Jolande Withuis wappert zichzelf koelte toe. De waaier leek een ode aan haar Spaanse keuzefilm.
Hanneke Groenteman
Na 65 minuten kwam de zakdoek voor ’t eerst tevoorschijn. Een zweetdruppel werd weggeveegd. Nog één. En nog één. Na een kort fragment uit de film Cría cuervos leek Jolande Withuis zich een beetje herpakt te hebben, maar de vreugde was van korte duur: een grote rode waaier, nog meer zakdoek, nog meer zweet. En steeds minder energie. Er werd nog even moeizaam doorgepraat (over Jolandes verzetsheld Pim Boellaard), maar na het aangrijpende fragment uit Dachau moest Jan Leyers („dit is live televisie”) ons meedelen: Jolande Withuis ligt in haar kleedkamer met een migraineaanval.
En zo zal dit waarschijnlijk de opmerkelijkste aflevering vanZomergasten worden aller tijden. Verdrietig genoeg. Pas drie kwartier later meldde het tweede scherm dat Jolande Withuis de migraineaanval die zich een half uur na aanvang van de uitzending manifesteerde niet meer kon onderdrukken.
En de avond was zo mooi begonnen. Eigenlijk klopte voor het eerst dit seizoen alles: de gast was intelligent, bevlogen, zat vol vrolijke energie om ons deelgenoot te maken van haar kennis en opvattingen. Jan Leyers is geen prikkelende stuwende persoonlijkheid, maar dat was met Withuis tegenover hem (nog) niet storend.
Zij was een ideale Zomergast. Geen BN’er, zodat mijn kijkgedrag niet vertroebeld werd door allerlei afleidende nutteloze voorkennis over de gast. Ze is sociologe, historica, gespecialiseerd in de naoorlogse geschiedenis. Ze is feministe en heeft een verhelderende kijk op man-vrouwverhoudingen, en liet ons de opmerkelijke overeenkomst zien tussen de huwelijken van Charles en Diana en koningin Juliana en Bernhard. Overbekende fragmenten, nieuwe invalshoek. Dat wil ik zien in Zomergasten.
En ze had er plezier in, Jolande Withuis, om te vertellen over haar eigen jeugd, het communistische gezin in de Koude Oorlogsjaren, de vijandige buitenwereld, de ideologische koker waarin ze leefde. Dat zag je aan haar lach, dat hoorde je aan de intensiteit waarmee ze sprak. Over Emma Peel en over de Rosenbergs. En toen die eerste zweetdruppeltjes. En de energie vloeide een beetje weg. Bij haar, bij Leyers, maar ook bij mij. Hoe warmer Jolande het kreeg, hoe meer moeite het mij kostte me te concentreren. Bijgedachten fladderden door mijn hoofd. Is het de overgang? Is er geen airco in de studio? Moet Jan Leyers haar niet een handje helpen?
Het gesprek over de biografie van Juliana, waar Withuis aan bezig is, was op papier interessant, maar het vuur doofde langzaam uit. Met de wijsheid achteraf moet het voor Withuis een kwelling geweest zijn om met de opkomende migraine de brave vragen van Leyers te beantwoorden en anekdotes te moeten vertellen over de vriendinnenclub van Juliana. Had Jan Leyers eerder een reddingsboei moeten uitgooien? Geen idee. Ga er maar zitten, in een live-uitzending, je ziet wat er voor je ogen gebeurt en je blijft hopen dat het een opvlieger is.
Tijdens de zouteloze noodfilmpjes uit de oude doos stelde ik me de paniek achter de schermen voor. De ondraaglijke hoofdpijn van Jolande Withuis, haar verdriet over dat dat juist nu, vanavond, bij Zomergasten, haar finest hour op de televisie, moest gebeuren. En haar migrainepillen natuurlijk niet bij de hand, al zouden die nu toch niet meer geholpen hebben. De VPRO meldt op internet dat de migraineaanval van Jolande Withuis heeft doorgezet en dat zij nog even tijd nodig heeft om te herstellen. De redactie overlegt met haar en met de Publieke Omroep over een geschikte mogelijkheid om de uitzending op en ander tijdstip een vervolg te geven. Ik moet het nog zien.
PS. Was het als troost dat Withuis’ keuzefilm Cría cuervos (met het meisje met de onvergetelijke ogen) twee keer achtereen werd uitgezonden?
De komende zes weken recenseert Hanneke Groenteman op deze plek de Zomergastenuitzending van zondag. Groenteman is journalist en televisiemaker en presenteerde in 1998 zelf het programma. Ze schreef drie boeken: Doorzakken bij Jamin,Dikke Dame en Bestemming bereikt?
Met dank aan GeorgKacher.
Ik noem een Tony van Heemschut,een Loeki Knol,een Brammetje Biesterveld en natuurlijk een Japie Stobbe !