaast zijn er ook in Azië grote (etnisch) Turkse minderheden die Turks spreken, zoals o.m. de Tataren, de Jakoeten, de Karapapakken en de Chuvashen (in Rusland), de Krim-Tataren (in Oekraïne), de Gagauzen (in Moldavië), de Uygoeren (in China), de Qashqai en de Azerbeidzjanen (in Iran, die er bijna 1/5 van de bevolking uitmaken), etc. Voor uitgebreide artikelen zie 'Turkic peoples' en 'Turkic languages' op Wikipedia.
De Turkse talen zijn vervolgens weer onderdeel van een nog grotere talenfamilie, de Altaïsche talen (vernoemd naar het Altajgebergte tussen Kazachstan en Mongolië), waar de Turkse talen, de Mongoolse talen, de Toengoezische talen, het Koreaans en het Japans onder vallen.
In les 1, een introductie, heb ik jullie de reikwijdte van de Turkse taal willen laten zien. In de volgende les zal ik een begin maken met het Turkse alfabet en ik zal jullie leren om in het Turks te tellen. Het Turks waar ik het over heb zal het Turks uit Turkije zijn, omdat ik deze taal spreek.
Tot de volgende les.
[ Bericht 0% gewijzigd door TheMagnificent op 04-02-2009 12:25:48 ]
Ha... dat is leuk! Ik ken het al een heel klein beetje, maar wil dit wel volgen. Tellen in het Turks kan ik al een beetje (tot 19, want ik ben het woord voor 20 vergeten 
), dus ik ben benieuwd 
.
), dus ik ben benieuwd .
.
Ik ken alleen gecekondu en dat is natuurlijk te weinig om een goed gesprek te hebben.
Daher iſt die Aufgabe nicht ſowohl, zu ſehn was noch Keiner geſehn hat, als, bei Dem, was Jeder ſieht, zu denken was noch Keiner gedacht hat.
Les 2 - Het Turkse alfabet en getallen
Het Turks wordt geschreven met een enigszins aangepaste vorm van het Latijnse alfabet. Een aantal letters zijn er namelijk niet in opgenomen, zoals de q, de w en de x, terwijl er extra letters aan zijn toegevoegd, zoals de ç, de ğ, de ı, de ö, de ş en de ü. Dit alles werd ingevoerd in 1928 door Mustafa Kemal Atatürk, de stichter van de moderne Republiek Turkije (opgericht in 1923). Tot die tijd werd in Turkije het Ottomaans-Turks gesproken en geschreven, dat gebruikmaakte van het Arabisch alfabet. Na de hervormingen van Atatürk werd dit alfabet afgeschaft en ontdeed men het Turks (dat toen gesproken werd) van veel Arabische en Perzische woorden. Hiervoor in de plaats introduceerde men woorden uit het Oud-Turks en Frans.
Het Turkse alfabet bevat 29 letters. Deze zijn als volgt:
a - A
b - B
c - C
Uitgesproken als dzj (general [Eng]).
ç - Ç
Uitgesproken als tsj (Tsjechië).
d - D
e - E
f - F
g - G
(garçon [Fr]).
ğ - Ğ
Wordt in het Turks yumuşak g ('zachte g') genoemd. Het is een overgangsklank, die je nauwelijks uitspreekt. Het is vrijwel stom en verlengt in feite de voorgaande letter.
h - H
ı - I
Uitgesproken als ə ('stomme e'). In feite is het een klank tussen de e en de u in (London [Eng], Etherington [Eng]).
i - İ
Let op! Een puntje boven de hoofdletter i, omdat de hoofdletter van ı geen puntje heeft.
j - J
Uitgesproken als zj (Jacques [Fr]).
k - K
l - L
m - M
n - N
o - O
ö - Ö
Uitgesproken als een korte eu (deur).
p - P
r - R
s - S
ş - Ş
Uitgesproken als sj (sjouwen).
t - T
u - U
Uitgesproken als oe (Ural [gebergte in Rusland]).
ü - Ü
Uitgesproken als u (minuut).
v - V
y - Y
Dit is de Turkse j.
z - Z
Getallen in het Turks:
0 - sıfır
1 - bir
2 - iki
3 - üç
4 - dört
5 - beş
6 - altı
7 - yedi
8 - sekiz
9 - dokuz
10 - on
20 - yirmi
30 - otuz
40 - kırk
50 - elli
60 - altmış
70 - yetmiş
80 - seksen Nee, dit heeft niets met geslachtsgemeenschap te maken. De e's worden kort uitgesproken.
90 - doksan
100 - yüz
1000 - bin
miljoen - milyon
miljard - milyar
Alle getallen zijn in het Turks combinaties van bovenstaande getallen. Ik ben niet verder dan de miljard gegaan, omdat je dit toch niet nodig zult hebben.
Bij getallen in de tientallen wordt in het Turks eerst de tiental uitgesproken (net als in het Engels).
Voorbeelden:
25 - yirmibeş
68 - altmışsekiz
137 - yüzotuzyedi
1573 - binbeşyüzyetmişüç
Wanneer je bij de miljoen bent gekomen spreek je 1.000.000 (1 miljoen dus) uit als bir milyon (en niet alleen maar 'milyon'). Bij de honderd en de duizend hoef je de 1 (bir) niet uit te spreken. Dit is dus hetzelfde als in het Nederlands.
Tot de volgende les.
[ Bericht 1% gewijzigd door TheMagnificent op 15-02-2009 14:43:42 ]
Het Turks wordt geschreven met een enigszins aangepaste vorm van het Latijnse alfabet. Een aantal letters zijn er namelijk niet in opgenomen, zoals de q, de w en de x, terwijl er extra letters aan zijn toegevoegd, zoals de ç, de ğ, de ı, de ö, de ş en de ü. Dit alles werd ingevoerd in 1928 door Mustafa Kemal Atatürk, de stichter van de moderne Republiek Turkije (opgericht in 1923). Tot die tijd werd in Turkije het Ottomaans-Turks gesproken en geschreven, dat gebruikmaakte van het Arabisch alfabet. Na de hervormingen van Atatürk werd dit alfabet afgeschaft en ontdeed men het Turks (dat toen gesproken werd) van veel Arabische en Perzische woorden. Hiervoor in de plaats introduceerde men woorden uit het Oud-Turks en Frans.
Het Turkse alfabet bevat 29 letters. Deze zijn als volgt:
a - A
b - B
c - C
Uitgesproken als dzj (general [Eng]).
ç - Ç
Uitgesproken als tsj (Tsjechië).
d - D
e - E
f - F
g - G
(garçon [Fr]).
ğ - Ğ
Wordt in het Turks yumuşak g ('zachte g') genoemd. Het is een overgangsklank, die je nauwelijks uitspreekt. Het is vrijwel stom en verlengt in feite de voorgaande letter.
h - H
ı - I
Uitgesproken als ə ('stomme e'). In feite is het een klank tussen de e en de u in (London [Eng], Etherington [Eng]).
i - İ
Let op! Een puntje boven de hoofdletter i, omdat de hoofdletter van ı geen puntje heeft.
j - J
Uitgesproken als zj (Jacques [Fr]).
k - K
l - L
m - M
n - N
o - O
ö - Ö
Uitgesproken als een korte eu (deur).
p - P
r - R
s - S
ş - Ş
Uitgesproken als sj (sjouwen).
t - T
u - U
Uitgesproken als oe (Ural [gebergte in Rusland]).
ü - Ü
Uitgesproken als u (minuut).
v - V
y - Y
Dit is de Turkse j.
z - Z
Getallen in het Turks:
0 - sıfır
1 - bir
2 - iki
3 - üç
4 - dört
5 - beş
6 - altı
7 - yedi
8 - sekiz
9 - dokuz
10 - on
20 - yirmi
30 - otuz
40 - kırk
50 - elli
60 - altmış
70 - yetmiş
80 - seksen Nee, dit heeft niets met geslachtsgemeenschap te maken.
De e's worden kort uitgesproken.90 - doksan
100 - yüz
1000 - bin
miljoen - milyon
miljard - milyar
Alle getallen zijn in het Turks combinaties van bovenstaande getallen. Ik ben niet verder dan de miljard gegaan, omdat je dit toch niet nodig zult hebben.
Bij getallen in de tientallen wordt in het Turks eerst de tiental uitgesproken (net als in het Engels).
Voorbeelden:
25 - yirmibeş
68 - altmışsekiz
137 - yüzotuzyedi
1573 - binbeşyüzyetmişüç
Wanneer je bij de miljoen bent gekomen spreek je 1.000.000 (1 miljoen dus) uit als bir milyon (en niet alleen maar 'milyon'). Bij de honderd en de duizend hoef je de 1 (bir) niet uit te spreken. Dit is dus hetzelfde als in het Nederlands.
Tot de volgende les.
[ Bericht 1% gewijzigd door TheMagnificent op 15-02-2009 14:43:42 ]
Rolt de r? Of is het een Engelse r, of een Duitse r?
Daher iſt die Aufgabe nicht ſowohl, zu ſehn was noch Keiner geſehn hat, als, bei Dem, was Jeder ſieht, zu denken was noch Keiner gedacht hat.
Sen nasil sin iyim mi 
ofzo. Is me ooit wijs gemaakt dat dat iets betekent als hoe gaat het 
En tvp voor grappige woordjes natuurlijk
ofzo. Is me ooit wijs gemaakt dat dat iets betekent als hoe gaat het En tvp voor grappige woordjes natuurlijk
De R rolt. De R van Ronald.quote:Op woensdag 4 februari 2009 13:54 schreef Iblis het volgende:
Rolt de r? Of is het een Engelse r, of een Duitse r?
Meer een 'Duitse' r inderdaad. Gewoon hoe je het in het Nederlands ook uit zou uitspreken eigenlijk.quote:Op woensdag 4 februari 2009 13:54 schreef Iblis het volgende:
Rolt de r? Of is het een Engelse r, of een Duitse r?
Dat was misschien verwarrend, want ik zei niet wat ik bedoelde met wat Duitsers doen.quote:Op woensdag 4 februari 2009 13:57 schreef TheMagnificent het volgende:
[..]
Meer een 'Duitse' r inderdaad. Gewoon hoe je het in het Nederlands ook uit zou uitspreken eigenlijk.
Maar: Duitsers rollen standaard niet, behalve in het zuiden. Rammstein doet dat wel, maar een woord als ‘der’ wordt door velen meer als ‘de<uh>’ uitgesproken met iets wat meer op een ‘a/swja’ lijkt.
Daher iſt die Aufgabe nicht ſowohl, zu ſehn was noch Keiner geſehn hat, als, bei Dem, was Jeder ſieht, zu denken was noch Keiner gedacht hat.
Het getal 35% is wat overdreven denk ik, maar het ontdoen van woorden is inderdaad vrij selectief gebeurd. De meest in gebruik geraakte woorden werden behouden, zoals 'Merhaba', etc.quote:Op woensdag 4 februari 2009 13:55 schreef Triggershot het volgende:
Is het ontdoen van vele Arabische / Perzische woorden niet hartstikke selectief gebeurd?
Naar mijn weten is nog steeds meer dan 35% van het moderne Turks Arabisch?
Bron : Turk Dil Kurumu - Lugatin asli - Baski 2004.quote:
[..]
Het getal 35% is wat overdreven denk ik, maar het ontdoen van woorden is inderdaad vrij selectief gebeurd. De meest in gebruik geraakte woorden werden behouden, zoals 'Merhaba', etc.
Echt wel veel meer kernwoorden dan alleen iemand begroeten, Cumhuriyet, Reis, Milliyet, Vatan, Sehit - ik noem maar wat - zijn veel gebruikte woorden in Turkije. Ik vraag me af waarom sommige er uit zijn gekickt, terwijl anderen 'genationaliseerd' werd.
Omdat het falers waren en het niet gelukt is.quote:
[..]
Bron : Turk Dil Kurumu - Lugatin asli - Baski 2004.
Echt wel veel meer kernwoorden dan alleen iemand begroeten, Cumhuriyet, Reis, Milliyet, Vatan, Sehit - ik noem maar wat - zijn veel gebruikte woorden in Turkije. Ik vraag me af waarom sommige er uit zijn gekickt, terwijl anderen 'genationaliseerd' werd.
Maar nu weer ontopic.
Herkomst Turkse woorden:
De Turkse r heeft niet echt een bijzondere uitspraak. De letters die echt anders uit worden gesproken (dan in het Nederlands) zijn boven in het alfabet al aangegeven.quote:Op woensdag 4 februari 2009 14:00 schreef Iblis het volgende:
[..]
Dat was misschien verwarrend, want ik zei niet wat ik bedoelde met wat Duitsers doen.
Wel is het zo dat bijvoorbeeld de e in het Turks kort uit wordt gesproken, waar je het in het Nederlands vaak uitspreekt als ee.
Daarom schrijf ik altijd Oeral.quote:Op woensdag 4 februari 2009 13:50 schreef TheMagnificent het volgende:
[u - U
Uitgesproken als oe (Ural [gebergte in Rusland]).
Dat lijkt me zo’n arabisch woord.quote:Getallen in het Turks:
0 - sıfır
Ons woord cijfer is namelijk Arabisch uiteindelijk.quote:1 - bir
2 - iki
3 - üç
4 - dört
5 - beş
Waarom lijken deze woorden niet op elkaar? Is daar een historische/etymologische reden voor?quote:10 - on
20 - yirmi
30 - otuz
40 - kırk
50 - elli
quote:6 - altı
7 - yedi
8 - sekiz
9 - dokuz
En deze wel (een beetje).quote:60 - altmış
70 - yetmiş
80 - seksen
90 - doksan
Daher iſt die Aufgabe nicht ſowohl, zu ſehn was noch Keiner geſehn hat, als, bei Dem, was Jeder ſieht, zu denken was noch Keiner gedacht hat.
Die heb ik niet, om eerlijk te zijn.quote:Op woensdag 4 februari 2009 14:13 schreef Triggershot het volgende:
[..]
TM, stuur eens even een kopie van je inhoud, dan lullen we tenminste niet door elkaar.
Ik wilde de volgende les beginnen met korte zinnetjes, basisbeginselen van de grammatica en veelgebruikte woorden/zinnen. Dus als ik iets gepost heb en de users vragen daar iets over, dan kunnen IHVK en jij die beantwoorden en dingen toevoegen aan mijn verhaal en/of ergens op inhaken. Goed?
De 0 komt inderdaad uit het Arabisch.quote:Op woensdag 4 februari 2009 14:24 schreef Iblis het volgende:
[..]
Daarom schrijf ik altijd Oeral.
[..]
Dat lijkt me zo’n arabisch woord.
Oeh, dat zou ik eerlijk gezegd niet weten. Ik zal er een dezer dagen eens onderzoek naar doen of het een bijzonder historische/etymologische reden heeft.quote:[..]
[..]
Waarom lijken deze woorden niet op elkaar? Is daar een historische/etymologische reden voor?
[..]
[..]
En deze wel (een beetje).
Ik zie sekiz + on overigens wel seksen worden na verloop van tijd (idem voor doksan). Dat on en bir niet op elkaar lijken is ook niet zo vreemd… maar, goed. Ik verwacht dat alle Turkse woordenboeken wel in het Turks zullen zijn.
Daher iſt die Aufgabe nicht ſowohl, zu ſehn was noch Keiner geſehn hat, als, bei Dem, was Jeder ſieht, zu denken was noch Keiner gedacht hat.
Les 3 - Dagen van de week en maanden
Wat betreft dagen en maanden is er veel geleend van de Perzen, Joden en Romeinen.
Maandag: Pazartesi = ''na zondag'' (Pazar + ertesi [= ''erna''])
Dinsdag: Salı
Woensdag: Çarşamba = ''4 dagen na Shabbat'' (uit het Perzisch)
Donderdag: Perşembe = ''5 dagen na Shabbat'' (uit het Perzisch)
Vrijdag: Cuma = ''reünie'' (Arabisch/islamitisch)
Zaterdag: Cumartesi = ''na vrijdag'' (Cuma + ertesi [= ''erna''])
Zondag: Pazar = ''markt''
Januari: Ocak = ''kachel'' (Turks)
Februari: Şubat = 11e maand van de Joodse kalender
Maart: Mart = ''Mars'' (Romeinse god)
April: Nisan = 1e maand van de Joodse kalender
Mei: Mayıs = ''Maia'' (Romeinse godin)
Juni: Haziran
Juli: Temmuz = 4e maand van de Joodse kalender
Augustus: Ağustos = ''Augustus'' (Romeinse keizer)
September: Eylül = 6e maand van de Joodse kalender
Oktober: Ekim = ''zaaien (winteroogst)'' (Turks)
November: Kasım
December: Aralık = ''onderbreking'' (Turks)
[ Bericht 1% gewijzigd door TheMagnificent op 04-02-2009 15:48:59 ]
Wat betreft dagen en maanden is er veel geleend van de Perzen, Joden en Romeinen.
Maandag: Pazartesi = ''na zondag'' (Pazar + ertesi [= ''erna''])
Dinsdag: Salı
Woensdag: Çarşamba = ''4 dagen na Shabbat'' (uit het Perzisch)
Donderdag: Perşembe = ''5 dagen na Shabbat'' (uit het Perzisch)
Vrijdag: Cuma = ''reünie'' (Arabisch/islamitisch)
Zaterdag: Cumartesi = ''na vrijdag'' (Cuma + ertesi [= ''erna''])
Zondag: Pazar = ''markt''
Januari: Ocak = ''kachel'' (Turks)
Februari: Şubat = 11e maand van de Joodse kalender
Maart: Mart = ''Mars'' (Romeinse god)
April: Nisan = 1e maand van de Joodse kalender
Mei: Mayıs = ''Maia'' (Romeinse godin)
Juni: Haziran
Juli: Temmuz = 4e maand van de Joodse kalender
Augustus: Ağustos = ''Augustus'' (Romeinse keizer)
September: Eylül = 6e maand van de Joodse kalender
Oktober: Ekim = ''zaaien (winteroogst)'' (Turks)
November: Kasım
December: Aralık = ''onderbreking'' (Turks)
[ Bericht 1% gewijzigd door TheMagnificent op 04-02-2009 15:48:59 ]
Ik ken één zinnetje Turks, van de sigarettenverkopers in Istanbul geleerd: ''Marlboro bir milyon marlboro bir milyon marlboro bir milyon marlboro bir milyon marlboro bir milyon!'
Dit als inkleding van wat anders maar een saaie tvp zou zijn.
Dit als inkleding van wat anders maar een saaie tvp zou zijn.
das niet duurquote:
Ik ken één zinnetje Turks, van de sigarettenverkopers in Istanbul geleerd: ''Marlboro bir milyon marlboro bir milyon marlboro bir milyon marlboro bir milyon marlboro bir milyon!'
Dit als inkleding van wat anders maar een saaie tvp zou zijn.
Maar tegenwoordig hebben ze de ytl, die precies zes nullen van het bedrag afhaalde. dus nu moet ie zeggen 'marlboro bir lira' ofzo (Kan geen turks verder )
TL > YTL > TLquote:Op woensdag 11 februari 2009 12:45 schreef erikkll het volgende:
de internationale afkorting is nog wel TRY waar de Y toch voor yeni staat?
|
|
