De puinhopen van Den Uyl (1973-1977)

quote:

Er komt gaandeweg meer geld beschikbaar als na de oliecrisis van ’72-‘73 de olieprijzen stijgen en daarmee ook de aardgasinkomsten. Daar profiteert in eerste instantie het kabinet Den Uyl (1973-1977) van. Marcel van Dam: “Ik herinner me nog een vergadering van PvdA-bewindslieden waarin gezegd werd: ‘We zitten de komende tientallen jaren op rozen’”. Het geld wordt snel en makkelijk uitgegeven, de collectieve sector groeit, lonen stijgen explosief en de gulden wordt sterker.

Een nieuwe economische term doet zijn intrede: Dutch disease. De hoge lonen en de harde gulden tasten de Nederlandse concurrentiepositie aan. Volgens KVP-kamerlid Harry Notenboom is het beleid funest voor de economie: “De belastingdruk bleef omhoog gaan, de begrotingstekorten bleven stijgen, ook naast die onverwachte extra aardgas opbrengst. Dat kwam Den Uyl goed uit, maar daardoor is wel de aanzet gegeven voor de explosie van uitgaven.” Een andere term die dan ingeburgerd raakt is verjubelen.

Jan Terlouw heeft als fractievoorzitter van D66 en later minister van Economische Zaken de hoogtijdagen van de aardgasopbrengsten meegemaakt. Terugblikkend merkt hij op: “Het geld verjubelen zoals in het begin gebeurde, werkgelegenheid scheppen tegen 100 duizend gulden per arbeidsplaats, buurtcentra en verenigingen subsidiëren. Er gebeurde van alles wat niet rendabel bleek te zijn. Dat had natuurlijk veel beter gekund.”

quote:

Maar het verjubelen is niet alleen voorbehouden aan het kabinet-Den Uyl, ook de volgende kabinetten raken verslaafd aan het aardgas. Het begrotingstekort onder het kabinet-Van Agt loopt zelfs op tot 12%.

quote:

De net ontdekte bodemrijkdom lijkt landelijke beleidsmakers naar het hoofd te stijgen. Zij doen het kostbare, milieuvriendelijke aardgas soms in de uitverkoop. Het wordt bijvoorbeeld voor een appel en een ei verkocht aan tuinders, die hierdoor een oneigenlijk concurrentievoordeel krijgen ten opzichte van hun collega's in landen waar de warme zon druiven, tomaten en paprika's vrijwel voor niets doet groeien. De gemakkelijke beschikbaarheid van aardgas tegen in verhouding lage prijzen werkt in de hand dat de economische bedrijvigheid in Nederland steeds energie-intensiever wordt.

quote:

Met veel andere vernieuwingen die onder Den Uyl zijn geïntroduceerd maar door Bootsma en Breedveld niet worden beschreven, zitten we intussen eveneens in onze maag. Dat geldt niet alleen voor de onafhankelijkheid van Suriname, maar ook voor de stadsvernieuwing, waar het ideaal van bouwen voor de buurt tot een eenzijdige bevolkingsopbouw heeft geleid. De wet AROB luidde de juridisering van het openbaar bestuur in die thans door mensen als Van Kemenade zo bestreden wordt. En buiten een kleine kring van onderwijszeloten moet niemand nog wat hebben van Van Kemenades eigen middenschool. Met de door De Gaay Fortman nagestreefde reorganisatie van het binnenlands bestuur is het nog steeds tobben.

Eigenlijk was Duisenberg de enige die succesvolle hervormingen tot stand bracht. Die introduceerde de BV, waardoor veel zelfstandigen sindsdien minder belasting betalen. En hij introduceerde met de één-procentnorm ook het begrip collectieve uitgaven, waarmee echte overheidsuitgaven, sociale uitkeringen en de gezondheidszorg gezamenlijk aan een limiet gebonden waren. Zonder dat zou het Kok in 1991 niet mogelijk geweest zijn om voor te stellen een tegenvaller in de rente op de staatsschuld te compenseren met lagere WAO-uitkeringen. Maar dit waren niet bepaald de hervormingen waarvoor de PvdA in het kabinet was gaan zitten.

quote:

Wonen was volgens de Nota huur- en
subsidiebeleid uit 1974 een ‘merit good’,
dat van overheidswege moest worden
gestimuleerd omdat de burgers onvol-
doende belang zouden hechten aan
het wonen. Ook inkomensverdelings-
motieven speelden een belangrijke rol.
De koopkracht van lage-inkomens-
groepen mocht niet te veel onder druk
komen door oplopende huren. Sterk
stijgende rijksuitgaven op het terrein
van de volkshuisvesting waren het ge-
volg. Tegelijkertijd remde dit beleid de
vorming van eigen-woningbezit.

quote:

Vanaf het begin van de jaren zeventig blijft de
discussie over de doelmatigheid van subsidies de sector beheersen. Het verdelingaspect
- wie profiteert waarvan en waarom - wordt begin jaren zeventig
steeds belangrijker in de beleidsdiscussies.
Het lukte niet de verdelingsproblemen op korte termijn op te lossen. Er was veel
weerstand bij de woningcorporaties en gemeenten tegen het invoeren van een
inkomenscriterium bij de toewijzing van gesubsidieerde huurwoningen en tegen
het opnemen van een inkomenscriterium in het huurcontract, waardoor huurders
die met een forse toename van het inkomen te maken kregen gedwongen
zouden worden te verhuizen.
Aan de andere kant was er weinig weerstand tegen het invoeren van een aanvullende
individuele inkomensafhankelijke subsidie. In eerste instantie was het
de bedoeling dat het een voor iedere ontvanger tijdelijke regeling betrof. Uiteindelijk
werd hiervan om politieke redenen afgezien. In de eerste helft van de
jaren zeventig werd de regeling steeds verder uitgebreid, waarbij ook huurverhoging
als gevolg van woningverbetering voor subsidiëring in aanmerking kwam
en de maximale inkomens- en huurgrenzen fors opgetrokken werden. Leegstandsbestrijding
in de nieuwbouw was daarbij één van de subsidiemotieven.
Het gebruik van de regeling steeg van 31.000 ontvangers in 1970 naar 129.000
in 1974 (Van der Schaar 1987). Daarna werd de regeling, onder invloed van het
beleid dat werd vastgesteld op basis van de Nota huur- en subsidiebeleid
(Gruijters et al. 1974) uit 1974, sterk gewijzigd en verruimd.
()
Dit stelsel
zou tot aan de Nota volkshuisvesting in de jaren negentig (TK 1988/1989) die in
1989 het licht zag, in stand blijven. Dit verklaart de sterke toename van het
aandeel van de subjectsubsidies in de totale volkshuisvestingsuitgaven in de
jaren zeventig, gevolgd door een nog sterkere toename van deze subsidies in
de eerste helft van de jaren tachtig als gevolg van de economische recessie en
de daarmee gepaard gaande inkomensstagnatie.

quote:

Op zaterdag 19 augustus 2006 07:33 schreef sigme het volgende:
Hier is ook nog wel een aardig stuk, een recentie over: Pieter Bootsma en Willem Breedveld, De Verbeelding aan de Macht – Het Kabinet-Den Uyl 1973-1977, Den Haag: SDU Uitgevers, 1999.
[..]

bron

quote:

Op zaterdag 19 augustus 2006 06:44 schreef sigme het volgende:
Het aardgas!
[..]

Kabinet Den Uyl begon er mee, het grote aardgasgeld als smeerolie gebruiken.
[..]

bron: VPRO | Andere tijden, Aardgas als smeerolie ; 2006

En zo zitten we nu al tijden met een veel te grote begroting, omdat onze overheid zonder schroom de (eindige!) aardgasbaten heeft opgenomen in de begroting. Waardoor we véél meer geld uitgeven dan we verdienen. Bij teruglopende aardgasbaten voelt de politiek de pijn - en kijkt naar de andere inkomstenbron: de belastingbetaler..

En wie waren er ook al weer aan de macht, toen die enorme aardgasbel optimaal geëxploiteerd werd? 160 miljard! Afgelopen 40 jaar, 160 miljard! Oh ja - de babyboomers. Je weet wel, die straks een te kleine spaarpot voor hun AOW hebben, waarom ze nu vragen of wij jongeren niet alsjeblieft meer willen gaan werken en liefst nog iets extra premie betalen en oh ja - afzien van sociale zekerheid, studiefinanciering, WAO, bijstand, WW etc. Want daar is geen geld meer voor..

.

Het aardgas wakkerde ontwikkeling van energieintensieve bedrijfstakken aan:
[..]

bron NRC | De verkwisting van een bodemschat ; 1997
Achteraf is dat niet zo handig, energie-intensieve bedrijvigheid .

quote:

Op zaterdag 19 augustus 2006 08:58 schreef Reya het volgende:

[..]

Alhoewel dit beleid op de lange termijn zeer slecht heeft uitgepakt, valt de Dutch Disease en de (soms desastreuze!) gevolgen daarvan Den Uyl niet echt aan te rekenen. Al voor de tijd van Den Uyl verdween de ene fabriek na de andere uit Nederland, soms snel achter elkaar en met veel tegelijk. Zeker op de plekken waar kwetsbare industrie was geconcentreerd zorgde dit voor massawerkloosheid. Veel van die werklozen waren amper geschoold, en het enige werk waar ze werkelijk geschoold in waren was verdwenen. Er zat weinig anders op dan, zeker het oudere gedeelte hiervan, maar de facto op te geven, en ze via allerlei regelingen - bijvoorbeeld vervroegde pensioenen - van de arbeidsmarkt te laten verdwijnen. Dat heeft tot een lagere arbeidsparticipatie, en dus hogere lasten, geleid, maar dat valt Den Uyl weinig aan te rekenen; evenmin dat hij hiervoor de aanlokkelijke aardgasbaten aansprak. Het zou politiek onaanvaardbaar zijn geacht om die te laten liggen. Hier had elke regering destijds mee gekampt; wat niet weglaat dat het maakbaarheidsdenken uit die tijd uiteindelijk hopeloos achterhaald bleek te zijn, en dat veel beleid ook strandde in mooie idealen, terwijl weinig effect werd gesorteerd en veel geld werd uitgegeven.

quote:

Op zaterdag 19 augustus 2006 05:06 schreef Finder_elf_towns het volgende:
Als er een Hall-of-shame van de Ned. politiek wordt ingericht zijn zij de eerste kandidaten om een ereplek te krijgen.

quote:

Op zaterdag 19 augustus 2006 05:19 schreef Karzeuler het volgende:

[..]


Heb je ook concrete voorbeelden of een url waar ze staan. Ik weet er zelf wel een paar, maar kom in discussies maar op de 2 bovengenoemde voorbeelden. De rest weet ik maar vaag.

quote:

Op zaterdag 19 augustus 2006 17:46 schreef Karzeuler het volgende:

Als de autorijder een deal met een verzkeraar heeft zal hij er intrinsiek gemotiveert toe zijn om die gordel om te dien. Daar komt geen dwang aan te pas.

quote:

Op zaterdag 19 augustus 2006 03:53 schreef Karzeuler het volgende:
Een kabinet dat zich ten doel stelt om kennis, macht en inkomen.eerlijk te delen, dat kan nooit goed gaan!

De laatste tijd komen we in discussies over politiek (in de kroeg) heel vaak terecht op allerlei maatregelen die ramppoliticus Joop den Uyl destijds genomen heeft en die nog steeds z'n rampzalige uitwerkingen hebben in de huidige maatschappij.
Bijvoorbeeld dat aandeelhouders minder inspraak op het bestuur van een bedrijf kregen, maar de raad van commesarissen het bestuur aanstellen. Ideale voedingsbodem voor een graaicultuur aan de top van het bedrijfsleven lijkt me, en alzo geschiedde en is nog steeds gaande.
En uiteraard de onderwijshervormingen van Van Kemenade, waardoor hoogbegaafden hun draai niet meer konden vinden tussen al die subinteligente plebejers in de klas. En dan die randdebielen die niet weten hoe ze met kennis moeten omgaan, die opeens toegang kregen tot meer kennis, met de gevolgen van dien.

Politici die het over "Eerlijk delen" hebben zou je bij voorbaat al moeten wantrouwen. Gelijke verdeling leidt altijd tot degradatie van datgene wat je verdeelt.

Vraag is of iemand hier nog meer voorbeelden weet over de schadelijke uitwerkingen van Ome Joop's kabinet.

Meer over het kabinet Den Uyl hierrrrrrrrrrr!!!

quote:

Op zondag 20 augustus 2006 11:26 schreef Lord_Vetinari het volgende:
De bron is het CPB. Wat is daar opvallend aan?

quote:

Op zondag 20 augustus 2006 11:30 schreef Martijn_77 het volgende:

[..]

Bedoelde de site waarop ie gepubliseerd is. Zelfs het PvdA zelf laat dus zien dat er helemaal geen begrotingsoverschot was in het kabinet Den Uyl

quote:

Op zondag 20 augustus 2006 11:39 schreef Lord_Vetinari het volgende:

[..]

Kloopt. Was een foutje mijnerzijds. Maar het was wel het laagste tekort in jaren. Heb je het staatje ook gelezen? Zie je ook hoe het daalt op het moment dat den Uyl minister van EZ wordt? Verder daalt als hij premier wordt? En skyhigh gaat tijdens Van Agt en Lubbers? Om pas weer te dalen als Kok minister van Financiën wordt? Verder daalt onder de Kabinetten Kok? En prompt weer omhoog gaat onder Balkenende I?

En dan blijven beweren dat het links is dat het geld uitgeeft