Fortuyn de strobrand, SP de veenbrand

quote:

Mijn analyse is dat de huidige politieke \'bubble\' waarin de Socialistische Partij zit wordt veroorzaakt door het vacuum dat is ontstaan na de moord op Pim Fortuyn (en de neergang van de partijen die zijn meegelift op zijn succes).

Om de SP een neo-Fortuynistische partij te noemen is lachwekkend maar kennelijk heeft het volk op dit moment behoefte aan een volksmenner die gevonden is in Jan Marijnissen. Wat mij betreft is het buitengewoon verontrustend dat het het volk niet uitmaakt welke politieke kleur deze persoon heeft, belangrijk is slechts de sympathie van het volk en een \'gezellige\' uitstraling.

quote:

Goede cijfers SP zijn geen dagkoersen

Arie van der Zwan.

De PvdA verschraalde en Bos overtuigde niet als oppositieleider

De grootste misrekening uit de campagne van Wouter Bos is dat hij zijn kwetsbaarheid aan de linkerzijde schromelijk heeft onderschat. Jan Marijnissen heeft gezag verworven door zijn manier van oppositie voeren, betoogt Arie van der Zwan.

Het heeft er alles van dat Jan Marijnissen met de SP op het punt staat een ongeëvenaarde verkiezingsoverwinning te behalen. In de peilingen is hij de VVD inmiddels gepasseerd en begint de PvdA in zicht te komen. Een zekere scepsis is daarbij op zijn plaats, want in de achterliggende jaren kon de SP zich in de peilingen steeds rijk rekenen en wist vervolgens maar een deel daarvan te verzilveren. Er is reden om aan te nemen dat de zaken nu anders liggen.

Het vertrouwen dat Jan Marijnissen als politiek leider geniet, kent geen precedent, het is zo groot en ook zo algemeen dat hij en zijn partij de geloofwaardigheidsdrempel gepasseerd zijn. Een stem op Marijnissen is van een stem tegen ook een stem voor geworden.

Bovendien heeft de SP een kritische omvang bereikt die maakt dat kiezen voor de SP niet langer gezien wordt als een principiële maar een weggegooide stem - het is inmiddels een stem die meetelt in het publieke krachtenveld.

Het is verleidelijk om de electorale doorbraak van Marijnissen te vergelijken met die van Fortuyn. Het persoonlijk charisma hebben ze gemeen, als persoon de drager van hun beweging te zijn (geweest). Maar daar houdt de vergelijking wel ongeveer op, want het succes van Fortuyn was dat van een uitslaande brand, die weliswaar al langer smeulde, maar na het oplaaien van het vuur ook snel weer uitgedoofd was.

Het succes van de SP is er één van lange adem: het uitbouwen van een bescheiden electoraal bruggenhoofd tot een prominente positie. En dat over een periode van vijftien jaar.

Er is in de naoorlogse parlementaire geschiedenis maar één partij die daar ook in is geslaagd en dat is de VVD. Het electorale groeipatroon van de twee, hoe opmerkelijk dat op het eerste gezicht ook is, valt goed te vergelijken. Beide zijn klein begonnen, gestaag gegroeid en hebben op een kritiek punt een doorbraak weten te bewerkstelligen. De VVD slaagde daarin onder de bezielende leiding van Hans Wiegel. Zoals de VVD het vacuüm ter rechterzijde heeft opgevuld dat ontstond toen de christelijke partijen, verenigd in het CDA, er definitief voor gekozen hadden een centrumpositie in te nemen, zo doet de SP dat ter linkerzijde waar de PvdA ook naar het centrum is opgeschoven.

De grootste misrekening uit de campagne van Wouter Bos is dat hij zijn kwetsbaarheid aan de linkerzijde schromelijk heeft onderschat. Hij heeft de kwantumsprong van de SP miskend en erop gespeculeerd dat de stemmen van links in het stemhokje weer naar hem toe zouden komen. Bos heeft daarbij één ding over het hoofd gezien: het gezag en prestige dat Marijnissen door zijn stijl van oppositievoeren bezig was te verwerven. Zelf stelde hij daar weinig tegenover. Hij hield zich op de vlakte, de polls leken hem daar toen in te bevestigen. Was het vreemd dat velen Marijnissen als de echte oppositieleider zijn gaan zien?

De persoonlijke ontwikkeling die Marijnissen gedurende de afgelopen jaren ten toon heeft gespreid, zijn vermogen om scherpe politieke stellingnames te combineren met empathie en bonhomie, is een verworvenheid die het electoraat niet is ontgaan. Het verrassende feit deed zich bijvoorbeeld voor dat Marijnissen op de banenmarkt in de RAI, waar hoogopgeleide carrièremakers zijn gehoor vormden, in debat met VVD-lijsttrekker Rutte de helft van de zaal op zijn hand kreeg. Dat is een verdienste op het persoonlijk vlak, waar wel het een en ander aan vooraf is gegaan, namelijk een verbreding van zijn persoonlijk imago. Zijn gedreven belangstelling voor de historie (Het huis der geschiedenis), zijn culturele engagement, zijn katholieke jeugd en staat van dienst als misdienaar - ze werden zorgvuldig gedoseerd in de media geëtaleerd. Aan de waarachtigheid ervan hoeft niet getwijfeld te worden. Maar niet te miskennen viel dat het beeld van de voormalige maoïst vervangen moest worden door het imago van de veelzijdige politicus.

Die geslaagde transformatie was al opmerkelijk, maar uniek is dat hij erin geslaagd is die nieuwe uitstraling over te dragen op het kader van de SP. Dat kader, afkomstig uit de linkse orthodoxie en groot geworden in het voeren van actie van onderop, heeft hij weten warm te krijgen voor een genuanceerde linkse politiek met een menselijk gezicht.

Daarin schuilt het verschil tussen Bos en Marijnissen - de laatste is niet alleen lijsttrekker en parlementair aanvoeder, maar ook partijleider die voor de troepen uit durft te gaan, maar niet zo ver dat hij zich van hen vervreemdt.

Daarbij heeft hij in en rond zijn partij een groep intellectuelen en kunstenaars weten te verzamelen die hem terzijde hebben gestaan bij de bevrijding van de SP van haar eendimensionale karakter. De positie die de SP op dat punt nu inneemt, was traditioneel voor de PvdA weggelegd, maar is onder Kok geërodeerd en door Bos niet in ere hersteld. De verschraling die de PvdA heeft ondergaan, heeft de SP in haar nieuwe gedaante in de kaart gespeeld. De campagnevoering, stijl en inhoud, is er de uitdrukking van.

De SP heeft het daarin in zoverre gemakkelijk gehad dat ze niet het odium heeft en niet kan hebben van een bestuurderspartij te zijn, met alle berekening van dien. Marijnissen en zijn partij hebben hun handen schoon gehouden, hun blazoen is ongeschonden. Hoe groter de SP groeit en hoe meer ze op het vlak van de politieke posities en functies haar deel zal kunnen opeisen, hoe meer de partij er intern door zal veranderen. Het uitzicht erop is al voldoende voor de centrifugale werking.

Dat vooruitzicht zal Jan Marijnissen op dit moment geen zorgen baren. Hij maakt zich op voor zijn victorie. Zijn zorg zal zijn dat de uitslagen wellicht toch gaan tegenvallen ten opzichte van de nu hooggespannen verwachtingen. En als ze toch bewaarheid worden, dan is het zijn zorg hoe hij een fractie van meer dan twintig man bij elkaar moet houden. Zijn hele politieke bestaan zal van een andere orde zijn.

Op langere termijn zal consolidatie van de winst zijn grootste zorg worden. Zal hij zijn partij voor afglijden weten te behoeden? Dit politieke fenomeen heeft er blijk van gegeven veel aan te kunnen. Het zal interessant zijn hem en zijn partij in hun nieuwe rol te zien acteren.

quote:

DEN HAAG - Twee jaar is Jan Marijnissen schoolmeester van de ‘groep van dertig’ geweest. Eén zaterdag per maand kwamen onder zijn leiding dertig nieuwkomers bijeen om zich voor te bereiden op het echte werk.

Nu de SP de grote sprong voorwaarts heeft gemaakt, dringt de vraag zich op of de partij eigenlijk wel genoeg capabele mensen heeft voor de 26 veroverde Kamerstoelen. Gaan er bij de socialisten, indachtig de ontsporingen bij de LPF, kikkers uit de kruiwagen springen?

De derde partij van Nederland meent een goed antwoord te hebben op die vragen. Volgens SP’ers zijn er twee factoren waardoor de nieuwe fractie als een effectief blok in de Tweede Kamer zal opereren: ervaring en opleiding.

Mede naar aanleiding van het het debacle rond Ali Lazrak, het SP-Kamerlid dat begin 2004 uit de fractie werd gegooid omdat hij niet langer een deel van zijn loon in de partijkas wilde storten, kwam Marijnissen tot de conclusie dat de selectie van nieuwe Kamerleden grondiger moest. Hij heeft die taak zelf op zich genomen. Gedurende twee jaar is hij schoolmeester van de ‘groep van dertig’ geweest.

Eén zaterdag per maand kwamen onder zijn leiding dertig nieuwkomers bijeen waarin de partij toekomst ziet. ‘Je komt alleen in het klasje als je al wat gepresteerd hebt in de partij’, zegt Nathalie de Rooij (33), de ex-verpleegkundige en vmbo-docente die de zware cursus volgde en als nummer 15 de Kamer in komt.

De groep werd door Marijnissen getraind in allerlei zaken: van het omgaan met de media tot het gebruiken van slimme debattechnieken, van het leren over de geschiedenis en de ideologie van de partij tot het schrijven en geplaatst krijgen van opiniestukken. Met de opleiding sloeg de SP-leider twee vliegen in één klap: het klasje gaf hem ook de gelegenheid om de beste vissen uit de vijver te halen.

‘Het was gevarieerd. De heftigste opdracht was dat je zelf een SP-afdeling moest oprichten’, zegt De Rooij. ‘We moesten veel discussiëren’, vult Sharon Gesthuizen (30) aan, de nummer 12 die bestuurslid was van de Landelijke Studenten Vakbond. ‘We hebben ook meegedraaid op het partijkantoor in Rotterdam. We zijn door alle lagen van de partij gerold.’

Fons Luijben was een buitenbeentje in het gezelschap. Niet alleen vanwege zijn achtergrond – hij was directeur van de Rabobank in Leusden – maar ook doordat hij met zijn 64 jaar de gemiddelde leeftijd flink omhoog schroefde. Niettemin noemt hij de opleiding een bijzondere belevenis: ‘Het levert veel op en het was fijn om al die kennis op te doen.’ Het feit dat hij de training heeft afgemaakt, bewijst volgens hem het nut ervan. ‘Ik doe niet aan dingen die weinig zinvol zijn, dan stap ik er meteen uit.’

Inmiddels worden onder leiding van Marijnissen en de vrouw die onder hem op de lijst staat, Agnes Kant, twee nieuwe klassen politiek gevormd. Binnenkort heeft de SP een reservoir van negentig leden dat een grondige leerschool heeft doorlopen. Aan ervaring ontbeert het echter ook niet in de nieuwe fractie, stelt de partij.