Moreel verantwoord kerstkaartje

quote:

Op maandag 10 december 2007 23:53 schreef RemcoDelft het volgende:
Ik ben er helemaal niet van overtuigd dat voedselpakketten helpen..... Sterker nog: dankzij 30 jaar voedselpakketten leven er nu MEER mensen/kinderen met honger dan 30 jaar geleden...

quote:

In zijn boek World Poverty and Human Rights wijst Thomas Pogge ons allereerst op het feit dat we ons morele denkkader met betrekking tot wereldarmoede kritisch moeten bekijken; het afdoen van de kwestie als niet behorend tot onze verantwoordelijkheid, is namelijk in ons eigen voordeel. Sterker nog, het is daarnaast ook in het belang van andere personen (familie, burgers, journalisten, politici et cetera) op wiens morele oordeel wij dat van onszelf deels baseren. De kans bestaat daardoor dat we door middel van rationaliseren de eigen verantwoordelijkheid proberen te minimaliseren, of zoals Pogge hierover stelt: each persons desire to see the pursuit of these interests as morally defensible is reinforced by her peers expressed moral judgements and like conduct %u2026 regular direct contact with outsiders could show the members of such a group that its values support different moral judgements.

Een dergelijke regulier en direct contact met buitenstaanders is er met betrekking tot scheiding tussen de rijksten en de armsten op deze wereld niet. Doorgaans zal de gemiddelde Westerling zijn of haar gehele leven leiden, zonder ooit voet te zetten in een land dat door armoede geteisterd wordt. Als deze interactie toch plaats vindt zal dit veelal in het kader zijn van een welverdiende vakantie zijn, waarbij door de relevante partijen (toeristen & de hen ontvangende overheid) zoveel mogelijk wordt gepoogd de verschrikkingen van armoede te verbloemen. Een voorbeeld van dit laatste is het plaatsen van hoge muren tussen een voor toerisme belangrijke snelweg en een daaraan grenzende sloppenwijk.

De observatie dat onze morele kwalificatie van de wereld als zodanig wordt beïnvloed door personen die dicht bij ons staan, wordt ondersteund door het feit dat men de problematiek van de armoede in wereld veelal langs zich heen laat gaan. Uit het feit dat er niet collectief wordt gehandeld om armoede tegen te gaan en dat breed maatschappelijk nadenken over de kwestie geen prioriteit heeft, trekken mensen voor zichzelf de conclusie dat zij dat zelf ook niet hoeven te doen. Zo moet ik zelf bekennen dat het armoedeprobleem ook mij voor ik me in de materie verdiepte bekend was, doch dat het geen rol van betekenis speelde in mijn dagelijkse gedachten of doen en laten.

Thomas Pogge schetst een viertal veelgebruikte argumenten, waarmee men in de Westerse Wereld aanwezigheid van enige verantwoordelijkheid ontkent ten opzichte van de armoede in de Derde Wereld. Ten eerste noemt hij de aanname dat het indammen van de wereldwijde armoede zou leiden tot overbevolking en daarmee tot een schaalvergroting van de problematiek. Dit wordt echter tegengesproken door de Notestein Transition Hypothesis, die stelt dat economische groei juist zal leiden tot een kleinere bevolkingsgroei, doordat toegang tot voorbehoedsmiddelen toeneemt en de mate van afhankelijkheid van ouders van hun kinderen als voorziening voor de oude dag afneemt. Dit wordt ondersteund door cijfers in het Human Development Report over 2004, waaruit blijkt dat het aantal geboortes per vrouw in laag ontwikkelde landen 5,6 bedraagt, in gemiddeld ontwikkelde landen 2,4 en in hoog ontwikkelde landen slechts 1,8.

Ten tweede noemt Pogge de aanname dat de omvang van de armoede met zich meebrengt dat deze niet oplosbaar is, of niet oplosbaar zonder structurele schade toe te brengen aan de economieën van de rijke landen. Hieraan ligt echter een misconceptie van de diepte van de kloof tussen rijk en arm aan ten grondslag. Zoals in het volgende hoofdstuk zal worden geschetst spreken we over een bedrag van ongeveer 312 miljard dollar om de armoede wereldwijd op te lossen, een bedrag dat overeenkomt met 1,2 procent van de bruto nationale producten van de rijke landen.

De derde aanname houdt in dat het tot dusver niet slagen van ontwikkelingshulp bewijst dat armoede niet opgelost kan worden met behulp van geld. Hoewel hier een kern van waarheid in zit met betrekking tot officiële ontwikkelingshulp die aan de overheden van de betreffende landen wordt uitgekeerd en daarmee veelal in de verkeerde zakken verdwijnt, betekent dit niet dat elke vorm van ontwikkelingshulp daarmee kansloos is. Daarbij komt ook dat de prioriteit van de hulp wordt beïnvloed door politieke motieven, als gevolg waarvan slechts 19% van het ontwikkelingshulpbudget voor de 43 armste landen beschikbaar is. Hulp die wordt geboden door private organisaties en NGOs blijkt overigens wel effectief en komt ook terecht bij hen waarvoor ze bedoeld is.

Tot slot is er nog de aanname dat de wereldarmoede reeds langzaam aan het verdwijnen is. Het betreft hier een aanname die menig Westerling rustiger zal laten slapen en wordt bereikt door middel van het handig kiezen van de definitie voor de omvang van armoede, bijvoorbeeld door niet te spreken over absolute aantallen, maar een steeds kleiner wordend percentage van de bevolking die getroffen wordt door armoede (als gevolg van een bevolking die sneller groeit dan armoede waar zij in leven), of over een armoedegrens van één of twee dollar per dag tegen de achtergrond van een munt die aan inflatie onderhevig is.

De twijfels die hierboven zijn geuit met betrekking tot de validiteit van de genoemde veelgebruikte argumenten/aannames, zijn niet bedoeld als het absolute bewijs van het tegendeel. Ze geven echter wel aan dat het noodzakelijk is om een standpunt dat op een van deze argumenten is gebaseerd kritisch te herwaarderen.

quote:

Op maandag 10 december 2007 23:54 schreef MASD het volgende:
honger is er vanwege een reden. schijnbaar overbevolking of wonen in een gebied met schaarste aan voeding. beide kun je Darwin op toepassen.

daarnaast gewoon spam.

quote:

Op maandag 10 december 2007 23:59 schreef MASD het volgende:

[..]

als dat je eigen werk is zou ik een andere baan zoeken.

quote:

Op dinsdag 11 december 2007 00:04 schreef Armageddon het volgende:
Zolang ze in Nigeria de moed hebben om koppen af te zagen om een laptop heb ik niet de behoefte om dat kankerschorem daar maar ook enigzins te helpen. De tiefus voor ze.

quote:

Op dinsdag 11 december 2007 00:09 schreef _dirkjan_ het volgende:

[..]

Jammer dat je zerovince z'n stuk niet gelezen hebt. Want daar staat juist dat economische ontwikkeling zorgt voor een afname van de bevolkingsgroei...

(en daarnaast komen andere vooroordelen aan bod die hier uitgesproken worden, zoals 'het probleem lost zichzelf wel op').

quote:

Op dinsdag 11 december 2007 00:15 schreef Juup© het volgende:

[..]

Generalisering

quote:

Op dinsdag 11 december 2007 00:17 schreef Armageddon het volgende:

[..]

Het moet gewoon zo zijn beste vriend.

quote:

Op dinsdag 11 december 2007 00:22 schreef Armageddon het volgende:

[..]

Er is geen God ouwe.

quote:

In meta-ethics, the is-ought problem was raised by David Hume (Scottish philosopher and historian, 1711–1776), who noted that many writers make claims about what ought to be on the basis of statements about what is. But there seems to be a big difference between descriptive statements (about what is) and prescriptive statements (about what ought to be).

quote:

Op dinsdag 11 december 2007 00:19 schreef MASD het volgende:

[..]

een andere gedachtengang hebben hoeft niet negatief te zijn. Ik durf zelfs te beweren dat mijn gedachtegang logischer is

en daarnaast wat Arma zegt.

quote:

Op dinsdag 11 december 2007 00:34 schreef Armageddon het volgende:

[..]

Jawel maar ik ben het er niet mee eens. Dat gaat niet werken. Ook al doe je nog zo je best.

quote:

Op dinsdag 11 december 2007 00:40 schreef Armageddon het volgende:

[..]
Een beetje logisch nadenken en je weet dat daar in Afrika geen redden aan is.

quote:

Op dinsdag 11 december 2007 00:46 schreef Armageddon het volgende:

[..]

Het is ook niet aan mij om dat daar op te lossen. Waarom moet ik dat oplossen? Omdat ze daar geen condoom gebruiken en vijfhondervierenviertig kinderen nemen? Waarom zou ik me daar druk om gaan maken? Armoede zorgen ze daar zelf voor.

quote:

De vraag die wij onszelf met betrekking tot een positieve verantwoordelijkheid moeten stellen, is: dragen wij actief bij aan het ontstaan en of voortbestaan van armoede in de wereld? Desgevraagd zal de eerste reactie van menigeen zijn dat wij niet verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor wat er ergens ver weg aan de andere kant van de aarde gebeurt. In dit verband wordt dan gewezen op de autoritaire en corrupte regimes die de schuld hiervoor zouden dragen. Hoewel ik niet betwijfel dat dergelijke regimes schuldig zijn aan het laten ontstaan en voortbestaan van armoede, betekent dit niet dat zij de enige schuldigen zijn. Bij zorgvuldige bestudering van de armoedeproblematiek blijkt al snel dat er namelijk wel degelijk een causaal verband bestaat tussen ons handelen en hun lijden. De eerste aanwijzing hiervoor kwamen we reeds tegen in hoofdstuk 3 (de omvang van de wereldwijde armoede) van dit afstudeerwerk, waar bleek dat de inkomensverhouding tussen rijk en arm exponentieel differentieert. Hoe is dit mogelijk?

Internationale regels met betrekking tot de handel worden hoofdzakelijk vastgesteld door een drietal organen, te weten de Wereldhandelsorganisatie (WTO), de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Alle drie deze organisaties worden gedomineerd door de rijkste landen. Door middel van hun sterke onderhandelingspositie weten deze landen het gehele systeem (en dus de wereldhandel) naar hun hand te zetten. Ter illustratie hiervan wordt in Thomas Pogge’s boek The Economist aangehaald waarin te lezen valt:

“Rich countries cut their tariffs by less in the Uruguay Round that poor ones did. Since then, they have found new ways to close their markets, notably by imposing anti-dumping duties on imports they deem “unfairly cheap”. Rich countries are particularly protectionist in many of the sectors where developing countries are best able to compete, such as agriculture, textiles, and clothing. As a result … rich countries’ average tariffs on manufacturing imports from poor countries are four times higher than those on imports from other rich countries. The United Nations Conference of Trade and Development (UNCTAD) estimates that they could export $700 billion more a year by 2005 if rich countries did more to open their markets” .

Eerder noemde ik reeds het cijfer van 312 miljard dollar als hét verschil tussen leven onder en op de armoedegrens voor de armste 2,8 miljard mensen. Dat gezegd hebbende lijkt onze positieve verantwoordelijkheid evident nu uit het aangehaalde artikel uit The Economist blijkt dat ons protectionisme deze landen een schade van circa 700 miljard dollar berokkent. Toch blijken er daarnaast nog meer gronden te zijn waarop aanwezigheid van deze verantwoordelijkheid gebaseerd kan worden.

Een van deze gronden is de manier waarop de eerder genoemde autoritaire en corrupte regimes ondersteund worden. Dit gebeurt op drie verschillende manieren, waarbij de (actieve) participatie van de rijkste landen verschilt. Het betreft hier de manier waarop er omgegaan wordt met leningen op internationaal niveau, de manier waarop er omgegaan wordt met de handel in grondstoffen en tot slot de handel in conventionele wapens. Hoewel deze laatste het meest in het oog springt en tot de verbeelding spreekt als we het hebben over het ondersteunen van deze regimes, kan het belang van leningen en handel in grondstoffen niet worden onderschat. Beide leveren namelijk een groot voordeel op voor de leiders van dergelijke regimes en vormen alleen daarom al een reden om een couppoging te plegen in landen waar de situatie instabiel is.

Op internationaal niveau is het als leider van een land mogelijk grote bedragen namens de bevolking te lenen, ongeacht de wijze waarop de macht over het betreffende land en de daarbij behorende bevolking verkregen is of wordt uitgeoefend. Hoewel er iets voor te zeggen valt dat dergelijke regimes erkend moeten worden vanuit het oogpunt van de oorsprong van de internationale gemeenschap als zijnde een verzameling van soevereine staten, kan het niet zo zijn dat strikte toepassing van een dergelijk rechtstatelijk beginsel zwaarder weegt dan de levens van miljoenen mensen. Daar waar zelfs een commerciële organisatie als een bank de persoon van de lener meeneemt in de beslissing al dan niet een lening te verstrekken, gebeurt dit op internationaal niveau niet door organisaties en regeringen die een maatschappelijke verantwoordelijkheid dragen. Het geleende geld kan vervolgens door autoritaire en corrupte regimes gebruikt worden om de verworven macht te behouden (bijvoorbeeld door de aankoop van wapens). De gemaakte schulden blijven ook nadat de corrupte leiders al lang weer zijn verdwenen, op de schouders van de desbetreffende landen drukken en maken daardoor structurele democratische veranderingen onmogelijk.

Naast de mogelijkheid om namens de bevolking schulden aan te gaan, is het ongeacht de wijze waarop de macht over het betreffende land en de daarbijbehorende bevolking verkregen is of wordt uitgeoefend, voor leiders mogelijk om de natuurlijke grondstoffen namens de bevolking te verkopen. Ook hier geldt dus dat dit opgaat voor regimes die op een onconstitutionele wijze (bijvoorbeeld door middel van een coup) aan de macht zijn gekomen. Als op nationaal niveau iemand zich wederrechtelijk de macht over een bepaald goed toeeigent, heeft dit tot gevolg dat hij slechts kan worden aangemerkt als bezitter . Dit betekent dat hij geen rechtsgeldige overdracht van het goed tot stand zal kunnen brengen (behoudens derdenbescherming voor een derde die te goeder trouw is). Deze vergelijking doortrekkend naar internationaal niveau zou betekenen het niet mogelijk zou moeten zijn rechtsgeldig grondstoffen te kopen van regimes die onconstitutioneel aan de macht zijn gekomen en/of blijven. De figuur van de derdebescherming voor een derde die te goeder trouw is gaat immers niet op, daar de derde op de hoogte had kunnen en moeten zijn van de onconstitutionele wijze waarop de macht over de grondstoffen verkregen/behouden is. De wijze waarop het voor een illegitiem bewind momenteel mogelijk is om op internationaal niveau grondstoffen namens de bevolking te verkopen heeft tot gevolg dat de economische groei van een arm land kleiner wordt naarmate deze meer waardevolle grondstoffen bezit. Tevens is het zo dat “a one percentage increase in the size of the natural resource sector generates a decrease by a half percentage point in the probability of survival of democratic regimes … and a nearly 8 percent increase in the probability of authoritarianism” .

Van het geld dat door autoritaire en corrupte leiders kan worden verkregen door middel van leningen of het verkopen van grondstoffen, worden veelal wapens aangeschaft teneinde de eigen machtspositie te versterken om ook op de langere termijn deze inkomensbronnen veilig te stellen. Ook hier bieden de rijke landen gewillig hun hulp aan deze regimes, door ontwikkelingslanden en hun leiders voor meer dan 25 miljard dollar aan conventionele wapens te verkopen. Dit tegen de achtergrond van een totale markt voor conventionele wapens van ongeveer 37 miljard dollar en een totale ontwikkelingshulp van nog geen 5 miljard dollar . De bewoners van deze landen betalen aldus door middel van grondstoffen waarop zij rechthebbenden zijn en leningen die in hun naam worden aangegaan, voor wapens die tegen hen gebruikt worden binnen een systeem waarin de rijke landen de weg plaveien voor de corrupte en autoritaire regimes die hen onderdrukken.

Met het oog op de positieve verantwoordelijkheid voor de wereldarmoede wil ik ook nog wijzen op de rol die wij hebben gespeeld in de ontstaansgeschiedenis ervan. Zoals Pogge daarover samenvattend opmerkt: “The present circumstances of the global poor are significantly shaped by a dramatic period of conquest and colonization, with severe oppression, enslavement, even genocide, through which the native institutions and cultures of four continents were destroyed or severely traumatized” . Een dergelijk moreel niet verdedigbare achtergrond zou niet mogen leiden tot een ongelijkheid zoals die heden ten dage bestaat.

Tot slot is onze positieve verantwoordelijkheid jegens de armsten in de wereld te baseren op de gevolgen die zij zullen ondervinden als gevolg van onze consumptiemaatschappijen. Als gevolg van het broeikaseffect is volgens de Verenigde Naties sinds 1960 een temperatuurstijging van 1,4 tot 5,8 graden Celsius opgetreden . De gevolgen van deze temperatuurstijging treffen Afrika relatief het zwaarst, enerzijds omdat de temperatuur er meer stijgt, anderzijds omdat de bevolking grotendeels afhankelijk is van landbouw. Droogtes en overstromingen hebben hierop een grote negatieve impact, terwijl er door de grote heersende armoede niet preventief kan worden opgetreden. Als gevolg hiervan wordt de schaarste steeds groter met alle gevolgen van dien. Een schrijnend voorbeeld hiervan is de huidige situatie in Darfur (Soedan), waar Arabische noorderlingen als gevolg van woestijnvorming al plunderend naar het zuiden trekken op zoek naar voedsel en water.