Vader van achttien kinderen. Geen school, geen huisarts.

quote:

Omdat geen school christelijk genoeg is, houdt Henk Koelewijn – vader van achttien kinderen, en misschien wel de meest principiële man van Nederland – zijn pubers thuis. En raakte ze daarom bijna kwijt.

‘Je hebt altijd in je achterhoofd dat ze je kinderen komen ophalen’, zegt Henk Koelewijn (48). ‘Ik ben bar opgelucht dat de rechter me vrijgesproken heeft. Het is een pak van mijn hart, ik heb nachten niet geslapen.’ De geboren en getogen Spakenburger zit aan de massief houten eettafel. Het accent van het eeuwenoude vissersdorp klinkt door zijn oudtestamentische zinnen heen. Korte grijze haren, een blauwgestreept traditioneel hemd, en nog blauwere ogen waarmee hij je indringend aankijkt.

In de voortuin sjouwen drie jongens in overall met in stukken gehakte boomstammen. Hout voor de eigen kachel. ‘Toen ik hier kwam wonen, wilden ze me geen gas, water en licht geven’, zegt Koelewijn. ‘Ik heb dit huis zelf gebouwd.’ Je gelooft hem meteen, met zijn stevige handen. In het dorp luidt zijn bijnaam ‘de Voeger’. Door het hele land metselt hij de moeilijkste projecten.

‘Ik weet nog goed hoe kwaad de directeur was toen ik van de mts afging. Je hebt zo’n goed stel hersens, zei hij! Maar ik was het zat, in zo’n hok. Bovendien heb ik een gruwelijke hekel aan huiswerk. Schrijf dat maar niet op, straks denken ze nog dat ik de kinderen daarom thuis lesgeef, haha.’ Want dat is wat hij doet, en waarom hij voor de rechter moest verschijnen.

Hoeveel kinderen hij eigenlijk heeft? ‘Ze zijn niet op twee handen te houden’, zegt hij lachend. ‘Om precies te zijn: achttien.’ Zijn vrouw (44), grijze knot en een lange blauwe rok, zette ze op de wereld. Zij zit op een stoel naast de tafel. Haar naam – en de Bijbelse namen van haar kinderen – liever niet in de krant. Een gastvrij gezin: de koffie wordt in een mok geserveerd, een roze glacé koek erbij.

De jongste telg – een blond meisje – staat in de box, haar zussen vouwen de was op. Nieuwsgierig luisteren ze mee naar hun vader.

‘Ik heb veel moeite gedaan om een lagere school te vinden, waar ik mee overweg kon. Dat is de reformatorische Eben Haëzerschool in Barneveld. We rijden elke dag 100 kilometer om de kinderen weg te brengen en weer op te halen. Het probleem begon toen mijn oudste dochter klaar was met de basisschool.’

Thuis lezen en thuis leren

Geen middelbare school had dezelfde grondslag als Henk Koelewijn. Daarom startte hij met thuisonderwijs. Volgens Henk Koelewijn is zelfs het reformatorische Van Lodesteincollege in Amersfoort, de middelbare school die hij nog even geprobeerd heeft, een brug te ver. ‘Ze werken met een andere grondslag. Ook is er seksuele voorlichting, video en internet. Dat wil ik niet. En als het nou beter werd, nee, het wordt met het jaar erger. Nou, dan is er toch een duidelijk verschil in richting.’

En dus besloot hij zijn kinderen thuis te onderwijzen, en kreeg daar vrijstelling voor. Want de wet biedt die mogelijkheid, als je het niet eens bent met de ‘richting’ van de school.

‘Het alternatief is een eigen school oprichten, alleen ben je over heel Nederland met hooguit 200 mensen. Dat is te weinig. Nou goed, dan ga je ze thuis onderwijzen. Je hebt jongens en meisjes. Ze krijgen allen vmbo-t, zeg maar de oude mavo. We doen twee vakken per jaar. Nu zijn ze bezig met maatschappijleer en Engels. Daar werken ze elke dag een paar uur aan.’

Het lesmateriaal (boeken en werkschriften) komt van de Nederlandse Handelsacademie, een soort LOI. ‘De kinderen vergelijken hun antwoorden en schrijven de definitieve versie in het huiswerkschrift. Dat wordt opgestuurd. Bovendien krijgen ze eens in de veertien dagen een hele avond les van een Engelse juffrouw, een docente.’ Gezinsbegeleider Anco Slagter, die zelf leraar Nederlands is, controleert alles en doet proefexamens met de kinderen. Al tien jaar kreeg Koelewijn toestemming hiervoor van de gemeente. Tot 2005.

‘Dan komt er een nieuwe CDA-wethouder, Menno Nagel. Ik heb hem meerdere malen gesproken. Hij heeft alles naast zich neergelegd en is een andere koers gaan varen. En hij heeft een verkeerd beeld gegeven, bijvoorbeeld dat ik niet mee zou werken. Dat onze kinderen geen huisarts zouden hebben, en nog veel meer onzin. Dat heb ik allemaal weerlegd. Maar ons bezwaarschrift wou hij niet behandelen, omdat het één dag te laat binnen kwam. Mijn advocaat zegt trouwens dat het wél op tijd was’, aldus Koelewijn.

Volgens hem gaf Nagel de leerplichtambtenaar opdracht om bij Jeugdzorg een ondertoezichtstelling te vragen voor álle dertien minderjarige kinderen. ‘Dus óók de kleintjes in de box en de kinderen die gewoon naar de lagere school gaan’, zegt Koelewijn verontwaardigd. ‘Jeugdzorg moest ze direct doorsturen naar de Raad voor de Kinderbescherming, en die heeft er een rechtszaak van gemaakt. Onder druk van de CDA-fractie in de Tweede Kamer! Dat laatste vertelde de onderzoeker van de Kinderbescherming me.’

Uiteindelijk ging het alleen om de drie kinderen die naar de middelbare school zouden moeten. De dag vóór Kerst 2007 werd Koelewijn vrijgesproken. De Utrechtse kinderrechter oordeelde dat de kinderen door het thuisonderwijs ‘niet in hun ontwikkeling bedreigd worden’. Daarnaast loopt nog een strafzaak, waarin Koelewijn wél werd veroordeeld. Dit voorjaar volgt het hoger beroep tegen zijn boete van 600 euro, voor het overtreden van de leerplicht. Daar wil hij niets over zeggen.

Niettemin, de woede zit diep. ‘Nagel steekt de lont van het vuurwerk aan, maar als de boel ontploft, zegt hij: dat heb ik niet beoogd. Nee, welbewust heeft hij alles in werking gezet. Zo draai je een heel gezin in elkaar.’ Intussen is de CDA’er wethouder af en gedoogt de gemeente Bunschoten-Spakenburg het thuisonderwijs weer.

Naast de vmbo-deelcertificaten wil de vader ze een vak leren. ‘De meiden krijgen een boekhoud- en typecursus. Dat leren ze in de praktijk, vanuit mijn bedrijf. De jongens werken met mij in de bouw. Zo krijgen ze gevarieerde kennis van alle materialen in de bouw. Ik leer ze ook voegen. Op hun zestiende, zeventiende neem ik ze zo nu en dan mee naar een klusje, en vanaf hun achttiende draaien ze mee.’ Een soort meester-gezel relatie.

‘We doen de restauratie van oude gebouwen, overal. Als ze er geen gat meer in zien, bellen ze ons. Ik heb alles door ondervinding geleerd. Ik werkte met mensen van tachtig jaar oud, die hadden die vakkennis nog.’

Voegen is niet de enige praktijkles. Op de oprit staan drie rode auto’s, waaronder een supersnelle Renault Alpine. ‘Ja, die maken de jongens klaar voor de keuring bij de garagehouder. De hele oude auto’s halen we tot het laatste schroefje uit elkaar en dan bouwen we ze weer op. Inclusief het motorblok. Nee, niet om te verkopen. Ik heb het geld niet nodig.’

Alles goed en wel, maar missen zijn kinderen het contact met de samenleving niet? ‘Ze krijgen ook nog godsdienst’, zegt Koelewijn. ‘De Drie Formulieren van Enigheid: dat zijn de Heidelbergse catechismus, de Nederlandse geloofsbelijdenis en de Dordtse leerregels. Dát is de basis voor hoe je je moet gedragen in de samenleving, want daar mankeert alles aan in Nederland.’

Zelfs zijn eigen kerk, de Oud-Gereformeerde Gemeente, is niet meer wat het was. ‘De zwartekousenkerk kun je heden ten dage beter de grijzekousenkerk noemen, het is verwaterd. En ik wil dat niet, ik wil heldere taal, geen mist. Zodoende ben ik op onbijbelse wijze uit het lidmaatschap verwijderd. Daar is een procedure voor, maar die hebben ze overgeslagen. Dat varken moet meteen verdwijnen, dachten ze.’

Volgens Koelewijn was hij te lastig. ‘Kijk, ik heb de afgelopen tientallen jaren geageerd tegen het farizeïsme. De dominee uit Urk doopte de kinderen in een gezin waar televisie was. Dat kan gewoon niet. Die programma’s hebben geen waarden en normen. Dat kan ieder blind paard zien. Je kunt wel zeggen, zet hem dan uit, er zit toch een knop op die tv? Maar de mens is van nature geneigd tot alle kwaad. Die knop zit in je hart!’

In zijn woonkamer staat alleen een aquarium, er is geen computer of televisie te bekennen. En als je op Gods wil vertrouwt, heb je ook geen inentingen of verzekeringen nodig. ‘Maar de kerk veroordeelde gezinnen met een verzekering niet, terwijl het een zonde is. Op mijn kritiek zei het bestuur: anders vertrekken ze, en komen we in financiële problemen. Als dát zo is, zeg ik, moet God wel dood wezen. En God ís niet dood.’

De welbekende ‘druppel’ was een klassieke zonde. Overspel. ‘De ouderling ging ervandoor met de vrouw van de diaken. Dat mag zelfs in de maatschappij niet. Als jouw buurman dat flikt met je vrouw, denk ik dat je ‘m op de bek slaat. Dus ik zei daar wat van. Toen kreeg ik een brief dat ik verwijderd werd uit de kerk. Ik wilde nog in discussie gaan, maar de dominee uit Grafhorst zei: daar is het gat van de deur.’

Sindsdien is Koelewijn, die zelfs voor het dorp aan de voormalige Zuiderzee streng in de leer is, een ‘thuislezer’. Zoals zijn kinderen. Maar wat als er een naar de universiteit wil?

Koelewijn, nadrukkelijk: ‘Ik heb geen probleem met leren, als ze door willen, prima. Een van mijn dochters slaagde al op haar dertiende voor het boekhouddiploma. Ze ging niet door en staat nu in een groentewinkel. Dat vind ik wel jammer, ze kon goed leren. Maar als je geen plezier hebt, moet je stoppen.’

Zijn vrouw vult aan: ‘En onze dochter heeft nog andere diploma’s gehaald, voor haar hobby. Zo is ze ook instructrice op de hondenschool. Ze leert nu een politiehond af te richten.’ Volgens Koelewijn vindt zijn kroost het allang best. Lastig om te checken. Slechts één dochter wil wel haar mening geven. ‘Ik hoef niet zo nodig naar school hoor,’ zegt de 14-jarige. ‘Ik hou niet van leren.’ Hoezo thuisonderwijs, in Nederland geldt toch de leerplicht? Dat klopt. Maar artikel 5b van de leerplichtwet biedt een opening. Namelijk als ouders bezwaar hebben ‘tegen de richting van het onderwijs op alle binnen redelijke afstand gelegen scholen’. Met ‘richting’ wordt religie of levensbeschouwing bedoeld, niet de manier van onderwijsgeven.

Volgens het ministerie van Onderwijs gaat het momenteel om 170 kinderen. ‘Of ze daadwerkelijk thuis les krijgen, weten we niet’, zegt een woordvoeder van staatssecretaris Sharon Dijksma (PvdA). ‘De inspectie checkt dat niet.’ Dijksma overweegt de wet op dat punt aan te passen. Volgende maand komt ze met een standpunt. Ze wil zich niet uitlaten over de wenselijkheid van thuisonderwijs, maar de ‘stimulerende omgeving van school’ heeft wel haar voorkeur.

Secretaris Peter van Zuidam van de Nederlandse Vereniging voor Thuisonderwijs houdt het op een paar honderd kinderen. ‘Er is een heel spectrum aan ouders. Van klassiek religieus en spiritueel tot humanistisch. Overigens is het in veel landen normaal. In de VS zijn het er honderdduizenden. Uit onderzoek blijkt dat ze het later niet slechter doen. Sterker nog, ze hebben vaker een gelukkige jeugd dan kinderen die wel naar school gaan.’

Menno Nagel, nu CDA-fractievoorzitter in Bunschoten-Spakenburg, betreurt de vrijspraak voor Koelewijn. ‘Die vrijstelling had eigenlijk de tien jaar daarvoor ook al niet verleend mogen worden. De wereld staat niet stil. Onderwijs wordt steeds belangrijker, het is een slechte zaak dat de kinderen niet naar school gaan. Nu staan ze vanaf hun dertiende met hun vader op de steiger te voegen.’

quote:

Op dinsdag 22 januari 2008 15:35 schreef Frollo het volgende:
Ik zie nergens staan dat ze geen huisarts hebben.

quote:

‘Dan komt er een nieuwe CDA-wethouder, Menno Nagel. Ik heb hem meerdere malen gesproken. Hij heeft alles naast zich neergelegd en is een andere koers gaan varen. En hij heeft een verkeerd beeld gegeven, bijvoorbeeld dat ik niet mee zou werken. Dat onze kinderen geen huisarts zouden hebben, en nog veel meer onzin. Dat heb ik allemaal weerlegd. Maar ons bezwaarschrift wou hij niet behandelen, omdat het één dag te laat binnen kwam. Mijn advocaat zegt trouwens dat het wél op tijd was’, aldus Koelewijn.