Viking84 | dinsdag 18 september 2007 @ 22:07 |
Een paar taalvraagjes die op een ander forum aan mij werden gesteld. Ik weet het antwoord eigenlijk niet (zeker), dus vandaar dat ik ze hier ook even post ![]() "Is in de zin 'Scheldend liep hij weg' het woord 'scheldend' nou een bijwoord (want het zegt iets over de gesteldheid) of een werkwoord (want het een tegenwoordig deelwoord)? Of is het allebei goed?" Dit is duidelijk een tegenwoordig deelwoord. Een bijwoord is immers geen werkwoord. Maar toch vind ik het niet zo gek dat de vragensteller denkt dat het een bijwoord is. Een bijwoord kan immers iets zeggen over de manier waarop iets gebeurt en dat is in dit geval niet zo. "Is in 'een handvol pinda's' een handvol een onbepaald hoofdtelwoord of is het een bijvoeglijk naamwoord? En hoe zit het met 'een veertigtal bladzijden'? 'handvol' = onbepaald; 'veertigtal' = bepaald (bij onbepaalde vnw kun je niet aan het hoofdtelwoord aflezen om welke hoeveelheid het gaat). Is er iemand die dit even kan bevestigen? Mijn dank is groot ![]() [ Bericht 3% gewijzigd door Viking84 op 18-09-2007 22:24:39 ] | |
Viking84 | woensdag 19 september 2007 @ 15:16 |
Laat maar. Ben er al uit ![]() Toch bedankt voor niets ![]() | |
PopeOfTheSubspace | woensdag 19 september 2007 @ 15:26 |
Dat eerste antwoord klopt niet en die tweede vraagstelling klopt niet omdat het twee verschillende wijzen van ontleden zijn. | |
PopeOfTheSubspace | woensdag 19 september 2007 @ 15:26 |
Eigenlijk wou ik vragen: Wat is volgens jou het antwoord? | |
Viking84 | woensdag 19 september 2007 @ 15:28 |
quote:Die vragen komen niet van mij, maar van iemand anders ![]() Het gaat even om 'handvol' en 'veertigtal'. En waarom klopt die eerste niet? Het is toch een tegenwoordig deelwoord of zie ik nu iets over het hoofd ![]() | |
Lienekien | woensdag 19 september 2007 @ 15:38 |
'Scheldend' is een tegenwoordig deelwoord, maar dat is woordbenoeming en niet grammaticale zinsontleding. Volgens mij is het in de zinsontleding een bijwoordelijke bepaling. Taalkundige ontleding is het benoemen van de woordsoorten, redekundige ontleding het benoemen van de functie van de zinsdelen. Pope had dus m.i. gelijk met te zeggen dat je twee dingen door elkaar haalt. [ Bericht 39% gewijzigd door Lienekien op 19-09-2007 15:54:02 ] | |
PopeOfTheSubspace | woensdag 19 september 2007 @ 23:14 |
quote:Ik weet het wel zeker, in beide gevallen. | |
zhe-devilll | woensdag 19 september 2007 @ 23:15 |
Hij liep scheltent weg ![]() | |
Rasing | donderdag 20 september 2007 @ 13:16 |
quote:'Een handvol' en 'een veertigtal' lijken mij geen bijvoeglijke naamwoorden. 'Handvol' en 'veertigtal' zijn zelfstandige naamwoorden. 'Een handvol' lijkt mij een telwoord, maar of iets een zelfstandig naamwoord en een telwoord tegelijkertijd kan zijn, weet ik niet. | |
Viking84 | donderdag 20 september 2007 @ 13:26 |
quote:Nee, 'handvol' en 'veertigtal' zijn geen zelfstandige naamwoorden; het zijn telwoorden. | |
Viking84 | donderdag 20 september 2007 @ 13:31 |
quote:Ik zie niet in waarom ik twee dingen door elkaar haal, maar dat zal wel weer aan mij liggen. Ben niet zo helder de laatste tijd (anders had ik deze zinnen hier überhaupt niet gepost ![]() Iemand legde mij deze zinnen voor met bij de eerste zin de vraag: 'is 'scheldend' een bijwoord of een tegenwoordig deelwoord?' Antwoord: een tegenwoordig deelwoord. En bij de tweede zin wilde de vragenstelster weten of 'handvol' en 'veertigtal' bijvoeglijke naamwoorden waren of hoofdtelwoorden. Antwoord: hoofdtelwoorden en wel respectievelijk een onbepaald en een bepaald hoofdtelwoord. | |
Lienekien | donderdag 20 september 2007 @ 13:33 |
quote:Je eerste antwoord is onvolledig. Je tweede antwoord is volgens mij fout. | |
Rasing | donderdag 20 september 2007 @ 13:38 |
quote:Het zijn zelfstandige naamwoorden. Zeg je 'een handvol' (met lidwoord ervoor dus) dan heeft dat dezelfde functie als bijvoorbeeld 'vijf' en zou je het een telwoord kunnen noemen. Maar of dat kan, weet ik niet. quote:Je hebt taalkundig en redekundig ontleden. In de zin 'ik loop naar school' is 'ik' zowel onderwerp als een persoonlijk voornaamwoord. Zo is scheldend dus zowel een onvoltooid deelwoord als een bijwoordelijke bepaling. [ Bericht 6% gewijzigd door Rasing op 20-09-2007 14:14:28 ] | |
Viking84 | donderdag 20 september 2007 @ 13:48 |
quote:Daar zijn we het dus niet over eens ![]() Zo heeft 'een handvol' op zichzelf geen betekenis. Men zal vragen: 'Een handvol WAT'? Als antwoord op de vraag: "Hoeveel pinda's heb jij?" kun je wel reageren met "een handvol" (maar dat is dus een elliptische respons). Daarnaast kun je er geen bepaald lidwoord voor zetten: "het handvol" / "de handvol" Ook kun je er geen bijvoeglijk naamwoord voor zetten. quote:Ja, uiteraard weet ik dat je zowel taalkundig als redekundig kunt ontleden. Maar de vraag was niet of 'scheldend' een tegenwoordig deelwoord of een bijwoordelijke bepaling was, maar of 'scheldend' een bijwoord of een werkwoord was. Mijn reactie op haar was wellicht niet precies genoeg, want een tegenwoordig deelwoord is weliswaar familie van het werkwoord, maar preciezer gezegd is het natuurlijk gewoon een tegenwoordig deelwoord. | |
Viking84 | donderdag 20 september 2007 @ 13:48 |
quote:Waarom? ![]() | |
Lienekien | donderdag 20 september 2007 @ 13:49 |
Viking, tik voor de grap eens 'handvol' in in www.woordenlijst.org. | |
Viking84 | donderdag 20 september 2007 @ 13:51 |
quote:'de handvol'. Ja sorry, maar ik geloof hier dus he-le-maal niets van: het komt zó ongrammaticaal op mij over. Ik sta zo langzamerhand op het punt om een prof bij taalkunde een mailtje te sturen ![]() | |
Lienekien | donderdag 20 september 2007 @ 14:00 |
quote:Google maar eens op 'substantief' en 'handvol'. | |
Viking84 | donderdag 20 september 2007 @ 14:01 |
Ik denk eigenlijk dat hier sprake is van taalverandering. Dat 'handvol' oorspronkelijk een hoofdtelwoord was, maar dat het steeds meer in combinatie met een bepaald lidwoord wordt gebruikt. De grens tussen hoofdtelwoord en zelfstandig naamwoord vervaagt kennelijk. Wel interessant dit ![]() | |
Lienekien | donderdag 20 september 2007 @ 14:07 |
Als ik de paragrafen over bepaalde en onbepaalde hoofdtelwoorden in de ANS nog eens lees, is het mij een raadsel hoe je erbij bent gekomen om 'handvol' een hoofdtelwoord te noemen. | |
Rasing | donderdag 20 september 2007 @ 14:09 |
quote:Het is een heel gewoon zelfstandig naamwoord, en in combinatie met 'een' heeft het ongeveer dezelfde functie als een telwoord. Zou het zelfstandig naamwoord achter 'handvol' van oorsprong een genitief zijn geweest? Een handvol van pinda's? Een handvol graans? | |
Viking84 | donderdag 20 september 2007 @ 14:22 |
Ik vind het nog steeds behoorlijk bizar om dit te horen, want ik was er helemaal van overtuigd dat 'handvol' een onbepaald hoofdtelwoord is. Het kan toch helemaal niet zelfstandig voorkomen? 'De handvol'. Ja, de handvol wat dan? Verder kun je er, zoals ik al zei, ook geen bijvoeglijk naamwoord voor zetten en ook kun je het niet in het meervoud zetten. Als het inderdaad al een zelfstandig naamwoord is, dan is het geen 'heel gewoon' zelfstandig naamwoord, want de kenmerken van zelfstandige naamwoorden die ik hierboven noemde, gaan niet op. | |
Lienekien | donderdag 20 september 2007 @ 14:25 |
Misschien moet je ook je definitie van zelfstandig naamwoord bijschaven. | |
Viking84 | donderdag 20 september 2007 @ 14:29 |
quote:Wellicht ![]() Ik mail de prof even (Hoeksema). | |
Rasing | donderdag 20 september 2007 @ 14:29 |
quote:Het is net zoiets als 'een kopje koffie'. Een halve handvol, een grote handvol; je kunt er dus ook een bijvoeglijk naamwoord voor zetten (vind ik). Meervoud kan inderdaad niet. 'Twee handen vol pinda's' zou ik ervan maken, maar dus niet 'twee handvollen pinda's'. Dus helemaal gewoon is het niet nee, maar ook niet uniek: woorden als 'vent', 'rommel' en 'vee' hebben ook geen meervoud. Een financiën en hersenen hebben geen enkelvoud. | |
Lienekien | donderdag 20 september 2007 @ 14:38 |
quote:Dan vind je dit vast leuk: quote:http://www.dbnl.org/tekst/vooy001nede01/vooy001nede01_0014.htm | |
Viking84 | donderdag 20 september 2007 @ 14:42 |
quote:Nou, nee dat vind ik niet. Ik vind 'een grote handvol' niet grammaticaal. 'Een grote hand vol' wel, maar ik zie, wellicht onterecht, een betekenisverschil tussen 'een handvol' en 'een hand vol'. Vroeger zal men wel vaak 'een hand vol' gezegd hebben en omdat die woorden zo vaak in die combinatie gebruikt werden, is op den duur de betekenis verruimd naar 'een aantal' (mijn hypothese). Dus als iemand zegt 'een handvol pinda's', dan bedoelt hij niet per se precies een hand vol: hij bedoelt gewoon 'een aantal pinda's', hoeveel het er precies zijn, geen idee. Maar als iemand zegt 'een hand vol pinda's', dan kiest hij specifiek voor deze uitdrukking (ipv dat hij zegt 'een kopje vol pinda's', 'een zakje vol pinda's') en dan lijkt me de kans groter dat hij echt een (nagenoeg) volle hand bedoelt. Snap je wat ik bedoel? | |
Lienekien | donderdag 20 september 2007 @ 14:47 |
quote:Ik vind dat je een leuke analyse geeft. Maar dat maakt nog steeds niet dat 'handvol' geen zelfstandig naamwoord is. | |
Viking84 | donderdag 20 september 2007 @ 14:51 |
quote:Haha, dank je ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() | |
Lienekien | donderdag 20 september 2007 @ 14:55 |
Is 'aantal' volgens jou dan ook een telwoord? | |
Lienekien | donderdag 20 september 2007 @ 14:56 |
Het is trouwens niet de kwestie of 'handvol' grammaticaal is of niet, maar wel of we het in categorie a of b onderbrengen. Daar hebben de taalgebruikers verder niet zoveel mee te maken. | |
Rasing | donderdag 20 september 2007 @ 14:57 |
quote:Het verdient geen schoonheidsprijs. Wat wel gewoon gezegd wordt, is 'een flinke handvol': 762 hits op google En zelfstandig gebruik kan ook: "Hoeveel pinda's heb jij?" - "Een handvol." | |
Viking84 | donderdag 20 september 2007 @ 15:07 |
quote:Ja, een onbepaald telwoord om precies te zijn ![]() Ik heb mail terug van de prof: quote: | |
Lienekien | donderdag 20 september 2007 @ 15:09 |
Precies wat ik dacht, een maataanduidend zelfstandig naamwoord. Net als 'aantal'. Leuk dat hij zo uitgebreid antwoordt! | |
Viking84 | donderdag 20 september 2007 @ 15:11 |
quote:Precies wat je dacht hè, achteraf ![]() ![]() Het is voor mij een nieuwe term. Maar eigenlijk hebben we allebei een beetje gelijk ![]() En waarom denk je dat ik hem mail? Juist omdat ik weet dat hij het leuk vindt zich hierin te verdiepen ![]() Nu moet ik eigenlijk even mijn antwoord op degene die het vroeg veranderen. Maar volgens mij gaat dit véél te ver voor een student die VWO-leerlingen moet lesgeven. Wat nu? ![]() | |
Lienekien | donderdag 20 september 2007 @ 15:14 |
quote:'t Is mij allemaal best. Maar als ik middelbare scholieren zou adviseren op een forum, zou ik het woordenboek en andere geaccepteerde autoriteiten (woordenlijst, ANS) als leidraad nemen en het dan houden bij zelfstandig naamwoord. | |
Lienekien | donderdag 20 september 2007 @ 15:16 |
quote:Je aanvankelijke analyse ging het niveau van de vraag ver te boven. Bij nader onderzoek blijkt 'handvol' als zelfstandig naamwoord te (woorden)boek te staan. | |
Viking84 | donderdag 20 september 2007 @ 15:21 |
quote:Dan is 'een veertigtal' dus ook een zelfstandig naamwoord, right? Verder merkte je op dat mijn antwoord op de eerste vraag (tegenwoordig deelwoord) onvolledig was. In welk opzicht? Ik heb nog nooit van dit soort vragen gehad. Meestal vragen ze hulp bij taalkundige of redekundige ontleding (naamwoordelijk gezegde is zeer berucht) of moet ik een uiteenzetting / beschouwing / betoog nakijken. Ik ben er best wel een beetje van geschrokken dat mijn intuïtie en kennis van de grammatica dus niet zo formidabel zijn als ik altijd had gedacht, dus ik zal voortaan inderdaad de ANS (online? Of heb jij hem in boekvorm) raadplegen ![]() | |
Lienekien | donderdag 20 september 2007 @ 15:31 |
Ik had bij die eerste vraag geantwoord dat taalkundig gezien 'scheldend' een tegenwoordig deelwoord is, en redekundig in die zin een bijwoordelijke bepaling. Ter vergelijk: De man loopt op straat. Taalkundig is '(de) man' een zelfstandig naamwoord, redekundig is het het onderwerp in de zin. Ja, volgens mij moet je 'veertigtal' dan ook als zelfstandig naamwoord zien. Je intuïtie en kennis zijn vast heel goed, maar niet onfeilbaar. Mijn tip is om altijd even te verifiëren wat je denkt dat juist is. Hier heb je de elektronische versie: http://www.let.ru.nl/ans/ | |
Viking84 | donderdag 20 september 2007 @ 15:39 |
quote:Oh, dus ik moet er simpelweg even bij zetten dat het 'taalkundig' een tegenwoordig deelwoord is en redekundig een bijwoordelijke bepaling. Nu snap ik de verwarring ![]() Mijn dank is groot ![]() | |
Lienekien | donderdag 20 september 2007 @ 15:45 |
't Was leuk. ![]() | |
Rasing | donderdag 20 september 2007 @ 15:50 |
Is 'scheldend' dan zowel een tegenwoordig deelwoord als een werkwoord? Of mag je dat zo niet zeggen? | |
Lienekien | donderdag 20 september 2007 @ 15:53 |
quote:Het is een werkwoord en specifieker is het een tegenwoordig deelwoord. Zoiets? | |
Viking84 | donderdag 20 september 2007 @ 16:00 |
quote:zo zou ik het ook zeggen. Hoofdcategorie: 'werkwoord'; subcategorie: tegenwoordig deelwoord'. Het door mij veel gebruikte grammaticagidsje 'Prisma Grammatica van het Nederlands' van Henriëtte Houët maakt tenminste dat onderscheid. Zij onderscheidt de volgende soorten werkwoorden: infinitief (rennen) persoonsvorm (rob rent) --> dat klopt toch niet? De persoonsvorm onderscheidt je bij redekundig ontleden. onvoltooid deelwoord voltooid deelwoord | |
Lienekien | donderdag 20 september 2007 @ 16:01 |
quote:Brr, staat het er zo? | |
Viking84 | donderdag 20 september 2007 @ 16:03 |
quote:Wat is daar 'brr' aan? (moet wel zeggen dat ik een beetje wantrouwend tegenover dit boekje sta. Gelukkig heb ik nu een linkje van de ANS ![]() | |
Claudia_x | donderdag 20 september 2007 @ 16:19 |
Inversie, ook zoiets lastigs. | |
Claudia_x | donderdag 20 september 2007 @ 16:27 |
quote:Een bijwoordelijke bepaling? Maar het gaat hier toch om een complement? Luif zou volgens mij zeggen dat het hier om een 'bepaling van gesteldheid' gaat. | |
Lienekien | donderdag 20 september 2007 @ 16:31 |
quote:Ik dacht een bijwoordelijke bepaling van wijze. | |
Claudia_x | donderdag 20 september 2007 @ 16:49 |
quote:Een stukje uit In verband met de zin: quote:Het voorbeeld 'Scheldend liep hij weg' lijkt m.i. erg op zin 5. Het precieze onderscheid met de bijwoordelijke bepaling van hoedanigheid is me echter niet duidelijk. 'Sanne sprong behendig over het tuinhekje' wordt bijvoorbeeld weer een bijwoordelijke bepaling genoemd. | |
Claudia_x | donderdag 20 september 2007 @ 16:52 |
Een richtlijn die overigens genoemd wordt, is dat de bepaling van gesteldheid een parafrase met terwijl toelaat: - Hij liep weg terwijl hij schold. - ?Sanne sprong over een hekje terwij zij behendig was. | |
Viking84 | donderdag 20 september 2007 @ 17:02 |
quote:Misschien zit het verschil hierin?: 'Behendig' zegt iets over de wijze van springen (en dus over de persoonsvorm), terwijl lachend iets zegt over opa. (die bijwoordelijke bepalingen zijn ook zo heerlijk vaag, net als bijwoorden ... ik had vorige week geen idee hoe ik aan mijn huisgenoot moest uitleggen wat een bijwoord is). | |
Claudia_x | donderdag 20 september 2007 @ 17:08 |
Het is denk ik ook zinvol om te onthouden dat het in een grammatica niet om feiten gaat maar om beslissingen. De indeling in woordsoorten is een beetje gek, omdat woorden niet in isolatie maar in een context voorkomen. In een context hebben woorden een functie. Hoe zou je die functie kunnen verwaarlozen? 'Coercion' is een interessant fenomeen. Een werkwoord kan een bijvoeglijk naamwoord worden of een zelfstandig naamwoord. Taal is niet zo rigide als een classificatie in woordsoorten doet vermoeden. Het duurt niet lang voor de traditionele grammatica op de schop gaat. ![]() | |
PopeOfTheSubspace | donderdag 20 september 2007 @ 19:59 |
quote:Ik wacht in vreugde op je, Claudia. ![]() |