quote:
Maar Dancing on ice is nog leuker
Partijen stellen live op televisie verkiezingsprogramma’s vast en juichen hun lijsttrekker toe
Zeven partijen hielden dit weekend een congres. Leden pasten de programma’s aan. Nu zijn schoolboeken bij CDA en PvdA gratis.
Met congressen van maar liefst zeven politieke partijen barstte dit weekeinde de campagne voor de verkiezingen los.
Niet dat er veel mensen keken naar de rechtstreekse verslaglegging op tv: die haalde de top-25 van populairste programma’s niet, blijkt uit cijfers van de Stichting Kijkonderzoek. Zaterdag bijvoorbeeld, keken 116.000 mensen naar de congressen van CDA en VVD. Ter vergelijking: Dancing on Ice (RTL4) trok die avond ruim 1,6 miljoen kijkers.
De zeven politieke partijen die dit weekeinde hun verkiezingscongres hielden, waren CDA, PvdA, VVD, GroenLinks, ChristenUnie, Lijst 5 Fortuyn (LVF, voorheen LPF) en de Partij voor de Dieren. D66 en SP congresseren volgend weekeinde. De leden van D66 hebben al wel gestemd over de kandidatenlijst. De zittende Kamerleden Boris van der Ham en Bert Bakker zijn op twee en drie gezet, na lijsttrekker Alexander Pechtold.
Op verkiezingscongressen worden het verkiezingsprogramma en de kandidatenlijst vastgesteld. Op de meeste congressen gebeurt dit niet door alle leden, maar vertegenwoordigen afgevaardigden de plaatselijke afdelingen. Bij D66 heeft wél elk lid toegang tot het landelijk congres. Verder vinden bij sommige partijen ledenraadplegingen plaats, bijvoorbeeld over de vraag wie lijsttrekker moet worden.
De verkiezingscongressen leiden er doorgaans toe dat het programma hier en daar wordt geamendeerd en dat een enkele kandidaat van plek verschuift. Bij het CDA kwam het Turkse Kamerlid Nihat Eski alsnog op de kandidatenlijst. Dit gebeurde omdat het partijbestuur had besloten de Turkse kandidaten Ayhan Tonca en Osman Elmaci van de lijst af te halen. Zij bleken (in strijd met het partijstandpunt) de genocide op de Armeniërs in het Ottomaanse Rijk te ontkennen.
Bij de VVD zorgden de leden ervoor dat het verkiezingsprogramma nu stelt dat de overdrachtsbelasting (bij aankoop van een huis) moet worden afgeschaft. Dit kost enkele miljarden aan belastinginkomsten. Bij PvdA en CDA staat sinds dit weekeinde in het programma dat schoolboeken voor leerplichtige leerlingen gratis moeten worden. GroenLinks schrapte door tussenkomst van de leden het voorstel om in de Bollenstreek een nieuwe stad te bouwen.
En dan wordt een verkiezingscongres natuurlijk altijd door de lijsttrekker gebruikt om de partij te profileren. VVD-leider Mark Rutte deed dit door zich af te zetten tegen zowel PvdA als CDA. „Wouter Bos wil achteruit en Jan Peter Balkenende staat stil”, zei hij op zijn partijcongres: „Als een partij van stilstand een huwelijk aangaat met een partij die achteruit wil, leidt dat tot niets.”
CDA-leider Jan Peter Balkenende had het liever over zijn inspiratiebron, de Gouden Eeuw. „De eeuw waarin het kleine Nederland zich op eigen kracht naar de top werkte”, vond hij. Speciale gast op het CDA-verkiezingscongres was voetbaltrainer Louis van Gaal. Hij vergeleek de stabiele positie van het CDA met die van voetbalploeg Heerenveen.
PvdA-leider Wouter Bos tenslotte verweet CDA en VVD gebrek aan moreel leiderschap: „Als iedereen alleen maar bezig is met de eigen verantwoordelijkheid, wie kijkt er dan nog naar hoe het met de ander gaat?”
Bij de PvdA waren de leden vooral bezig met het bewerkstelligen van veranderingen in het verkiezingsprogramma. Dierenmishandeling moet harder worden aangepakt, voedselbanken moeten overbodig worden en schoolboeken worden gratis, staat daar nu in. In de gangen discussieerden Kamerleden en kandidaat-Kamerleden met ‘afgevaardigden’: leden uit de regio’s met stemrecht. Die moesten óf stemmen voor een hogere plaats van kandidaten op de lijst, óf ze moesten kandidaten hun plek laten behouden. De partijtop was druk met de belangrijkste concurrent, het CDA. Voorzitter Van Hulten zei dat die partij kiezersbedrog pleegt. PvdA-leider Bos kondigde aan vandaag een bos rozen te bezorgen bij Balkenende. Hij wil hem uitnodigen voor debatten in alle provincies. Balkenende heeft al laten weten dat hij dat niet wil.
De VVD-leden congresseerden in Den Haag vooral over het verkiezingsprogramma. De lijst was via een ledenraadpleging al vastgesteld en dus formeel geen onderwerp van discussie. Onder de nieuwe lijsttrekker Mark Rutte lijken de liberalen – ondanks de tegenvallende peilingen van dit weekend – weer wat meer zelfvertrouwen te krijgen, na de slepende leiderschapsdiscussies tussen Zalm en Van Aartsen. Rutte haalde in zijn speeches uit naar oppositiepartij PvdA én naar coalitiepartner CDA. Ook Zalm hekelde de PvdA-plannen, die wat hem betreft op het Museumplein gezet konden worden. De leden kregen het voor elkaar dat het op termijn afschaffen van de overdrachtsbelasting (bij aankoop van een huis) in het programma werd opgenomen. Ook moet de winkelsluitingstijdenwet worden afgeschaft volgens de leden.
Optimisme voerde de boventoon op het congres van het CDA in Amsterdam. Zo stond het tenminste in het draaiboek. Premier Balkenende vertelde over zijn „droom dat het anders kan”. Hij hoopt op een „nieuwe Gouden Eeuw”. Fractievoorzitter Maxime Verhagen zei dat Nederland er, dankzij het CDA, weer goed voor staat. De show werd twee keer onderbroken. Tijdens de toespraak van Verhagen bungelde opeens een actievoerder van Greenpeace aan een touw boven het podium. Hij bleef er lange tijd hangen, terwijl beveiligers sprongetjes maakten om de man te grijpen. Ook het verwijderen door het bestuur van de Turkse kandidaten Osman Elmaci en Ayhan Tonca leidde tot ophef. Het congres bewerkstelligde dat een andere Turkse kandidaat, Tweede-Kamerlid Nihat Eski, dan maar alsnog op de lijst moest komen.
Het bouwen van een nieuwe stad in de Bollenstreek, een voorbeeldproject van duurzame energie en innovatieve technieken, is geschrapt uit het verkiezingsprogramma van GroenLinks. De leden maakten op het verkiezingscongres in Zwolle duidelijk dat zij niet willen dat het gebied tussen Leiden en Haarlem wordt volgebouwd. De rest van het verkiezingsprogramma werd, op wat kleine wijzigingen na, door een grote meerderheid van de leden goedgekeurd. Dat geldt bijvoorbeeld voor de voorstellen om de werkloosheidsuitkering te beperken tot één jaar, om ouderen via de belastingen meer te laten meebetalen aan de AOW en om de kinderopvang gratis te maken. De leden stemden in met Femke Halsema als lijsttrekker. Er was geen tegenkandidaat. Opvallende nieuwkomer is de diplomate Mariko Peters (plaats 4).
„VVD en CDA maken van het huidige parlement het meest dieronvriendelijke in tijden.” Dat zei Partij voor de Dieren-lijsttrekker Marianne Thieme in Driebergen, tijdens wat voor deze partij „het laatste congres voor de definitieve doorbraak” moet zijn. De PvdD mikt op drie tot vijf zetels. Alle partijen in het huidige politieke bestel moesten het ontgelden in het openingswoord van Thieme. Ook bij GroenLinks en SP is dierenwelzijn „opnieuw ondergesneeuwd geraakt” in de verkiezingsprogramma’s, constateerde de partijleider. Ze kenschetste haar eigen partij, die bij de Tweede-Kamerverkiezingen in 2003 net geen zetel behaalde, als een „praktische, idealistische partij”. Bij het behandelen van het partijprogramma ontstond enige verdeeldheid onder de aanwezigen toen de financiering van kinderopvang ter tafel kwam.
Tweede-Kamerlid João Varela heeft zijn bekomst van de politiek. Dat maakte hij op de partijbijeenkomst van Lijst 5 Fortuyn (LVF, voorheen LPF) bekend. Varela verbijsterde het bestuur en de nieuwe lijsttrekker Olaf Stuger door tijdens het agendapunt ‘voorstellen kandidaten’ zijn besluit mee te delen dat hij niet op de lijst wil staan voor de komende verkiezingen. Varela had grote moeite met de zesde plaats op de lijst, lager dan de persvoorlichter (een nieuweling in de politiek). Maar, legde hij uit, een lang gesprek met zijn ouders op vrijdag waarin de vraag centraal stond waar zijn vrolijkheid was gebleven, had de doorslag gegeven. In zijn eerste toespraak als LVF-leider benadrukte Stuger dat in Den Haag de dienst wordt uitgemaakt door „een kliek”. Stuger: „Ik ben het zat, dit is niet het land dat ik wil nalaten aan mijn kinderen.”
„Stem strategisch, stem ChristenUnie” was de leus waarmee lijsttrekker André Rouvoet op het congres in Zutphen de verkiezingscampagne van start liet gaan. De ChristenUnie ziet voor zichzelf een „sleutelrol” weggelegd bij een kabinetsformatie – naar analogie van de situatie in 2003, toen de partij benaderd werd als mogelijke coalitiepartner voor CDA en VVD. Dat ging toen niet door – de SGP zou voor een meerderheid ook mee moeten doen en die was met name voor de VVD onaanvaardbaar. Daarom is het nu extra van belang dat „de stem van de uitgesproken christelijke politiek versterkt wordt”. De onverwachts positieve resultaten bij de gemeenteraadsverkiezingen geven hoop. Of de ChristenUnie in een ‘sleutelrol’ liever een linkse of een rechtse coalitie bevordert, wilde Rouvoet niet zeggen.