Breda #106: JD, het is tijd voor een update van de OP!

quote:

Op vrijdag 14 december 2007 22:34 schreef Dalamar het volgende:
Desperados

quote:

Op vrijdag 14 december 2007 13:43 schreef Stofje het volgende:
Geschiedenis Breda:

Lang, heel lang geleeje, ten tijde van vuurspuwende draken en zeemonsters, toen de Batavieren nog tegen de Batavijven vochten, de sinaasappels nog persvrijheid hadden, Maikol Djeksun nog een neger was en ajaks nog in een voetbalstadion speelde, voer er -volgens een oude legend-e een Deense koningsdochter, begeleid door een vloot, richting Engeland, om met de Engelse koning te trouwen. Onderweg stierf zij. De bemanning durfde niet naar Denemarken terug te keren of in Engeland te landen, uit angst aansprakelijk gesteld te worden voor de dood van de prinses. Ze voerden onze Mark op en bouwden op de plek waar nu het Kasteel van Breda ligt hun burcht. Voila, de stad Breda was gesticht en men leefde nog lang en gelukkig!….

Naaahh nee, die is te makkelijk. Het ging namelijk heel anders. De laatste periode in onze prehistorie, vroeger zeg maar, wordt gekenmerkt door grote periodes van koud en vochtig klimaat. Dit heeft een rol gespeeld bij de vele volksverhuizingen, die merkbaar zijn tot in de Lage Landen. Het oorlogsgeweld, waarmee het elders bij Germanen, Kelten en mediterrane volkeren gepaard ging, was hier niet merkbaar.

In het gebied Steenakker rond ons Rat Verlegh Stadionneke zijn de laatste jaren verschillende interessante historische vondsten gedaan. Daaruit is gebleken dat het gebied al in de Midden-Bronstijd (1800 tot 1100 voor Chrisje) was bewoond. Er is een grafveld uit de IJzertijd (800 tot 12 voor Chrisje) aangetroffen, bewoning door Romeinen (0 tot 300 na Chrisje) en zelfs Merovingische (!!) bewoning.

Vanaf die tijd volgt er een vage periode waarvan weinig bekendheid van bewoning is. Totdat er rond het jaar 900 een rijke edelman vestigde in het gebied, daar waar de rivier de Aa op haar breedst is. De oplettende lezer zal de herkomst van de naam Breda nu al begrijpen. Dit gebied was de samenvloeiing van de rivieren Mark en Aa. De Aa is op zich verre van breed, maar ten tijde dat men zich op deze plek vestigde, kwam de Aa in twee takken uit in de Mark en het gebied daartussen was zeer moerassig en stroomde vaak over. Tijdens overstromingen was de Aa zelfs zo breed, dat deze zich over enkele honderden meters uitstrekte.

In de 11e eeuw bestond op de plaats waar de Aa breed uitmondde in de Mark een nederzetting. Onze voorvaderen leefden hier van de jacht, de landbouw en de visserij op de talrijke riviertjes. Een erg makkelijk bestaan hadden ze niet. NAC was nog niet opgericht, de Troubadoer kende men nog niet en het woord Combiloos... Tja.. De mensen zullen je schaapachtig hebben aangekeken. Het land rond Breda was dunbevolkt. Het was drassig en de waterstroompjes, die rechtstreeks in de zee uitmondden, stonden onder invloed van de getijden. Het land rondom de nederzetting raakte daardoor regelmatig overstroomd. Oppassen waar je fietste dus als je van de stad af kwam, want de fietspaden waren toen nog niet verlicht en verhard.

Al snel bleek dat deze plek waar de twee rivieren samenstroomden, deze voor overslagplaats fungeerde als drielandenpunt van Brabant, Vlaanderen en Holland/Zeeland en was tevens zeer geschikt voor tolheffing (da's betalen of anders fikkies eraf). Het tolrecht werd volgens de bronnen al in de 12e eeuw toegepast door de heren van Breda. Op de plek waar de tol werd geheven (eeeeeuh bij de Tolbrug?) ontstond al gauw een zekere mate van bewoning. Er ontwikkelde zich al vroeg een haven en Breda groeide gestaag verder. Vlakbij de in de 12e eeuw gestichte burcht, eigendom van Godfried van Schoten, had zich een bevolking gevestigd bestaande uit kooplieden en neringboeren die zich mengden met de oorspronkelijke agrarische bewoners. De nederzetting begon al snel vorm te krijgen met veel stedelijke en agrarische activiteiten.

Geleidelijk aan kreeg de stedelijke activiteit de vorm van stadsrechten in 1252. Dit bewijst dat de strategische ligging van Breda op het knooppunt van land en waterwegen bepalend was voor haar economische groei. De stadsrechten betekende voor Breda dat het een eigen bestuur had, het had meer rechten tegenover de heer en het kon zelfstandig beslissen over zaken als belastingen, rechtspraak en stadionverboden. De stad was hiermee een van de eerste stadjes in noordelijk Brabant.

De verdediging van ons stadje bestond uit de aanleg van aarden wallen, met rijen palissaden erop en een gracht eromheen. De eerste kerk, die nog van hout was, werd vervangen door een ‘stenen monster', de directe voorloper van de huidige Grote Kerk. De Bredanaars vestigden zich rondom de Vismarktstraat en onder de rook van de burcht. In dit gebied waar je nu je pilsje drinkt in de Catch, Woozy of het Stammeneke speelde zich toen de handel af. Toen rond 1350 Jan d'n eerste van Polanen er zijn nieuwe imposante burcht met vier hoektorens en 2 grachten bouwde, werd de omwalling vervangen door een ommuring. Het inwoneraantal in de veertiende eeuw bedroeg rond de 2700.

De meeste woonhuizen waren klein en laag, kleine kavels en twee woonlagen. De huizen waren in de meeste gevallen houten woningen, met onder een steil dak een zolder. De huizen stonden dicht op elkaar. Ze hadden slechts 2 of 3 kamers en waren gemiddeld een meter of 5 hoog. Verder trof men ook achterhuizen, kleine woningen op de achtererven aan. De voorgevels hadden vaak halve deurtjes waar je overheen kon hangen. Handig waren ook de zitbankjes die haaks aan de voorgevel waren bevestigd. Het gezellige buurtcontact speelde zich dan ook voornamelijk op straat af. In de loop der eeuwen evolueerde dit tafereel zich tot een tuinstoel in aangenaam gezelschap van een kratje Juup, daarbij een beetje slap ouwehoeren met de buren en vrouwkes kijken, dat is duidelijk (hetgeen zie je overigens nog steeds in de oergezellige volksbuurten van Breda!). De straten waren destijds onverhard en alleen dicht tegen de bebouwing of alleen in het midden van de straat lag een smalle strook klinkers.

Tijdens een toernooifeestje van Engelbrecht van Nassau in 1490, brak er op de Havermarkt een hevige brand uit (weer zo'n NAC-er met een fakkel) waarbij 170 huizen werden verwoest. In die tijd telde Breda met z'n 30 hectare zo'n 7000 inwoners. Om een vergelijking te maken: Den Bosch telde het dubbele aantal en Antwerpen, dat als wereldstad werd beschouwd telde maarliefst 50.000 inwoners.

In 1534 brak er een nog grotere brand uit waarbij 580 van de 740 huizen afbrandde. Hierbij gingen ook de stadsarchieven verloren. De Grote Kerk (vermoedelijk met dank aan 5000 jankende mannen die de kerk al urinerend nat stonden te houden), het huis van Brecht en het Kasteel bleven gespaard. Duizenden mensen raakten dakloos. In alle haast werden uit Dordrecht brood en bier (!) aangevoerd voor de slachtoffers. Meer heb je ook niet nodig, dunkt ons.

De grote stadsbrand van 1534 is van grote invloed geweest op de stedenbouwkundige ontwikkeling van de stad. Ze kon zich nu door al deze vrijgekomen ruimte, zonder al te grote inspanningen aanpassen aan haar verworven status als hofstad. De Nassau's als voorvaderen van het Nederlandse koningshuis waren door hun vestiging in Breda daar verantwoordelijk voor. Vanaf toen mocht men alleen stenen huizen bouwen en rieten daken waren niet meer toegestaan. De rooilijnen werden verlegd zodat de straten breder werden.

Door de steeds geringer wordende ruimte binnen de stadsmuren, ontstond er in het verlengde van de hoofdpoorten een lintbebouwingstructuur die geleidelijk uitgroeiden tot een soort voorsteden. Deze werden in toenemende mate belangrijk voor de stad. Er werd besloten om deze voorsteden binnen de bescherming van een nieuw aan te leggen vestigingswal te brengen. Een in die tijd meest moderne uit zijn soort. Ja, we waren toen al hip ouwe!

In 1531 werd begonnen met de bouw hiervan. Toen deze gereed waren in 1535 was binnen 2 jaar de muur om ‘klein Breda' gesloopt. Dus ook de oude stadspoorten. De ronde contouren van de Gasthuispoort zijn nog te herkennen in de bakstenen cirkels waar je altijd vrolijk met je fiets overheen dendert daar waar de Catherinastraat uitkomt op de Vlaszak. Daarnaast zijn er oude stadsmuren en kades ontdekt op de hoek van de Markendaalseweg en de Waterstraat, deze zaken zullen in de toekomst ook voor het grote publiek te zien zijn.
Magoed, we dwalen af. Back to our history... In 1568 verloor Breda officieel haar status als hofstad en resteerde enkel nog haar militaire functie als vestingstad. De vestingwerken van Breda zijn nog een paar keer veranderd. Maarliefst 6 maal verwisselde de stad van eigenaar. Begrijpelijk een zeer geliefd stadje. Wij zouden er ook een moord voor doen toch?

Verval
Na de periode van oorlogsspanningen kwam Breda helaas in een verval terecht. Breda ligt niet langer meer in het spanningsgebied. Het kan niet altijd een feest blijven eej. Veel kreeg je als Brabander niet gedaan bij die Randstedeli... Ehrrr... Hollanders. Brabant was immers nog geen zelfstandige provincie zoals de andere gewesten. Er werden tevergeefs pogingen gedaan om Brabant als volwaardige provincie van de Republiek erkent te krijgen. Maar de andere provincies vreesden teveel invloed vanuit het Katholieke Brabant op de landsregering. Kleine lichtpuntjes brachten even hoop op betere tijden. In 1667 werd Breda als plaats uitgekozen waar de vredesonderhandelingen moesten worden gehouden, die een eind zouden maken aan de tweede Engelse oorlog, jaja. Drie maanden duurden de besprekingen. Toen de vrede was getekend (lezen jullie mee, Mommers, Van Raay, Cristiano, Sergio etc.?) was het een groot feest in de stad. Breda was weer eens wereldnieuws.

Maar desondanks… De verzanding van de Mark zorgt voor een geleidelijke terugval van de handel, waardoor de eens zo winstgevende stapelmarktfunctie verloren ging. De handelsactiviteiten beperkten zich steeds meer naar de lokale behoeften. Er werden in de 18e eeuw nog plannen gesmeed om een kanaal van Terheijden naar Moerdijk te graven. Maar deze lobby in Den Haag mocht niet baten. De provincie Holland lag dwars. Ze vreesden concurrentie voor de Hollandse havensteden als Dordrecht en Gorinchem, wel stelletje R^&!@($&!#dammers! Een steenweg van Breda naar Luik kwam ook al niet van de grond. Hier lag Den Bosch weer dwars. Zo'n goede verbinding zou weer bedreigend zijn voor hun eigen handel. Nou, daar krijg je toch een kromme neus van! Wacht maar totdat we gaan voetballen!

Na de Belgische opstand in 1830 stroomde de stedelijke ruimte van Breda vol. Enerzijds door de vele garnizoenen die in de stad bleven, anderzijds door de belangrijke stijging van de bevolkingsgroei. Door het nijpende ruimtegebrek werd tuinbouwgrond binnen de omwalling gebruikt voor speculaosiebouw. Nee, niet van koek gemaakt. Na 1840 steeg de huizenvoorraad met 40%. Aan de drie lintstructuren van de buitenstad lagen buitengewoon langgerekte percelen. Hiertussen bevonden zich talrijke gangen en enge steegjes waarlangs de achterhuizen, bijgebouwen en warmoeserijen (tuinbouwgrond) van de huizen bereikbaar waren.

Begin jaren ‘60 van de 19e eeuw werd er de noodklok geluid: onder aanvoering van artsen en advocaten begon de zorg voor kwaliteit van wonen en leven een betere plaats in te nemen.

In de tweede helft van de 19e eeuw begint voor Breda ook weer een bloeiperiode van handel en nijverheid. Bekende bedrijven zoals Machinefabriek Backer en Rueb, (de wereldberoemde) Kwatta, Etna en de Hero vestigen zich hier. In 1826 had de KMA zich al gevestigd in het Kasteel van Breda. Door de aanleg van nieuwe steenwegen, kanalen en spoorwegen weet Breda aansluiting te vinden bij de industriële revolutie. Zo rijdt in 1855 het eerste stoomtreintje tussen Roosendaal en Breda en komt daarmee de verbinding met Antwerpen tot stand. Het eerste station van Breda stond aan de westzijde van de Mark ongeveer ter hoogte van de huidige suikerfabriek. Driemaal per dag reed er een trein richting Roosendaal. In 1863 volgt vanaf de huidige stationslocatie de spoorlijn naar Tilburg en Boxtel en weer iets later die naar Moerdijk: de aansluiting op Holland.

Toch heeft Breda nog tot 1870 binnen het keurslijf van de vestingwerken moeten leven, omdat uit strategisch oogpunt buiten de wallen niet gebouwd mocht worden. Tegelijkertijd met de opkomst van de industrialisatie, de verschuiving van een stads- naar landseconomie, verdween de noodzaak van de frontvestingen. De Vestingwet van 1860 maakte het mogelijk dat de Bredase vesting ontmanteld kon worden.

Ten noorden van de stad ontwikkelt zich al tijdens de sloop van de vestingwerken een industriegebied. In 1871 wordt daar de Suikerfabriek gebouwd. Langs het spoor ten oosten van het station vestigt zich het zojuist gesloopte Oranjeboom. Jieehaw. Toen dan! In 1884 rijdt de eerste paardentram naar het Ginneken. Aan de oude weg naar Ginneken verrijzen fraaie herenhuizen. Tuinarchitect Springer ontwerpt het Wilhelminapark in 1892. Voortaan rijden er ook trams naar Princenhage, het Liesbos en Ulvenhout. De Baronielaan, de boulevard met zijn statige herenhuizen, wordt in 1897-1899 aangelegd. Het inwoneraantal groeit snel van 13.000 personen in 1870 naar 26.000 in 1910. De annexatiepogingen van Breda wierpen in 1927 eindelijk hun vruchten af. Het grondgebeid van de gemeente Breda bestond toen nog slechts uit wat nu zo ongeveer binnen de singels ligt. Maar in dat jaar werden van Teteringen de gebieden de Zandberg, Belcrum en Teteringsedijk geannexeerd, van Ginnneken Heusdenhout en van Princenhage de Emer en het gebied ten zuiden van de spoorlijn. De dorpskernen Princenhage en Ginneken vielen buiten de annexatie maar deze werden na de annexaties van 1942 alsnog met Breda verenigd. Zo rond de 2e wereldoorlog ontstonden wijken als Boeimeer, Heuvelkwartier, Brabantpark, het Liniekwartier en Doornbos.

Eind jaren 50 was Breda uitgegroeid van kleine provinciestad tot een woon- werkstad van formaat. Door de woningnood deed in Breda de Hoogbouw zijn intrede. Er ontstonden wijken van een dodelijke eentonigheid en eenvormigheid. De binnenstad werd onderworpen aan een uitgebreid sloop- en vernieuwingsprogramma, waardoor het aanzicht van het historische hart aangrijpend veranderde. De binnenstad ‘verwinkelde'. Breda ondervond een omslag van industrieel centrum naar Breda als dienstencentrum. De stad ontwikkelde zich in rap tempo in een winkel-, diensten- en uitgaansstad. In die tijd moest alles wijken ten behoeve van de mobiliteit.

De haven werd gedempt, waarop de huidige Markendaalseweg werd aangelegd. De Karnemelkstraat werd verbreed, waar eerst nog een compleet huizenblok stond. De Kennedylaan en de Keizerstraat werden aangelegd en completeerden daarmee de ‘cityring' rond het stadshart. Breda verloor hier ook gelijk veel van zijn visuele historische karakter. Enorm spijtig dat men in die tijd daar zo onzorgvuldig en respectloos mee is omgegaan. Gelukkig is men de laatste decennia wakker geworden. Behoud en herstel, een zorgvuldig monumentenbeleid – gekoppeld aan de bescherming van waardevolle stadsgezichten – waren belangrijke beleidsmotieven. Gelukkig maar. Het is nu aan ons allen de taak te beschermen en koesteren wat Breda ons nog elke dag voor moois weet te bieden.

Breda! Parel van het zuiden

quote:

Op zaterdag 15 december 2007 12:00 schreef veldmuis het volgende:
Jeugd neemt 'kinderpornoloods' onder vuur
HBRellen!

quote:

Op zaterdag 15 december 2007 13:36 schreef BossFight het volgende:
Ik wilde het net komen melden inderdaad.
Rellen in de HB!

quote:

Op zaterdag 15 december 2007 09:57 schreef Asics het volgende:
liever gij as mij.

quote:

Op zaterdag 15 december 2007 19:04 schreef -J-D- het volgende:
Ik heb eindelijk een naamtopic

quote:

Op zaterdag 15 december 2007 19:03 schreef Dalamar het volgende:
Heerenveen...

Echt kut, moet je als Heerenveen supporter een aantal uur in de bus zitten, verliest kansloos met 3-0 en dan moet je dat hele eind ook nog terug

quote:

Op zaterdag 15 december 2007 19:04 schreef -J-D- het volgende:
Ik heb eindelijk een naamtopic

quote:

Op zaterdag 15 december 2007 19:15 schreef tha_rizzo het volgende:

[..]


Echt niet, het slaat op ONZE JD, die uit Breda

quote:

Op zaterdag 15 december 2007 19:03 schreef Dalamar het volgende:
Heerenveen...

Echt kut, moet je als Heerenveen supporter een aantal uur in de bus zitten, verliest kansloos met 3-0 en dan moet je dat hele eind ook nog terug

quote:

Op zaterdag 15 december 2007 17:16 schreef Ritchie het volgende:
HUP NAC!

quote:

Op zaterdag 15 december 2007 19:03 schreef Dalamar het volgende:
Heerenveen...

Echt kut, moet je als Heerenveen supporter een aantal uur in de bus zitten, verliest kansloos met 3-0 en dan moet je dat hele eind ook nog terug

quote:

Op zaterdag 15 december 2007 21:56 schreef DutchieBre het volgende:

[..]

Het was echt heel veel KUT roepen ..

quote:

Op zaterdag 15 december 2007 23:04 schreef veldmuis het volgende:
3-0 voor H'veen?

quote:

Op zaterdag 15 december 2007 19:03 schreef Dalamar het volgende:
Heerenveen...

Echt kut, moet je als Heerenveen supporter een aantal uur in de bus zitten, verliest kansloos met 3-0 en dan moet je dat hele eind ook nog terug

quote:

Op zondag 16 december 2007 10:15 schreef veldmuis het volgende:
HET IS KKKKKKOOOUUUUUUDDDDDDDBRR.

En Weekend !

quote:

Op zondag 16 december 2007 10:16 schreef Kuukske het volgende:

[..]

Het weekend duurt nog een héle dag.

quote:

Op zondag 16 december 2007 10:12 schreef Ingridh007 het volgende:
Een plaatselijke held in jullie NAC stadion, aldus mijn bron.

quote:

Op zondag 16 december 2007 10:16 schreef veldmuis het volgende:
Nog 2 dagen

quote:

Op zondag 16 december 2007 10:16 schreef JDude het volgende:
We hebben hier wel een groepje die-hard NAC'ers zitten, maar die liggen nog hun kater uit te slapen van gisteren, vrees ik.

quote:

Op zondag 16 december 2007 10:16 schreef Ingridh007 het volgende:
Die is wat passe.

Koud, weekend, ik ben alweer een week ziek, dus het gaat wat aan me voorbij.

Kan iemand me aansporen te gaan douchen?