De editorials van de verschillende kranten:
quote:
Water en vuur
Bart Moerman - De Standaard
Yves Leterme is zaterdag op applaus onthaald bij de kopstukken van zijn CD&V/N-VA-kartel. Na bijna een half jaar proberen is hij er niet in geslaagd een regering te vormen, maar hij heeft de kiezer niet bedrogen om premier te kunnen worden én woord gehouden.
Maar is dat zo? Uiteindelijk heeft Leterme de kiezer in de eerste plaats goed bestuur beloofd. En in de plaats kreeg die kiezer helemaal geen bestuur. Leterme schotelde ook voor dat de communautaire problemen helemaal niet zo ingewikkeld waren als onder meer SP.A-voorzitter Johan Vande Lanotte beweerde: er ontbrak enkel vijf minuten politieke moed. Maar ondertussen duren die vijf minuten al bijna een half jaar en is een splitsing van B-H-V net als een staatshervorming verder af dan ooit.
Joëlle Milquet doet evenmin wat ze haar kiezers voortdurend voorhoudt. Zij zegt dat ze de eenheid van België aan het redden is, maar bij elke non van haar kant zijn er meer Vlamingen die autonomie willen, of zelfs om een splitsing van het land roepen. Het Belgische bestel lijkt meer en meer op een huwelijk waarbij de ene partner almaar luider om wat meer ademruimte smeekt, waarop de andere door zijn botte weigering uiteindelijk de scheiding veroorzaakt.
Dat bleek nog maar eens duidelijk uit de antwoorden die Milquet gaf op het ultimatum dat Yves Leterme haar vrijdag gaf. Zonder drie ja's zou hij de stekker uit zijn formatiepogingen trekken. Milquet zei alweer iets dat op een drievoudig non neerkomt. De CD&V-partijleden zeiden daarop dat het welletjes was geweest. Zondagochtend volgde de zoveelste bocht in deze formatievaudeville. Toen de andere formules doorgerekend waren en te moeilijk bleken, kwam Pieter De Crem doodleuk in De Zevende Dag vertellen dat CD&V nog steeds voor oranje-blauw kiest.
Het risico zit er dus in dat de oranje-blauwe formatiepoging volgende week maandag een half jaar geduurd zal hebben. Om er telkens opnieuw op uit te komen dat Milquet en De Wever, CDH en N-VA als water en vuur onmogelijk met elkaar te verzoenen zijn. Dit opnieuw proberen heeft geen zin.
Maar bij alle andere formules moeten de Franstaligen één ding goed beseffen: als ze tegen een volgende federale verkiezing geen duidelijke stappen naar meer autonomie en financiële verantwoordelijkheid voor de regio's gezet hebben, krijgen ze de Vlaamse eisen als een boemerang terug in hun gezicht.
quote:
Nieuw institutioneel evenwicht noodzakelijk
Peter Vandermeersch - De Standaard
176 dagen nadat u, de kiezer, de politieke kaarten hebt geschud, staat de vorming van een regering nergens. Je kan lang discussiëren over de vraag of dat nu de schuld is van tweevoudig formateur Yves Leterme zelf, van zijn kartelpartner N-VA, van Joëlle Milquet of van nog iemand anders.
Het debat over schuld en boete was het voorbije weekeinde oorverdovend. Bart Somers hekelde CD&V/N-VA. Charles Michel was blij dat de liberale partijen altijd front vormden. Bart De Wever legde de bal in het kamp van het CDH. Joëlle Milquet weigerde de zwartepiet. Isabelle Durant schoot op de N-VA. Mieke Vogels op het 'hopeloze geknoei van oranje-blauw'.
Ook over hoe het nu verder moet, werd lustig gekakeld. Pieter De Crem blijft geloven in oranje-blauw. Jo Vandeurzen wil niet in een regering zonder Leterme. Jean-Marie Dedecker ziet heil in verkiezingen. Caroline Gennez 'vraagt niks maar sluit niks uit'. Frank Vanhecke wil een regering die de Belgische boedelscheiding voorbereidt.
Na bijna zes maanden staan we dus nergens, zijn we het niet eens over de vraag waarom dat zo is, en weten we niet waar naartoe. Zelden was de politieke impasse dusdanig groot. Waren het dan nutteloze maanden? Neen. Binnen enkele jaren zou het afgelopen halfjaar wel eens een van de meest revelerende periodes kunnen worden in onze recente nationale geschiedenis.
De allerbelangrijkste conclusie van de politieke uitputtingsslag van de voorbije tijd is immers dat er geen nieuwe federale regering op de been kan worden gebracht zonder een grondig debat over de hervorming van onze staat. Het moet voor iedereen duidelijk zijn dat we zonder een grootschalig akkoord over de nieuwe evenwichten in dit land, van de wal in de sloot zullen raken.
Wil dit land het welzijn van zijn burgers - in Vlaanderen, Wallonië en Brussel - garanderen, dan moet er, parallel met de vorming van een sociaal-economische (nood)regering, een grootschalig 'institutioneel octopusakkoord' over de hervorming van België worden uitgetekend. Vele historische taboes of tactische overwegingen zullen daarbij moeten sneuvelen. De agenda van die 'nationale conferentie', waaraan de drie grote families moeten deelnemen, kan geen exclusieven hebben. Fiscale autonomie, een federale kieskring, de regionalisering van de sociale zekerheid, het herfederaliseren van bevoegdheden, het laten samenvallen van verkiezingen, de uitbreiding van Brussel en vele andere heikele dossiers moeten bespreekbaar zijn.
De Vlamingen rond de tafel moeten duidelijk maken dat het voorbestaan van België niet ter discussie wordt gesteld. Een separatistisch avontuur is geen optie. De Franstaligen moeten duidelijk maken dat een inhoudsloos 'non' op de vragen voor nieuwe evenwichten niet kan. Een zinloos status-quo is evenmin een optie.
Is dit politique fiction? Neen. Zowel Open VLD (Bart Somers) als de PS (Elio Di Rupo) pleitte de afgelopen dagen voor een 'nieuw institutioneel evenwicht'. Het positieve antwoord van de MR (Didier Reynders) en CD&V/N-VA (Jo Vandeurzen en Bart De Wever) op Letermes vraag naar een open agenda voor de Conventie doet hopen dat ook daar het nodige staatsmanschap aanwezig is.
Want daar komt het nu in deze crisis meer dan ooit op aan: politici in het noorden en in het zuiden, in de regering én in de oppositie, die het belang van het land en de burgers boven hun eigen- en partijbelang plaatsen. Daarop zal ook deze krant de kopstukken van de verschillende partijen afrekenen.
quote:
Applaus voor mislukking
Luc Van der Kelen - Het Laatste Nieuws
Net niet als een held is Yves Leterme zaterdag door zijn partijgenoten ingehaald. Eigenlijk ontbraken er bij het applaus en de toejuichingen alleen de Vlaamse Leeuwen van de N-VA om het feestje compleet te maken. In het buitenland zal er met grote verbazing zijn gekeken naar de beelden van de ex-formateur die twee keer op rij geen regering op de been krijgt en door zijn partij vervolgens wordt binnengehaald als de overwinnaar.
Er mag over de aanpak van Yves Leterme veel worden gezegd, maar niet dat hij niet weet hoe politiek en perceptie met elkaar correleren. In elke fase van de formatie had Leterme een duidelijke visie over hoe hij 'zijn sortie' moest inkleden. Twee keer kreeg Joëlle Milquet de schuld. De ultieme vragen die de formateur aan de vier partijen had gesteld, waren een laatste drukkingsmiddel, maar waren natuurlijk tegelijk bedoeld om de zwartepiet weg te krijgen van het eigen kartel. Het waren vragen met een ondertoon waarvan Leterme goed wist dat Milquet ze negatief zou beantwoorden of zou ontwijken. Blijkbaar gaan de leiders van CD&V ervan uit dat de mensen gauw vergeten, maar feit is dat er begin vorige week een akkoord was van alle partijen, inbegrepen van Milquet en van CD&V en dat de N-VA dat gekelderd heeft. Yves Leterme is twee keer niet gelukt. Misschien zou niemand het gekund hebben, maar dat zijn de feiten.
Zondag regende het veto's over en weer. Ecolo tegen N-VA, CD&V tegen Ecolo, iedereen tegen een tripartite, CD&V tegen elke andere premier dan Leterme. Misschien realiseren de ruziemakers het zich niet, maar als men op die manier blijft werken, zal het lopen zoals in Europa, waar veto's van alle partijen elke besluitvorming quasi onmogelijk maken. Wie op deze manier aan politiek blijft doen, heeft niet het belang van het land op het oog, aan beide zijden van de taalgrens.
Feit is dat België na zes maanden stuurloosheid een regering nodig heeft, om te vermijden dat het land ongemerkt zou desintegreren. Het is geen optie om nu nog eens iemand op pad te sturen en maandenlang alles opnieuw te onderhandelen. Ook een klassieke tripartite lost het acute probleem niet op, want zo'n regering heeft de nodige meerderheid en kan daarom niet anders dan de agenda van een staatshervorming in haar programma te schrijven. Die agenda zal hoe dan ook minder vaag moeten zijn dan die van oranje-blauw. De moeilijkheden zullen dus navenant zijn en het zal in ieder geval lang aanslepen. Daarvoor heeft het land geen tijd meer.
quote:
Standbeeld
Yves Desmet - De Morgen
Volgens zijn voorzitter Jo Vandeurzen moet Yves Leterme een standbeeld krijgen omdat hij zoveel werkkracht en geduld ten toon gespreid heeft. Zelfs indien dat zo is, blijft de vaststelling dat Yves Leterme zijn 800.000 stemmen niet gekregen heeft met de belofte van geduld en werkkracht, maar wel door vier andere beloften.
Yves Leterme heeft 'goed bestuur' beloofd. Na 174 dagen formatie is er geen sprake van goed bestuur, er is zelfs sprake van geheel en al geen bestuur. Dagelijks blijft België krediet verliezen in het buitenland, dagelijks loopt de rekening van dit non-bestuur op, ook al voelt de bevolking het nog niet.
Yves Leterme heeft beloofd dat 'vijf minuten politieke moed' volstonden om een einde te maken aan de paarse onvermogendheid om iets aan de communautaire kwesties te veranderen. Na 174 dagen, of 250.560 minuten staat hij communautair nergens, omdat hij gegijzeld is en blijft door de extreme partners aan de tafel, zijn kartelpartner N-Va en CDH.
Yves Leterme heeft beloofd dat zijn partij niet in een regering stapt zonder de splitsing van B-H-V. Na 174 dagen zit dat dossier geblokkeerd in een parlementaire procedure, die pas volgend jaar weer politiek actueel zal worden. Er is geen begin van een oplossing voor.
Yves Leterme heeft beloofd dat zijn partij niet in een regering stapt zonder een grote staatshervorming. Niet alleen is er geen grote staatshervorming, er is zelfs geen begin van akkoord over wat mogelijk zou kunnen besproken worden tijdens een conventie ter voorbereiding van zo'n staatshervorming.
Dat is, na 174 dagen, het bilan van Yves Leterme.
We nemen het overigens Yves Leterme niet eens kwalijk dat hij geen enkel resultaat heeft kunnen boeken. Niemand had zijn beloften kunnen waarmaken, wetende dat je met een gewone meerderheid geen zaken kan realiseren waarvoor je een tweederdenmeerderheid nodig hebt.
Wat we hem zeer kwalijk nemen, is dat Yves Leterme perfect wist dat hij zijn beloften niet kon houden toen hij ze deed - de man is geen dommerik - dat hij bewust en moedwillig, en puur om electorale redenen, de bevolking een rad voor de ogen gedraaid heeft, met als gevolg dat we nu in een pure regimecrisis zitten.
Om zijn eigen woorden te parafraseren: wie gelooft die man nog?
quote:
Het ogenblik om volwassen te zijn
Béatrice Delvaux - Le Soir
Een regimecrisis? De puristen zullen u zeggen dat dat niet het geval is. Die zal er namelijk pas komen als er geen andere coalitie mogelijk blijkt. Maar als we weigeren te zien waar het nu om draait - het lot van België -, lopen we het risico dat we de crisis juist versterken en België de genadeslag geven.
Vandaag staat het zo: de partij die de verkiezingen gewonnen heeft, CD&V, weigert nog altijd haar toekomstvisie op het land te geven. In augustus kwamen we er via Kris Peeters in Le Soir achter dat die partij een copernicaanse revolutie wil, met een maximaal afgeslankte federale staat en een maximum aan bevoegdheden voor de regio's. Een confederalisme dat zich zo niet wil laten benoemen. Daarbovenop is CD&V verkleefd met een N-VA die het einde van het land wil en dat zo snel mogelijk. Bart De Wever verkondigt het in de hele wereld.
Na de afgelopen week, en met dank aan Joëlle Milquet, die de partij van Yves Leterme gedwongen heeft kleur te bekennen, weten we dat CD&V zijn separatistische bondgenoot niet kan en wil afvallen. Erger nog: heel wat van haar militanten delen de mening van de N-VA. De prioriteit van CD&V is bijgevolg niet België, maar Vlaanderen. De staande ovatie die Leterme van zijn kartel kreeg en de strategie om de mislukking van de formateur in de schoenen van de cdH-voorzitter te schuiven, tonen aan dat de partij noch haar mening, noch haar programma zal veranderen en nog minder haar leider of bondgenoot wil afzweren.
Vandaag, nadat Leterme zijn opdracht terug heeft gegeven, zitten we bijgevolg in deze situatie: het cdH verwerpt elke mogelijke aantasting van de fundamenten van de Belgische staat, de N-VA weigert elk voorstel dat de federale staat verstevigt. En geen enkele van de partijen die kunnen wegen, CD&V, MR en Open Vld, slagen erin die extreme standpunten te overstijgen.
We leven nu in een land waar de politieke prioriteiten niet liggen bij de prijs van diesel en stookolie of de toekomst van de gevangenissen. Je kunt dat betreuren, bekritiseren, maar vandaag, maandag, moeten we het gewoon vaststellen. De zes maanden van onderhandelen hebben echter niet tot niets geleid, want ze hebben onmiskenbaar aan het licht gebracht dat de verhoudingen tussen de twee gemeenschappen verduidelijkt en geherdefinieerd moeten worden. De kloof tussen de opvattingen van beide groepen is overduidelijk: welke coalitie er mettertijd ook komt, het zou onverantwoordelijk van haar zijn de kloof te negeren en geen oplossingen te zoeken om ze te dichten.
Een ad-hocregering (een vervolg van Verhofstadt II of een andere formule) kan maar beter de lopende zaken waarnemen. We staan voor de winter en die duurt maar drie maanden. Tegelijkertijd moeten we een formule vinden (een conventie, tripartite, een andere Belgische creatie...) die het mogelijk maakt België te hertekenen met respect voor iedereen, zonder machtsmisbruik, zonder intriges, zonder slachtoffers. Je kunt dromen van een ideaal België, maar de inhoud van die droom is niet dezelfde aan beide zijden van de taalgrens. Er is nood aan een institutionele big bang.
Er blijven niettemin een paar 'formaliteiten' voor de Franstalige partijen zich in dat avontuur zullen willen werpen:
Ten eerste moeten we het bestaan van deze regimecrisis laten vaststellen door een staatsman, om er zeker van te zijn dat de impasse waarin we ons bevinden niet het resultaat is van het toeval en/of duidelijke tekortkomingen van Yves Leterme. Wat niet uitgesloten is.
Guy Verhofstadt beantwoordt volledig aan het profiel van die staatsman, want hij heeft aangetoond dat hij niet alleen voor Vlaanderen rijdt en dat zijn programma er niet in bestond een regering samen te stellen die de vernietiging van België voor ogen had.
Ten tweede moet CD&V de Franstaligen geloofwaardige bewijzen en reële waarborgen voorleggen dat België op zich nog een toegevoegde waarde heeft, wat de N-VA er ook van moge denken. En dat de toekomst van België niet opgelegd maar onderhandeld zal worden met de andere gemeenschap.
De partijen hebben zich als adolescenten gedragen de voorbije maanden. Het is nu tijd dat ze volwassen worden.