Biologische oorsprong van moraliteit.

N.a.v. het atheïsme topic dat een beetje dreigde te ontsporen hier maar een discussie over de oorsprong van de moraliteit. De vraag is "Hoe en waarom zou moraliteit bij dieren ontstaan?"

Allereerst wat interessant leesvoer:

quote:

The evolution of morality
Donald Maurice Broom

Complex animal societies are most successful if members minimise harms caused to one another and if collaboration occurs. In order to promote this, a moral structure inevitably develops. Hence, morality has evolved in humans and in many other species. The attitudes which people have towards other humans and individuals of other species are greatly affected by this biologically based morality. The central characteristic of religions is a structure which supports a moral code, essentially the same one in all religions. A key obligation to others is to help to promote their good welfare and to avoid causing them to have poor welfare. Human views as to which individuals should be included in the category of those to whom there are moral obligations have broadened as communication and knowledge have progressed. Many people would now include, not only all humans but sentient animals, e.g. vertebrates and cephalopods, as well. Amongst sentient animals, coping with adversity may be more difficult in those with less sophisticated brain processing.

bron

quote:

Five Rules for the Evolution of Cooperation
Martin A. Nowak

Cooperation is needed for evolution to construct new levels of organization. Genomes, cells, multicellular organisms, social insects, and human society are all based on cooperation. Cooperation means that selfish replicators forgo some of their reproductive potential to help one another. But natural selection implies competition and therefore opposes cooperation unless a specific mechanism is at work. Here I discuss five mechanisms for the evolution of cooperation: kin selection, direct reciprocity, indirect reciprocity, network reciprocity, and group selection. For each mechanism, a simple rule is derived that specifies whether natural selection can lead to cooperation.

bron

quote:

In his response, de Waal does just this. He outlines three levels of morality, comparing humans and apes—moral sentiments, social pressure, and reasoned judgement. According to his analysis, other primates have the first, aspects of the second, and only a little of the third. Put more specifically, most animals show Functional Altruism (perform acts that are costly to the performer but benefit the recipient).
Many social (group-living?) animals show Socially Motivated Helping (empathic responses to the distress of their fellows). Some large-brained animals (primates, cetaceans, elephants?) go further, and show Intentional Targeted Helping (which entails awareness of how the other will benefit from being helped). Finally, only some large-brained animals engage in ‘Selfish’ Helping, in which the helper is intentionally seeking return benefits. All four variants are forms of altruism, and are often confused.

bron

quote:

Moral Agency in Other Animals
Paul Shapiro

Some philosophers have argued that moral agency is characteristic of humans alone and that its absence from other animals justifies granting higher moral status to humans. However, human beings do not have a monopoly on moral agency, which admits of varying degrees and does not require mastery of moral principles. The view that all and only humans possess moral agency indicates our underestimation of the mental lives of other animals. Since many other animals are moral agents (to varying degrees), they are also subject to (limited) moral obligations, examples of which are provided in this paper. But, while moral agency is sufficient for significant moral status, it is by no means necessary.

bron

Vijf mechanismen waarvan wordt geacht dat ze verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van 'samenwerking' in dieren zijn "kin selection", "group selection", "network selection", "direct reprocity" en "indirect reprocity". Kin selection is een concept dat inhoudt dat het evolutionair voordelig is voor genen als zij het helpen van familie ondersteunen. De gedachte daarachter is dat familie in meer of mindere mate dezelfde genen hebben (afhankelijk van de relatie, bij de relatie broer-zus is dit aandeel groter dan bij neef-nicht). Simpel gezegd worden dus door het helpen van familie ook 'de eigen genen' geholpen.

Bij de overige vier mechanismen wordt vaak het zogenaamde speltheoretische "Prisoner's dilemma' gehanteerd. Dit is een hypothetische situatie waarbij er sprake is van 2 verdachten. Deze hebben beide de mogelijkheid om "samen te werken" of "de ander te verraden". Laten we de twee verdachten even A en B noemen. Dan hebben we bijvoorbeeld de volgende situatie:
-A en B werken beiden samen. Dan gaan ze beiden 3 maanden de gevangenis in.
-A werkt samen, maar B pleegt verraad. A gaat voor 3 jaar de gevangenis in en B gaat vrijuit.
-B werkt samen, maar A pleegt verraad. B gaat voor 3 jaar de gevangenis in en A gaat vrijuit.
-A en B plegen beiden verraad. Ze gaan beiden voor 1.5 jaar de gevangenis in.

Het 'voordeligst' voor beide verdachten is om zelf verraad te plegen, terwijl de ander samenwerkt. A heeft echter niet in de hand wat B doet en vice versa, dus ze lopen daarbij wel het risico dat de ander ook verraad pleegt.
Dit probleem wordt vaak gehanteerd om te kijken welke 'gedragsstrategieën' het beste werken.

Stel nu dat elke keer dat twee dieren elkaar herhaaldelijk treffen in een dergelijke situatie (Vaak worden dergelijke situaties de straffen niet beschreven in gevangenisstraffen, maar bijvoorbeeld in energiekosten). Dan kan er sprake zijn van "direct reprocity". De zogenaamde 'tit-for-tat' strategie is een hele simpele strategie die vrij effectief is. Een dier zal dan in eerste instantie altijd samenwerken, maar 'onthoudt' de actie van het andere dier in de vorige situatie en 'kopieert' die actie. Als dier B bijvoorbeeld de vorige keer samenwerkte, dan zal dier A dat nu samenwerken, maar als dier B de vorige keer verraad pleegde, dan zal dier A nu verraad plegen. De acties van dier B hebben dus effect op de acties van dier A. Een vorm van "wie goed doet, goed ontmoet" dus.

Bij "indirect reprocity" is niet direct sprake van herhaaldelijke ontmoetingen tussen dezelfde twee dieren. Het gaat hier meer om "reputatie". Als dier A en dier B elkaar tegenkomen, dan zal dier A zijn actie niet zozeer baseren op de vorige keer dat ze elkaar tegenkwamen, maar op de "reputatie" die dier B heeft. Bij "tit-for-tat" zal dier A bijvoorbeeld verraad plegen Als dier B "bekend staat" als verrader.

"Network reprocity" komt voor uit de grafentheorie. Een graaf is simpel gezegd een verzameling 'puntjes' die al dan niet met elkaar verbonden zijn door 'lijntjes'. Het is dus eigenlijk de formele wiskundige representatie van een netwerk. "Network reprocity" gaat er vanuit dat in een 'samenleving' niet ieder dier met elk ander dier in contact komt, maar een soort van 'sociaal netwerk' vormt. Hierbij kan het voordeel van samenwerken zijn, dat samenwerkers 'netwerken gaan vormen', terwijl verraders geïsoleerd raken.

Een andere reden dat samenwerken voordelig kan zijn is zogenaamde "group selection". Hierbij gaat men uit van 'afzonderlijke 'groepen dieren' die onderling concurreren. Nageslchat wordt opgenomen in dezelfde groep. In een dergelijk scenario is het selectief gezien soms voordeliger voor het individu om verraad te plegen, maar voor de groep juist nadelig. Dat heeft uiteindelijk dus ook weer consequenties voor de groep.

Op basis van onder andere deze vijf mechanismen zijn de "biologische basisgereedschappen" voor moraliteit ontstaan zoals de neiging om 'sociale normen' te ontwikkelen en te handhaven, empathie en sympathie, wederzijds samenwerken en een gevoel voor 'eerlijkheid', mechanismen voor conflictoplossing, etcetera.

[ Bericht 0% gewijzigd door Monolith op 17-04-2008 15:57:58 ]

quote:

Op donderdag 17 april 2008 15:46 schreef Hephaistos. het volgende:
Mooie OP

Ik vind het op zich een interessante vraag of je nog wel van bijvoorbeeld altruïsme kunt spreken, als de uiteindelijke motieven niet meer zijn dan welbegrepen eigenbelang. Bestaat 'waarlijk' altruïsme eigenlijk wel binnen het dierenrijk?

Een terechte vraag natuurlijk en het is aardig dat je gelijk de mensheid ook meeneemt (wij zijn ook gewoon zoogdieren natuurlijk ). Het is inderdaad de vraag of 'echt altruïsme' zoals wij dat kennen bestaat. Is altruïsme geen echt altruïsme meer als het een biologische oorsprong heeft in bijvoorbeeld de bovengenoemde mechanismen?

quote:

Op donderdag 17 april 2008 16:26 schreef Hephaistos. het volgende:

[..]

Mensen wilde ik er nu net buiten houden, voor de duidelijkheid


Zo is het denk ik zeer goed mogelijk dat een mens zijn eigen leven (het grootste offer in dit perspectief) geeft om een hond of een paard te beschermen. Dieren dus die buiten zijn eigen genenpoel vallen, en bovendien in de volle wetenschap dat hij dat offer nooit terugbetaald zal krijgen.

Dat geldt ook voor dieren. Denk bijvoorbeeld aan huisdieren die hun baasje desnoods met dood willen beschermen. Een iets minder extreem geval dat ik me zo direct kan herinneren is een geval waarbij dolfijnen mensen hebben gered. Dat wordt vaak toegeschreven aan een vorm van 'mislukte kin selection'. Dan wordt simpel gezegd degene die geholpen wordt per ongeluk 'als familie gezien'.

Het voornaamste verschil tussen de mens en andere dieren is dat de mens het meest bewust is. D.w.z. dat mensen zich het meest bewust zijn van de consequenties van hun acties en de mogelijke consequenties. Daardoor zijn zij zich er ook van bewust dat een actie "altruïstisch" is oftewel dat het ze zijn zich bewust van het feit dat het netto resultaat van een actie nadelig is. Het is maar de vraag of dit bij andere dieren ook zo is.

quote:

Op donderdag 17 april 2008 18:20 schreef Papierversnipperaar het volgende:

[..]

Maar het staat niet vast dat die bewustheid grote invloed heeft op het gedrag. Het lijkt er op dat het grootste deel an ons gedrag gestuurd word door dezelfde mechanismen als andere dieren. Ons bewustzijn stelt ons in staat om e.e.a. te reflecteren, maar dat heeft niet direct invloed op ons gedrag.

Nou ja, deels wel. Straffen m.b.t. rationeel gepleegde misdaden hebben wel degelijk enig effect. Dat wij meer 'dierlijk' zijn dan we zelf nogal graag willen denken klopt inderdaad wel.

quote:

Verslaafden en Dr. Phil leren ons dat het ons de grootset moeite kost om van simpele gedragsmechanismen los te komen, ook als we ons bewust zijn van de (negatieve) gevolgen daarvan.

Altruistisch gedrag werkt bij mensen ws net zoals bij dieren, je krijgt er een prettig gevoel van, ook zonder echte externe beloning.

Daar ligt in ieder geval de basis van altruïstisch gedrag zoals ik in de OP al aangaf, maar dat hoeft niet noodzakelijkerwijs te impliceren dat 'echt altruïstisch' gedrag niet bestaat. Bovendien is dit ook breder te bekijken. Als je altruïstisch gedrag simpelweg wegzet als een fenomeen met een chemische oorzaak, dan zou je dat bijvoorbeeld net zo goed voor moord kunnen doen. De vraag is dan of straffen voor immoreel gedrag dan nog wel te rechtvaardigen is.