De Columbus van het basketbaldoor Erik Brouwer
Donderdag 3 mei 2007 - De Kroaat Drazen Petrovic werd een van de eerste Europese supersterren in de Amerikaanse basketbal- play-offs. Hij kwam later om bij een auto- ongeluk. Een voor- publicatie uit 'De hemel is een basketbalveld', verhalen over het Amerikaanse basketbal.
München, 7 juni 1993. Drazen Petrovic stapt in de auto van zijn Duitse vriendin. Het seizoen zit erop. Het nationale team van Kroatië heeft zich tijdens een toernooi in Polen gekwalificeerd voor het Europese Kampioenschap. In wat zijn allerlaatste wedstrijd blijkt te zijn, maakt de 29-jarige aanvoerder, geheel in stijl, dertig punten.
Minuten nadat de man die 'de Europese Michael Jordan' werd genoemd op de Autobahn rijdt, slaat het weer plotseling om. Het zicht verslechtert en een halfuur later botst de auto op een truck die plotseling remt. De basketballer heeft geen gordel om. Hij is op slag dood.
De volgende dag raakt het nieuws bekend in Kroatië. Moeder Petrovic wil zich van het balkon werpen, maar haar man Jole houdt haar tegen.
Een paar dagen later is de begrafenis. Er komen meer dan honderdduizend mensen, onder wie de eerste president van de Kroatische Republiek, dr. Franjo Tudjman, die een lange speech houdt over wat de topscorer van NBA-team New Jersey Nets had betekend voor het Kroatische volk. Daarna volgden de leegte en de interpretaties.
Zagreb, twaalf jaar later. Moeder Petrovic staat stralend in een bouwput. Gisteren is ze speciaal naar de kapper geweest, de rest van de dag bracht Bi?erka Petrovic door in de duurste winkelstraat van de Kroatische hoofdstad.
Binnen een paar maanden moet hier het Drazen Petrovic-herdenkingscentrum komen. Het is te danken aan Bi?erka Petrovic. Ze heeft haar leven opgeofferd om de nagedachtenis van haar overleden zoon te bewaken en dat zal ze doen ook, wat er ook gebeurt.
Een tv-ploeg stelt een vraag. Lachend doet moeder haar verhaal. Bi?erka Petrovic is gelukkig als ze over Drazen kan praten, ze is alléén gelukkig als ze over Drazen kan praten. Vandaag is haar dag, want het is haar gelukt een aantal prominente Kroaten bijeen te krijgen, onder wie de voorzitter van het Kroatisch Olympisch Comité Zlatko Matesa.
Moeder Petrovic luistert naar de fraaie woorden van Matesa en commandeert als de formaliteiten zijn afgewerkt: 'En nu gaan we iets drinken.' Het gezelschap verlaat de bouwput, passeert het Drazen Petrovic-plein, dat ligt tegenover de sporthal van Cibona Zagreb en arriveert bij het trendy café Amadeus, genoemd naar Drazen Petrovic. Een van zijn vele bijnamen was 'de Mozart van het basketbal'.
Dan stapt het gezelschap het café binnen, waar tientallen foto's, tekeningen en schilderijen van Drazen Petrovic hangen.
In Kroatië ontkom je nergens aan zijn aanwezigheid, nog steeds niet. Zijn vroegtijdige dood heeft de mythe natuurlijk vergroot, maar Drazen Petrovic was bij leven al een legende. Vijftien jaar was de tengere spelverdeler/forward toen hij het nietige ?ibenka uit zijn Dalmatische geboorteplaats ?ibenik naar de Joegoslavische basketbaltitel leidde, een prestatie te vergelijken met een Nederlands voetbalkampioenschap voor NEC. Daarna voegde Petrovic zich bij zijn oudere broer Aleksandar in Zagreb, bij Cibona en hij groeide bij Real Madrid uit tot de beste Europese basketballer van dat moment. In de Europacup-finale van 1989 tegen het Italiaanse Caserta maakte hij 62 punten en de overstap naar de NBA was vanzelfsprekend. Tot dan toe had geen enkele Europeaan werkelijk indruk gemaakt in de beste basketbalcompetitie ter wereld, maar Petrovic rekende af met het moderne fabeltje dat het niveau van de NBA voornamelijk kon worden gehaald door zwarte Amerikaanse spelers. Bij de Portland Trail Blazers werd hij de eerste Europeaan die de NBA-finale haalde en daarna knokte hij zich bij de New Jersey Nets naar de status die bij hem paste: superster.
Bi?erka Petrovic lacht en haalt iets haar tas, die altijd vol zit met Drazen-spullen. Ze toont een Kroatische postzegel die aan haar zoon is opgedragen en een artikel uit het Amerikaanse Sportblad ESPN waarin haar zoon de 'Christopher Columbus van het basketbal' wordt genoemd omdat hij als Europeaan De Nieuwe Wereld veroverde en de geschiedenis van het Amerikaanse basketbal voorgoed veranderde. Ze stopt het tijdschrift terug in haar tas en zegt: "Dit soort artikelen geeft voor mij aan dat mijn zoon iets heeft betekend voor de wereld en een paar jaar na zijn dood begreep ik ineens dat het mijn levensbestemming is overal en altijd over Drazente spreken, zodat hij nooit wordt vergeten."
Ze slaat een plakboek open en toont een artikel over haar kleinzoon Marko, het dertienjarige neefje van Drazen en de zoon van Aleksandar Petrovic. De kop van het verhaal: 'Petro II.' "Precies Drazen", zegt oma Petrovic ingetogen. "Toen ik hem voor de eerste keer zag spelen, moest ik minutenlang huilen."
Zagreb, elf uur later. "Binnen de lijnen was Drazen meedogenloos", zegt Aleksandar Petrovic. Hij zit op de tribune van zijn basketbalschool en vervolgt: "Dat is ook de reden geweest dat hij de eerste Europeaan was die echt doorbrak in het Amerikaanse profbasketbal. Hij heeft het pad geëffend voor alle buitenlandse spelers die momenteel een hoofdrol in de NBA spelen, want Drazen bewees dat de kloof overbrugbaar was."
Op het veld traint een aantal Kroatische jeugdbasketballers. Ook de meeste jonge Kroaten zullen het niet redden in het profbasketbal. Toch is er minstens één uitzondering, weet Aleksandar Petrovic: zijn zoon. Hij wijst naar het veld, maar dat had hij niet hoeven doen. Marko Petrovic is gemakkelijk te herkennen, al was het maar vanwege zijn grote bos krullen en zijn soms wat houterige stijl die bijzonder veel lijkt op die van Drazen Petrovic.
"Mijn zoon is echt een kloon van hem", zegt Aleksandar. "Precies dezelfde speelstijl, dezelfde bouw, dezelfde passie, hetzelfde kapsel. Soms zijn al die overeenkomsten weleens moeilijk te bevatten, niet alleen voor mijn ouders, maar ook voor mij."
Natuurlijk valt de gelijkenis te verklaren. De jongenskamer van Marko hangt vol met Drazen Petrovic- parafernalia en bijna dagelijks bestudeert hij de oude videobanden van Drazen. Zo verandert Marko langzaam in zijn oom, maar meerdere Kroaten hebben het onontkoombare idee dat hij zo veel op zijn oom lijkt omdat Drazenzijn neefje vanuit de hemel als een beschermengel begeleidt. Petrovic vormt geen uitzondering en deze gedachte geeft hem troost. Daar komt nog bij dat hij de laatste jaren steeds meer het gevoel heeft dat de dood van zijn broer was voorbestemd.
Ga maar na: normaal gesproken reisde Drazen bij uitwedstrijden altijd eerst terug naar Zagreb, maar die ochtend had hij de coach gevraagd: 'Mag ik tijdens onze tussenstop in Frankfurt uitstappen? Mijn vriendin haalt me op om naar München te rijden'. De coach gaf toestemming, iets wat hij zichzelf nooit heeft kunnen vergeven.
Zo steeg het vliegtuig met het Kroatische basketbalteam op zonder hun sterspeler en het kan geen toeval zijn dat er juist op dat moment een zondvloedachtige storm uitbrak. Intuïtief keken meerdere spelers op hun horloge en onafhankelijk van elkaar verklaarden ze achteraf dat er een huivering door hun lichaam heen ging.
Later werd duidelijk dat de auto waarin Petrovic zat op hetzelfde tijdstip op een truck botste.
En dan was er nog 'de kwestie met het paspoort', zoals het in besloten kring is gaan heten. Een dag na het ongeluk vond een agent Drazens paspoort in de buurt van het wrak en na een korte inspectie stelde de man vast dat de verongelukte het was vergeten te verlengen. Kan gebeuren, maar dan de datum waarop het afliep: 7 juni 1993.
De Hemel is een basketbalveld. Door Erik Brouwer. Uitgever LJ Veen, 18,90 euro. ISBN 978 90 204 0599 6.
Ik noem een Tony van Heemschut,een Loeki Knol,een Brammetje Biesterveld en natuurlijk een Japie Stobbe !