Turkse wekt dood ziekenhuis tot leven
door rene steenhorst
AMSTERDAM - Aysel Erdubak kocht het failliete Slotervaartziekenhuis op en toverde de zieke organisatie om tot een winstgevend bedrijf. Zo kan het ook! Veel had het niet gescheeld, bijna was het Slotervaart Ziekenhuis in Amsterdam met man en muis vergaan. Vastgelopen op een belastingschuld van ruim 10 miljoen euro, weggegleden in een zuigende poel van jarenlang mismanagement, en voorgoed onttrokken aan de zorg voor patiënten. Het dreigde heel direct en het zou een absolute ramp zijn geweest voor Amsterdam.
Je hebt geen grijs of mantelpak nodig om een ziekenhuis te redden. De Turkse Aysel maakt weer winst met het ooit bijna overleden SlotervaartDat was anderhalf jaar geleden, oktober 2006. Nu, voorjaar 2008, is het lokale ziekenhuis niet alleen ternauwernood op het droge getrokken, maar ademt het ook weer zelfstandig en maakt het zelfs winst.
Binnenkort worden de eerste 'zwarte cijfers' bekendgemaakt. De reddingsboei heet 'investeringsmaatschappij Meromi', de wellicht levensreddende formule: Aysel Erbudak, een 40-jarige uit Turkije afkomstige zakenvrouw, een natuurtalent in ondernemen.
Het lijkt wel alsof 'het Slotervaart', het eerste Nederlandse ziekenhuis in particuliere handen, een verversende bloedtransfusie heeft ondergaan. Er zit weer kleur in de gezichten en stemmen van de medewerkers. De vitaliteit van de tot voor kort bijna-failliete boedel lijkt terug.
"Ons ziekenhuis draait weer!" zegt een medicus. "Voor het eerst sinds lange tijd hebben we eindelijk middelen om ons vak zonder zorgen uit te oefenen. Er is weer geld en we kunnen onze patiënten behandelen zoals dat, voor ons gevoel, zou moeten."
Een secretaresse: "Ik heb hier altijd voor mannen gewerkt, managers, bestuursleden; dat ging - zucht - op zijn zachtst gezegd nogal eens moeizaam. " Haar twee collega's lachen instemmend. Ja, de atmosfeer was jarenlang ernstig beneden peil, zeg maar bedrukt, klinkt het. "Maar wat er nu is gebeurd... met déze vrouw aan het hoofd, is een wereld van verschil. Er gebeurt tenminste weer iets opbouwends. Aysel is een verademing!"
Zelfs via de telefooncentrale komt het optimisme je tegemoet: " Sloterrrvaart Ziekenhuis, een héél goede morgen, met Henk!"
Aysel Erbudak. "Voor de helft...!", corrigeert ze onmiddellijk, eigenaar van investeringsmaatschappij Meromi Holding BV; een naam samengesteld uit de voornamen van haar drie kinderen: Merdan, Rowena en Michael. En daarmee: eigenaar, directeur én voorzitter van de raad van bestuur van het Slotervaart Ziekenhuis nieuwe stijl. Het ziekenhuis is van haar en van haar vriend en zakenpartner Jan Schram, 'grootgrondbezitter' van industrieterreinen en eigenaar van biotechbedrijven, multimiljonair en medeaandeelhouder van Meromi.
Overgenomen met alle lusten en lasten, met circa 26 miljoen euro risicodragend kapitaal. Zó kon het dreigende faillissement van het noodlijdende hospitaal ternauwernood worden afgewend.
Eerste maatregel: vrijwel het gehele management eruit! Besparing: 2 ŕ 3 miljoen per jaar. Ander voordeel: "Snellere besluitvorming, grotere slagvaardigheid." Aysel Erbudak leidt het ziekenhuis goeddeels in haar eentje, tot verbijstering van haar opponenten in de ziekenhuiswereld die, tot voor enkele maanden minzaam lachend, meenden dat 'dat mens het geen half jaar zou volhouden'.
De binnenkomst in het kantoor van, zoals zij wordt genoemd, 'de sterke vrouw van het Slotervaart', op de tweede verdieping van het hospitaal aan de Louwesweg in Amsterdam, is op zijn zachtst gezegd opvallend. In níets lijkt het op de veelal stijf formele ontvangsten door vertegenwoordigers van het eenvormige korps der grijze en blauwe pakken, half statusbrilletje op, dat in het algemeen de 'topmanager' gestalte geeft.
Tegen de muur van haar kantoor staat een exotische schoonheid geleund, lang donkerblond haar, in jeans, laarzen met hoge hakken, één been opgetrokken tegen de wand, kijkend naar vermoedelijk een sms-bericht dat zojuist is binnengekomen op haar mobiele telefoon. Het blijkt zowaar de bestuursvoorzitter zelf; de ziekenhuiswereld is vol verrassingen.
"Ben jij...? Kom binnen." Zacht, hese, donkere stem, langzaam spreektempo. Taxerend, vriendelijke blik, maar uiteindelijk zakelijk. Eerst wil ze persoonlijk kennismaken, kijken wie ze tegenover zich heeft. Uit op de regie.
Mantelpakje
"Toen ik hier vanochtend binnen stapte, dacht ik: oeps! vergeten, ik had mijn mantelpakje moeten aantrekken, in plaats van een spijkerbroek." Het is zo duidelijk als maar kan: er waait een zwoele wind door de burelen van het Slotervaart Ziekenhuis.
Want een baas, nota bene 'de hoogste', die met een niet aflatende energie elke dag tien tot twaalf uur in het ziekenhuis te vinden is, die niet alleen in vergaderruimten vertoeft, maar die je ook 'in het wild' tegenkomt op verpleegafdelingen, in technische ruimten, de personeelskantine ("Ik ken alle hoeken van dit huis. Dat leidde wel eens tot gefrons, zo van: wat móét dat mens hier?!")...
Die elke maand een bijkomst met cadeaubonnen en taart organiseert voor álle jarige personeelsleden van het ziekenhuis van die betreffende maand (" In twee uur heb ik contact met iedereen en ken in één klap alle problemen en knelpunten")... Die niet schroomt haar charmes in de strijd te gooien om uiteindelijk haar zin te krijgen, die snoeihard en zonder compromissen bepaalt wát de lijn wordt en wie het nieuwe hoofd zal zijn van een groep medisch specialisten, en vergaderingen met een wonderlijk gemak leidt.
Kortom, een baas die zegt waar het op staat, die duidelijk is, met oog voor details en grote lijnen en het bedrijf bestiert zonder nadrukkelijk machtspolitiek te bedrijven... En die van meet af aan te kennen gaf géén salaris te willen ontvangen. Tja!
"Het was even wennen", geven medewerkers toe, "maar het heeft wel wát..."
Dít is Aysel Erbudak. 't Is iets aparts, deze vrouw die amper twee jaar geleden voor het eerst in haar leven met het 'object ziekenhuis' te maken kreeg en die nu al, tot in verbijsterende finesses, het medische jargon beheerst en voluit meepraat met de artsen om zich heen. Intelligent, hoog tempo van werken en leven.
"Mensen vragen wel eens hoe ik als dochter van een gastarbeider zoveel geld heb verdiend. Wel, ik heb jarenlang hard gewerkt en gespaard. Maar nooit heb ik loon ontvangen. Dat wilde ik niet. Ik maakte steeds de deal, ondernemend als ik altijd was: doe mij maar aandelen. Zó dus!"
Eén ding wil ze beslist zeggen: "In dit ziekenhuis met 308 bedden en 1450 werknemers is de patiëntenzorg, ook toen het hier slecht ging, nooit in het geding geweest. Daar waakte het zeer betrokken personeel wel voor. Er was wél onzekerheid over de continuďteit. Maar die is nú gewaarborgd. "
Over continuďteit gesproken: ze heeft een gezin, met drie kinderen. Hoe doet ze dat? Zo'n veeleisend zakelijk leven en dan ook nog drie opgroeiende kinderen. "Een deel van de zorg is uitbesteed.
Ik heb een oppassysteem thuis, en ik heb altijd gekozen voor een partner die niet werkt. En Jan, ja mijn zakenpartner, is als een surrogaatvader voor mijn kinderen. Hij doet allerlei leuke dingen met ze."
Aysel Erdubak. Geboren in 1968 in het Turkse bergdorpje Damal, als derde van zes kinderen. In 1976 kwam het gezin van moeder Kismet en vader Asir naar Nederland, waar pa als 'gastarbeider' in de metaalindustrie ging werken.
Inmiddels, na verschillende opleidingen ("Nee, ik heb geen universitaire of medische achtergrond"), is scherpzinnige Aysel achtereenvolgens oprichter en directeur van onder meer een aantal callcenters, eigenaar-directeur van een gloednieuw, nog in aanbouw zijnde ziekenhuis met twee torens aan de Egeďsche Zee, het Altinoluk Health Center, gelegen tussen de rotsen op Turks-Grieks grondgebied, en een vakantiepark in Turkije.
En ook: de 'Vrouw van Tien Miljoen', een bijnaam die ze overhield aan de betaling van de belastingschuld van het Slotervaart en de spectaculaire overname van het ziekenhuis, dat volgens haar met opzet de afgrond werd ingestuurd.
Hoe bedoelt u? Was het dan te voorkomen geweest?
Stellig: "Natuurlijk. Dit pand is door de jaren heen doelbewust leeg getrokken. Vijfentwintig jaar lang. Door zittende directies, raden van bestuur en bouwbedrijven. Over de ruggen van patiënten en personeel. Om er zélf beter van te worden. Structureel was er een tekort van ¤ 4,5 miljoen per jaar. Dat was niet nodig geweest. Natuurlijk hadden die geldproblemen allang opgelost kunnen zijn. Maar het gebeurde niet."
Hoe komt iemand er in hemelsnaam bij om een ziekenhuis te kopen?
"Ik werd geprikkeld door een hoogleraar in het AMC. Die vertelde me dat er een ziekenhuis te koop was waarmee het financieel erg slecht ging. Dat bleek het Slotervaart. We zijn navraag gaan doen bij een vaatchirurg daar, het verhaal klopte. Maar daaraan ging voor mij zelf eigenlijk een immense ontwikkeling vooraf: de ontmoeting met Jan (Schram).
Hij imponeerde me, stopte me vol verhalen over allerlei maatschappelijke onderwerpen, zoals bijvoorbeeld hoe Japan met de vergrijzing omging en hoe het hier gebeurde. Hij vertelde ook over de gezondheidszorg in Nederland en de problemen hier, en hoe het anders zou kunnen.
Jan zat vol filosofieën en beschouwingen; ik snapte het doel van die verhalen eerst niet. Hij zei bijvoorbeeld: toen de wereld ontstond, gold het recht van de sterkste, in later tijden het recht van de slimste, en nu overheersen de fantasten. Elke keer heeft hij bij mij zo'n knop ingedrukt. Ik ben een fantast, een dromer. Uiteindelijk bleek het mij te hebben veranderd in mijn denken en in mijn ondernemerschap. Ik voel me aangetrokken door de gezondheidszorg, maar er moet iets veranderen, de problemen die er zijn moeten worden opgelost. Tja, en toen kwam het Slotervaart langs..."
En dus besloot u, zomaar even op een achternamiddag, die failliete boedel te kopen?
Ze lacht, want zó is het bepaald niet gegaan.
"Een paar keer hebben wij de bestuurders benaderd voor overname door Meromi. Maar ze wilden er niet van weten. Het was onbespreekbaar. Onbestaanbaar ook dat een particuliere partij als de onze het zou kopen. Wel waren ze in gesprek met de woningcorporaties, daartegen bestond dat bezwaar kennelijk niet. Maar een dag voordat de belastingschuld moest worden voldaan, haakten die corporaties plotseling af. Ineens werd ik dus gebeld door de jurist van het ziekenhuis met de vraag of wij nog geďnteresseerd waren.
Zij stonden met de rug tegen de muur. Het was wíj of een faillissement, zo eenvoudig was het eigenlijk. Eén uur voor het verstrijken van de deadline zaten we bij elkaar en hadden we alles snel rond. De volgende dag hebben we de 10 miljoen aan de fiscus overgemaakt."
Zó simpel was het vast en zeker niet...?! Er was weerstand tegen de overname, veel onrust en onzekerheid. Bij de vakbonden, onder de artsen, ook het overige personeel. Niet geheel onterecht. Er zijn ook nogal wat mensen de laan uitgevlogen: niet alleen vrijwilligers, die erg boos en teleurgesteld waren, maar ook kuddes managers.
"De achterdocht was groot. Ik herinner me nog hoe ik het gevoel had dat ik een examen aan het afleggen was tegenover de medische staf. Ik werd zwaar ondervraagd: ze wilden zéker weten dat het niet om vastgoedhandel ging. Hun houding was begrijpelijk: ze waren áltijd figuren gewend geweest die roofbouw op het ziekenhuis pleegden. En een leiding die álles van bovenaf oplegde, zonder contact met de basis."
Maar er klonk meer negatieve vooringenomenheid. Zowel binnen als buiten de muren van het ziekenhuis. Over uw persoon, uw allochtone afkomst, uw uiterlijk en waar u voor stond...
"Er is inderdaad nogal wat over mij beweerd. Tegen mensen die om uiteenlopende redenen niet in mijn organisatie pasten zei ik, om hun kansen elders te vergroten: 'Zeg maar dat je het niet eens bent met mijn beleid, dat het niets wordt met dat Slotervaart met mij aan het roer', dat horen ze buiten graag. Dat bleek soms te helpen."
U zegt dat u maar één doel voor ogen heeft: de zorgsector veranderen!
"Ik kan niet rustig slapen als waar ik nu mee bezig ben, op stand nul blijft staan. Wat ik wil bereiken is - en noem me een idealist, een utopist, ik weet ik ben soms een dromer - dat de klant weer koning wordt in de gezondheidszorg. De zorg is in alle geledingen te vaak een asociale sector, waar de verzekeraars met alle egards door de ziekenhuizen worden binnengehaald terwijl de patiënt, die jaarlijks erg veel geld aan premies betaalt, op het tweede plan komt. Dát moet veranderen. Die prikkel wil ik overbrengen en mensen die dat aanvoelen rond me verzamelen. Dit moet een nieuwe beweging worden."
Tussen haakjes: blijft het bij het Slotervaart Ziekenhuis? Ook het 'Boven IJ' heeft uw belangstelling, wordt er gefluisterd.
Veelbetekenende glimlach: "Het zou zonde zijn als het alleen bij het Slotervaart zou blijven."
En hoe staat het Slotervaart er nu financieel voor?
"Steeds heb ik gezegd: ik ben al tevreden als wij het eerste jaar tien euro winst draaien... Maar, geloof me, het wordt iets meer. Enkele miljoenen! De rode cijfers zijn weg."