Wat is de invloed van de media op eetstoornissen?

quote:

Op zaterdag 17 november 2007 17:37 schreef Re het volgende:

Ik ben er nog niet over uit iig... jullie?

quote:

Op zaterdag 17 november 2007 18:51 schreef Re het volgende:

[..]

en wat dan van al die sportscholen en dieetclubjes, de drang naar een perfect lichaam wat wordt opgedrongen door de maatschappij, er is iets significant mis met je als je niet "gezond" bent, je prijst jezelf uit de markt als je dik bent. Tuurlijk is ieder persoon verantwoordelijk voor zijn eigen lichaam maar wordt er niet extra verantwoordelijkheid opgedrongen?

quote:

(Hoe) Draagt de media bij in het ontwikkelen en instandhouden van eetstoornissen?

Tegenwoordig bestaat er een ideaalbeeld van de jonge vrouw als een slank persoon. Door de media worden dergelijke opvattingen alleen maar versterkt (Walsh & Devlin, 1998). Door het uitzenden van videoclips en films met tal van schaarsgeklede, slanke vrouwen, de vele modellenprogramma’s en de cosmetische chirurgie programma’s en alle foto’s en afbeeldingen van beroemdheden op internet en in tijdschriften, stellen jongeren en met name meisjes ongezonde eisen met betrekking tot hun eigen lichaam. Zij beginnen bijvoorbeeld op jonge leeftijd al met lijnen of het overslaan van maaltijden. Lijnen op zich hoeft niet schadelijk te zijn, maar het kan in het uiterste geval de aanleiding zijn voor een eetstoornis (Walsh & Devlin, 1998). Er zijn meerdere eetstoornissen die een adolescent kan oplopen, waarvan boulimia en anorexia nervosa veelvoorkomende zijn. De laatste jaren is het aantal mensen dat met een eetstoornis is gediagnosticeerd flink gestegen (Steiger & Bruce, 2007). Eetstoornissen worden gekenmerkt door afwijkend eetgedrag behorend bij de leeftijd en geslacht. Eetstoornissen variëren van vorm waarbij iemand weigert te eten tot aan dwangmatige eetbuien, waarna compenserend gedrag optreedt in de vorm van overmatig bewegen, overgeven of misbruiken van laxeermiddelen.
In dit essay wordt gekeken naar de rol die de media eventueel spelen in het aanzetten of instandhouden van een eetstoornis. We zullen ons beperken tot meisjes, daar eetstoornissen voor 90 procent bij hen voorkomen. Hiermee onderkennen we het probleem bij jongens niet, alleen is het gedane onderzoek en voorkomen bij deze groep geringer.
Er bestaat al langer consensus over de relatie tussen het slankheidsideaal in de media en het bestaande negatieve zelfbeeld van vrouwen betreffende hun lichaam. Vaak wordt er simpelweg vanuit gegaan dat hier sprake is van een causaal verband. Wij zullen in dit paper trachten aan de hand van bestaande wetenschappelijke literatuur aan te tonen of hier daadwerkelijk sprake van is. Mocht dit verband significant en sterk zijn dan zijn wij van mening dat er vanuit de autoriteiten beleid gevormd moet worden om dergelijke negatieve invloeden zoveel mogelijk te voorkomen. Dit is zeer urgent aangezien eetstoornissen levensbepalend zijn, met een negatief karakter en in het uiterste geval de dood als gevolg kunnen hebben (Hepworth & Paxton, 2007).

Volgens Peterson, Paulson & Williams liggen meerdere oorzaken ten grondslag aan een eetstoornis van een jonge vrouw. De drie belangrijkste factoren zijn de moeder-dochter relatie, peer pressure en de media. De media bepaalt voor tal van meisjes hun definitie van aantrekkelijkheid. Door middel van afbeeldingen in magazines en het voorkomen van modellen streven zij voor zichzelf onmogelijke lichaamsverhoudingen na.
Een verklaring voor het dalende zelfvertrouwen van meisjes met betrekking tot hun lichaam wordt gegeven aan de hand van het socioculturele model. Juist in de puberteit hebben meisjes vaak te kampen met een laag zelfbeeld, door een veranderend lichaam. Ook zijn ze op zoek naar een eigen identiteit. Door de grote aanwezigheid van media (televisie, internet en tijdschriften) wordt een ideale identiteit hen grotendeels voorgeschoteld (Clay, Vignoles en Dittmar). Onderscheid moet gemaakt worden tussen meisjes die zich bewust zijn van het bestaande ideaalbeeld, maar beseffen hoe onrealistisch en onhaalbaar het voor hen is en meisjes die het geschetste ideaalbeeld internaliseren en zich eigen maken. Zij gaan zich vervolgens vergelijken met de sociaal culturele standaard. In de meeste gevallen groeit hierdoor een besef dat zij niet aan deze standaard voldoen, waardoor een groter gevoel van ontevredenheid over hun lichaam ontstaat en hun zelfvertrouwen nog verder daalt. Clay, Vignoles en Dittmar hebben dit onderzocht door drie vergelijkbare groepen meisjes samen te stellen. Men liet de ene groep 15 seconden naar een afbeelding van een ultra-dun model kijken, de andere groep werd 15 seconden blootgesteld aan de afbeelding van een doorsneemodel, tevens was er een controlegroep. Hierna werd aan de groepen een vragenlijst voorgelegd, waarin zij door middel van een Likert-schaal antwoord moesten geven op een aantal stellingen zoals:”mensen vinden mij aantrekkelijk”. Vervolgens werden de resultaten van de verschillende groepen vergeleken en bleek dat de controlegroep een significant hogere waarde scoorde op gebied van zelfvertrouwen en tevredenheid met het eigen lichaam dan de overige groepen. Verwacht werd dat de groep die naar een afbeelding van ultradunne modellen had gekeken, het laagst zou scoren in deze test, echter er bleek geen verschil tussen de waarden van deze groep en de groep die blootgesteld was aan doorsneemodellen. Hieruit concluderen Clay en collega’s (2005) dat niet zozeer het lichaamsgewicht, maar het totaalplaatje van de modellen van invloed is op het zelfbeeld en zelfvertrouwen van de participanten. Uit tweelingonderzoek van Bulik, Sullivan, Wade en Kendler (2000) blijkt dat adolescenten met een lager zelfbeeld grotere kans lopen op het ontwikkelen van een eetstoornis. Het zien van afbeeldingen van modellen heeft dus niet een directe invloed op het ontwikkelen van een eetstoornis. Maar door de negatieve invloed op het zelfbeeld is er sprake van een indirect verband.
Clay en collega’s hebben aangetoond dat blootstelling van 15 seconden aan afbeelding van modellen al van invloed kan zijn op het zelfbeeld en -vertrouwen van meisjes, terwijl 83 procent van de meisjes gemiddeld 4,3 uur per week besteedt aan het lezen van magazines met daarin tal van knappe, bekende en slanke vrouwen (Levine & Smolak, 1996). Het zijn juist deze magazines die veel gebruik maken van manipulatie van afbeeldingen, waardoor onrealistische beelden ontstaan. Het bleek dat 70 procent van de meisjes die deze magazines regelmatig leest, deze tijdschriften beschouwt als een belangrijke bron van informatie op het gebied van aantrekkelijkheid en schoonheid (Levine, Smolak, and Hayden, 1994). Zij baseren zich door de manipulatie niet op waarheidsgetrouwe publicaties en stellen eisen aan zichzelf op uiterlijk gebied die daardoor onhaalbaar zijn.
Het onderzoek van Clay en collega’s is echter beperkt doordat zij op een tijdstip een meting uitvoeren. Daarom is het onderzoek van Stice, Spangler & Agras (2001) beter, het bestrijkt namelijk 15 maanden waarin twee groepen werden gevolgd. Uit de resultaten bleek dat de groep die veel magazines las, significant hogere ontrevredenheidsgevoelens over hun lichaam hadden, meer diëetten en boulimische aspecten vertoonden, dan de groep die relatief weinig magazines las.

Naast de gedrukte media zorgen ook bewegende beelden mogelijk voor een vertekend schoonheidsideaal. Zo blijkt het merendeel van de vrouwen die op televisie verschijnen, dunner te zijn dan de gemiddelde Amerikaanse vrouw. Deze verhouding is mogelijk nog schever in programma’s die favoriet zijn bij jonge vrouwen en adolescenten (Thompson & Heinberg, 1999).
Gonzalez-Lavin and Smolak (1995) zeggen dat meisjes die gemiddeld acht uur per week televisie kijken significant meer ontevreden over hun lichaam zijn dan meisjes die minder kijken. Zij maken echter geen onderscheid tussen het soort programma’s waarnaar gekeken wordt. Andere onderzoeken bevestigen deze correlatie tussen frequentie van kijkgedrag en ontevredenheid met het lichaam dan ook niet. Tiggemann & Pickering (2000) kwamen tot de conclusie dat het kijken naar een specifiek soort programma , zoals soaps en muziekclips, gerelateerd is aan minder tevredenheid over het lichaam en restrictief eten.
Harrison (2000) zegt dat het waarschijnlijk is dat de relatie tussen beeldvorming van de media en eetstoornissen niet unidirectioneel is. Jonge vrouwen worden beïnvloed door de beelden, maar tegelijkertijd selecteren ze zelf de programma’s waarnaar ze kijken. Harrison denkt dat juist de vrouwen met onzekerheden over hun lichaamsvormen de beelden bekijken waarin het slankheidsideaal wordt gepromoot. Zij zoeken bevestiging van hun ideaalbeeld door middel van de media. Hierdoor is volgens haar lastig vast te stellen welke richting het causaal verband opgaat, zij noemt het dan ook een bidirectionele relatie.
De nieuwste ontwikkelingen spelen zich af op het internet. Een recent opkomend fenomeen zijn pro-anorexia en pro-boulimia sites. Dergelijke sites moedigen eetstoornissen aan en zien het als een leefstijl in plaats van een stoornis. Op de site staan tips om in zo kort mogelijke tijd zoveel mogelijk gewicht te verliezen (The Eating Disorders Association). Wetenschappelijk onderzoek is door het vrij nieuwe fenomeen nog niet beschikbaar. Hierdoor kunnen we nog geen conclusies trekken over de invloed van dit medium op het ontwikkelen en instandhouden van eetstoornissen. Echter vanzelfsprekend bestaat er consensus over het idee dat dergelijke sites niet bijdragen aan de gezondheid van jonge vrouwen.

Het lijkt ons van groot belang dat er in de nabije toekomst onderzoek gedaan wordt naar de invloed van deze websites. Mocht er een causaal verband aangetoond worden, zijn wij van mening dat de sites geblokkeerd moeten worden.
Daarnaast moet bij de traditionele media als televisie en magazines verder onderzoek worden verricht om de richting van het causale verband eenduidig te bewijzen, zodat duidelijke grenzen gesteld kunnen worden en de risicofactoren met betrekking tot het ontwikkelen en in stand houden van eetstoornissen verder te beperken.


Reflectie op thematiek
Vanwege de grote implicaties op het leven van jongeren hebben wij gekozen om dit onderwerp hier bespreekbaar te maken. In de cursus zijn media, identiteit en cultuur uitvoerig besproken. En dit hangt samen met de ontwikkeling van een eetstoornis.
Men speculeert, in niet-wetenschappelijke literatuur, over de correlatie tussen de verschuiving van leeftijd en de toename van het gebruik van multimedia. Het gebruik van multimedia, de vele modebladen en de verdubbeling in het aantal uren televisie zou tot gevolg hebben dat jongeren eerder een eetstoornis ontwikkelen. Deze negatieve kant van multimedia wilden wij in deze essay belichten, als aanvulling op de literatuur die geboden is.
Tevens is er zowel in de cursus als in dit essay gesproken over identiteit. Jongeren zijn op zoek naar een identiteit en zijn daarom heel vatbaar voor identiteitsvormende groeperingen. Deze groeperingen maken gebruik van o.a. peer pressure. Je wilt zijn net zoals alle anderen. En dit is de kracht van een pro eetstoornis site. Je wilt net zo zijn als een ander. Er wordt gesproken van zogenaamde ‘Thinspiration’ en door andere gebruiksters negatieve feedback. Op pro anorexia sites wordt consequent gebruik gemaakt van negatieve feedback. Zo reageert een van de gebruiksters Thinniee als volgt op een berichtje dat gebruikster Blub heeft geschreven over haar eetbui.
“Hoi vetzak, Als ik naar jou kijk schaam ik me: Werk ik met dat dikke meisje samen? Help ik haar? Wijd ik me aan haar? Er zijn zoveel meiden die mijn vriendin willen zijn, met mij samen willen leven, willen vechten. Jij krijgt die kans, die vriendschap aangeboden en wat doe je ermee? NIKS. (http://xmince.punt.nl/) ”
Tevens blijkt dat deze meisjes hun identiteit ontlenen aan de stoornis. Alle beslissingen die zij nemen staan in het teken van “de anorexia-leefstijl”. Uitgaande van het begrip stijl bij het CCCS. Deze wordt geoperationaliseerd als ‘de presentatie in de openbare sfeer’. Deze meisjes eten weinig tot niets; zijn over het algemeen extreem dun; dragen verhullende kleding en hebben een pro anorexia armbandje om. Dit is een armband met rode kralen. Voor pro boulimia is er een armband met paarse kralen. Gebruikster Jolita redeneert: “je kunt nee zeggen tegen voedsel en je hebt doorzettensvermogen! Dat zijn kwaliteiten die gewaardeerd worden! En ook samen staan we sterk! (http://thinbody.punt.nl/)”
Het slankheidsideaal is een cultuurgebonden beeld. In andere delen van de wereld vindt men extreem dikke vrouwen mooi. Het is dus een combinatie van verschillende besproken thema’s binnen de cursus. Tevens is het een interessant fenomeen dat deze vaak jonge meisjes, hun identiteit ontlenen aan een jongerencultuur die niet in het echte leven contact heeft.

Er kan nog veel onderzoek gedaan worden naar dit fenomeen. En we zijn ons ervan bewust dat ons onderzoek incompleet is.

Presentatievormen
Wij willen graag tijdens onze presentatie een aantal filmpjes laten zien. Wat stukjes van de site. Dit om een goed beeld van de sites te geven.
Daarnaast willen we een discussie met de groep voeren met als stelling “Pro ana sites moeten verboden worden!”

Zoekstrategie
Allereerst zijn wij bijeen gekomen om te brainstormen over een onderwerp. We wilden een overkoepelend onderwerp wat tevens maatschappelijke relevantie had. Ook wilden wij dat het onderwerp relevant was voor onze studie sociologie en pedagogiek. Na wat rondkijken op internet kwamen op het onderwerp pro anorexia. Maar vanwege de weinige wetenschappelijke literatuur die hierover beschikbaar was, is gekozen voor een breder thema: (Hoe) Draagt de media bij in het ontwikkelen en in stand houden van eetstoornissen. Hierover was via de zoekmachines PsychInfo, Omega en Scopus voldoende informatie te vinden. Omdat wij toch de pro anorexia en pro boulimia sites ter sprake wilden brengen is er gekozen voor illustratief gebruik van deze sites. Pro anorexia en pro boulimia sites bleken lastig te zijn om te vinden, vanwege de blokkades die vele zoekmachines al op deze sites hebben aangebracht. Met termen als “thinspiration,” “vasten” en “thin” kwamen wij op verscheidene sites terecht. En via links vanaf deze site zijn wij aan het rondkijken geraakt. Er moet zeker meer onderzoek naar gedaan worden.



Literatuurlijst

Walsh, B.T., Devlin, M.J. (1998). Eating disorders: progress and problems. Science,
280, 1387-1395.
Hepworth, N., Paxton, S. J. (2007). Pathways to help seeking in bulimia nervosa and
binge eating problems: a concept mapping approach. International Journal of
eating disorders, 40, 493-504.
Steiger, H., Bruce, K. R. (2007). Phenotypes, endophenotypes, and genotypes in
bulimia spectrum eating disorders. La Revue canadienne de psychiatrie, 52,
220-227.

Peterson, Paulson & Williams

Clay, Vignoles en Dittmar

Bulik, Sullivan, Wade en Kendler (2000)

Levine & Smolak, 1996

Levine, Smolak, and Hayden, 1994

Stice, Spangler & Agras (2001

Thompson & Heinberg, 1999

Gonzalez-Lavin and Smolak (1995

Tiggemann & Pickering (2000

Harrison (2000)

The Eating Disorders Association

quote:

Op zondag 18 november 2007 09:52 schreef thaleia het volgende:
Dat is wel interessant: het zelfvertrouwen van meisjes gaat blijkbaar omlaag door bloedmooie vrouwen te zien, ongeacht hoe dun of hoe voluptueus die bloedmooie vrouw is.

quote:

Op zondag 18 november 2007 03:26 schreef typmiep het volgende:
Ik heb hier pas een paper voor m'n studie (pedagogische wetenschappen) over gemaakt. :
[..]

quote:

Op zondag 18 november 2007 13:38 schreef katerwater het volgende:

[..]

Dat dus.

Het heeft eigenlijk niet heel veel te maken met de media. Zij zijn slechts een trigger. Als de media niet zouden bestaan, zullen deze mensen wel getriggerd worden door iets anders...

quote:

Op zondag 18 november 2007 03:26 schreef typmiep het volgende:
Oeps de literatuurlijst is niet compleet...

quote:

Op zondag 18 november 2007 21:33 schreef HeaRt_woRm het volgende:
De media besteedt er wel teveel aandacht aan vind ik. Vooral aan anorexia Wat Dove doet, vind ik dan weer wel tof Gewoon 'normale' mensen

quote:

Op zondag 18 november 2007 19:32 schreef Toeps het volgende:

[..]

Whahaha. Da's ook een leuke. Wat ik wel gezien heb, is dat anorexia het populairst is in de media. Dat ziet er namelijk zo eng uit. Dat er 5x zoveel mensen boulimia of een atypische eetstoornis hebben, dat maakt niet uit. Ze hebben het liefst een anorexiapatiënt, die dan heel zielig doch stiekem trots vertelt dat ze ooit NOG MAAR 33 WOOG!!! OH NOES! Foto's please!

Als er een model neervalt, of twee, zelfs zussen, dan was dat door anorexia. Niemand die zich ook maar afvraagt of die zussen misschien iets anders (erfelijks?) hadden waardoor ze ineens zo afvielen, of ze geen andere problemen hadden, of dat ze misschien wel anorexia hadden om een hele andere reden. Neeee, het waren modellen, dus de mode-industrie is schuldig!

Dove wordt op handen gedragen met hun "echte vrouwen", die net zo hard gecast zijn, en waar een aantal vrouwen voor zijn afgewezen omdat ze "te dun" waren. Want dunne vrouwen zijn booh! Dove, wat overigens uit dezelfde fabriek komt als Axe.

De media smullen ervan.

quote:

Op zondag 18 november 2007 21:33 schreef HeaRt_woRm het volgende:
De media besteedt er wel teveel aandacht aan vind ik. Vooral aan anorexia Wat Dove doet, vind ik dan weer wel tof Gewoon 'normale' mensen

(zo, dit moest even van me af . Dat gezeik rond dove word ik stilaan beu)

quote:

Op zondag 18 november 2007 19:32 schreef Toeps het volgende:

Whahaha. Da's ook een leuke. Wat ik wel gezien heb, is dat anorexia het populairst is in de media. Dat ziet er namelijk zo eng uit. Dat er 5x zoveel mensen boulimia of een atypische eetstoornis hebben, dat maakt niet uit. Ze hebben het liefst een anorexiapatiënt, die dan heel zielig doch stiekem trots vertelt dat ze ooit NOG MAAR 33 WOOG!!! OH NOES! Foto's please!

quote:

Op zondag 18 november 2007 19:32 schreef Toeps het volgende:

[..]

Whahaha. Da's ook een leuke. Wat ik wel gezien heb, is dat anorexia het populairst is in de media. Dat ziet er namelijk zo eng uit. Dat er 5x zoveel mensen boulimia of een atypische eetstoornis hebben, dat maakt niet uit. Ze hebben het liefst een anorexiapatiënt, die dan heel zielig doch stiekem trots vertelt dat ze ooit NOG MAAR 33 WOOG!!! OH NOES! Foto's please!

Als er een model neervalt, of twee, zelfs zussen, dan was dat door anorexia. Niemand die zich ook maar afvraagt of die zussen misschien iets anders (erfelijks?) hadden waardoor ze ineens zo afvielen, of ze geen andere problemen hadden, of dat ze misschien wel anorexia hadden om een hele andere reden. Neeee, het waren modellen, dus de mode-industrie is schuldig!

Dove wordt op handen gedragen met hun "echte vrouwen", die net zo hard gecast zijn, en waar een aantal vrouwen voor zijn afgewezen omdat ze "te dun" waren. Want dunne vrouwen zijn booh! Dove, wat overigens uit dezelfde fabriek komt als Axe.

De media smullen ervan.

quote:

Op dinsdag 20 november 2007 17:38 schreef Angst het volgende:
ik noemde laatst anorexia tegen wat 2e klassers. Daar hadden ze amper van gehoord, is dat net zoiets als gothics? (die zich snijden)

dus ik denk dat het beter gaat met de anorexia en er weer andere hypes zijn

op zich wel schokkend hoe die kids daarover praten. Maar ik heb het gevoel dat bij middelbares scholieren schoolgenootjes een grotere rol spelen dan media

quote:

Op woensdag 28 november 2007 17:18 schreef Toeps het volgende:
dikke mensen worden als "volslank" en "mooi rond" omschreven

quote:

Op woensdag 28 november 2007 17:18 schreef Toeps het volgende:

[..]

Ja, best wel. Ik ben zelf nieteens zo'n heel dun model, maar het modellenbashen is gewoon belachelijk. Ik ken een hoop meiden die van zichzelf gewoon slank zijn, of die vanwege hun job wat meer sporten en gezonder eten. Daar schijn je alles over te mogen zeggen. "Gatverdamme wat lelijk, wat eng mager..." Je kunt ze ongegeneerd betichten van eetstoornissen, en zelfs van het aanzetten van anderen daartoe.

Er wordt zo hypochriet politiek correct gedaan, dikke mensen worden als "volslank" en "mooi rond" omschreven, maar de meiden die ik ken, die gewoon hun hele leven al mager zijn, daar vaak ook mee gepest zijn, en nu blij zijn eindelijk iets positiefs met hun bouw te kunnen doen, die worden gewoon keihard neergehaald. Zo jammer.

quote:

Op woensdag 28 november 2007 12:12 schreef Toeps het volgende:

[..]

Sorry hoor, maar als je dat denkt, dan stel je je wel heel afhankelijk op. Jij had waarschijnlijk een eetstoornis omdat je onzeker was en ongelukkig, en hebt daarná dat modelletje als voorbeeld gekozen. Al had dat net zo goed je broek van twee jaar geleden kunnen zijn.

Zolang je naar de media blijft wijzen, neem je het heft niet in eigen hand. Jíj stopt dat eten al dan niet in je mond, jíj doet het jezelf aan, en jíj zal ook de enige zijn die er wat aan kan doen. Het afschuiven op "de media" is imo vaak slechts een ontwijk-manouvre, want zolang je kan wijzen naar de media, hoef je niet naar jezelf te kijken...

quote:

Op zaterdag 17 november 2007 17:37 schreef Re het volgende:
Zetten de media aan tot diëten en eetstoornissen door het constant verbeelden van prachtige, ultradunne en populaire modellen, aan meisjes en jonge vrouwen een onrealistisch beeld geven van een gezond vrouwenlichaam? Of is het alleen een pure cognitieve stoornis en kunnen we de media eigenlijk wel verantwoordelijk stellenvoor het alarmerende aantal mensen met eetstoornissen?

Ik ben er nog niet over uit iig... jullie?

quote:

Op woensdag 19 december 2007 17:54 schreef Toeps het volgende:
[..]
Hoezo vroeger nul, hoe weet je dat? Vroeger werden dat soort dingen misschien niet onderkend danwel geregistreerd.

quote:

En het zal idd vast wel zijn toegenomen, maar ligt dat aan de westerse media? Of toch aan de westerse ouders, die beiden aan het werk zijn, en geen tijd en aandacht hebben voor kindlief? Of door de prestatiedruk? Als de media een grotere invloed hebben op een kind dan ouders, dan doen die ouders toch echt iets fout.

quote:

Op woensdag 19 december 2007 17:56 schreef Toeps het volgende:

[..]

Nou, dan zou ik mezelf maar eens gaan wapenen. Want straks kom ik voorbij rijden in mijn nieuwe dure auto, wil jij er ineens ook een.

Als jij zo gelukkig was, waarom wilde je dan iemand anders zijn?

quote:

Op woensdag 19 december 2007 21:56 schreef Toeps het volgende:

[..]

Hoe denk je dat het komt dat sommige vrouwen beinvloedvaar zijn? Dat ze opkijken naar ideaalbeelden? Die ontvankelijkheid, die wordt veroorzaakt door jeugd, opvoeding, erfelijke aanleg, en wordt daarná pas gevoed door media. En druk en stress zijn zéker wel kernfactoren. Maar gelukkig heb jij Google, en ik praktijkervaring. En ik ben toch blij dat therapie in Nederland niet bestaat uit "doe je TV weg en koop nooit meer een blad".

In de media zien we vanalles. Moord, sex, dure auto's... Als iedereen dat toch eens allemaal na ging doen... Nee, het gaat om de personen die ontvankelijk zijn voor deze stoornissen. Omdat ze van zichzelf geen waardensysteem hebben opgebouwd. Ze weten niet wat ze waard zijn, hun lat ligt veel te hoog, ze kunnen geen nee zeggen. Daarna komt de "media". Of de buurvrouw, die alles lijkt te hebben en zo gelukkig lijkt te zijn. Want dat kan natuurlijk ook. Daar gaat het niet om. Het probleem ligt bij de persoon.