Het is nu 2012, een jaar na de implosie van het financiële stelsel die de wereldeconomie deed ineenstorten en het internationale verkeer stillegde. We kijken terug op de oorzaken, gevolgen en wat erna gebeurde. Alle zekerheden bleken flinterdun…
de grotere lijnen
Het is nu ruim een jaar geleden dat het helemaal misging. De W-vormige recessie (zeg maar: depressie) was er dan toch gekomen en weer vielen er banken om. Dit keer stonden de regeringen echter niet klaar om bij te springen. De impact van de klappen van de reddingsoperaties van 2008 werden nu pas goed zichtbaar: de banken bleken nog veel minder waard dan er aan was toegekend, maar de overheden hadden er wel geld in gestopt en konden nu niet nog meer reddingsoperaties aan... De gevolgen waren dramatisch. Lees mee en huiver
Wat was ook al weer de aanleiding? Na slechte cijfers over de betalingsmoraal bij credit cards werd iedereen al weer nerveus… Het gedonder begon pas goed zichtbaar te worden met de mededeling van ING dat de verzekering bij de Nederlandse staat op Alt-A hypotheken in de VS zou worden aangesproken. Het miste zijn uitwerking niet: de koers van ING daalde zowel in Amsterdam als in New York. In het kielzog van ING daalde de koersen van alle andere financials ook.
De diverse pensioenfondsen en andere institutionele beleggers deden ook onmiddellijk een beroep op hun inmiddels aangeschafte credit default swaps… Het gevolg is inmiddels bekend. De mededeling van Hommen stortte de Nederlandse Staat in een acuut liquiditeitsprobleem. De Amerikaanse overheid moest tegelijkertijd fors bijspringen om de verplichtingen van AIG te voldoen en dit leidde tot een congres dat de kont tegen de krib gooide: geen nieuwe ‘bail-outs’! In nog geen week tijd vielen er in de VS vier investeringsbanken en 300 kleinere banken na massale bankruns.
In Europa was de schade zo mogelijk nog groter: de Britse economie stortte volledig in elkaar, nadat RBS niet op tijd genationaliseerd kon worden. Boze tongen beweerde dat er was gelekt over een noodoplossing… Op het Europese vasteland gingen na de mededelingen over RBS overal banken failliet, nadat particulieren en bedrijven in Oost-Europese landen geen betalingen meer deden. De internetsites van banken lagen massaal plat: niemand kon geld overboeken van de ene naar de andere bank. Bij de pinautomaten ontstonden lange rijen mensen, waarbij de sfeer vaak erg grimmig was. Het was opvallend om te zien dat veel mensen ‘toevallig’ een wandelstok of paraplu bij zich hadden…
De beurzen gingen gewoon open, hoewel niemand daar veel trek in had. Ze kelderden binnen vijf minuten 10% naar beneden. Binnen een kwartier werd de handel stilgelegd. Nog geen half uur daarna – om 10:00 – werd in de hele Europese Unie de noodtoestand uitgeroepen. Andere staten in Europa en ook Azië volgden meteen. In de VS volgde men zes uur later: de Amerikanen werden wakker in een land met staat van beleg…
Dit collectief noodtoestandscenario, wat na de krach van 2008 werd opgesteld, bleek goed te werken. Overal in de EU bleek het machtsmonopolie van de overheden: politie en het leger bewaakte winkelstraten en logistieke centra. Hierdoor viel het aantal plunderingen erg mee en bleef de orde relatief goed gehandhaafd.
de consequenties
Hoewel de samenwerking in Europa in het afkondigen van de staat van beleg en het handhaven van de openbare orde erg goed ging, hield het daar ook wel mee op. Grenscontroles werden direct heringevoerd. Nederland deed dat pas als 27e lidstaat van de 27. Het bleek uiteindelijk een paniekmaatregel die zijn uitwerking niet miste. Geen vrachtauto kwam nog een grens over. Vrachtwagens werden naar parkeerplaatsen gedirigeerd en van daaruit werd de lading geconfisceerd. Bij schepen, treinen en vliegtuigen gebeurde hetzelfde, tot ontzetting van rederijen en bemanningen. In de Nederlandse havens en overslagcentra lagen voldoende goederen om Nederland rustig te houden. Het was het najaar, dus de oogsten van de landerijen waren net binnen. Dagelijks werden beveiligde colonnes met landbouwproducten vervoerd. Passagiersvluchten werden na internationale afspraken over te confisceren vliegtuigen nog drie dagen lang uitgevoerd, daarna lag het vliegverkeer stil. Vrijwel overal lagen toestellen in hun thuishaven.
Nederland kwam er nog aardig goed vanaf. In internationaal perspectief kreeg Nederland wel schuld vanwege de grote hoeveelheid goederen in de havens, maar Nederland werd niet gestraft, omdat het zo lang mogelijk de grenzen probeerde open te houden…
Door de staat van beleg en de confiscatie van goederen vervoer viel de dagelijkse handel onmiddellijk stil. Mensen raakten in paniek, maar het aantal plunderingen en roofovervallen viel mee, doordat politie en leger nauwgezet samenwerkten. De mensen die toch werden aangehouden werden zwaar bestraft: in supersnelrechtprocedures werd steevast de maximaal mogelijk straf geëist… en opgelegd door de rechter.
Doordat de handel stil viel werd onmiddellijk duidelijk wie zich wel en niet had voorbereid op een calamiteit. Het bleek dat zo’n 40% van de Nederlandse huishoudens iets had opgestoken van de “Denk vooruit”-campagne. Deze mensen hadden iets van water en voedselvoorraden in huis. In de woonwijken was de spanning daardoor onmiddellijk voelbaar. Mensen met houtblokken en moestuinen in het zicht werden meteen bedreigd. Mensen bestormden auto’s met dichte deuren en braken in bij de buren die niet thuis waren… Winkels plunderen was haast niet mogelijk, omdat politie en leger voor de deur stonden. Boodschappen doen durfde niemand meer, uit angst aangevallen te worden. Contant geld bleek al snel niet heel veel meer waard te zijn dan een pincode, niemand wilde zijn goederen ruilen voor geld …
De wetteloze situatie hield zo’n week aan. Toen bleek dat supermarkten hun verse producten moesten weggooien ontstonden er rellen, ondanks het verbod op samenscholing in openbare ruimte. De collectieve afschuw hierover was groot… Gevolg was de voedseldistributie die door de overheid in het geheim was opgezet. Winkeliers, distributeurs en boeren werden gedwongen mee te werken. De meeste betrokkenen deden dat graag uit angst gelyncht te worden. Samen met maatregelen als de avondklok en het stilleggen van het openbare leven nam de onrust vrij snel af. Een week na de voedselrellen werd het OV weer opgestart, iedereen kon vrij reizen. De brandstof voor auto’s was nog altijd zwaar op de bon.
en daarna…
Het was meteen duidelijk hoe zeer iedereen afhankelijk was van iedereen. Door het wegvallen van het vertrouwen was meteen duidelijk hoe kwetsbaar alle systemen waren. De handel in goederen en energie kwam na een maand langzaam weer op gang, vooral om humanitaire redenen.
De winter was streng, ondanks de waarschuwingen van de klimaatverandering. Voor het eerst deze eeuw een Elfstedentocht. Het werd een waar volksfeest waar iedereen behoefte aan had. De keerzijde van de strenge winter was duidelijk: door de stilgevallen handel was er een energieschaarste. Gas werd alleen verstrekt tussen 10:00 en 17:00, stroom werd wel de hele dag verstrekt. De hoeveelheid voedsel in Nederland bleek schaars, maar voldoende (mede omdat de handel ineen was gestort en er in Nederlandse havens dus nog veel grondstoffen en voedsel lagen die uiteindelijk niet vervoerd werden). Dankzij strenge distributie vielen er geen hongerdoden, wel overleden er meer mensen door de strenge vorst en de weinige verwarming.
Het financiële systeem is in elkaar gestort, een alternatief is er nog altijd niet echt. Een reset lijkt logisch, maar het is nog onduidelijk hoe dit er uit ziet. Er wordt gesproken over een grote verevening, waarbij alle schulden en tegoeden tegen elkaar worden weggestreept. Dit is met name gunstig voor particulieren en overheden. De obligatiehouders aandeelhouders en banken zijn het zwaarst getroffen, zij zijn hun geld waarschijnlijk kwijt. Wel zijn er beloftes gedaan aan obligatiehouders dat zij belastingkorting gaan krijgen, als compensatie voor de weggestreepte staatsschulden.
Het vertrouwen in geld nog altijd niet echt is teruggekeerd, ook al accepteren winkels het wel weer… De boeren en tuinders (en verwerkende industrie) spinnen garen hierbij: door de grote werkloosheid enerzijds en energieschaarste anderzijds wil menigeen bij de boeren gaan werken, voor voedsel…
De energiecrisis heeft de kredietcrisis vervangen, doordat de internationale handel is stilgevallen. Wel komt dit mondjesmaat weer op gang. De energierekening wordt even niet verstuurd, er zijn keiharde quota per huishouden. Wie zijn quotum overschrijdt krijgt een paar dagen geen energie. Maandelijks moeten meterstanden worden doorgegeven en per drie maanden is er controle. Wie fraudeert moet zich melden bij de rechter…
Wat de toekomt brenge moge…
De toekomst is onzeker, nu alle (schijnbare) zekerheden zijn weggevallen. Enkele verschillen zijn wel meteen merkbaar. Mensen zoeken meer naar zekerheden dan voor de crash. Op een of andere manier lijken de kerken wat voller te stromen, hoewel dit nog bediscussieerd wordt. Door de energiecrisis treedt veel verveling op bij mensen. Velen zoeken hun geluk bij elkaar: thuis of bij een sport/cultuur/(vul maar in) vereniging. De verenigingen bieden hun diensten aan voor wie zichzelf inzet. Het vrijwilligerstekort is opgelost hierdoor… Geld accepteren doen de verenigingen nu niet, wel vrije tijd.
[ Bericht 2% gewijzigd door Goverman op 02-12-2009 19:56:08 ]
Als alles op jou afkomt, zit jij op de verkeerde baan.