W&T Wetenschap & Technologie
Een plek om te discussiëren over wetenschappelijke onderwerpen, wetenschappelijke problemen, technologische projecten en grootse uitvindingen.
28-09-2011
‘Eenderde van alle zonachtige sterren heeft aardachtige planeten met vloeibaar water’
Astronomen hebben nu de kans berekend van het vinden van aardachtige planeten bij andere sterren, waarbij ze gebruik maakten van de laatste data van de Keplermissie. De waarschijnlijkheid van minstens één planeet in de ‘bewoonbare zone’, het temperatuursgebied waarin de temperatuur van de planeet voldoende gematigd is om vloeibaar water mogelijk te maken, is, zoals het er nu naar uitziet, enorm groot: rond een derde. Goed nieuws dus voor toekomstige sterrenreizigers.
De planetenjagende satelliet Kepler is speciaal ontworpen om aardachtige planeten rond sterren op te sporen. Dit doet de satelliet door bij honderdduizenden sterren tegelijk te letten op periodieke afzwakkingen van het sterrenlicht. Dit betekent namelijk dat er een planeet voor de sterrenschijf langs trekt. Omdat de kans dat een planeet precies tussen de ster en de aarde in staat vrij klein is, ontdekt Kepler maar een kleine fractie van alle planeten.
Kepler ontdekt exoplaneten als ze voor hun ster langstrekken. Voor een individuele planeet is die kans maar klein, maar Kepler houdt zoveel sterren tegelijkertijd in de gaten, dat er toch veel exoplaneten ontdekt worden.
Desondanks bleek de eerste 136 dagen van Kepler een ware goudmijn aan planeten op te leveren. In deze tijd bestudeerde Kepler ongeveer 150 000 sterren en vond bewijzen voor 1235 potentiële exoplaneten. Dat is een behoorlijk grote vangst, als je je realiseert dat de kans dat een exoplaneet op ongeveer de afstand van de aarde tot de zon, precies voor een zonachtige ster langs trekt, minder dan een procent is.
Sindsdien heeft het team astronomen van de Keplermissie en de teams waar ze mee samenwerken zich ook toegelegd op details van deze exoplaneten te weten proberen te komen. Het gaat hier om zoveel potentiële exoplaneten, dat ook statistische analyses mogelijk zijn. Daaruit zijn weer verschillende projecties te maken. Vandaag heeft Wesley Traub van het Californische Instituut voor Technologie in Pasadena de resultaten van precies zo’n studie bekend gemaakt. Traub heeft alleen naar de sterren gekeken die het meeste op de zon lijken, namelijk van spectraalklasses F, G en K. Onze zon is een G type ster. De stertypes O, B en A leven te kort om leven voort te kunnen brengen.
F-types zijn heter en zwaarder dan de zon, K-types iets lichter en koeler. Het meest voorkomende type ster, de rode M-dwergen, leeft zeer lang, maar exoplaneten moeten zo dicht bij dit sterretje staan om voldoende zonlicht te krijgen dat getijdeneffecten de planeet stilleggen, ongeveer zoals de maan nu ook altijd dezelfde kant naar de zon wendt. of dit het ontstaan van leven belemmert is overigens de vraag. Er zijn modellen bedacht waarbij dat niet zo is. Ook is de bewoonbare zone van M-dwergen zo smal dat de kans kleiner is dat precies hier een aardachtige planeet in rondzwerft.
De resultaten: aardachtige planeten komen evenveel voor rond zware F-sterren als rond lichte K-sterren. Wel zijn er rond lichte sterretjes veel minder kleine planeten waargenomen. Vrijwel zeker is dat volgens Traub omdat kleine planeten moeilijker te zien zijn voor Kepler. Dat geldt ook voor ons. Een overgang van de aardachtige Venus voor de zon langs is veel makkelijker waar te nemen dan van de veel kleinere Mercurius, die zo groot is als een wat uit de kluiten gewassen maan. Planeten vlak bij de ster hebben ook een veel grotere kans om voor de ster langs te bewegen. Een derde van alle planeten die Kepler vond zijn dan ook verschroeide Mercurius-achtige werelden met omlooptijden van minder dan 42 dagen. Ter vergelijking: de weinig gastvrije Mercurius 88 dagen, wat dus duidt op totaal onleefbare geblakerde rotsblokken.
Spannender is natuurlijk de ontdekking van aardachtige werelden op grotere afstand van de ster, binnen de zone waarin vloeibaar water mogelijk is. De meeste van deze planeteh bevinden zich te ver van hun ster af om al door Kepler opgepikt te worden. Hoe verder van de ster, hoe langzamer planeten bewegen en hoe groter hun baan, dus hoe kleiner de kans dat ze net voor de ster langstrekken als Kepler waarneemt. Traub heeft echter een techniek ontwikkeld om dit probleem te omzeilen.
Hij heeft namelijk een empirische exponentiële wet ontdekt die beschrijft hoeveel sterren planeten hebben met een gegeven omloopperiode. Erg handig, want de omloopperiode (lengte van het jaar) hangt rechtstreeks af van de agfstand tot de ster en kan dus worden gebruikt om te berekenen hoeveel sterren planeten in de bewoonbare zone hebben. Dit deed Traub, om zo tot zijn conclusie te komen: ongeveer een derde van alle FGK sterren hebben tenminste één aardachtige planeet in de bewoonbare zone. Er zijn in ons melkwegstelsel ongeveer 300 miljoen sterren. Als je bedenkt dat één op de vijf sterren in de klasse F, G of K valt, dan betekent dat alleen al in ons melkwegstelsel een duizelingwekkend aantal van 20 miljoen planeten waarop zich in theorie leven kan ontwikkelen.
Bron:
Wesley Traub, Terrestrial, Habitable-Zone Exoplanet Frequency from Kepler, Arxiv.org (2011)
(Visionair.nl)
‘Eenderde van alle zonachtige sterren heeft aardachtige planeten met vloeibaar water’
Astronomen hebben nu de kans berekend van het vinden van aardachtige planeten bij andere sterren, waarbij ze gebruik maakten van de laatste data van de Keplermissie. De waarschijnlijkheid van minstens één planeet in de ‘bewoonbare zone’, het temperatuursgebied waarin de temperatuur van de planeet voldoende gematigd is om vloeibaar water mogelijk te maken, is, zoals het er nu naar uitziet, enorm groot: rond een derde. Goed nieuws dus voor toekomstige sterrenreizigers.
De planetenjagende satelliet Kepler is speciaal ontworpen om aardachtige planeten rond sterren op te sporen. Dit doet de satelliet door bij honderdduizenden sterren tegelijk te letten op periodieke afzwakkingen van het sterrenlicht. Dit betekent namelijk dat er een planeet voor de sterrenschijf langs trekt. Omdat de kans dat een planeet precies tussen de ster en de aarde in staat vrij klein is, ontdekt Kepler maar een kleine fractie van alle planeten.
Kepler ontdekt exoplaneten als ze voor hun ster langstrekken. Voor een individuele planeet is die kans maar klein, maar Kepler houdt zoveel sterren tegelijkertijd in de gaten, dat er toch veel exoplaneten ontdekt worden.
Desondanks bleek de eerste 136 dagen van Kepler een ware goudmijn aan planeten op te leveren. In deze tijd bestudeerde Kepler ongeveer 150 000 sterren en vond bewijzen voor 1235 potentiële exoplaneten. Dat is een behoorlijk grote vangst, als je je realiseert dat de kans dat een exoplaneet op ongeveer de afstand van de aarde tot de zon, precies voor een zonachtige ster langs trekt, minder dan een procent is.
Sindsdien heeft het team astronomen van de Keplermissie en de teams waar ze mee samenwerken zich ook toegelegd op details van deze exoplaneten te weten proberen te komen. Het gaat hier om zoveel potentiële exoplaneten, dat ook statistische analyses mogelijk zijn. Daaruit zijn weer verschillende projecties te maken. Vandaag heeft Wesley Traub van het Californische Instituut voor Technologie in Pasadena de resultaten van precies zo’n studie bekend gemaakt. Traub heeft alleen naar de sterren gekeken die het meeste op de zon lijken, namelijk van spectraalklasses F, G en K. Onze zon is een G type ster. De stertypes O, B en A leven te kort om leven voort te kunnen brengen.
F-types zijn heter en zwaarder dan de zon, K-types iets lichter en koeler. Het meest voorkomende type ster, de rode M-dwergen, leeft zeer lang, maar exoplaneten moeten zo dicht bij dit sterretje staan om voldoende zonlicht te krijgen dat getijdeneffecten de planeet stilleggen, ongeveer zoals de maan nu ook altijd dezelfde kant naar de zon wendt. of dit het ontstaan van leven belemmert is overigens de vraag. Er zijn modellen bedacht waarbij dat niet zo is. Ook is de bewoonbare zone van M-dwergen zo smal dat de kans kleiner is dat precies hier een aardachtige planeet in rondzwerft.
De resultaten: aardachtige planeten komen evenveel voor rond zware F-sterren als rond lichte K-sterren. Wel zijn er rond lichte sterretjes veel minder kleine planeten waargenomen. Vrijwel zeker is dat volgens Traub omdat kleine planeten moeilijker te zien zijn voor Kepler. Dat geldt ook voor ons. Een overgang van de aardachtige Venus voor de zon langs is veel makkelijker waar te nemen dan van de veel kleinere Mercurius, die zo groot is als een wat uit de kluiten gewassen maan. Planeten vlak bij de ster hebben ook een veel grotere kans om voor de ster langs te bewegen. Een derde van alle planeten die Kepler vond zijn dan ook verschroeide Mercurius-achtige werelden met omlooptijden van minder dan 42 dagen. Ter vergelijking: de weinig gastvrije Mercurius 88 dagen, wat dus duidt op totaal onleefbare geblakerde rotsblokken.
Spannender is natuurlijk de ontdekking van aardachtige werelden op grotere afstand van de ster, binnen de zone waarin vloeibaar water mogelijk is. De meeste van deze planeteh bevinden zich te ver van hun ster af om al door Kepler opgepikt te worden. Hoe verder van de ster, hoe langzamer planeten bewegen en hoe groter hun baan, dus hoe kleiner de kans dat ze net voor de ster langstrekken als Kepler waarneemt. Traub heeft echter een techniek ontwikkeld om dit probleem te omzeilen.
Hij heeft namelijk een empirische exponentiële wet ontdekt die beschrijft hoeveel sterren planeten hebben met een gegeven omloopperiode. Erg handig, want de omloopperiode (lengte van het jaar) hangt rechtstreeks af van de agfstand tot de ster en kan dus worden gebruikt om te berekenen hoeveel sterren planeten in de bewoonbare zone hebben. Dit deed Traub, om zo tot zijn conclusie te komen: ongeveer een derde van alle FGK sterren hebben tenminste één aardachtige planeet in de bewoonbare zone. Er zijn in ons melkwegstelsel ongeveer 300 miljoen sterren. Als je bedenkt dat één op de vijf sterren in de klasse F, G of K valt, dan betekent dat alleen al in ons melkwegstelsel een duizelingwekkend aantal van 20 miljoen planeten waarop zich in theorie leven kan ontwikkelen.
Bron:
Wesley Traub, Terrestrial, Habitable-Zone Exoplanet Frequency from Kepler, Arxiv.org (2011)
(Visionair.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
29-09-2011
Kleine sterren produceren de meeste aardachtige planeten
Gegevens van de NASA-satelliet Kepler, die planeten buiten ons zonnestelsel opspoort, wijzen erop dat planeten vaak te vinden zijn bij sterren die relatief veel 'metalen' (elementen zwaarder dan helium) bevatten. En de vindkans van planeten van het soort aarde - klein en 'rotsachtig' - is het grootst bij sterren van bescheiden afmetingen. Dat volgt uit een inventarisatie van de eerste 1235 kandidaat-planeten die Kepler heeft ontdekt.
Dat metaalrijke sterren de meeste planeten produceren, komt niet als een verrassing. Alle planeten bestaan nu eenmaal voor het overgrote deel uit elementen zwaarder dan helium.
En ook voor de relatie tussen de massa van een ster en de grootte van zijn planeten bestaat een voor de hand liggende verklaring. Voor de vorming van een grote planeet is veel meer materiaal nodig dan voor een kleine, en rond een zware ster blijft gewoon meer restmaterie achter waaruit zich planeten kunnen vormen.
Dat de Kepler-resultaten deze eenvoudige vuistregels bevestigen, kan het opsporen van leefbare planeten als de onze helpen bespoedigen. Bij een gerichte zoektocht naar deze planeten kunnen zware, metaalarme sterren buiten beschouwing blijven.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Kleine sterren produceren de meeste aardachtige planeten
Gegevens van de NASA-satelliet Kepler, die planeten buiten ons zonnestelsel opspoort, wijzen erop dat planeten vaak te vinden zijn bij sterren die relatief veel 'metalen' (elementen zwaarder dan helium) bevatten. En de vindkans van planeten van het soort aarde - klein en 'rotsachtig' - is het grootst bij sterren van bescheiden afmetingen. Dat volgt uit een inventarisatie van de eerste 1235 kandidaat-planeten die Kepler heeft ontdekt.
Dat metaalrijke sterren de meeste planeten produceren, komt niet als een verrassing. Alle planeten bestaan nu eenmaal voor het overgrote deel uit elementen zwaarder dan helium.
En ook voor de relatie tussen de massa van een ster en de grootte van zijn planeten bestaat een voor de hand liggende verklaring. Voor de vorming van een grote planeet is veel meer materiaal nodig dan voor een kleine, en rond een zware ster blijft gewoon meer restmaterie achter waaruit zich planeten kunnen vormen.
Dat de Kepler-resultaten deze eenvoudige vuistregels bevestigen, kan het opsporen van leefbare planeten als de onze helpen bespoedigen. Bij een gerichte zoektocht naar deze planeten kunnen zware, metaalarme sterren buiten beschouwing blijven.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
04-10-2011
Kepler ontdekt bijzonder planetenstelsel
Met de Amerikaanse ruimtetelescoop Kepler is opnieuw een bijzonder planetenstelsel ontdekt: Kepler 18. De ster zelf is iets groter en iets minder zwaar dan onze eigen zon. Op kleine afstand van de ster heeft Kepler drie planeten gevonden (Kepler-18b, c en d), die alledrie veel kleinere banen beschrijven dan de baan van de planeet Mercurius in ons eigen zonnestelsel.
Kepler-18b heeft een omlooptijd van 3,5 dag. Het is een zogeheten 'superaarde', twee keer zo groot en ongeveer acht keer zo zwaar als onze eigen planeet. Kepler-18c en Kepler-18d zijn Neptunus-achtige planeten: ze zijn respectievelijk 17 en 16 keer zo zwaar als de aarde, en 5,5 en 7 keer zo groot. Hun omlooptijden bedragen ca. 7,5 en 15 dagen.
Het bijzondere van het planetenstelsel is dat planeten c en d een zogeheten baanresonantie vertonen: de omlooptijd van planeet c is precies half zo groot als die van planeet d. Hun baanbeweging wordt op een zeer regelmatige en voorspelbare manier versneld en vertraagd door onderlinge aantrekkingskrachten, en dat vertaalt zich in kleine variaties in de precieze tijdstippen waarop de planeten voor hun moederster langs bewegen, zoals waargenomen door Kepler.
De ontdekking van het nieuwe planetenstelsel werd vandaag bekendgemaakt op een groot planeetonderzoekscongres in Nantes en zal beschreven worden in een toekomstig nummer van Astrophysical Journal Supplement .
© Govert Schilling
'(allesoversterrenkunde)
Kepler ontdekt bijzonder planetenstelsel
Met de Amerikaanse ruimtetelescoop Kepler is opnieuw een bijzonder planetenstelsel ontdekt: Kepler 18. De ster zelf is iets groter en iets minder zwaar dan onze eigen zon. Op kleine afstand van de ster heeft Kepler drie planeten gevonden (Kepler-18b, c en d), die alledrie veel kleinere banen beschrijven dan de baan van de planeet Mercurius in ons eigen zonnestelsel.
Kepler-18b heeft een omlooptijd van 3,5 dag. Het is een zogeheten 'superaarde', twee keer zo groot en ongeveer acht keer zo zwaar als onze eigen planeet. Kepler-18c en Kepler-18d zijn Neptunus-achtige planeten: ze zijn respectievelijk 17 en 16 keer zo zwaar als de aarde, en 5,5 en 7 keer zo groot. Hun omlooptijden bedragen ca. 7,5 en 15 dagen.
Het bijzondere van het planetenstelsel is dat planeten c en d een zogeheten baanresonantie vertonen: de omlooptijd van planeet c is precies half zo groot als die van planeet d. Hun baanbeweging wordt op een zeer regelmatige en voorspelbare manier versneld en vertraagd door onderlinge aantrekkingskrachten, en dat vertaalt zich in kleine variaties in de precieze tijdstippen waarop de planeten voor hun moederster langs bewegen, zoals waargenomen door Kepler.
De ontdekking van het nieuwe planetenstelsel werd vandaag bekendgemaakt op een groot planeetonderzoekscongres in Nantes en zal beschreven worden in een toekomstig nummer van Astrophysical Journal Supplement .
© Govert Schilling
'(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
06-10-2011
Planeten 'ontdekt' in oude Hubble-gegevens
Een nauwgezette analyse van opnamen die in 1998 met de Hubble-ruimtetelescoop zijn gemaakt, heeft beelden opgeleverd van twee exoplaneten die destijds niet werden opgemerkt. Of beter gezegd: nog niet werden opgemerkt.
De twee planeten draaien om de jonge, zware ster HR 8799, waarbij de afgelopen jaren met andere instrumenten alsnog vier planeten zijn ontdekt. Met die kennis zijn de oude Hubble-foto's nog eens goed bekeken, wat in 2009 al resulteerde in de 'herontdekking' van de buitenste planeet.
Nu zijn ook de twee volgende planeten op de Hubble-opnamen opgespoord. Alleen de binnenste van de vier was niet waarneembaar voor de ruimtetelescoop, omdat deze schuilging achter het minuscule schijfje dat het relatief felle licht van de centrale ster afschermde.
Het opsporen van reeds bekende planeten op oude opnamen lijkt zinloos, maar is het niet. De gegevens kunnen worden gebruikt om de omloopbanen van de planeten nauwkeuriger vast te leggen, zodat meer inzicht wordt verkregen in de stabiliteit van het onderzochte planetenstelsel, in de banen die de planeten volgen en in de planeetmassa's.
De drie buitenste planeten van HR 8799 hebben omlooptijden van ongeveer 100, 200 en 400 jaar. Het duurt dus erg lang voordat iets van een verplaatsing waarneembaar is.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Planeten 'ontdekt' in oude Hubble-gegevens
Een nauwgezette analyse van opnamen die in 1998 met de Hubble-ruimtetelescoop zijn gemaakt, heeft beelden opgeleverd van twee exoplaneten die destijds niet werden opgemerkt. Of beter gezegd: nog niet werden opgemerkt.
De twee planeten draaien om de jonge, zware ster HR 8799, waarbij de afgelopen jaren met andere instrumenten alsnog vier planeten zijn ontdekt. Met die kennis zijn de oude Hubble-foto's nog eens goed bekeken, wat in 2009 al resulteerde in de 'herontdekking' van de buitenste planeet.
Nu zijn ook de twee volgende planeten op de Hubble-opnamen opgespoord. Alleen de binnenste van de vier was niet waarneembaar voor de ruimtetelescoop, omdat deze schuilging achter het minuscule schijfje dat het relatief felle licht van de centrale ster afschermde.
Het opsporen van reeds bekende planeten op oude opnamen lijkt zinloos, maar is het niet. De gegevens kunnen worden gebruikt om de omloopbanen van de planeten nauwkeuriger vast te leggen, zodat meer inzicht wordt verkregen in de stabiliteit van het onderzochte planetenstelsel, in de banen die de planeten volgen en in de planeetmassa's.
De drie buitenste planeten van HR 8799 hebben omlooptijden van ongeveer 100, 200 en 400 jaar. Het duurt dus erg lang voordat iets van een verplaatsing waarneembaar is.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
12-10-2011
Exoplaneten gefotografeerd
Ongelofelijk maar waar: van meerdere exoplaneten zijn opnamen bekend. Een overzicht van de eerste beelden van werelden voorbij het zonnestelsel.
Iets dat zichtbaar is op vele lichtjaren afstand moet enorm zijn. Uiteraard gaat het dus om exoplaneten die meer van een gasreus dan de aarde hebben en vaak ver van de bijbehorende ster staan, zodat ze niet overstraald worden. Erg veel op de aarde lijken ze dus niet. Toch is de gedachte boeiend dat we al een blik hebben kunnen werpen op een wereld die om een andere ster draait dan de zon. Klik op de afbeeldingen voor een vergroting.
De heldere vlek is niet een ster, maar een bruine dwerg. Astronomen vragen zich ook af of het rode object wel een bonafide planeet is. Waarschijnlijk is het een ultrazwakke dubbelster, bestaande uit twee mislukte sterren op 172 lichtjaar afstand. Bron: ESO/VLT
De planeet (het lichtpuntje linksboven) draait om een jonge zonachtige ster met de poëtische naam IRXS J160929.1-210524, op 470 lichtjaar afstand. De planeet is acht keer zo zwaar als Jupiter en staat 330 AE, dat is 330 maal zover van de ster als de aarde van de zon af staat. Dat is acht keer verder dan Pluto. Bestaande modellen voor planeetvorming kunnen niet verklaren hoe zo ver van de ster toch zoveel materie kon samenklonteren. Misschien is de planeet weggeslingerd, het trieste overblijfsel van een kaalgeplukte ster of een ingevangen zwerfplaneet. Opmerkelijk feit: er is waterdamp aangetoond in de atmosfeer van deze verre gasreus, al is de planeet te ver van zijn zon voor aardachtig leven.
Bron: Gemini Observatory
Drie exo-zwaargewichten
De drie puntjes draaien om de (hier afgeschermde) centrale ster. Het drietal super-gasreuzen (5-7 maal de massa van Jupiter) werd ontdekt met de Keck en Gemini North reuzentelescopen op de vulkaan Mauna Kea op Hawaii. De drie planeten staan op een ijzige 25, 40 en 70 AE van de jonge zonachtige ster HR 8799 op 129 lichtjaar afstand. Dat is vergelijkbaar met de asteroïdengordel, Jupiter en Saturnus. Andere telescopen hebben deze waarnemingen bevestigd en de beweging van de exoplaneten in hun baan is sindsdien bevestigd. In de loop der jaren kruipen de planeten voort.
Foto: Gemini Observatory/NRC/AURA/Christian Marois, et al.
Vierde zwaargewicht ontdekt
Onderzoekers ontdekten tot hun verrassing dat bovenstaande drie planeten nog een vierde broertje had van ongeveer zeven maal de massa van Jupiter en ongeveer 14,5 AE. Ondertussen weten we uit hun lichtspectrum dat de werelden rijk zijn aan koolmonoxide (een dodelijk gas) en arm aan methaan. Vermoedelijk ontstonden ze door kometen op te slokken.
Foto: NRC-HIA, Christian Marois, and the W.M. Keck Observatory
Exoplaneet of niet?
Op dezelfde dag dat het bestaan van de drie HR 8799 planeten werd bekend gemaakt, onthulden andere onderzoekers de ontdekking van een kleinere planeet, drie maal Jupiter, die door de stofschijf van de ster-in-wording Fomalhaut reist. Fomalhaut is al sinds de oudheid bekend en staat op ongeveer 25 lichtjaar afstand van ons af. Aan het bestaan wordt echter sindsdien getwijfeld, want geen enkele andere telescoop dan Hubble heeft het vlekje waargenomen. De Hubble telescoop kan de waarneming helaas niet overdoen: het instrument in kwestie is nu kapot. De ontdekkers melden nieuwe waarnemingen, maar er is iets vreemds aan de hand. Het object heeft zijn cirkelvormige baan verlaten. Een tijdelijk verschijnsel in de stofschijf, zoals bijvoorbeeld de Grote Rode Vlek, of een ster op de achtergrond? De verongelijkte ontdekkers denken dat hun planeet tijdelijk versluierd was door de stofschijf.
Beeld: NASA, ESA and P. Kalas (University of California, Berkeley, USA
Binnenplaneet
Een andere veel bestudeerde planeet draait om Beta Pictoris: een zonachtige ster op 63 lichtjaar afstand. De planeet is acht maal zwaarder dan Jupiter en draait om de zon op slechts 8 AE, de afstand van Saturnus tot de zon. De planeet lijkt ongebruikelijk groot in doorsnede. Zou hij omringd worden door een ring, zoals Saturnus zelf?
Afbeelding: ESO/VLT
Kosmische stofzuiger
Omdat de planeet van Beta Pictoris veel dichter bij zijn ster staat dan de andere planeten, konden astronomen deze exoplaneet op veel plaatsen van zijn omloopbaan waarnemen, o.a. in 2003 en 2009. Onderzoekers veronderstellen een ‘jaar’ van 15 aardse jaren. Heel opvallend is de stofvrije zone rond de planeet. Astronomen denken daarom dat de planeet alle stof en gas in zijn omgeving opgeslokt heeft. Waarschijnlijk hebben in ons zonnestelsel vergelijkbare processen plaatsgevonden.
Afbeelding: ESO/VLT
Zouden we met een enorme telescoop in een maankrater waar eeuwige duisternis heerst, niet nog veel meer exoplaneten kunnen waarnemen? In principe kan het, als de collector mirror van de telescoop maar groot genoeg is en de optische precisie groot genoeg.
Bron:
Wired
(Visionair.nl)
Exoplaneten gefotografeerd
Ongelofelijk maar waar: van meerdere exoplaneten zijn opnamen bekend. Een overzicht van de eerste beelden van werelden voorbij het zonnestelsel.
Iets dat zichtbaar is op vele lichtjaren afstand moet enorm zijn. Uiteraard gaat het dus om exoplaneten die meer van een gasreus dan de aarde hebben en vaak ver van de bijbehorende ster staan, zodat ze niet overstraald worden. Erg veel op de aarde lijken ze dus niet. Toch is de gedachte boeiend dat we al een blik hebben kunnen werpen op een wereld die om een andere ster draait dan de zon. Klik op de afbeeldingen voor een vergroting.
De heldere vlek is niet een ster, maar een bruine dwerg. Astronomen vragen zich ook af of het rode object wel een bonafide planeet is. Waarschijnlijk is het een ultrazwakke dubbelster, bestaande uit twee mislukte sterren op 172 lichtjaar afstand. Bron: ESO/VLT
De planeet (het lichtpuntje linksboven) draait om een jonge zonachtige ster met de poëtische naam IRXS J160929.1-210524, op 470 lichtjaar afstand. De planeet is acht keer zo zwaar als Jupiter en staat 330 AE, dat is 330 maal zover van de ster als de aarde van de zon af staat. Dat is acht keer verder dan Pluto. Bestaande modellen voor planeetvorming kunnen niet verklaren hoe zo ver van de ster toch zoveel materie kon samenklonteren. Misschien is de planeet weggeslingerd, het trieste overblijfsel van een kaalgeplukte ster of een ingevangen zwerfplaneet. Opmerkelijk feit: er is waterdamp aangetoond in de atmosfeer van deze verre gasreus, al is de planeet te ver van zijn zon voor aardachtig leven.
Bron: Gemini Observatory
Drie exo-zwaargewichten
De drie puntjes draaien om de (hier afgeschermde) centrale ster. Het drietal super-gasreuzen (5-7 maal de massa van Jupiter) werd ontdekt met de Keck en Gemini North reuzentelescopen op de vulkaan Mauna Kea op Hawaii. De drie planeten staan op een ijzige 25, 40 en 70 AE van de jonge zonachtige ster HR 8799 op 129 lichtjaar afstand. Dat is vergelijkbaar met de asteroïdengordel, Jupiter en Saturnus. Andere telescopen hebben deze waarnemingen bevestigd en de beweging van de exoplaneten in hun baan is sindsdien bevestigd. In de loop der jaren kruipen de planeten voort.
Foto: Gemini Observatory/NRC/AURA/Christian Marois, et al.
Vierde zwaargewicht ontdekt
Onderzoekers ontdekten tot hun verrassing dat bovenstaande drie planeten nog een vierde broertje had van ongeveer zeven maal de massa van Jupiter en ongeveer 14,5 AE. Ondertussen weten we uit hun lichtspectrum dat de werelden rijk zijn aan koolmonoxide (een dodelijk gas) en arm aan methaan. Vermoedelijk ontstonden ze door kometen op te slokken.
Foto: NRC-HIA, Christian Marois, and the W.M. Keck Observatory
Exoplaneet of niet?
Op dezelfde dag dat het bestaan van de drie HR 8799 planeten werd bekend gemaakt, onthulden andere onderzoekers de ontdekking van een kleinere planeet, drie maal Jupiter, die door de stofschijf van de ster-in-wording Fomalhaut reist. Fomalhaut is al sinds de oudheid bekend en staat op ongeveer 25 lichtjaar afstand van ons af. Aan het bestaan wordt echter sindsdien getwijfeld, want geen enkele andere telescoop dan Hubble heeft het vlekje waargenomen. De Hubble telescoop kan de waarneming helaas niet overdoen: het instrument in kwestie is nu kapot. De ontdekkers melden nieuwe waarnemingen, maar er is iets vreemds aan de hand. Het object heeft zijn cirkelvormige baan verlaten. Een tijdelijk verschijnsel in de stofschijf, zoals bijvoorbeeld de Grote Rode Vlek, of een ster op de achtergrond? De verongelijkte ontdekkers denken dat hun planeet tijdelijk versluierd was door de stofschijf.
Beeld: NASA, ESA and P. Kalas (University of California, Berkeley, USA
Binnenplaneet
Een andere veel bestudeerde planeet draait om Beta Pictoris: een zonachtige ster op 63 lichtjaar afstand. De planeet is acht maal zwaarder dan Jupiter en draait om de zon op slechts 8 AE, de afstand van Saturnus tot de zon. De planeet lijkt ongebruikelijk groot in doorsnede. Zou hij omringd worden door een ring, zoals Saturnus zelf?
Afbeelding: ESO/VLT
Kosmische stofzuiger
Omdat de planeet van Beta Pictoris veel dichter bij zijn ster staat dan de andere planeten, konden astronomen deze exoplaneet op veel plaatsen van zijn omloopbaan waarnemen, o.a. in 2003 en 2009. Onderzoekers veronderstellen een ‘jaar’ van 15 aardse jaren. Heel opvallend is de stofvrije zone rond de planeet. Astronomen denken daarom dat de planeet alle stof en gas in zijn omgeving opgeslokt heeft. Waarschijnlijk hebben in ons zonnestelsel vergelijkbare processen plaatsgevonden.
Afbeelding: ESO/VLT
Zouden we met een enorme telescoop in een maankrater waar eeuwige duisternis heerst, niet nog veel meer exoplaneten kunnen waarnemen? In principe kan het, als de collector mirror van de telescoop maar groot genoeg is en de optische precisie groot genoeg.
Bron:
Wired
(Visionair.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Wetenschap ontdekt jongste planeet ooit
19 oktober 2011 scientias.nl
Onderzoekers hebben de jongste planeet ooit ontdekt. Ze spotten het object tijdens de geboorte ervan.
De onderzoekers deden hun ontdekking met behulp van een telescoop op Hawaii. De jongste planeten die hiervoor zijn waargenomen, waren allemaal tussen de tien en twintig miljoen jaar oud. De planeet die de onderzoekers nu hebben gespot is zeker vijf keer jonger.
De planeet draait om de ster LkCA 15. Deze ster is nog maar twee miljoen jaar oud. De planeet gaat voorlopig door het leven als LkCa 15b. De planeet is nog niet af, maar wordt nog steeds gevormd. Het is een protoplaneet die omringd wordt door gas en stof dat op de planeet valt. “In het verleden kon je zo’n fenomeen niet waarnemen, omdat het zo dicht bij de ster plaatsvindt,” legt onderzoeker Adam Kraus uit. “Maar voor de eerste keer zijn wij in staat om zowel de planeet als het stof eromheen direct waar te nemen.”
LkCA 15b is een jonge gasgigant die zich tussen de moederster en een stofschijf bevindt. Door het licht van de ster te onderdrukken konden ze het stof en de planeet waarnemen. De afstand tussen onze aarde en de ster waar de jonge planeet omheen draait, bedraagt zo’n 450 lichtjaar.
De kans is groot dat LkCA 15b nog maar het begin is. “We hebben een planeet gevonden, misschien zelfs een beginnend toekomstig zonnestelsel,” meent Kraus. De onderzoekers hopen in de toekomst nog vaker getuige te kunnen zijn van de vorming van zeer jonge planeten. Alleen zo kunnen ze een beter beeld krijgen van het ontstaan van planeten.
De bevindingen van de onderzoekers zijn binnenkort terug te vinden in het blad The Astrophysical Journal.
Onlangs werd ook al een piepjonge ster ontdekt nabij de aarde.
19 oktober 2011 scientias.nl
Onderzoekers hebben de jongste planeet ooit ontdekt. Ze spotten het object tijdens de geboorte ervan.
De onderzoekers deden hun ontdekking met behulp van een telescoop op Hawaii. De jongste planeten die hiervoor zijn waargenomen, waren allemaal tussen de tien en twintig miljoen jaar oud. De planeet die de onderzoekers nu hebben gespot is zeker vijf keer jonger.
De planeet draait om de ster LkCA 15. Deze ster is nog maar twee miljoen jaar oud. De planeet gaat voorlopig door het leven als LkCa 15b. De planeet is nog niet af, maar wordt nog steeds gevormd. Het is een protoplaneet die omringd wordt door gas en stof dat op de planeet valt. “In het verleden kon je zo’n fenomeen niet waarnemen, omdat het zo dicht bij de ster plaatsvindt,” legt onderzoeker Adam Kraus uit. “Maar voor de eerste keer zijn wij in staat om zowel de planeet als het stof eromheen direct waar te nemen.”
LkCA 15b is een jonge gasgigant die zich tussen de moederster en een stofschijf bevindt. Door het licht van de ster te onderdrukken konden ze het stof en de planeet waarnemen. De afstand tussen onze aarde en de ster waar de jonge planeet omheen draait, bedraagt zo’n 450 lichtjaar.
De kans is groot dat LkCA 15b nog maar het begin is. “We hebben een planeet gevonden, misschien zelfs een beginnend toekomstig zonnestelsel,” meent Kraus. De onderzoekers hopen in de toekomst nog vaker getuige te kunnen zijn van de vorming van zeer jonge planeten. Alleen zo kunnen ze een beter beeld krijgen van het ontstaan van planeten.
De bevindingen van de onderzoekers zijn binnenkort terug te vinden in het blad The Astrophysical Journal.
Onlangs werd ook al een piepjonge ster ontdekt nabij de aarde.
Never argue with idiots. First they will lower you to their level then beat you with experience.
19-10-2011
'Bruine dwerg-planeet' zo koel als de aarde gefotografeerd
Met de Amerikaanse Spitzer Space Telescope is een 'planeet' gefotografeerd (op infrarode golflengten) die ongeveer dezelfde temperatuur heeft als de aarde: enkele tientallen graden. Volgens Kevin Luhman van de Pennsylvania State University, die de ontdekking donderdag presenteert op een conferentie op NASA's Goddard Space Flight Center, gaat het om het koudste object buiten het zonnestelsel dat ooit is gedetecteerd. De ontdekking wordt binnenkort gepubliceerd in The Astrophysical Journal .
Het object, WD0806-661b geheten, is vermoedelijk ongeveer even groot maar ca. zes tot negen keer zo zwaar als de reuzenplaneet Jupiter. Het beweegt in een extreem wijde baan rond een witte dwergster, op een afstand van ca. 375 miljard kilometer. Dat het echt om een begeleider van de witte dwerg gaat, blijkt uit Spitzer-opnamen uit 2004 en 2009.
Vermoedelijk is de 'planeet' op dezelfde manier ontstaan als een ster (uit een samentrekkende wolk van interstellair gas en stof), en vormt hij samen met de witte dwergster een lichtgewicht dubbelstersysteem. Misschien is het dan ook beter om te spreken van een zeer lichte bruine dwerg - een 'mislukte' ster die te weinig massa heeft om kernfusie van waterstof in zijn binnenste op gang te brengen.
Afgelopen zomer werd ook al de ontdekking gemeld van een geïsoleerde lichte bruine dwerg met een temperatuur van enkele tientallen graden.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
'Bruine dwerg-planeet' zo koel als de aarde gefotografeerd
Met de Amerikaanse Spitzer Space Telescope is een 'planeet' gefotografeerd (op infrarode golflengten) die ongeveer dezelfde temperatuur heeft als de aarde: enkele tientallen graden. Volgens Kevin Luhman van de Pennsylvania State University, die de ontdekking donderdag presenteert op een conferentie op NASA's Goddard Space Flight Center, gaat het om het koudste object buiten het zonnestelsel dat ooit is gedetecteerd. De ontdekking wordt binnenkort gepubliceerd in The Astrophysical Journal .
Het object, WD0806-661b geheten, is vermoedelijk ongeveer even groot maar ca. zes tot negen keer zo zwaar als de reuzenplaneet Jupiter. Het beweegt in een extreem wijde baan rond een witte dwergster, op een afstand van ca. 375 miljard kilometer. Dat het echt om een begeleider van de witte dwerg gaat, blijkt uit Spitzer-opnamen uit 2004 en 2009.
Vermoedelijk is de 'planeet' op dezelfde manier ontstaan als een ster (uit een samentrekkende wolk van interstellair gas en stof), en vormt hij samen met de witte dwergster een lichtgewicht dubbelstersysteem. Misschien is het dan ook beter om te spreken van een zeer lichte bruine dwerg - een 'mislukte' ster die te weinig massa heeft om kernfusie van waterstof in zijn binnenste op gang te brengen.
Afgelopen zomer werd ook al de ontdekking gemeld van een geïsoleerde lichte bruine dwerg met een temperatuur van enkele tientallen graden.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
20-10-2011
Mogelijk meer planeten met oceanen
Voor zover bekend is de aarde de enige planeet waar water voorkomt. Maar planeten met oceanen zouden wel eens op veel meer plaatsen in het heelal kunnen voorkomen. Sterrenkundigen hebben voor het eerst koude waterdamp gevonden in een planeetvormende schijf rond een jonge ster. "Onze waarneming wijst erop dat er voldoende water is in de schijf om duizenden oceanen te vullen", aldus de Nederlandse astronoom Michiel Hogerheijde. Zijn bevindingen verschijnen morgen in het prestigieuze wetenschappelijke tijdschrift Science.
In de schijf rond TW Hydrae, een ster op een afstand van 175 lichtjaar van ons zonnestelsel, bevinden zich kleine ijzige stofdeeltjes. De wetenschappers verwachten dat die in de komende paar miljoen jaar samenklonteren en op die manier planeten, planetoïden en kometen vormen. Als die kometen dan weer inslaan op droge planeten, kunnen ze hun watervoorraad afleveren en deze planeten zo voorzien van oceanen.
De auteurs denken dat eenzelfde situatie zich heeft voorgedaan tijdens de vorming van ons eigen zonnestelsel, 4,6 miljard jaar geleden. Deze nieuwe bevindingen kunnen als inspiratie dienen om op zoek te gaan naar andere aard-achtige planeten, waar ook leven mogelijk zou kunnen zijn.
De waarnemingen zijn gedaan met de Herschel, een telescoop die gelanceerd is in 2009 en die onder meer is ontworpen is om water te vinden. (belga/adb)
(HLN)
Mogelijk meer planeten met oceanen
Voor zover bekend is de aarde de enige planeet waar water voorkomt. Maar planeten met oceanen zouden wel eens op veel meer plaatsen in het heelal kunnen voorkomen. Sterrenkundigen hebben voor het eerst koude waterdamp gevonden in een planeetvormende schijf rond een jonge ster. "Onze waarneming wijst erop dat er voldoende water is in de schijf om duizenden oceanen te vullen", aldus de Nederlandse astronoom Michiel Hogerheijde. Zijn bevindingen verschijnen morgen in het prestigieuze wetenschappelijke tijdschrift Science.
In de schijf rond TW Hydrae, een ster op een afstand van 175 lichtjaar van ons zonnestelsel, bevinden zich kleine ijzige stofdeeltjes. De wetenschappers verwachten dat die in de komende paar miljoen jaar samenklonteren en op die manier planeten, planetoïden en kometen vormen. Als die kometen dan weer inslaan op droge planeten, kunnen ze hun watervoorraad afleveren en deze planeten zo voorzien van oceanen.
De auteurs denken dat eenzelfde situatie zich heeft voorgedaan tijdens de vorming van ons eigen zonnestelsel, 4,6 miljard jaar geleden. Deze nieuwe bevindingen kunnen als inspiratie dienen om op zoek te gaan naar andere aard-achtige planeten, waar ook leven mogelijk zou kunnen zijn.
De waarnemingen zijn gedaan met de Herschel, een telescoop die gelanceerd is in 2009 en die onder meer is ontworpen is om water te vinden. (belga/adb)
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
20-10-2011
Herschel vindt overvloed aan water rond jonge ster
Sterrenkundigen hebben met de Herschel-ruimtetelescoop voor het eerst koude waterdamp gevonden in een planeetvormende schijf rond een jonge ster. Deze ontdekking duidt erop dat deze schijf, die bezig is zich tot een planetenstelsel te ontwikkelen, grote hoeveelheden water bevat - voldoende om duizenden aardse oceanen mee te vullen - en dat planeten met oceanen, zoals de aarde, wel eens op veel meer plaatsen in het heelal zouden kunnen voorkomen. Het onderzoeksteam, onder leiding van de Leidse astronoom Michiel Hogerheijde, publiceert het resultaat deze week in Science .
De vondst is gedaan bij TW Hydrae, een ster op slechts 175 lichtjaar afstand van ons zonnestelsel in - heel toepasselijk - het sterrenbeeld Hydra (Waterslang). Hogerheijde en zijn onderzoeksteam denken dat de ijzige mist die ze hebben ontdekt zijn oorsprong vindt in met ijs bedekte stofkorreltjes nabij het oppervlak van de schijf. UV-licht van de ster bevrijdt een klein deel van het water uit het ijs en vormt een dunne laag damp, die is gedetecteerd door Herschels infrarood-instrument HIFI.
De slechts 10 miljoen jaar oude ster TW Hydrae is omgeven door een schijf van stof en gas, in afmeting ruwweg 200 maal de afstand tussen de aarde en de zon. De ijzige stofdeeltjes hierin zullen naar verwachting in de loop van de komende paar miljoen jaar samenklonteren tot planeten, planetoïden en kometen. Deze laatste, in feite vuile sneeuwballen, kunnen door inslagen hun watervoorraad afleveren op nieuwgevormde, kurkdroge planeten, en deze zo voorzien van oceanen.
(allesoversterrenkunde)
Herschel vindt overvloed aan water rond jonge ster
Sterrenkundigen hebben met de Herschel-ruimtetelescoop voor het eerst koude waterdamp gevonden in een planeetvormende schijf rond een jonge ster. Deze ontdekking duidt erop dat deze schijf, die bezig is zich tot een planetenstelsel te ontwikkelen, grote hoeveelheden water bevat - voldoende om duizenden aardse oceanen mee te vullen - en dat planeten met oceanen, zoals de aarde, wel eens op veel meer plaatsen in het heelal zouden kunnen voorkomen. Het onderzoeksteam, onder leiding van de Leidse astronoom Michiel Hogerheijde, publiceert het resultaat deze week in Science .
De vondst is gedaan bij TW Hydrae, een ster op slechts 175 lichtjaar afstand van ons zonnestelsel in - heel toepasselijk - het sterrenbeeld Hydra (Waterslang). Hogerheijde en zijn onderzoeksteam denken dat de ijzige mist die ze hebben ontdekt zijn oorsprong vindt in met ijs bedekte stofkorreltjes nabij het oppervlak van de schijf. UV-licht van de ster bevrijdt een klein deel van het water uit het ijs en vormt een dunne laag damp, die is gedetecteerd door Herschels infrarood-instrument HIFI.
De slechts 10 miljoen jaar oude ster TW Hydrae is omgeven door een schijf van stof en gas, in afmeting ruwweg 200 maal de afstand tussen de aarde en de zon. De ijzige stofdeeltjes hierin zullen naar verwachting in de loop van de komende paar miljoen jaar samenklonteren tot planeten, planetoïden en kometen. Deze laatste, in feite vuile sneeuwballen, kunnen door inslagen hun watervoorraad afleveren op nieuwgevormde, kurkdroge planeten, en deze zo voorzien van oceanen.
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
26-10-2011
Drie planeten ontdekt bij stervende reuzensterren
Een internationaal onderzoeksteam heeft drie planeten ontdekt die elk om een ster cirkelen die het einde van zijn bestaan nadert. Rond een van de sterren cirkelt bovendien nog een ander object, waarvan niet helemaal duidelijk is wat het is.
De drie sterren, die de aanduidingen HD 240237, BD +48 738 en HD 96127 dragen, bevinden zich op afstanden van enkele tientallen lichtjaren. Hun planeten zijn ontdekt met de Hobby-Eberly Telescope in Texas, de op drie na grootste telescoop ter wereld.
Elk van de drie sterren is een soortgenoot van onze zon, maar dan in een veel latere levensfase. Het zijn rode reuzen - opgezwollen sterren met een relatief koel oppervlak. Het opsporen van planeten bij zulke reuzen is moeilijker dan bij normale sterren: hun atmosferen zijn zeer turbulent, wat de nauwkeurige metingen die nodig zijn om de aanwezigheid van planeten aan te tonen hindert.
Rond HD 240237 en HD 96127 draait een planeet die vier tot vijf keer zo zwaar is als de planeet Jupiter. De planeet van BD +48 738 lijkt iets lichter dan Jupiter te zijn, maar om deze ster cirkel mogelijk nog een tweede object. Dat zou een (zware) planeet kunnen zijn, maar ook een (lichte) ster of een bruine dwerg - een hemellichaam dat het midden houdt tussen een reuzenplaneet en een dwergster.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Drie planeten ontdekt bij stervende reuzensterren
Een internationaal onderzoeksteam heeft drie planeten ontdekt die elk om een ster cirkelen die het einde van zijn bestaan nadert. Rond een van de sterren cirkelt bovendien nog een ander object, waarvan niet helemaal duidelijk is wat het is.
De drie sterren, die de aanduidingen HD 240237, BD +48 738 en HD 96127 dragen, bevinden zich op afstanden van enkele tientallen lichtjaren. Hun planeten zijn ontdekt met de Hobby-Eberly Telescope in Texas, de op drie na grootste telescoop ter wereld.
Elk van de drie sterren is een soortgenoot van onze zon, maar dan in een veel latere levensfase. Het zijn rode reuzen - opgezwollen sterren met een relatief koel oppervlak. Het opsporen van planeten bij zulke reuzen is moeilijker dan bij normale sterren: hun atmosferen zijn zeer turbulent, wat de nauwkeurige metingen die nodig zijn om de aanwezigheid van planeten aan te tonen hindert.
Rond HD 240237 en HD 96127 draait een planeet die vier tot vijf keer zo zwaar is als de planeet Jupiter. De planeet van BD +48 738 lijkt iets lichter dan Jupiter te zijn, maar om deze ster cirkel mogelijk nog een tweede object. Dat zou een (zware) planeet kunnen zijn, maar ook een (lichte) ster of een bruine dwerg - een hemellichaam dat het midden houdt tussen een reuzenplaneet en een dwergster.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
27-10-2011
Reusachtige oceaanplaneet ontdekt
Op veertig lichtjaar afstand bevindt zich waarschijnlijk een enorme planeet met een honderden kilometers diepe oceaan. Dat blijkt uit metingen van Luikse astronomen.
[img] http://www.visionair.nl/wp-content/uploads/2011/10/Oceanplanet_lucianomendez-300x217.jpg[/img]
Een oceaanplaneet met twee manen. Bron: Luciano Mendez/Wikipedia
Zichtbare ster met zonnestelsel
55 Cancri A is een zonachtige ster op ongeveer veertig lichtjaar afstand. Met een schijnbare magnitude van 6 is de ster nog net zichtbaar zonder verrekijker of telescoop. De ster staat in het sterrenbeeld Kreeft.
Uniek aan de ster is dat het een van de weinige is die tenminste vijf planeten heeft. De binnenste van deze planeten, 55 Cancri e is ontdekt in 2005 en kreeg sindsdien veel aandacht van astronomen. Verschillende onderzoeksgroepen hebben de veranderingen in positie van de ster waaromheen deze planeet draait gemeten. Daaruit trokken ze de conclusie dat 55 Cancri e acht maal zo zwaar is als de aarde en elke achttien uur rond de ster draait.
Zonder een meting van de straal van de planeet is het echter onmogelijk om vast te stellen hoe dicht de planeet is en dat is uiteraard bijzonder lastig gezien de zeer grote afstand. Als de planeet vrijwel geheel uit zware metalen bestaat kan hij zo groot zijn als de aarde. Bij een lagere dichtheid zal de planeet groter zijn. Is het een ijsreus, dan lijkt hij op Neptunus.
Oktober 2011 licht Michael Gillon n de universiteit van Luik met enige collega’s een tipje van de sluier op. Ze hebben 55 Cancri e waargenomen terwijl deze voor zijn moederster langstrok, in astronomisch vakjargon een planeetovergang. Hierbij gebruikten ze zowel de Spitzer telescoop van NASA als de Canadese MOST ruimtetelescoop.
55 Cancri e stomende oceaanwereld
Aan de hand van de lichtafzwakking kan je vrij eenvoudig berekenen hoeveel van de ster af werd gedekt door de planeet, m.a.w. hoe groot de planeet is. Op grond van hun metingen stelden Gillon en zijn collega’s vast dat de planeet twee keer zo groot in diameter is als de aarde. De oppervlakte is daarmee vier keer die van de aarde en, belangrijker, het moet dus wel net als de aarde een rotsachtige planeet zijn, want de planeet heeft met acht keer het volume en massa van de aarde, dezelfde dichtheid als de aarde.
Het is echter mogelijk nog wat meer informatie af te leiden en dat hebben de onderzoekers ook gedaan. Een rotsplaneet bestaat waarschijnlijk uit dezelfde bestanddelen als de rotsplaneten in ons eigen zonnestelsel: een combinatie van ijzer en magnesium silicium oxides. Echter, 55 Cancri e is te groot om alleen uit deze materialen te kunnen bestaan, dus moet er volgens de onderzoekers nog een “envelop” van gas of vloeistof omheen zitten.
Ze bestudeerden twee mogelijkheden. De eerste: een atmosfeer van waterstof en helium zoals rond de bekende ijsreuzen Uranus en Neptunus. Volgens hun berekeningen overleefde deze niet langer dan enkele miljoenen jaren zo dicht bij de ster. De tweede mogelijkheid is een enorme oceaan, met ongeveer de massa van een vijfde van de gehele planeet. Dat is honderd maal zoveel water als op aarde. Dit is volgens de onderzoekers waarschijnlijker omdat water minder snel de ruimte in wordt geslingerd en dus vele miljarden jaren kon bestaan.
Ergo, 55 Cancer e moet dus een waterwereld zijn volgens het team. Geen eindeloze Stille Oceaan overigens. Stel je een stomende hel voor, zo heet en zo dicht dat het water superkritisch wordt. Dat wil zeggen dat er geen verschil meer is tussen de vloeistoffase en de gasfase. De planeet kan ook ‘tidally locked’ zijn, waarbij één zijde permanent naar de zon is toegewend en de andere voor eeuwig bevroren is.
Vermoedelijk wordt een dergelijke wereld geteisterd door zeer heftige stormen en ook chemici zullen hun hart ophalen aan de vele merkwaardige verbindingen die zich onder deze omstandigheden vormen.
Over enkele jaren weten we meer. Dan zal de ‘envelop’ van de planeet rechtstreeks zichtbaar zijn voor de volgende generatie, veel betere, telescopen.
Bron:
Improved precision on the radius of the nearby super-Earth 55 Cnc e
(Visionair.nl)
Reusachtige oceaanplaneet ontdekt
Op veertig lichtjaar afstand bevindt zich waarschijnlijk een enorme planeet met een honderden kilometers diepe oceaan. Dat blijkt uit metingen van Luikse astronomen.
[img] http://www.visionair.nl/wp-content/uploads/2011/10/Oceanplanet_lucianomendez-300x217.jpg[/img]
Een oceaanplaneet met twee manen. Bron: Luciano Mendez/Wikipedia
Zichtbare ster met zonnestelsel
55 Cancri A is een zonachtige ster op ongeveer veertig lichtjaar afstand. Met een schijnbare magnitude van 6 is de ster nog net zichtbaar zonder verrekijker of telescoop. De ster staat in het sterrenbeeld Kreeft.
Uniek aan de ster is dat het een van de weinige is die tenminste vijf planeten heeft. De binnenste van deze planeten, 55 Cancri e is ontdekt in 2005 en kreeg sindsdien veel aandacht van astronomen. Verschillende onderzoeksgroepen hebben de veranderingen in positie van de ster waaromheen deze planeet draait gemeten. Daaruit trokken ze de conclusie dat 55 Cancri e acht maal zo zwaar is als de aarde en elke achttien uur rond de ster draait.
Zonder een meting van de straal van de planeet is het echter onmogelijk om vast te stellen hoe dicht de planeet is en dat is uiteraard bijzonder lastig gezien de zeer grote afstand. Als de planeet vrijwel geheel uit zware metalen bestaat kan hij zo groot zijn als de aarde. Bij een lagere dichtheid zal de planeet groter zijn. Is het een ijsreus, dan lijkt hij op Neptunus.
Oktober 2011 licht Michael Gillon n de universiteit van Luik met enige collega’s een tipje van de sluier op. Ze hebben 55 Cancri e waargenomen terwijl deze voor zijn moederster langstrok, in astronomisch vakjargon een planeetovergang. Hierbij gebruikten ze zowel de Spitzer telescoop van NASA als de Canadese MOST ruimtetelescoop.
55 Cancri e stomende oceaanwereld
Aan de hand van de lichtafzwakking kan je vrij eenvoudig berekenen hoeveel van de ster af werd gedekt door de planeet, m.a.w. hoe groot de planeet is. Op grond van hun metingen stelden Gillon en zijn collega’s vast dat de planeet twee keer zo groot in diameter is als de aarde. De oppervlakte is daarmee vier keer die van de aarde en, belangrijker, het moet dus wel net als de aarde een rotsachtige planeet zijn, want de planeet heeft met acht keer het volume en massa van de aarde, dezelfde dichtheid als de aarde.
Het is echter mogelijk nog wat meer informatie af te leiden en dat hebben de onderzoekers ook gedaan. Een rotsplaneet bestaat waarschijnlijk uit dezelfde bestanddelen als de rotsplaneten in ons eigen zonnestelsel: een combinatie van ijzer en magnesium silicium oxides. Echter, 55 Cancri e is te groot om alleen uit deze materialen te kunnen bestaan, dus moet er volgens de onderzoekers nog een “envelop” van gas of vloeistof omheen zitten.
Ze bestudeerden twee mogelijkheden. De eerste: een atmosfeer van waterstof en helium zoals rond de bekende ijsreuzen Uranus en Neptunus. Volgens hun berekeningen overleefde deze niet langer dan enkele miljoenen jaren zo dicht bij de ster. De tweede mogelijkheid is een enorme oceaan, met ongeveer de massa van een vijfde van de gehele planeet. Dat is honderd maal zoveel water als op aarde. Dit is volgens de onderzoekers waarschijnlijker omdat water minder snel de ruimte in wordt geslingerd en dus vele miljarden jaren kon bestaan.
Ergo, 55 Cancer e moet dus een waterwereld zijn volgens het team. Geen eindeloze Stille Oceaan overigens. Stel je een stomende hel voor, zo heet en zo dicht dat het water superkritisch wordt. Dat wil zeggen dat er geen verschil meer is tussen de vloeistoffase en de gasfase. De planeet kan ook ‘tidally locked’ zijn, waarbij één zijde permanent naar de zon is toegewend en de andere voor eeuwig bevroren is.
Vermoedelijk wordt een dergelijke wereld geteisterd door zeer heftige stormen en ook chemici zullen hun hart ophalen aan de vele merkwaardige verbindingen die zich onder deze omstandigheden vormen.
Over enkele jaren weten we meer. Dan zal de ‘envelop’ van de planeet rechtstreeks zichtbaar zijn voor de volgende generatie, veel betere, telescopen.
Bron:
Improved precision on the radius of the nearby super-Earth 55 Cnc e
(Visionair.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
31-10-2011
NASA wil missie 'planetenjager' verlengen
Meldde de Washington Times vorige week nog dat de naar exoplaneten speurende NASA-satelliet Kepler mogelijk al halverwege zijn missie zal worden uitgeschakeld, bij NASA zelf denken ze daar anders over. Volgens plaatsvervangend Kepler-projectmanager Charles Sobeck zal in januari juist een verlengingsverzoek worden ingediend.
Het in bedrijf houden van Kepler kost ongeveer 20 miljoen dollar per jaar. Maar die kosten vallen in het niet bij het opstarten van welke nieuwe ruimtemissie dan ook. Astronomen die zich met het onderzoek van planeten buiten ons zonnestelsel bezighouden, kunnen zich dan ook nauwelijks voorstellen dat de zeer succesvolle Kepler-satelliet vroegtijdig wordt uitgeschakeld.
Toch is ook Sobeck zich ervan bewust dat er binnen NASA keuzes moeten worden gemaakt. 'Iedereen kampt met krappe budgets,' zegt hij op Space.com. 'Kepler heeft veel medestanders op het hoofdkantoor, maar dat hebben andere missies ook.'
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
NASA wil missie 'planetenjager' verlengen
Meldde de Washington Times vorige week nog dat de naar exoplaneten speurende NASA-satelliet Kepler mogelijk al halverwege zijn missie zal worden uitgeschakeld, bij NASA zelf denken ze daar anders over. Volgens plaatsvervangend Kepler-projectmanager Charles Sobeck zal in januari juist een verlengingsverzoek worden ingediend.
Het in bedrijf houden van Kepler kost ongeveer 20 miljoen dollar per jaar. Maar die kosten vallen in het niet bij het opstarten van welke nieuwe ruimtemissie dan ook. Astronomen die zich met het onderzoek van planeten buiten ons zonnestelsel bezighouden, kunnen zich dan ook nauwelijks voorstellen dat de zeer succesvolle Kepler-satelliet vroegtijdig wordt uitgeschakeld.
Toch is ook Sobeck zich ervan bewust dat er binnen NASA keuzes moeten worden gemaakt. 'Iedereen kampt met krappe budgets,' zegt hij op Space.com. 'Kepler heeft veel medestanders op het hoofdkantoor, maar dat hebben andere missies ook.'
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
30-11-2011
Exoplaneten maken salto's
Het planetenstelsel van de dubbelster 55 Cancri wordt regelmatig op z'n kop gezet. Dat blijkt uit computersimulaties die Canadese en Franse astronomen hebben uitgevoerd.
Het 55-Cancristelsel zit nogal ingewikkeld in elkaar. Het bestaat uit een zonachtige ster (A) en een rode dwergster (B) die in een wijde baan om elkaar heen draaien, terwijl ondertussen minstens vijf planeten in veel kleinere banen om 55 Cancri A cirkelen.
De buitenste van deze planeten, die ruim drie keer zo zwaar is als de planeet Jupiter, wordt zodanig beïnvloed door de aantrekkingskracht van 55 Cancri B, dat zijn rotatie-as ongeveer eens in de honderd miljoen jaar omkeert. En de overige, veel lichtere planeten van het stelsel doen hem na.
Onduidelijk is nog wat er met de ster 55 Cancri A zelf gebeurt. In de modelberekeningen is ervan uitgegaan dat de ster volmaakt bolvormig is, maar dat is niet waarschijnlijk. Als de ster, net als de meeste andere sterren, een beetje uitpuilt aan zijn evenaar, zou deze het voorbeeld van zijn planeten kunnen volgen.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Exoplaneten maken salto's
Het planetenstelsel van de dubbelster 55 Cancri wordt regelmatig op z'n kop gezet. Dat blijkt uit computersimulaties die Canadese en Franse astronomen hebben uitgevoerd.
Het 55-Cancristelsel zit nogal ingewikkeld in elkaar. Het bestaat uit een zonachtige ster (A) en een rode dwergster (B) die in een wijde baan om elkaar heen draaien, terwijl ondertussen minstens vijf planeten in veel kleinere banen om 55 Cancri A cirkelen.
De buitenste van deze planeten, die ruim drie keer zo zwaar is als de planeet Jupiter, wordt zodanig beïnvloed door de aantrekkingskracht van 55 Cancri B, dat zijn rotatie-as ongeveer eens in de honderd miljoen jaar omkeert. En de overige, veel lichtere planeten van het stelsel doen hem na.
Onduidelijk is nog wat er met de ster 55 Cancri A zelf gebeurt. In de modelberekeningen is ervan uitgegaan dat de ster volmaakt bolvormig is, maar dat is niet waarschijnlijk. Als de ster, net als de meeste andere sterren, een beetje uitpuilt aan zijn evenaar, zou deze het voorbeeld van zijn planeten kunnen volgen.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
02-12-2011
Achttien planeten ontdekt bij zware sterren
Astronomen hebben, met behulp van onder meer de Keck-telescoop op Hawaï, achttien nieuwe exemplaren toegevoegd aan de snel groeiende lijst van exoplaneten. De planeten draaien om sterren die meer dan anderhalf keer zo zwaar zijn als de zon. De planeten zijn ontdekt met de veelgebruikte dopplermethode, waarbij sterren onderzocht worden op kleine, regelmatige schommelbewegingen.
Met deze nieuwe oogst is het aantal planeten dat bij zware sterren is ontdekt in één klap anderhalf keer zo groot geworden. De gevonden planeten zijn allemaal van het kaliber Jupiter. Daarmee bevestigen deze ontdekkingen de al langer waargenomen trend dat Jupiter-achtige planeten vaak bij zware sterren worden aangetroffen.
Een andere eigenschap die veel van deze planeten vertonen is dat zij in relatief wijde, cirkelvormige banen om hun moederster draaien. De nieuwe planeten zijn allemaal minstens honderd miljoen kilometer van hun ster verwijderd.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allsoversterrenkunde)
Achttien planeten ontdekt bij zware sterren
Astronomen hebben, met behulp van onder meer de Keck-telescoop op Hawaï, achttien nieuwe exemplaren toegevoegd aan de snel groeiende lijst van exoplaneten. De planeten draaien om sterren die meer dan anderhalf keer zo zwaar zijn als de zon. De planeten zijn ontdekt met de veelgebruikte dopplermethode, waarbij sterren onderzocht worden op kleine, regelmatige schommelbewegingen.
Met deze nieuwe oogst is het aantal planeten dat bij zware sterren is ontdekt in één klap anderhalf keer zo groot geworden. De gevonden planeten zijn allemaal van het kaliber Jupiter. Daarmee bevestigen deze ontdekkingen de al langer waargenomen trend dat Jupiter-achtige planeten vaak bij zware sterren worden aangetroffen.
Een andere eigenschap die veel van deze planeten vertonen is dat zij in relatief wijde, cirkelvormige banen om hun moederster draaien. De nieuwe planeten zijn allemaal minstens honderd miljoen kilometer van hun ster verwijderd.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allsoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
5 december 2011
Kepler-22b: eerste planeet in midden van bewoonbare zone
NASA's ruimtetelescoop Kepler heeft voor het eerst een planeet ontdekt die aich middenin de bewoonbare zone van zijn (zon-achtige) moederster bevindt - het gebied waar de temperaturen niet te hoog of te laag zijn voor het bestaan van vloeibaar water aan het oppervlak. De ontdekking van Kepler-22b, zoals de planeet heet, werd vandaag bekendgemaakt op een persconferentie tijdens de First Kepler Science Conference in Californië.
Kepler-22b is 2,4 keer zo groot als de aarde. Hij beschrijft elke 290 dagen een baan rond een ster die iets kleiner en koeler is dan onze eigen zon, op een afstand van 600 lichtjaar. De afstand van de planeet tot de ster is 15 procent kleiner dan de afstand van de aarde tot de zon. Omdat de massa van de planeet niet bekend is, is ook nog onduidelijk wat de samenstelling is, maar volgens de Kepler-onderzoekers gaat het waarschijnlijk om een planeet die naast gesteenten ook veel samengeperst ijs bevat.
Op de conferentie is bovendien bekendgemaakt dat Kepler inmiddels 2326 kandidaat-planeten heeft gevonden, waaronder 207 exemplaren die qua grootte vergelijkbaar zijn met de aarde. Tien daarvan bevinden zich in de bewoonbare zone van hun moederster, maar het gaat nog wel om onbevestigde planeten.
(allsoversterrenkunde)
Kepler-22b: eerste planeet in midden van bewoonbare zone
NASA's ruimtetelescoop Kepler heeft voor het eerst een planeet ontdekt die aich middenin de bewoonbare zone van zijn (zon-achtige) moederster bevindt - het gebied waar de temperaturen niet te hoog of te laag zijn voor het bestaan van vloeibaar water aan het oppervlak. De ontdekking van Kepler-22b, zoals de planeet heet, werd vandaag bekendgemaakt op een persconferentie tijdens de First Kepler Science Conference in Californië.
Kepler-22b is 2,4 keer zo groot als de aarde. Hij beschrijft elke 290 dagen een baan rond een ster die iets kleiner en koeler is dan onze eigen zon, op een afstand van 600 lichtjaar. De afstand van de planeet tot de ster is 15 procent kleiner dan de afstand van de aarde tot de zon. Omdat de massa van de planeet niet bekend is, is ook nog onduidelijk wat de samenstelling is, maar volgens de Kepler-onderzoekers gaat het waarschijnlijk om een planeet die naast gesteenten ook veel samengeperst ijs bevat.
Op de conferentie is bovendien bekendgemaakt dat Kepler inmiddels 2326 kandidaat-planeten heeft gevonden, waaronder 207 exemplaren die qua grootte vergelijkbaar zijn met de aarde. Tien daarvan bevinden zich in de bewoonbare zone van hun moederster, maar het gaat nog wel om onbevestigde planeten.
(allsoversterrenkunde)
Never argue with idiots. First they will lower you to their level then beat you with experience.
quote:Op maandag 5 december 2011 20:45 schreef eight het volgende:
5 december 2011
Kepler-22b: eerste planeet in midden van bewoonbare zone
NASA's ruimtetelescoop Kepler heeft voor het eerst een planeet ontdekt die aich middenin de bewoonbare zone van zijn (zon-achtige) moederster bevindt - het gebied waar de temperaturen niet te hoog of te laag zijn voor het bestaan van vloeibaar water aan het oppervlak. De ontdekking van Kepler-22b, zoals de planeet heet, werd vandaag bekendgemaakt op een persconferentie tijdens de First Kepler Science Conference in Californië.
Kepler-22b is 2,4 keer zo groot als de aarde. Hij beschrijft elke 290 dagen een baan rond een ster die iets kleiner en koeler is dan onze eigen zon, op een afstand van 600 lichtjaar. De afstand van de planeet tot de ster is 15 procent kleiner dan de afstand van de aarde tot de zon. Omdat de massa van de planeet niet bekend is, is ook nog onduidelijk wat de samenstelling is, maar volgens de Kepler-onderzoekers gaat het waarschijnlijk om een planeet die naast gesteenten ook veel samengeperst ijs bevat.
Op de conferentie is bovendien bekendgemaakt dat Kepler inmiddels 2326 kandidaat-planeten heeft gevonden, waaronder 207 exemplaren die qua grootte vergelijkbaar zijn met de aarde. Tien daarvan bevinden zich in de bewoonbare zone van hun moederster, maar het gaat nog wel om onbevestigde planeten.
(allsoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
05-12-2011
Catalogus van 'leefbare' exoplaneten samengesteld
De afgelopen twintig jaar hebben astronomen meer dan zevenhonderd planeten buiten ons zonnestelsel ontdekt, en daar zullen de komende jaren naar verwachting nog duizenden bij komen. Om het kaf van het koren te scheiden, heeft het Planetary Habitability Laboratory van de universiteit van Puerto Rico een catalogus van 'leefbare' exoplaneten in het leven geroepen.
De meeste exoplaneten die tot nu toe zijn ontdekt, zijn gasreuzen die op kleine afstand om hun moederster draaien. Slechts enkele hebben de juiste grootte en omloopbaan om een vorm van leven mogelijk te maken.
De Habitable Exoplanets Catalog geeft een overzicht van deze laatste categorie. Op de lijst staan overigens niet alleen exoplaneten die zelf min of meer leefbaar (kunnen) zijn, maar ook exoplaneten waarbij dat voor hun eventuele manen geldt.
Aan al deze objecten - voorlopig gaat het om zestien exoplaneten en potentieel enkele tientallen exomanen - is een 'leefbaarheidsindex' toegekend. Of deze kandidaten ook echt leefbaar zijn, zal pas blijken als ze nader zijn onderzocht.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Catalogus van 'leefbare' exoplaneten samengesteld
De afgelopen twintig jaar hebben astronomen meer dan zevenhonderd planeten buiten ons zonnestelsel ontdekt, en daar zullen de komende jaren naar verwachting nog duizenden bij komen. Om het kaf van het koren te scheiden, heeft het Planetary Habitability Laboratory van de universiteit van Puerto Rico een catalogus van 'leefbare' exoplaneten in het leven geroepen.
De meeste exoplaneten die tot nu toe zijn ontdekt, zijn gasreuzen die op kleine afstand om hun moederster draaien. Slechts enkele hebben de juiste grootte en omloopbaan om een vorm van leven mogelijk te maken.
De Habitable Exoplanets Catalog geeft een overzicht van deze laatste categorie. Op de lijst staan overigens niet alleen exoplaneten die zelf min of meer leefbaar (kunnen) zijn, maar ook exoplaneten waarbij dat voor hun eventuele manen geldt.
Aan al deze objecten - voorlopig gaat het om zestien exoplaneten en potentieel enkele tientallen exomanen - is een 'leefbaarheidsindex' toegekend. Of deze kandidaten ook echt leefbaar zijn, zal pas blijken als ze nader zijn onderzocht.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
07-12-2011
Kepler vindt 'mini-aarde' in stelsel met vijf planeten
Voor het eerst is het bestaan bevestigd van een exoplaneet die kleiner is dan de aarde. De planeet, met de voorlopige aanduiding KOI-70.04, draait samen met vier grotere planeten op kleine afstand rond een ster die veel op de zon lijkt. De omlooptijd is 6,1 dagen; de afstand van de planeet tot de ster bedraagt nog geen tien miljoen kilometer, en de oppervlaktetemperatuur ligt waarschijnlijk rond de 600 graden Celsius.
KOI-70.04 staat sinds feburari 2011 al op de lijst van 'kandidaat-planeten', samen met drie andere planeten in het stelsel. In juni werd nummer vijf ontdekt. Met een kandidaat-planeet wordt bedoeld dat Kepler wel periodieke helderheidsipjes heeft waargenomen in het licht van de ster, maar dat nog niet met zekerheid vaststaat dat het inderdaad om een planeet gaat.
Voor de drie grootste planeten in het stelsel is dat inmiddels wél bevestigd. Ze heten nu officieel Kepler-20b, 20c en 20d. Hun eigenschappen werden dinsdag gepresenteerd op de First Kepler Science Conference in Californië.
De twee kleinere planeten, voorlopig nog KOI-70.04 en KOI-70.05 geheten, zijn vrijwel zeker ook 'gevalideerd'. Francois Fressin van het Harvard-Smithsonian Center of Astrophysics wil er nog geen details over kwijt, maar heeft wel een artikel in druk dat begin volgend jaar in Nature verschijnt. Dat zou nooit het geval zijn als het bestaan van deze planeten niet ook bevestigd was.
Bovendien zijn er sterke statistische argumenten dat kandidaatplaneten in multi-planetenstelsels, zoals Kepler-20, vrijwel zonder uitzondering 'echte' planeten moeten zijn, aldus Jack Lissauer van NASA's Ames Research Center.
KOI-70.04, die binnenkort waarschijnlijk zal worden omgedoopt in Kepler-20e, is volgens Fressin 'verreweg de kleinste exoplaneet' die tot nu toe is gevonden. De middellijn bedraagt naar schatting een kleine 11.000 kilometer - 85% van de middellijn van de aarde
(allesoversterrenkunde)
Kepler vindt 'mini-aarde' in stelsel met vijf planeten
Voor het eerst is het bestaan bevestigd van een exoplaneet die kleiner is dan de aarde. De planeet, met de voorlopige aanduiding KOI-70.04, draait samen met vier grotere planeten op kleine afstand rond een ster die veel op de zon lijkt. De omlooptijd is 6,1 dagen; de afstand van de planeet tot de ster bedraagt nog geen tien miljoen kilometer, en de oppervlaktetemperatuur ligt waarschijnlijk rond de 600 graden Celsius.
KOI-70.04 staat sinds feburari 2011 al op de lijst van 'kandidaat-planeten', samen met drie andere planeten in het stelsel. In juni werd nummer vijf ontdekt. Met een kandidaat-planeet wordt bedoeld dat Kepler wel periodieke helderheidsipjes heeft waargenomen in het licht van de ster, maar dat nog niet met zekerheid vaststaat dat het inderdaad om een planeet gaat.
Voor de drie grootste planeten in het stelsel is dat inmiddels wél bevestigd. Ze heten nu officieel Kepler-20b, 20c en 20d. Hun eigenschappen werden dinsdag gepresenteerd op de First Kepler Science Conference in Californië.
De twee kleinere planeten, voorlopig nog KOI-70.04 en KOI-70.05 geheten, zijn vrijwel zeker ook 'gevalideerd'. Francois Fressin van het Harvard-Smithsonian Center of Astrophysics wil er nog geen details over kwijt, maar heeft wel een artikel in druk dat begin volgend jaar in Nature verschijnt. Dat zou nooit het geval zijn als het bestaan van deze planeten niet ook bevestigd was.
Bovendien zijn er sterke statistische argumenten dat kandidaatplaneten in multi-planetenstelsels, zoals Kepler-20, vrijwel zonder uitzondering 'echte' planeten moeten zijn, aldus Jack Lissauer van NASA's Ames Research Center.
KOI-70.04, die binnenkort waarschijnlijk zal worden omgedoopt in Kepler-20e, is volgens Fressin 'verreweg de kleinste exoplaneet' die tot nu toe is gevonden. De middellijn bedraagt naar schatting een kleine 11.000 kilometer - 85% van de middellijn van de aarde
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
20-12-2011
Exoplaneten ontdekt met formaat van Aarde
© afp
De ruimteletescoop Kepler van het Amerikaanse ruimtevaartbureau NASA heeft de tot dusver kleinste planeten in een ander zonnestelsel ontdekt. Dat staat te lezen in het wetenschappelijke vakblad Nature.
De ster Kepler-20, op ongeveer 1.000 lichtjaar van ons, bezit een heus planetair systeem met minstens vijf begeleiders. Naast reeds drie bekende planeten hebben twee nieuw ontdekte exoplaneten slechts 0,87 en 1,03 keer de diameter van de Aarde. Voordien had de kleinst bekende exoplaneet 1,42 keer de aardse diameter.
De massa van de exoplaneten Kepler-20e en f is nog onbekend. Astronomen rondom Francois Fressin van het Harvard-Smithsonian-Centrum voor Astrofysica achten het mogelijk dat hun samenstelling op die van de Aarde zou lijken: zowat een derde van de massa bestaat uit een ijzeren kern, de rest bevindt zich in een silicaatgesteentemantel.
Te heet
Voor leven is het te heet op de twee nieuwe exoplaneten want ze cirkelen te dicht rondom hun ster. Een jaar duurt er respectievelijk 6 en 20 dagen. De gemiddelde temperatuur zou er bijgevolg tussen 400 en 850 graden bedragen. Desondanks kan de ster die het verst van de zon verwijderd is, een dicht wolkendek bestaande uit waterdamp hebben.
De exoplanetenjager Kepler heeft al meer dan 2.000 kandidaat-planeten gevonden, maar het merendeel moet nog bevestiging krijgen. Onlangs stootte de telescoop op een planeet met 2,4 keer de aardse diameter. Die bevond zich ook binnen de levensvatbare zone van dat zonnestelsel. Op Kepler-22b bedraagt de temperatuur bovendien een milde 22 graden. Aanwijzingen van leven zijn er echter niet. (belga/sg)
(HLN)
Exoplaneten ontdekt met formaat van Aarde
© afp
De ruimteletescoop Kepler van het Amerikaanse ruimtevaartbureau NASA heeft de tot dusver kleinste planeten in een ander zonnestelsel ontdekt. Dat staat te lezen in het wetenschappelijke vakblad Nature.
De ster Kepler-20, op ongeveer 1.000 lichtjaar van ons, bezit een heus planetair systeem met minstens vijf begeleiders. Naast reeds drie bekende planeten hebben twee nieuw ontdekte exoplaneten slechts 0,87 en 1,03 keer de diameter van de Aarde. Voordien had de kleinst bekende exoplaneet 1,42 keer de aardse diameter.
De massa van de exoplaneten Kepler-20e en f is nog onbekend. Astronomen rondom Francois Fressin van het Harvard-Smithsonian-Centrum voor Astrofysica achten het mogelijk dat hun samenstelling op die van de Aarde zou lijken: zowat een derde van de massa bestaat uit een ijzeren kern, de rest bevindt zich in een silicaatgesteentemantel.
Te heet
Voor leven is het te heet op de twee nieuwe exoplaneten want ze cirkelen te dicht rondom hun ster. Een jaar duurt er respectievelijk 6 en 20 dagen. De gemiddelde temperatuur zou er bijgevolg tussen 400 en 850 graden bedragen. Desondanks kan de ster die het verst van de zon verwijderd is, een dicht wolkendek bestaande uit waterdamp hebben.
De exoplanetenjager Kepler heeft al meer dan 2.000 kandidaat-planeten gevonden, maar het merendeel moet nog bevestiging krijgen. Onlangs stootte de telescoop op een planeet met 2,4 keer de aardse diameter. Die bevond zich ook binnen de levensvatbare zone van dat zonnestelsel. Op Kepler-22b bedraagt de temperatuur bovendien een milde 22 graden. Aanwijzingen van leven zijn er echter niet. (belga/sg)
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
21-12-2011
Twee geroosterde planeten ontdekt
Astronomen hebben twee kleine planeten ontdekt die om een ziedend hete, stervende ster cirkelen. Hun afstanden tot de ster zijn dermate gering, dat ze zich lange tijd binnen de atmosfeer van de ster moeten hebben bevonden, toen deze tot een 'rode reus' was opgezwollen. Vermoedelijk gaat het om de schamele restanten van twee Jupiter-achtige planeten (Nature, 22 december).
Als onze zon over ongeveer vijf miljard jaar het einde van haar leven nadert, zal zij zo ver opzwellen dat de binnenste planeten van het zonnestelsel - Mercurius, Venus, de aarde en Mars - door haar worden opgeslokt. Voor kleine planeten als de onze betekent een langdurig verblijf in de atmosfeer van een ster het definitieve einde. Maar het planetenstelsel van KOI 55 bewijst dat dit niet voor alle planeten hoeft te gelden.
Deze ster is het rodereuzenstadium al gepasseerd, maar toch cirkelen er nog twee planeten om haar heen, die nog steeds flink worden geroosterd. De twee planeten, die iets kleiner zijn dan de aarde, zijn waarschijnlijk overblijfselen van twee gasreuzen - planeten die voor het overgrote deel uit gassen bestaan. Dat gas zijn ze kwijtgeraakt, maar hun harde kernen hebben het inferno blijkbaar overleefd.
Ook van hun moederster is niet veel meer over. De voormalige rode reus is bijna al zijn buitenlagen kwijtgeraakt. De astronomen vermoeden dat de half-opgeslokte planeten daarbij een handje helpen geholpen.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Twee geroosterde planeten ontdekt
Astronomen hebben twee kleine planeten ontdekt die om een ziedend hete, stervende ster cirkelen. Hun afstanden tot de ster zijn dermate gering, dat ze zich lange tijd binnen de atmosfeer van de ster moeten hebben bevonden, toen deze tot een 'rode reus' was opgezwollen. Vermoedelijk gaat het om de schamele restanten van twee Jupiter-achtige planeten (Nature, 22 december).
Als onze zon over ongeveer vijf miljard jaar het einde van haar leven nadert, zal zij zo ver opzwellen dat de binnenste planeten van het zonnestelsel - Mercurius, Venus, de aarde en Mars - door haar worden opgeslokt. Voor kleine planeten als de onze betekent een langdurig verblijf in de atmosfeer van een ster het definitieve einde. Maar het planetenstelsel van KOI 55 bewijst dat dit niet voor alle planeten hoeft te gelden.
Deze ster is het rodereuzenstadium al gepasseerd, maar toch cirkelen er nog twee planeten om haar heen, die nog steeds flink worden geroosterd. De twee planeten, die iets kleiner zijn dan de aarde, zijn waarschijnlijk overblijfselen van twee gasreuzen - planeten die voor het overgrote deel uit gassen bestaan. Dat gas zijn ze kwijtgeraakt, maar hun harde kernen hebben het inferno blijkbaar overleefd.
Ook van hun moederster is niet veel meer over. De voormalige rode reus is bijna al zijn buitenlagen kwijtgeraakt. De astronomen vermoeden dat de half-opgeslokte planeten daarbij een handje helpen geholpen.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
20-12-2011
Ontdekking 'mini-aarde' bevestigd
Rond de 950 lichtjaar verre ster Kepler-20 draait inderdaad een planeet die kleiner is dan de aarde. Dat heeft een internationaal team van astronomen vandaag bekendgemaakt via de website van het tijdschrift Nature en een persconferentie van NASA. De 'mini-aarde', die dertien procent kleiner is dan onze planeet, is ontdekt met de satelliet Kepler. Rond dezelfde ster draait ook een planeet die ongeveer net zo groot is als de aarde, evenals drie grotere planeten.
Kepler-20 verscheen in februari 2011 op de lijst van sterren met kandidaat-planeten die met de NASA-satelliet zijn opgespoord. Met 'kandidaat-planeet' wordt bedoeld dat Kepler wel periodieke helderheidsdipjes heeft waargenomen in het licht van de ster, maar dat nog niet met zekerheid vaststaat dat die dipjes ook werkelijk door een planeet worden veroorzaakt.
Begin december konden de astronomen al bevestigen dat drie van de vijf kandidaat-planeten van Kepler-20 echt bestaan. Deze drie, die twee- tot driemaal zo groot zijn als de aarde, kregen de 'namen' Kepler-20b, -20c en -20d. En nu zijn daar officieel ook de kleine planeten Kepler-20e en -20f bij gekomen.
Volgens de ontdekkers bestaan de laatste twee net als de aarde uit een forse ijzerkern die omgeven is door een dikke mantel van gesteente. Beide planeten zijn extreem heet, omdat ze op afstanden van slechts acht, respectievelijk achttien miljoen kilometer om hun moederster cirkelen. Een atmosfeer hebben ze dus vrijwel zeker niet.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Ontdekking 'mini-aarde' bevestigd
Rond de 950 lichtjaar verre ster Kepler-20 draait inderdaad een planeet die kleiner is dan de aarde. Dat heeft een internationaal team van astronomen vandaag bekendgemaakt via de website van het tijdschrift Nature en een persconferentie van NASA. De 'mini-aarde', die dertien procent kleiner is dan onze planeet, is ontdekt met de satelliet Kepler. Rond dezelfde ster draait ook een planeet die ongeveer net zo groot is als de aarde, evenals drie grotere planeten.
Kepler-20 verscheen in februari 2011 op de lijst van sterren met kandidaat-planeten die met de NASA-satelliet zijn opgespoord. Met 'kandidaat-planeet' wordt bedoeld dat Kepler wel periodieke helderheidsdipjes heeft waargenomen in het licht van de ster, maar dat nog niet met zekerheid vaststaat dat die dipjes ook werkelijk door een planeet worden veroorzaakt.
Begin december konden de astronomen al bevestigen dat drie van de vijf kandidaat-planeten van Kepler-20 echt bestaan. Deze drie, die twee- tot driemaal zo groot zijn als de aarde, kregen de 'namen' Kepler-20b, -20c en -20d. En nu zijn daar officieel ook de kleine planeten Kepler-20e en -20f bij gekomen.
Volgens de ontdekkers bestaan de laatste twee net als de aarde uit een forse ijzerkern die omgeven is door een dikke mantel van gesteente. Beide planeten zijn extreem heet, omdat ze op afstanden van slechts acht, respectievelijk achttien miljoen kilometer om hun moederster cirkelen. Een atmosfeer hebben ze dus vrijwel zeker niet.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
21-12-2011
Twee geroosterde planeten ontdekt
Astronomen hebben twee kleine planeten ontdekt die om een ziedend hete, stervende ster cirkelen. Hun afstanden tot de ster zijn dermate gering, dat ze zich lange tijd binnen de atmosfeer van de ster moeten hebben bevonden, toen deze tot een 'rode reus' was opgezwollen. Vermoedelijk gaat het om de schamele restanten van twee Jupiter-achtige planeten (Nature, 22 december).
Als onze zon over ongeveer vijf miljard jaar het einde van haar leven nadert, zal zij zo ver opzwellen dat de binnenste planeten van het zonnestelsel - Mercurius, Venus, de aarde en Mars - door haar worden opgeslokt. Voor kleine planeten als de onze betekent een langdurig verblijf in de atmosfeer van een ster het definitieve einde. Maar het planetenstelsel van KOI 55 bewijst dat dit niet voor alle planeten hoeft te gelden.
Deze ster is het rodereuzenstadium al gepasseerd, maar toch cirkelen er nog twee planeten om haar heen, die nog steeds flink worden geroosterd. De twee planeten, die iets kleiner zijn dan de aarde, zijn waarschijnlijk overblijfselen van twee gasreuzen - planeten die voor het overgrote deel uit gassen bestaan. Dat gas zijn ze kwijtgeraakt, maar hun harde kernen hebben het inferno blijkbaar overleefd.
Ook van hun moederster is niet veel meer over. De voormalige rode reus is bijna al zijn buitenlagen kwijtgeraakt. De astronomen vermoeden dat de half-opgeslokte planeten daarbij een handje helpen geholpen.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Twee geroosterde planeten ontdekt
Astronomen hebben twee kleine planeten ontdekt die om een ziedend hete, stervende ster cirkelen. Hun afstanden tot de ster zijn dermate gering, dat ze zich lange tijd binnen de atmosfeer van de ster moeten hebben bevonden, toen deze tot een 'rode reus' was opgezwollen. Vermoedelijk gaat het om de schamele restanten van twee Jupiter-achtige planeten (Nature, 22 december).
Als onze zon over ongeveer vijf miljard jaar het einde van haar leven nadert, zal zij zo ver opzwellen dat de binnenste planeten van het zonnestelsel - Mercurius, Venus, de aarde en Mars - door haar worden opgeslokt. Voor kleine planeten als de onze betekent een langdurig verblijf in de atmosfeer van een ster het definitieve einde. Maar het planetenstelsel van KOI 55 bewijst dat dit niet voor alle planeten hoeft te gelden.
Deze ster is het rodereuzenstadium al gepasseerd, maar toch cirkelen er nog twee planeten om haar heen, die nog steeds flink worden geroosterd. De twee planeten, die iets kleiner zijn dan de aarde, zijn waarschijnlijk overblijfselen van twee gasreuzen - planeten die voor het overgrote deel uit gassen bestaan. Dat gas zijn ze kwijtgeraakt, maar hun harde kernen hebben het inferno blijkbaar overleefd.
Ook van hun moederster is niet veel meer over. De voormalige rode reus is bijna al zijn buitenlagen kwijtgeraakt. De astronomen vermoeden dat de half-opgeslokte planeten daarbij een handje helpen geholpen.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
29-12-2011
Excentrische stofring rond jonge ster verraadt bestaan planeten
Astronomen hebben met behulp van de Subaru-telescoop op Hawaï opnamen gemaakt van de stofring rond de ster HR 4796 A. Dat deze slechts acht tot tien miljoen jaar oude ster omgeven is door een ring van stofdeeltjes was al een tijdje bekend. Nu is echter voor het eerst onomstotelijk vastgesteld dat de ster niet precies in het centrum van de ring staat.
De meest waarschijnlijke verklaring voor het excentrische karakter van de stofring, die ongeveer driemaal de omtrek van de baan van de planeet Neptunus heeft, is dat in het schijnbaar lege hart van de ring één of meer planeten om de ster cirkelen. Deze planeten, die te zwak zijn om met de huidige instrumenten waarneembaar te zijn, zouden met hun aantrekkingskracht de banen van de stofdeeltjes op voorspelbare wijze verstoren.
Uit computersimulaties blijkt dat dit inderdaad kan resulteren in een excentrische stofring. Ook is bij een andere ster met zo'n excentrische ring, Fomalhaut, inderdaad een planeet waargenomen. Planeten ontstaan uit het stof en gas dat rond een pas gevormde ster overblijft.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Excentrische stofring rond jonge ster verraadt bestaan planeten
Astronomen hebben met behulp van de Subaru-telescoop op Hawaï opnamen gemaakt van de stofring rond de ster HR 4796 A. Dat deze slechts acht tot tien miljoen jaar oude ster omgeven is door een ring van stofdeeltjes was al een tijdje bekend. Nu is echter voor het eerst onomstotelijk vastgesteld dat de ster niet precies in het centrum van de ring staat.
De meest waarschijnlijke verklaring voor het excentrische karakter van de stofring, die ongeveer driemaal de omtrek van de baan van de planeet Neptunus heeft, is dat in het schijnbaar lege hart van de ring één of meer planeten om de ster cirkelen. Deze planeten, die te zwak zijn om met de huidige instrumenten waarneembaar te zijn, zouden met hun aantrekkingskracht de banen van de stofdeeltjes op voorspelbare wijze verstoren.
Uit computersimulaties blijkt dat dit inderdaad kan resulteren in een excentrische stofring. Ook is bij een andere ster met zo'n excentrische ring, Fomalhaut, inderdaad een planeet waargenomen. Planeten ontstaan uit het stof en gas dat rond een pas gevormde ster overblijft.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
05-01-2012
Vier nieuwe planeten ontdekt
Het nieuwe jaar is nog maar net begonnen, of de eerste ontdekkingen van planeten buiten ons zonnestelsel stromen alweer binnen. Astronomen van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics hebben met een netwerk van telescopen op aarde (HATNet) vier hete, Jupiterachtige planeten ontdekt die op geringe afstand om even zovele sterren draaien. Ze hebben hun bestaan verraden doordat ze met tussenpozen van slechts enkele dagen vanaf de aarde gezien voor hun moederster langs trekken, waardoor de helderheid van de ster eventjes vermindert.
Eind 2011 bedroeg het totale aantal exoplaneten dat is opgespoord 716. Daarnaast is er nog een lijst van 2326 kandidaat-planeten, veelal ontdekt met de Kepler-satelliet, waarvan het bestaan middels vervolgwaarnemingen bevestigd moeten worden.
De verwachting is dat het aantal bekende exoplaneten de komende jaren steeds sneller zal oplopen. De volgende toevoegingen worden al volgende week verwacht, tijdens de jaarlijkse winterbijeenkomst van de American Astronomical Society in Austin, Texas.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrnekunde)
Vier nieuwe planeten ontdekt
Het nieuwe jaar is nog maar net begonnen, of de eerste ontdekkingen van planeten buiten ons zonnestelsel stromen alweer binnen. Astronomen van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics hebben met een netwerk van telescopen op aarde (HATNet) vier hete, Jupiterachtige planeten ontdekt die op geringe afstand om even zovele sterren draaien. Ze hebben hun bestaan verraden doordat ze met tussenpozen van slechts enkele dagen vanaf de aarde gezien voor hun moederster langs trekken, waardoor de helderheid van de ster eventjes vermindert.
Eind 2011 bedroeg het totale aantal exoplaneten dat is opgespoord 716. Daarnaast is er nog een lijst van 2326 kandidaat-planeten, veelal ontdekt met de Kepler-satelliet, waarvan het bestaan middels vervolgwaarnemingen bevestigd moeten worden.
De verwachting is dat het aantal bekende exoplaneten de komende jaren steeds sneller zal oplopen. De volgende toevoegingen worden al volgende week verwacht, tijdens de jaarlijkse winterbijeenkomst van de American Astronomical Society in Austin, Texas.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrnekunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
09-01-2012
Exoplaneet bij dubbelster kan leefbare maan hebben
Astrofysici van de Universiteit van Texas te Arlington willen de discussie over de recent ontdekte planeet bij de dubbelster Kepler-16 een bijzonder vervolg geven. Volgens de wetenschappers zou zich in hetzelfde stelsel ook een leefbare wereld kunnen bevinden - niet als zelfstandige planeet, maar als maan van de grote gasplaneet Kepler-16b.
De ontdekking van Kepler-16b deed in september 2011 nogal wat stof opwaaien. Het feit dat de planeet om een dubbelster draait, deed namelijk denken aan de fictieve planeet Tatooine - de geboortewereld van Luke Skywalker, hoofdpersoon van de Star Wars-films.
Volgens de Texaanse astrofysici zouden er in het dubbelstersysteem in principe twee leefbare zones kunnen zijn - gebieden waar planeten een zodanige temperatuur kunnen hebben dat er vloeibaar water kan bestaan én een stabiele baan kunnen volgen. De ene is de zone buiten de baan van Kepler-16b, maar in dat geval zou de atmosfeer van een eventuele planeet aanzienlijke hoeveelheden broeikasgas moeten bevatten om de juiste temperatuur te hebben.
De andere leefbare zone is de directe omgeving van Kepler-16b zelf. Als er om deze grote gasplaneet manen wentelen, zouden ook dat leefbare werelden kunnen zijn.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Exoplaneet bij dubbelster kan leefbare maan hebben
Astrofysici van de Universiteit van Texas te Arlington willen de discussie over de recent ontdekte planeet bij de dubbelster Kepler-16 een bijzonder vervolg geven. Volgens de wetenschappers zou zich in hetzelfde stelsel ook een leefbare wereld kunnen bevinden - niet als zelfstandige planeet, maar als maan van de grote gasplaneet Kepler-16b.
De ontdekking van Kepler-16b deed in september 2011 nogal wat stof opwaaien. Het feit dat de planeet om een dubbelster draait, deed namelijk denken aan de fictieve planeet Tatooine - de geboortewereld van Luke Skywalker, hoofdpersoon van de Star Wars-films.
Volgens de Texaanse astrofysici zouden er in het dubbelstersysteem in principe twee leefbare zones kunnen zijn - gebieden waar planeten een zodanige temperatuur kunnen hebben dat er vloeibaar water kan bestaan én een stabiele baan kunnen volgen. De ene is de zone buiten de baan van Kepler-16b, maar in dat geval zou de atmosfeer van een eventuele planeet aanzienlijke hoeveelheden broeikasgas moeten bevatten om de juiste temperatuur te hebben.
De andere leefbare zone is de directe omgeving van Kepler-16b zelf. Als er om deze grote gasplaneet manen wentelen, zouden ook dat leefbare werelden kunnen zijn.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
12-01-2012
Er zijn minstens 10 miljard bewoonbare planeten alleen al in onze melkweg
Ontdekking tweelingzusje Aarde heel dichtbijDuizelingwekkende cijfers: op de winterbijeenkomst van de American Astronomical Society in Austin (Texas) is bekendgemaakt dat er "minstens" honderd miljard planeten zijn in de melkweg waar ook ons zonnestelsel deel van uitmaakt. En volgens de sterrenkundigen zijn er daar minstens tien miljard bewoonbaar van voor de mens.
De schattingen van het aantal melkwegstelsels in ons heelal lopen van 100 tot 200 miljard, een Duits team astronomen rekende met een supercomputer uit dat het er zelfs 500 miljard kunnen zijn. Daarvan kunnen we er nu ongeveer 3.000 ook echt zien met ruimtetelescopen.
Vanop aarde is dat een heel ander verhaal: we kunnen in het beste geval, met behulp van hulpmiddelen, ongeveer 8.500 sterren zien. Bij ideale omstandigheden en op de ideale plaats (de woestijn bijvoorbeeld) kan een ongetrainde kijker hooguit 2.500 sterren zien.
Topje van ijsberg
De ongeveer 700 exoplaneten die de afgelopen jaren zijn ontdekt, onder andere met de Kepler-ruimtetelescoop, vormen slechts een piepklein topje van een reusachtige ijsberg. Het exoplanetennieuws is bijna niet bij te houden. De ene ontdekking is nog niet gepubliceerd, of de volgende wordt alweer gedaan.
Dubbelsterplaneten: ze bestaan en zijn geen uitzondering
In Austin is ook de ontdekking bekend gemaakt van twee nieuwe planeten die een baan beschrijven rond een dubbelster. Daaruit blijkt dat de dubbelsterplaneet Kepler-16b, die een paar maanden geleden werd gevonden, geen uitzondering is. Dubbelsterplaneten vormen een compleet nieuwe klasse, met uitzonderlijke eigenschappen. We kunnen ons dubbelsterplaneten moeilijk voorstellen. Het beste voorbeeld is er één uit de cinéma: de planeet Tatooine - de geboortewereld van Luke Skywalker uit Star Wars.
Volgens astrofysici zouden er in het dubbelstersysteem in principe twee leefbare zones kunnen zijn - gebieden waar planeten een zodanige temperatuur kunnen hebben dat er vloeibaar water kan bestaan én een stabiele baan kunnen volgen.
Bij een andere ster is een begeleider gevonden met een ringenstelsel dat een beetje doet denken aan dat van Saturnus, hoewel nog onduidelijk is of het wel om een planeet gaat. De vondst doet in ieder geval vermoeden dat het een kwestie van tijd is voordat er ook 'exo-ringen' en 'exo-manen' worden ontdekt.
Tweelingzusje
Ook spectaculair: de vondst van drie planeten rond een rode dwergster (KOI-961) die stuk voor stuk kleiner zijn dan de aarde. De buitenste is nauwelijks groter dan Mars. Ze zijn te heet om bewoonbaar te zijn, maar de boodschap is duidelijk: de ontdekking van een tweelingzusje van de aarde staat voor de deur.
Honderd miljard
En die honderd miljard planeten in het Melkwegstelsel? Dat is een statistisch resultaat, gebaseerd op de toevallige ontdekking van drie planeten met behulp van de microlens-techniek. Daarbij verraadt een exoplaneet zijn bestaan door met zijn zwaartekracht het licht van een verre achtergrondster te versterken.
Als je in een klein stukje wei duizend keer in de grond prikt en daarbij drie regenwormen tegenkomt, kun je ook uitrekenen hoeveel wormen er in alle weilanden van Vlaanderen leven. Op een vergelijkbare manier komen sterrenkundigen uit op die honderd miljard planeten in het Melkwegstelsel.
De meeste van de ongeveer 700 tot nu gevonden exoplaneten lieten zich verschalken door het effect van de zwaartekrachtsinvloed van de planeet op de moederster te detecteren of door de planeet te betrappen op het moment dat zij voor haar ster langs beweegt en deze gedeeltelijk verduistert. Zo doken vooral planeten opdie ofwel zwaar zijn ofwel op kleine afstand om hun ster cirkelen (of allebei). Veel planeten vielen aldus uit de boot.
Met "gravitationele microlensing" - waarbij gebruik wordt gemaakt van het feit dat het zwaartekrachtsveld van een ster als een soort lens fungeert die het licht van een achtergrondster kan versterken - zijn planeten van sterk uiteenlopende massa's en ook op grotere afstanden van hun ster op te sporen.
Veel superaardes
Volgens Arnaud Cassan van het Instituut voor Astrofysica in Parijs toonde het onderzoek aan dat er in ons Melkwegstelsel meer planeten zijn dan sterren: 1,6 planeet bij elke ster. Ook blijkt dat lichtere planeten, zoals de superaardes of de koele Neptunussen, talrijker zijn dan zwaardere. (vk/belga/mvl)
(HLN)
Er zijn minstens 10 miljard bewoonbare planeten alleen al in onze melkweg
Ontdekking tweelingzusje Aarde heel dichtbijDuizelingwekkende cijfers: op de winterbijeenkomst van de American Astronomical Society in Austin (Texas) is bekendgemaakt dat er "minstens" honderd miljard planeten zijn in de melkweg waar ook ons zonnestelsel deel van uitmaakt. En volgens de sterrenkundigen zijn er daar minstens tien miljard bewoonbaar van voor de mens.
De schattingen van het aantal melkwegstelsels in ons heelal lopen van 100 tot 200 miljard, een Duits team astronomen rekende met een supercomputer uit dat het er zelfs 500 miljard kunnen zijn. Daarvan kunnen we er nu ongeveer 3.000 ook echt zien met ruimtetelescopen.
Vanop aarde is dat een heel ander verhaal: we kunnen in het beste geval, met behulp van hulpmiddelen, ongeveer 8.500 sterren zien. Bij ideale omstandigheden en op de ideale plaats (de woestijn bijvoorbeeld) kan een ongetrainde kijker hooguit 2.500 sterren zien.
Topje van ijsberg
De ongeveer 700 exoplaneten die de afgelopen jaren zijn ontdekt, onder andere met de Kepler-ruimtetelescoop, vormen slechts een piepklein topje van een reusachtige ijsberg. Het exoplanetennieuws is bijna niet bij te houden. De ene ontdekking is nog niet gepubliceerd, of de volgende wordt alweer gedaan.
Dubbelsterplaneten: ze bestaan en zijn geen uitzondering
In Austin is ook de ontdekking bekend gemaakt van twee nieuwe planeten die een baan beschrijven rond een dubbelster. Daaruit blijkt dat de dubbelsterplaneet Kepler-16b, die een paar maanden geleden werd gevonden, geen uitzondering is. Dubbelsterplaneten vormen een compleet nieuwe klasse, met uitzonderlijke eigenschappen. We kunnen ons dubbelsterplaneten moeilijk voorstellen. Het beste voorbeeld is er één uit de cinéma: de planeet Tatooine - de geboortewereld van Luke Skywalker uit Star Wars.
Volgens astrofysici zouden er in het dubbelstersysteem in principe twee leefbare zones kunnen zijn - gebieden waar planeten een zodanige temperatuur kunnen hebben dat er vloeibaar water kan bestaan én een stabiele baan kunnen volgen.
Bij een andere ster is een begeleider gevonden met een ringenstelsel dat een beetje doet denken aan dat van Saturnus, hoewel nog onduidelijk is of het wel om een planeet gaat. De vondst doet in ieder geval vermoeden dat het een kwestie van tijd is voordat er ook 'exo-ringen' en 'exo-manen' worden ontdekt.
Tweelingzusje
Ook spectaculair: de vondst van drie planeten rond een rode dwergster (KOI-961) die stuk voor stuk kleiner zijn dan de aarde. De buitenste is nauwelijks groter dan Mars. Ze zijn te heet om bewoonbaar te zijn, maar de boodschap is duidelijk: de ontdekking van een tweelingzusje van de aarde staat voor de deur.
Honderd miljard
En die honderd miljard planeten in het Melkwegstelsel? Dat is een statistisch resultaat, gebaseerd op de toevallige ontdekking van drie planeten met behulp van de microlens-techniek. Daarbij verraadt een exoplaneet zijn bestaan door met zijn zwaartekracht het licht van een verre achtergrondster te versterken.
Als je in een klein stukje wei duizend keer in de grond prikt en daarbij drie regenwormen tegenkomt, kun je ook uitrekenen hoeveel wormen er in alle weilanden van Vlaanderen leven. Op een vergelijkbare manier komen sterrenkundigen uit op die honderd miljard planeten in het Melkwegstelsel.
De meeste van de ongeveer 700 tot nu gevonden exoplaneten lieten zich verschalken door het effect van de zwaartekrachtsinvloed van de planeet op de moederster te detecteren of door de planeet te betrappen op het moment dat zij voor haar ster langs beweegt en deze gedeeltelijk verduistert. Zo doken vooral planeten opdie ofwel zwaar zijn ofwel op kleine afstand om hun ster cirkelen (of allebei). Veel planeten vielen aldus uit de boot.
Met "gravitationele microlensing" - waarbij gebruik wordt gemaakt van het feit dat het zwaartekrachtsveld van een ster als een soort lens fungeert die het licht van een achtergrondster kan versterken - zijn planeten van sterk uiteenlopende massa's en ook op grotere afstanden van hun ster op te sporen.
Veel superaardes
Volgens Arnaud Cassan van het Instituut voor Astrofysica in Parijs toonde het onderzoek aan dat er in ons Melkwegstelsel meer planeten zijn dan sterren: 1,6 planeet bij elke ster. Ook blijkt dat lichtere planeten, zoals de superaardes of de koele Neptunussen, talrijker zijn dan zwaardere. (vk/belga/mvl)
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
11-01-2012
Drie kleine exoplaneten opgespoord
Amerikaanse astronomen hebben drie kleine planeten buiten ons zonnestelsel opgespoord. De ontdekking van de drie exoplaneten - de kleinste tot nu toe - is bekendgemaakt tijdens de winterbijeenkomst van de American Astronomical Society in Austin (Texas).
De drie rotsachtige planeten cirkelen om dezelfde ster: de rode dwerg KOI-961. Ze variëren in afmetingen van 0,57 tot 0,87 maal de middellijn van de aarde. Tot nu toe waren nog maar een stuk of vier planeten van vergelijkbaar kleine omvang bekend.
Hoewel het drietal tot de 'aardse' planeten wordt gerekend, zijn ze alles behalve leefbaar. Ze zijn slechts ongeveer anderhalf miljoen kilometer van hun moederster verwijderd, en hebben daardoor oppervlaktetemperaturen van 200 tot 500 graden Celsius. De planeten doen minder dan twee dagen over een rondje om hun ster.
Ook KOI-961 zelf is een onderdeurtje: ze is slechts zeventig procent groter dan de planeet Jupiter. Daarmee is dit planetenstelsel het kleinste dat we kennen.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Drie kleine exoplaneten opgespoord
Amerikaanse astronomen hebben drie kleine planeten buiten ons zonnestelsel opgespoord. De ontdekking van de drie exoplaneten - de kleinste tot nu toe - is bekendgemaakt tijdens de winterbijeenkomst van de American Astronomical Society in Austin (Texas).
De drie rotsachtige planeten cirkelen om dezelfde ster: de rode dwerg KOI-961. Ze variëren in afmetingen van 0,57 tot 0,87 maal de middellijn van de aarde. Tot nu toe waren nog maar een stuk of vier planeten van vergelijkbaar kleine omvang bekend.
Hoewel het drietal tot de 'aardse' planeten wordt gerekend, zijn ze alles behalve leefbaar. Ze zijn slechts ongeveer anderhalf miljoen kilometer van hun moederster verwijderd, en hebben daardoor oppervlaktetemperaturen van 200 tot 500 graden Celsius. De planeten doen minder dan twee dagen over een rondje om hun ster.
Ook KOI-961 zelf is een onderdeurtje: ze is slechts zeventig procent groter dan de planeet Jupiter. Daarmee is dit planetenstelsel het kleinste dat we kennen.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
En dan praten we alleen over het melkwegstelsel...quote:Massa's bewoonbare planeten in Melkwegstelsel
Van de 100 miljard planeten in het Melkwegstelsel zijn er minstens tien miljard net zo bewoonbaar als de aarde. Dat zegt wetenschapsjournalist Govert Schilling.
Sterrenkundigen van de American Astronomical Society hebben die conclusie getrokken op een bijeenkomst in Texas, schrijft Govert Schilling in De Volkskrant.
Een goed voorbeeld van aarde-achtige planeten zijn de zogenaamde exoplaneten die de afgelopen jaren zijn ontdekt door de Kepler-ruimtetelescoop. Schilling zegt: "De ene ontdekking is nog niet gepubliceerd, of de volgende wordt alweer gedaan." De ontdekking van een tweelingzusje van planeet aarde lijkt slechts een kwestie van tijd.
Weiland vol regenwormen
Schilling zegt dat de sterrenkundigen zich baseren op statistieken. "Als je in een klein stukje weiland duizend keer in de grond prikt en daarbij drie regenwormen tegenkomt, kun je ook uitrekenen hoeveel wormen er in alle weilanden van Nederland leven. Op een vergelijkbare manier komen sterrenkundigen uit op die honderd miljard planeten in het Melkwegstelsel."
20-01-2012
Luikse onderzoekster vindt gloeiend hete exoplaneten
© afp
Dankzij de ruimtelescoop Kepler van de NASA hebben wetenschappers, onder wie Valérie van Grootel van de Luikse Universiteit, twee exoplaneten gevonden waar het even warm is als op onze zon. Dat staat volgens de website 'Réflexions' van de ULg te lezen in het jongste nummer van het wetenschappelijke vakblad Nature.
Het gaat om twee exoplaneten die in respectievelijk 5,76 en 8,23 uur rondom een rode dwergster draaien. Het is op beide planeten buiten ons zonnestelsel dan ook niet minder dan 6.000 graden heet, wat hetzelfde is als op onze zon.
Op beide planeten kan er aldus nog enkel ijzer en nikkel aanwezig zijn, voegt Van Grootel eraan toe. Andere elementen moeten reeds lang verdwenen zijn.
Nog bijzonder is dat de moederster nauwelijks twintig miljoen jaar geleden nog een rode gigant was. (belga/sg)
(HLN)
Luikse onderzoekster vindt gloeiend hete exoplaneten
© afp
Dankzij de ruimtelescoop Kepler van de NASA hebben wetenschappers, onder wie Valérie van Grootel van de Luikse Universiteit, twee exoplaneten gevonden waar het even warm is als op onze zon. Dat staat volgens de website 'Réflexions' van de ULg te lezen in het jongste nummer van het wetenschappelijke vakblad Nature.
Het gaat om twee exoplaneten die in respectievelijk 5,76 en 8,23 uur rondom een rode dwergster draaien. Het is op beide planeten buiten ons zonnestelsel dan ook niet minder dan 6.000 graden heet, wat hetzelfde is als op onze zon.
Op beide planeten kan er aldus nog enkel ijzer en nikkel aanwezig zijn, voegt Van Grootel eraan toe. Andere elementen moeten reeds lang verdwenen zijn.
Nog bijzonder is dat de moederster nauwelijks twintig miljoen jaar geleden nog een rode gigant was. (belga/sg)
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Exciting indeedquote:
[..]
En dan praten we alleen over het melkwegstelsel...
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
26-01-2012
Elf nieuwe planetenstelsels ontdekt
NASA-satelliet Kepler heeft elf nieuwe planetenstelsels aan zijn prijzenkast toegevoegd. Bij elkaar bevatten de stelsels minstens 26 planeten, wat betekent dat het aantal bevestigde Kepler-planeten in één keer bijna verdubbeld is.
De nieuwe exoplaneten bewegen op kleine afstanden om hun respectievelijke moedersterren en variëren in grootte van anderhalf keer de aarde tot groter dan Jupiter. Nader onderzoek zal moeten uitwijzen of er aardse (rotsachtige) planeten tussen zitten.
Kepler spoort nieuwe planeten op door de helderheden van meer dan 150.000 sterren in de gaten te houden. Sterren waar planeten omheen cirkelen kunnen vanaf de aarde gezien kleine, regelmatige helderheidsvariaties vertonen. En daaruit kunnen zowel de afmetingen van de planeten als hun omlooptijden worden afgeleid.
Tot nu toe heeft Kepler meer dan 2300 kandidaat-planeten opgespoord. In iets meer dan zestig gevallen hebben is het bestaan van deze planeten door middel van vervolgwaarnemingen bevestigd.
Elk van de nu bevestigde planetenstelsels bevat twee tot vijf planeten die op kleine onderlinge afstanden om hun moederster cirkelen. In zulke compacte planetenstelsels is de onderlinge aantrekkingskracht van de planeten groot genoeg om elkaars baanbewegingen te versnellen of vertragen. Dat veroorzaakt kleine, maar meetbare afwijkingen in de helderheidsvariaties van de ster, waarmee het bestaan van extra planeten in het stelsel snel kan worden aangetoond.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Elf nieuwe planetenstelsels ontdekt
NASA-satelliet Kepler heeft elf nieuwe planetenstelsels aan zijn prijzenkast toegevoegd. Bij elkaar bevatten de stelsels minstens 26 planeten, wat betekent dat het aantal bevestigde Kepler-planeten in één keer bijna verdubbeld is.
De nieuwe exoplaneten bewegen op kleine afstanden om hun respectievelijke moedersterren en variëren in grootte van anderhalf keer de aarde tot groter dan Jupiter. Nader onderzoek zal moeten uitwijzen of er aardse (rotsachtige) planeten tussen zitten.
Kepler spoort nieuwe planeten op door de helderheden van meer dan 150.000 sterren in de gaten te houden. Sterren waar planeten omheen cirkelen kunnen vanaf de aarde gezien kleine, regelmatige helderheidsvariaties vertonen. En daaruit kunnen zowel de afmetingen van de planeten als hun omlooptijden worden afgeleid.
Tot nu toe heeft Kepler meer dan 2300 kandidaat-planeten opgespoord. In iets meer dan zestig gevallen hebben is het bestaan van deze planeten door middel van vervolgwaarnemingen bevestigd.
Elk van de nu bevestigde planetenstelsels bevat twee tot vijf planeten die op kleine onderlinge afstanden om hun moederster cirkelen. In zulke compacte planetenstelsels is de onderlinge aantrekkingskracht van de planeten groot genoeg om elkaars baanbewegingen te versnellen of vertragen. Dat veroorzaakt kleine, maar meetbare afwijkingen in de helderheidsvariaties van de ster, waarmee het bestaan van extra planeten in het stelsel snel kan worden aangetoond.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
quote:Second earth found?
Astronomers have found a planet which is one of the best candidates for life ever found by telescopes on Earth. The planet is rocky, like ours, and orbits its sun within the 'habitable zone', where temperatures are just right for liquid water to exist on the planet's surface.
The temperature on the surface could be close to Earth's.
'This planet is the new best candidate to support liquid water and, perhaps, life as we know it,' study leader Guillem Anglada-Escudé said.
The planet was detected using data from the European Southern Observatory's telescopes, which was analysed to look for 'wobbles' in a star's motion caused the gravitational 'tug' of planets orbiting it.
The new planet has a mass around 4.5 times the Earth, and orbits a star called GJ 667C, 22 light years from Earth - just next door, in galactic terms.
The new planet absorbs around the same amount of light as our planet.
'This was expected to be a rather unlikely star to host planets. Yet there they are, around a very nearby, metal-poor example of the most common type of star in our galaxy,' said Steven Vogt, a professor of astronomy and astrophysics at UCSC.
'The detection of this planet, this nearby and this soon, implies that our galaxy must be teeming with billions of potentially habitable rocky planets.'
quote:"Super-Aarde" in levensvatbare zone rond nabije dwergster gevonden
(Belga) Een internationaal onderzoeksteam heeft met een telescoop van de Europese ESO in Chili en de Keck-telescoop op Hawaii op ongeveer 22 lichtjaar van ons een potentieel bewoonbare "Super-Aarde" gevonden, zo bericht Guillem Anglada-Escudé van het Carnegie Instituut in Washington, nu werkzaam aan de Universiteit van Göttingen, in het vakblad Astrophysical Journal Letters. Het gaat om al een vierde ontdekte potentieel levensvatbare exoplaneet.
Exoplaneet GJ 667Cc draait in 28 dagen rond dwergster GJ 667 van de M-klasse die wezenlijk kleiner is dan onze Zon. Het hemellichaam bevindt zich op de juiste afstand voor temperaturen om vloeibaar water mogelijk te maken: niet te heet, niet te koud. "Deze planeet is de nieuwe beste kandidaat voor omstandigheden die vloeibaar water en wellicht leven mogelijk maken en zoals wij dat kennen", schreef Anglada-Escudé. Vloeibaar water geldt als basisvereiste voor het door ons gekende leven. Of er wel degelijk water dan wel leven is, is helemaal onduidelijk.
Er zijn aanwijzingen dat er rond GJ 667 nog tot drie andere planeten wentelen, waaronder nog een "Super-Aarde". De ster maakt deel uit van een systeem met drie sterren. Potentieel levensvatbare planeten kunnen zich dus in een groter variëteit van omgevingen voordoen dan gedacht, stellen de ontdekkers. Astronomen hebben het over Super-Aardes als exoplaneten die niet veel groter zijn dan de onze en waarschijnlijk uit gesteente bestaan. De nieuw ontdekte planeet heeft 4,5 keer de massa van onze Aarde en is aldus ongeveer de helft groter dan de onze. (LVK)
22-02-2012
Nieuw type planeet ontdekt: hoofdzakelijk bestaand uit water
© afp
Astrofysici hebben dinsdag de ontdekking bevestigd van een nieuw type planeet: voornamelijk samengesteld uit water en omgeven door een dikke en vochtige atmosfeer. De astrofysici baseerden zich voor hun conclusie op het onderzoek naar de exoplaneet GJ 1214b, die zich buiten ons zonnestelsel bevindt en in 2009 ontdekt werd met de Hubble-telescoop.
Tot nu werd er uitgegaan van drie type planeten: de terrestrische planeten met een rotsachtig oppervlak (zoals de Aarde, Mercurius, Venus en Mars), de gasreuzen (Jupiter en Saturnus) en de ijsreuzen (Uranus en Neptunus). "GJ 1214b lijkt niet op een van de planeten die we kennen", zegt astronoom Zachory Berta, van het centrum voor astrofysica Harvard Smithsonian. "Een groot deel van de massa bestaat uit water."
GJ 1214b is ongeveer 2,7 keer zo groot en ongeveer 7 keer zo zwaar als de Aarde. Daarmee behoort hij tot een klasse van exoplaneten die 'super-Aarde' worden genoemd. Zijn moederster staat op ongeveer 40 lichtjaar van ons in het sterrenbeeld Slangendrager. De afstand van GJ 1214b tot zijn ster bedraagt slechts twee miljoen kilometer, waardoor de temperatuur er wellicht 232 graden Celsius zal bedragen. (belga/dea)
(HLN)
Nieuw type planeet ontdekt: hoofdzakelijk bestaand uit water
© afp
Astrofysici hebben dinsdag de ontdekking bevestigd van een nieuw type planeet: voornamelijk samengesteld uit water en omgeven door een dikke en vochtige atmosfeer. De astrofysici baseerden zich voor hun conclusie op het onderzoek naar de exoplaneet GJ 1214b, die zich buiten ons zonnestelsel bevindt en in 2009 ontdekt werd met de Hubble-telescoop.
Tot nu werd er uitgegaan van drie type planeten: de terrestrische planeten met een rotsachtig oppervlak (zoals de Aarde, Mercurius, Venus en Mars), de gasreuzen (Jupiter en Saturnus) en de ijsreuzen (Uranus en Neptunus). "GJ 1214b lijkt niet op een van de planeten die we kennen", zegt astronoom Zachory Berta, van het centrum voor astrofysica Harvard Smithsonian. "Een groot deel van de massa bestaat uit water."
GJ 1214b is ongeveer 2,7 keer zo groot en ongeveer 7 keer zo zwaar als de Aarde. Daarmee behoort hij tot een klasse van exoplaneten die 'super-Aarde' worden genoemd. Zijn moederster staat op ongeveer 40 lichtjaar van ons in het sterrenbeeld Slangendrager. De afstand van GJ 1214b tot zijn ster bedraagt slechts twee miljoen kilometer, waardoor de temperatuur er wellicht 232 graden Celsius zal bedragen. (belga/dea)
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
02-03-2012
Nieuwe Kepler-catalogus bevat 2321 kandidaat-exoplaneten
Wetenschappers van de Amerikaanse ruimtetelescoop Kepler hebben een nieuwe catalogus gepubliceerd met gegevens van maar liefst 2321 kandidaat-exoplaneten bij 1790 sterren. Kepler werd drie jaar geleden gelanceerd; de ruimtetelescoop houdt ruim 150.000 sterren continu in de gaten en speurt naar planeten die eens per omloop voor hun ster langs bewegen en daarbij een klein beetje licht onderscheppen.
In februari 2011 werd al een catalogus met 1235 kandidaat-planeten gepubliceerd. De nieuwe catalogus telt ruim duizend nieuwe kandidaten, waaronder ruim tweehonderd planeten die qua grootte vergelijkbaar zijn met de aarde, of zelfs iets kleiner. Bij 365 sterren zijn twee of meer kandidaat-planeten gevonden; in totaal zijn nu 46 kandidaat-planeten ontdekt die zich in de bewoonbare zone van hun moederster bevinden, waar de temperatuur geschikt is voor het bestaan van vloeibaar water.
Keplers kandidaat-planeten krijgen pas de status van 'echte' exoplaneet wanneer op de een of andere manier is bevestigd dat er geen sprake kan zijn van een andere oorzaak voor de waargenomen helderheidsdipjes van de ster. Tot nu toe heeft Kepler het bestaan van 61 exoplaneten bevestigd.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Nieuwe Kepler-catalogus bevat 2321 kandidaat-exoplaneten
Wetenschappers van de Amerikaanse ruimtetelescoop Kepler hebben een nieuwe catalogus gepubliceerd met gegevens van maar liefst 2321 kandidaat-exoplaneten bij 1790 sterren. Kepler werd drie jaar geleden gelanceerd; de ruimtetelescoop houdt ruim 150.000 sterren continu in de gaten en speurt naar planeten die eens per omloop voor hun ster langs bewegen en daarbij een klein beetje licht onderscheppen.
In februari 2011 werd al een catalogus met 1235 kandidaat-planeten gepubliceerd. De nieuwe catalogus telt ruim duizend nieuwe kandidaten, waaronder ruim tweehonderd planeten die qua grootte vergelijkbaar zijn met de aarde, of zelfs iets kleiner. Bij 365 sterren zijn twee of meer kandidaat-planeten gevonden; in totaal zijn nu 46 kandidaat-planeten ontdekt die zich in de bewoonbare zone van hun moederster bevinden, waar de temperatuur geschikt is voor het bestaan van vloeibaar water.
Keplers kandidaat-planeten krijgen pas de status van 'echte' exoplaneet wanneer op de een of andere manier is bevestigd dat er geen sprake kan zijn van een andere oorzaak voor de waargenomen helderheidsdipjes van de ster. Tot nu toe heeft Kepler het bestaan van 61 exoplaneten bevestigd.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
27-03-2012
'Onmogelijk' oude planeten ontdekt
Bij een ster op 375 lichtjaar van de aarde zijn twee Jupiter-achtige planeten ontdekt. Zo'n ontdekking is al bijna geen nieuws meer, maar in dit geval is er toch wel iets bijzonders aan de hand. De ster waar de beide exoplaneten omheen draaien, HIP 11952, bevat naar de huidige maatstaven weinig elementen zwaarder dan helium en heeft een geschatte leeftijd van om en nabij de 13 miljard jaar.
Het planetenstelsel is bij toeval ontdekt bij een onderzoek van 'metaalarme' sterren - de astronomische term voor sterren die weinig zware elementen bevatten. Tijdens dat onderzoek bleek dat HIP 11952 een schommelbeweging vertoont die kenmerkend is voor de zwaartekrachtsaantrekking van planeten.
Aangenomen wordt dat planeten vrijwel gelijktijdig of kort na de geboorte van een ster worden gevormd, in feite uit de restanten van de gaswolk waaruit de ster zelf ontstond. In dit geval dus uit 'metaalarm' materiaal. En dat is opmerkelijk, want zelfs gasplaneten als Jupiter bestaan voor een groot deel uit zware elementen.
Toch hoeft waarschijnlijk niet de hele sterrenkunde op de schop om het bestaan van deze stokoude planeten te verklaren. Want HIP 11952 mag dan honderd keer zo weinig zware elementen bevatten als onze zon, 13 miljard jaar geleden behoorde de ster daarmee juist tot de metaalrijkste sterren. Het lijkt daarmee aannemelijk dat het planeetvormingsproces bij de ster wat langer heeft geduurd dan bij de zon, die 8 miljard jaar later ontstond. Maar echt ondenkbaar was planeetvorming indertijd niet.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
'Onmogelijk' oude planeten ontdekt
Bij een ster op 375 lichtjaar van de aarde zijn twee Jupiter-achtige planeten ontdekt. Zo'n ontdekking is al bijna geen nieuws meer, maar in dit geval is er toch wel iets bijzonders aan de hand. De ster waar de beide exoplaneten omheen draaien, HIP 11952, bevat naar de huidige maatstaven weinig elementen zwaarder dan helium en heeft een geschatte leeftijd van om en nabij de 13 miljard jaar.
Het planetenstelsel is bij toeval ontdekt bij een onderzoek van 'metaalarme' sterren - de astronomische term voor sterren die weinig zware elementen bevatten. Tijdens dat onderzoek bleek dat HIP 11952 een schommelbeweging vertoont die kenmerkend is voor de zwaartekrachtsaantrekking van planeten.
Aangenomen wordt dat planeten vrijwel gelijktijdig of kort na de geboorte van een ster worden gevormd, in feite uit de restanten van de gaswolk waaruit de ster zelf ontstond. In dit geval dus uit 'metaalarm' materiaal. En dat is opmerkelijk, want zelfs gasplaneten als Jupiter bestaan voor een groot deel uit zware elementen.
Toch hoeft waarschijnlijk niet de hele sterrenkunde op de schop om het bestaan van deze stokoude planeten te verklaren. Want HIP 11952 mag dan honderd keer zo weinig zware elementen bevatten als onze zon, 13 miljard jaar geleden behoorde de ster daarmee juist tot de metaalrijkste sterren. Het lijkt daarmee aannemelijk dat het planeetvormingsproces bij de ster wat langer heeft geduurd dan bij de zon, die 8 miljard jaar later ontstond. Maar echt ondenkbaar was planeetvorming indertijd niet.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
quote:Veel rode dwergen hebben 'leefbare superaardes'
28 maart 2012
Onderzoek met de HARPS-spectrograaf van de 3,6-meter telescoop van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht in Chili laat zien dat er in de leefbare zone rond vier op de tien rode dwergsterren rotsachtige planeten rondcirkelen die een slag groter zijn dan de aarde. Omdat alleen al in onze Melkweg ongeveer 160 miljard van die rode dwergen telt, moet het aantal leefbare 'superaardes' dus in de tientallen miljarden lopen. Statistisch gezien zullen een stuk of honderd daarvan binnen dertig lichtjaar van de zon te vinden zijn.
De leefbare zone van een ster is de gordel waarbinnen de temperatuur aan het oppervlak van een planeet zodanig is, dat er vloeibaar water kan voorkomen. Bij onze zon ligt die gordel uiteraard rond de aardbaan, op 150 miljoen kilometer van de zon; bij rode dwergsterren, die minder warmte uitstralen, ligt de gordel veel dichter bij de ster.
De schatting van het aantal leefbare superaardes (planeten die één tot tien keer zo zwaar zijn als de aarde) is gebaseerd op onderzoek van ruim honderd rode dwergen. Bij deze sterren zijn negen superaardes opgespoord, waarvan zich twee binnen de leefbare zones van de sterren Gliese 581 en Gliese 667 C bevinden. Omdat HARPS lang niet alle planeten kan 'zien', zal het werkelijke aantal leefbare superaardes bij rode dwergen aanzienlijk groter zijn. De astronomen komen uit op een schatting van ongeveer 41 procent.
Of er op die planeten ook werkelijk leven is, is hoogst twijfelachtig. Rode dwergen staan namelijk bekend om hun hevige uitbarstingen van UV- en röntgenstraling. Op de afstand van hun leefbare zone hebben die 'stralingsbaden' een funeste uitwerking.
(allesoversterrenkunde)
Never argue with idiots. First they will lower you to their level then beat you with experience.
04-04-2012
‘Eerste bewoonbare planeet vinden we binnenkort’
Binnen twee jaar vinden we een planeet die zich binnen de Goldilocks zone bevindt. Dat voorspelt een NASA-wetenschapper.
De Keplertelescoop ontdekt de ene na de andere exoplaneet. Tot op heden is er echter nog geen planeet ontdekt die zich met zekerheid in de Goldilocks zone, oftewel leefbare zone bevindt. Een planeet bevindt zich in de leefbare zone als er vloeibaar water op kan bestaan. Daarvoor is het noodzakelijk dat de planeet niet te ver van de ster vandaan staat. Maar de planeet mag ook niet te dicht bij de ster staan.
Twee jaar
Tot op heden is zo’n planeet nog niet gevonden, maar nu Kepler de ene na de andere exoplaneet opspoort, kan zo’n vondst niet lang uitblijven, stelt Shawn Domagal-Goldman, een onderzoeker in dienst van NASA. “Ik denk dat Kepler binnen twee jaar een Goldilocks planeet ontdekt,” voorspelt hij. “We zijn dan in staat om naar een specifieke ster aan de nachthemel te wijzen en te zeggen: ‘Daar is het, een planeet waar leven mogelijk is’.”
Kepler
Benieuwd naar alle planeten die Kepler tot op heden heeft ontdekt? NASA heeft in de iTunes Store een app uitgebracht waarmee u ze allemaal van heel dichtbij kunt bekijken. Meer weten? Klik hier!Niet gemakkelijk
Het vinden van een planeet à la aarde wordt niet gemakkelijk. Want planeten à la aarde zijn relatief klein, zeker als u bedenkt dat ze waarschijnlijk honderden of zelfs duizenden lichtjaren van de aarde zijn verwijderd. En het felle licht van hun moederster werkt ook niet echt mee. Maar de mensheid is er klaar voor om de planeten te vinden, zo meent onderzoeker Doug Hudgins. Op de volgende generatie telescopen bevinden zich betere detectoren en instrumenten die ontwikkeld zijn om de gloed van de moederster te blokkeren. “Deze telescopen kunnen niet alleen een Goldilocks planeet vinden, maar ons ook vertellen waar de atmosfeer van gemaakt is, wat voor soort wolkendek de planeet heeft en misschien zelf hoe het oppervlak eruit ziet: of er oceanen zijn, hoeveel land er is enzovoort.”
En als we eenmaal zo’n planeet vinden dan zullen we versteld staan, vermoedt Domagal-Goldman. “Wanneer we een Goldilocks planeet kunnen bestuderen dan geloof ik dat we iets revolutionairs zullen ontdekken.”
(Scientias.nl)
‘Eerste bewoonbare planeet vinden we binnenkort’
Binnen twee jaar vinden we een planeet die zich binnen de Goldilocks zone bevindt. Dat voorspelt een NASA-wetenschapper.
De Keplertelescoop ontdekt de ene na de andere exoplaneet. Tot op heden is er echter nog geen planeet ontdekt die zich met zekerheid in de Goldilocks zone, oftewel leefbare zone bevindt. Een planeet bevindt zich in de leefbare zone als er vloeibaar water op kan bestaan. Daarvoor is het noodzakelijk dat de planeet niet te ver van de ster vandaan staat. Maar de planeet mag ook niet te dicht bij de ster staan.
Twee jaar
Tot op heden is zo’n planeet nog niet gevonden, maar nu Kepler de ene na de andere exoplaneet opspoort, kan zo’n vondst niet lang uitblijven, stelt Shawn Domagal-Goldman, een onderzoeker in dienst van NASA. “Ik denk dat Kepler binnen twee jaar een Goldilocks planeet ontdekt,” voorspelt hij. “We zijn dan in staat om naar een specifieke ster aan de nachthemel te wijzen en te zeggen: ‘Daar is het, een planeet waar leven mogelijk is’.”
Kepler
Benieuwd naar alle planeten die Kepler tot op heden heeft ontdekt? NASA heeft in de iTunes Store een app uitgebracht waarmee u ze allemaal van heel dichtbij kunt bekijken. Meer weten? Klik hier!Niet gemakkelijk
Het vinden van een planeet à la aarde wordt niet gemakkelijk. Want planeten à la aarde zijn relatief klein, zeker als u bedenkt dat ze waarschijnlijk honderden of zelfs duizenden lichtjaren van de aarde zijn verwijderd. En het felle licht van hun moederster werkt ook niet echt mee. Maar de mensheid is er klaar voor om de planeten te vinden, zo meent onderzoeker Doug Hudgins. Op de volgende generatie telescopen bevinden zich betere detectoren en instrumenten die ontwikkeld zijn om de gloed van de moederster te blokkeren. “Deze telescopen kunnen niet alleen een Goldilocks planeet vinden, maar ons ook vertellen waar de atmosfeer van gemaakt is, wat voor soort wolkendek de planeet heeft en misschien zelf hoe het oppervlak eruit ziet: of er oceanen zijn, hoeveel land er is enzovoort.”
En als we eenmaal zo’n planeet vinden dan zullen we versteld staan, vermoedt Domagal-Goldman. “Wanneer we een Goldilocks planeet kunnen bestuderen dan geloof ik dat we iets revolutionairs zullen ontdekken.”
(Scientias.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
07-04-2012
Ster HD10180 heeft meer planeten dan de zon
De ster HD10180, op ca. 130 lichtjaar afstand in het sterrenbeeld Kleine Waterslang, heeft mogelijk negen planeten - meer dan er in ons eigen zonnestelsel voorkomen. Dat blijkt uit een nieuwe analyse van meetgegevens die verkregen zijn met de Europese HARPS-spectrograaf op de 3,6-meter telescoop van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht op La Silla.
Uit de gecompliceerde wiebelingen die de ster beschrijft, was eerder al afgeleid dat er minstens zes en misschien zeven planeten rond de ster draaien. Een daarvan is slechts veertig procent zwaarder dan de aarde. In een artikel dat binnenkorte gepubliceerd wordt in Astronomy and Astrophysics zijn de HARPS-meetgegevens nu opnieuw geanalyseerd door Mikko Tuomi van de Universiteit van Hertfordshire in het Verenigd Koninkrijk. Volgens die nieuwe analyse cirkelen er geen zes of zeven planeten rond de ster, maar negen. De twee nieuw ontdekte planeten, beide in zeer kleine omloopbanen, zouden massa's van 1,9 en 5,1 aardmassa's hebben.
Sinds Pluto in augustus 2006 door de Internationale Astronomische Unie werd gedegradeerd tot dwergplaneet, telt ons eigen zonnestelsel nog maar acht planeten. HD10180 (een ster die overigens veel op de zon lijkt) zou dan nu de recordhouder zijn
(allesoversterrenkunde)
Ster HD10180 heeft meer planeten dan de zon
De ster HD10180, op ca. 130 lichtjaar afstand in het sterrenbeeld Kleine Waterslang, heeft mogelijk negen planeten - meer dan er in ons eigen zonnestelsel voorkomen. Dat blijkt uit een nieuwe analyse van meetgegevens die verkregen zijn met de Europese HARPS-spectrograaf op de 3,6-meter telescoop van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht op La Silla.
Uit de gecompliceerde wiebelingen die de ster beschrijft, was eerder al afgeleid dat er minstens zes en misschien zeven planeten rond de ster draaien. Een daarvan is slechts veertig procent zwaarder dan de aarde. In een artikel dat binnenkorte gepubliceerd wordt in Astronomy and Astrophysics zijn de HARPS-meetgegevens nu opnieuw geanalyseerd door Mikko Tuomi van de Universiteit van Hertfordshire in het Verenigd Koninkrijk. Volgens die nieuwe analyse cirkelen er geen zes of zeven planeten rond de ster, maar negen. De twee nieuw ontdekte planeten, beide in zeer kleine omloopbanen, zouden massa's van 1,9 en 5,1 aardmassa's hebben.
Sinds Pluto in augustus 2006 door de Internationale Astronomische Unie werd gedegradeerd tot dwergplaneet, telt ons eigen zonnestelsel nog maar acht planeten. HD10180 (een ster die overigens veel op de zon lijkt) zou dan nu de recordhouder zijn
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
11-04-2012
Planetenstelsels als het onze zijn de norm
Andere planetenstelsels zijn net zo 'plat' als het onze. Dat blijkt uit een statistische analyse van de banen van exoplaneten door een team van Europese astronomen.
De onderzoekers hebben gekeken naar planetenstelsels rond sterren die op de zon lijken, zoals die zijn ontdekt met de HARPS-spectrograaf van de ESO-sterrenwacht op La Silla (Chili) en de NASA-satelliet Kepler. Deze beide instrumenten sporen planeten op compleet verschillende wijze op. HARPS meet de schommelbewegingen die sterren ondergaan als er planeten omheen cirkelen, Kepler betrapt planeten die vanaf de aarde gezien toevallig tijdens elke omloop voor hun moederster langs trekken.
Als Kepler afwisselend meer dan één planeet voor een ster langs ziet schuiven, betekent dat per definitie dat de omloopbanen van deze planeten vrijwel in hetzelfde vlak moeten liggen. Bij HARPS is dat niet het geval: als een stelsel met diverse planeten wordt ontdekt, zouden hun omloopbanen theoretisch dus onder allerlei hoeken kunnen staan.
Dat laatste lijkt echter niet het geval te zijn. De astronomen hebben computersimulaties uitgevoerd waarbij aan de planeetbanen in de stelsels die HARPS heeft opgespoord alle mogelijk verschillende hoeken zijn toegewezen. Vervolgens is berekend in hoeveel gevallen dat tot planeetovergangen zou leiden die Kepler kan waarnemen.
Uit de statistische analyse blijkt dat het door Kepler waargenomen aantal meervoudige planeetovergangen alleen verklaarbaar is als de omloopbanen in de gevonden planetenstelsels zo goed als in hetzelfde vlak liggen. Dat versterkt het idee dat planeten binnen één en dezelfde materieschijf rond een ster ontstaan. Bovendien heeft het er alle schijn van dat er niet vaak verstoringen optreden die ervoor zorgen dat planeten in banen terechtkomen die schuin op het hoofdvlak staan.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Planetenstelsels als het onze zijn de norm
Andere planetenstelsels zijn net zo 'plat' als het onze. Dat blijkt uit een statistische analyse van de banen van exoplaneten door een team van Europese astronomen.
De onderzoekers hebben gekeken naar planetenstelsels rond sterren die op de zon lijken, zoals die zijn ontdekt met de HARPS-spectrograaf van de ESO-sterrenwacht op La Silla (Chili) en de NASA-satelliet Kepler. Deze beide instrumenten sporen planeten op compleet verschillende wijze op. HARPS meet de schommelbewegingen die sterren ondergaan als er planeten omheen cirkelen, Kepler betrapt planeten die vanaf de aarde gezien toevallig tijdens elke omloop voor hun moederster langs trekken.
Als Kepler afwisselend meer dan één planeet voor een ster langs ziet schuiven, betekent dat per definitie dat de omloopbanen van deze planeten vrijwel in hetzelfde vlak moeten liggen. Bij HARPS is dat niet het geval: als een stelsel met diverse planeten wordt ontdekt, zouden hun omloopbanen theoretisch dus onder allerlei hoeken kunnen staan.
Dat laatste lijkt echter niet het geval te zijn. De astronomen hebben computersimulaties uitgevoerd waarbij aan de planeetbanen in de stelsels die HARPS heeft opgespoord alle mogelijk verschillende hoeken zijn toegewezen. Vervolgens is berekend in hoeveel gevallen dat tot planeetovergangen zou leiden die Kepler kan waarnemen.
Uit de statistische analyse blijkt dat het door Kepler waargenomen aantal meervoudige planeetovergangen alleen verklaarbaar is als de omloopbanen in de gevonden planetenstelsels zo goed als in hetzelfde vlak liggen. Dat versterkt het idee dat planeten binnen één en dezelfde materieschijf rond een ster ontstaan. Bovendien heeft het er alle schijn van dat er niet vaak verstoringen optreden die ervoor zorgen dat planeten in banen terechtkomen die schuin op het hoofdvlak staan.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
