Laatste Blog, goed stukje Reflecties op de Dilemma’s van een Zomergastenpresentator oftewel: waar ben ik mee bezig? En toen was het alweer donderdag, wat voor mij moeilijk los te zien is van het feit dat ik over drie dagen tegenover mijn nieuwe Zomergast zit en nog geen idee heb wie dat is. Geintje.
Dat had ik niet voorzien: ik zit nog bij te komen van de eerste uitzending en ik moet alweer in de touwen voor de tweede. Een enkele documentaire waar de nieuwe gast Joep van Lieshout een fragment uit heeft gekozen nog eens in zijn geheel bekijken, alle fragmenten nog een keer zien, biografische gegevens in mijn kop stampen, artikelen over hem herlezen, onderwerpen, invalshoeken en vragen bedenken die de kijker zouden kunnen boeien…
Dat is het eerste grote dilemma voor iedere Zomergastenpresentator: hoe bereid ik mij zo voor dat ik alles weet van mijn gast wat er te weten valt, en toch mijn nieuwsgierigheid behoud? Je moet je voorbereiden om te weten waarom een gast een fragment heeft gekozen, om te weten ‘waar de verhalen zitten’ en om geen missers te begaan die de gast uit zijn of haar evenwicht halen (hoewel voorbereiding nooit een garantie is; in de eerste uitzending noemde ik Jeltje van Nieuwenhoven’s overleden echtgenoot per ongeluk ‘ex-man’). Het gevaar van zo’n grondige voorbereiding is dat de uitzending een invuloefening wordt: dat je van je gast alleen nog dingen wil horen, in plaats van weten - want je weet alles al. In dat opzicht is Joep van Lieshout een droomgast want er is nog relatief weinig bekend over zijn achtergrond, en hij heeft zich er al helemaal weinig over uitgesproken.
Het tweede grote dilemma van iedere Zomergastenpresentator is: hoe houd ik de boel spannend? Volgens de Wetten van de Televisie had Zomergasten allang verboden moeten zijn: drie uur lang twee mensen tegenover laten zitten praten, terwijl je als presentator niet de lijnen kan uitzetten want je gast heeft de fragmenten uitgekozen, en daarmee de gesprekonderwerpen. Hoe breng je daarin samenhang en daarmee spanning?
Een oplossing is om vooraf een interpretatie van de gast te bedenken, en die interpretatie als het ware drie uur te testen op die gast. Bijvoorbeeld: de vroege dood van je oudere broer betekende dat je al vroeg werd geconfronteerd met de vergankelijkheid der dingen en daarom word je zo ontroerd door deze film. Voordeel van deze benadering is dat je een fantastische rode lijn hebt waar je steeds naar kunt terugkeren. Het nadeel van deze benadering wordt duidelijk wanneer de gast die interpretatie niet accepteert, en zich daar drie uur onder vandaan gaat wurmen. ‘Nee ik heb dat fragment van die pinguins niet gekozen omdat ik een onmenselijk strenge calvinistische opvoeding heb gekregen. Sterker nog, die opvoeding viel reuze mee.’ Daar zit je dan als presentator.
Mijn benadering is om geen meta-interpretatie te bedenken. De reden is dat ik daarvoor te jong en simpel van geest voor ben, dat ik er zeer waarschijnlijk naast zou zitten en dat ik denk dat maar weinig mensen goed reageren als ze op tv worden gepsychoanalyseerd. Ikzelf zou als gast in ieder geval, hoe waar de interpretatie door de presentator van mij ook mocht zijn, deze altijd drie uur lang weerspreken en negeren. Zoals ieder mens ben ik namelijk U-NIEK. Alsmede BIJ-ZON-DER en het kan toch niet dat iemand anders mij op basis van een paar knipsels en interviews uit het verleden zomaar zou snappen? Hierbij komt nog dat niet alle kijkers Zomergasten in zijn geheel volgen, integendeel, en het moet mogelijk zijn om midden in een uitzending te vallen zonder steeds te denken: heb ik iets gemist over een broer ofzo?
Wat ik daarom probeer te doen is te zappen door iemands leven en fragmentenkeuze, meer een mozaiek dan een boog te bouwen, en ruimte te laten. Zo ontloop je de bovengenoemde valkuilen, maar de zwakte van die benadering is natuurlijk wel dat als de gast de ruimte niet zou vullen, je een vrij matte uitzending hebt. Maar goed, dan nog kom je iets te weten over de Zomergast, namelijk dat deze de ruimte heeft gevuld zoals die heeft gedaan. Nog een nadeel: zonder een meta-interpretatie kun je niet bekvechten met je gast en heb je geen duel en sommige mensen vinden dat saai en tam. Anderen zijn juist blij dat twee mensen op tv elkaar nu eens niet in de haren zitten en vliegen afvangen waardoor je, heel gek, erachter kunt komen wie de gast zelf denkt dat hij of zij is. Voor hen die het onschatbare boek De Aap in Ons van Frans de Waal hebben gelezen: het bekvechten is leuk voor chimpansee-mensen, mijn benadering is meer die van de bonobo.
Ach ja, en morgen verzin ik weer een hele nieuwe verklaring voor mijn gepruts, zes zondagavonden om negen uur op Nederland 3. Dank voor uw aandacht, dit weblog was leuk om te doen. En dan ga ik nu weer naar een fragment vol piemels kijken.
http://www.volkskrantblog.nl/bericht/65775