HET WERKWOORD OPGEFRIST
Weggezakte regels
Het onderscheid tussen de verleden tijd en het voltooid deelwoord wordt iedereen op de lagere school uitentreuren bijgebracht. Toch is het voor volwassenen vaak een groot struikelblok. Bij de taalvragendienst worden regelmatig vragen gesteld over de correcte schrijfwijze van combinaties als: de beantwoorde/beantwoordde brief, de verrichte/verrichtte werkzaamheden en het begrote/begrootte bedrag. Ook bij andere taaladviesdiensten staat deze vraag in de top-twintig. De lagereschoolregels over het werkwoord zijn blijkbaar ver weggezakt. Daarom volgt hier een artikel om uw kennis op te frissen.
Verleden tijd: stam plus -te(n) of -de(n)
De verleden tijd van een werkwoord geeft aan dat iets achter de rug is. De handeling die het werkwoord uitdrukt, speelde zich in een verleden af: gisteren, twee weken geleden of tienduizend jaar voor Christus. De verleden tijd wordt op de volgende manier gevormd:
Stap 1
Bepaal wat de stam van het werkwoord is door de laatste twee letters ('-en') van het werkwoord af te halen. De stam van 'beantwoorden' is dus beantwoord. De stam van 'begroten' is begroot (en niet *begrot, want dat klinkt heel anders).
Stap 2
Kijk wat de laatste letter van de stam is. Als de stam eindigt op een t, een k, een f, een s, een ch of een p (de medeklinkers uit 't kofschip), dan komt er in de verleden tijd -te (of -ten in het meervoud) achter de stam. Eindigt de stam op een andere letter, dan komt er in de verleden tijd -de (of -den in het meervoud) achter. De stam van 'beantwoorden' eindigt op een d, de d zit niet in 't kofschip, dus komt er -de(n) achter: hij beantwoordde de brief, wij beantwoordden de brief. De stam van 'begroten' eindigt op een t, de t zit wel in 't kofschip, dus schrijven we: hij begrootte, zij begrootten.
Valkuil 1
De stam van de werkwoorden 'verhuizen' en 'fuiven' eindigt respectievelijk op een z en een v: verhuiz en fuiv. De z en de v zitten niet in 't kofschip, dus komt er in de verleden tijd -de(n) achter de stam. De z en de v worden echter wel als een s en een f geschreven als deze werkwoorden worden vervoegd: hij verhuisde, hij fuifde, zij is verhuisd, zij hebben gefuifd.
Het voltooid deelwoord: ge- plus stam plus -d of -t
Wanneer een zin in de voltooide tijd staat, betekent dat ook dat de handeling al is gebeurd. Het verschil tussen de verleden tijd en de voltooide tijd zit hem vooral in de vorm. Als een zin in de voltooide tijd staat, staat er altijd een vorm van het werkwoord 'hebben' of 'zijn' in. Een ander werkwoord in de zin heeft dan de vorm van een voltooid deelwoord.
Bij veel regelmatige werkwoorden wordt het voltooid deelwoord gevormd door ge- voor de stam te zetten en een t of een d erachter (een t als de laatste letter van de stam in 't kofschip zit, anders een d). In 'Ik heb het gehoord' is gehoord dus het voltooid deelwoord. Andere voorbeelden van voltooid deelwoorden zijn: gepoetst, gekucht, gesuft, gepast, geschilderd, gebloeid, gepraat.
Een tweede categorie voltooid deelwoorden eindigt op -en: gebraden, gezouten, gesloten, bekeken.
Bestede tijd of besteedde tijd?
Vergelijk de volgende voorbeelden:
1a de moeilijke werkzaamheden
1b de verrichte werkzaamheden
2a de goede tijd
2b de bestede tijd
3a het grote bedrag
3b het begrote bedrag
4a de spannende wedstrijd
4b de gewonnen wedstrijd
In de a-voorbeelden staat telkens een 'gewoon' bijvoeglijk naamwoord, woorden die iets zeggen over het zelfstandig naamwoord waar ze voor staan: moeilijk, goed, groot en spannend. In de b-voorbeelden wordt een voltooid deelwoord op dezelfde manier gebruikt als de bijvoeglijke naamwoorden in de a-zinnen. Zo'n bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord wordt meestal gevormd door achter het voltooid deelwoord alleen een e te zetten, net zoals bij gewone bijvoeglijke naamwoorden. Een bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord kan ook worden herkend doordat er altijd een lidwoord (de, het of een) voor staat, of moet kunnen staan.
Valkuil 2
Verwarring over de juiste schrijfwijze van het werkwoord treedt vooral op als er tijdsbepalingen in de zin staan, zoals in: 'Gisteren beantwoordde hij de brief over de twee weken geleden verrichte werkzaamheden.' Ook al duidt de bepaling 'twee weken geleden' op een verleden tijd, toch is verrichte hier een bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord: er staat een lidwoord voor (zij het op een afstandje) en het staat voor een zelfstandig naamwoord waar het iets meer over zegt.
Uitzonderingen
Er zijn twee uitzonderingen op de schrijfwijze van het bijvoeglijk gebruikte voltooid deelwoord:
1 Er komt geen e achter voltooid deelwoorden die op -en eindigen en die bijvoeglijk worden gebruikt: de gewonnen wedstrijd, de gesloten zaak, het gebraden haantje, de gezouten haring.
2 In 'de geredde drenkeling' en 'de weggerotte appel' schrijven we wel dubbel d en dubbel t. Zouden we dat niet doen, dan zou de tweede e-klank in geredde klinken als de 'e' in 'brede' en de o-klank in weggerotte als de 'o' in 'grote'. Kijk maar: de *gerede drenkeling, de *weggerote appel.
oh wacht we hadden het over het fok!schaap en het kofschip
never mind
Ad Infinitum
In je eentje bij een psycholoog naar binnen stappen en al je persoonlijkheden laten behandelen.
quote:
op 06-23-2000 om 10:33 PM schreef speedcore het volgende:
massapsychologie
bestudering of sturing van het collectieve gedrag van een groep mensen, bijvoorbeeld een buslading hooligans Massapsychologie kan vooral handig zijn om te verklaren waarom een groep anders reageert dan was voorspelt, of waarom een groep reageert an sich. Door de collectieve schapengeest van de groep kan aansturing totaal anders uitpakken als wanneer het om 1 persoon gaat. Sturing van een groep gaat dan ook hand in hand met manipulatie, het heimelijk aansturen van een groep.Een groep rellende mafketels van de plaatselijke ballentrapvereniging die wordt gestuurd door 300 blauwe varkens met knuppels zal niet, zoals verwacht afdruipen bij het zien van zoveel wapentuig, maar juist massaal in de aanval gaan, al dan niet geholpen door de zojuist opgelopen ziekte van Heineken in veel gevallen. Wordt de doorgedraaide beestenbende daarentegen begeleidt door een paar kamikazepiloten met een dikke minachting voor eigen lijf en leden (in de volksmond beter bekend als de steward, od de "stille") dan blijven postievere resultaten voor omgeving en meubilair van het desbetreffende ballenschopveldje vaak niet uit.
Hey, dat doe ik virtueel ook
Overal toepasbaar zeg maar...
Nieuw woord:
Continent
[Dit bericht is gewijzigd door Quenda® (Datum 24 Juni 2000).]
Niet te verwarren met content = het zijn van tevreden;
Of met contingent = verschuldigd aandeel;
of met contingens = dat wat toevallig is.
Continentie daarentegen is heel verneukeratief = de matiging, de onthouding.
Ikzelf krijg bij het woord continent alleen maar behoefte aan Depends, maar dat heeft meer met in-continent te maken.
Continent betekent dus kort en goed "niet in je broek pissen"
Want zo bedoelde je 'm toch, Quendaatje?
[Dit bericht is gewijzigd door Borgia (Datum 24 Juni 2000).]
Continent:
elk van de zes grote landmassa's op aarde; Fok-Eiland?
het vermogen hebbend de ontlasting en de urinelozing te beheersen afknijpen, afzeiken
Maar die van jou zijn ook goud
Nieuw woord ( goed voor een lange reply van iemand met veel energie op dit moment)
Massificeren
Nieuw woord:
Massaregie
Wie van de regel afwijkt valt ten prooi aan ex=communicatie, hetgeen inhoudt dat hij ook niet meer ter communie mag.
Ook zijn er enkele zware gevallen van Multiple Personality Syndrom bekend die en masse met elkaar communiceerden.
---------------------
fruitvliegjes
snap je dat nou?
Nee. Jij?
quote:
op 06-24-2000 om 04:38 AM schreef Borgia het volgende:
quote:
op 06-24-2000 om 06:46 PM schreef Borgia het volgende:
Bedoel je daarmee te zeggen, dat ik niets te zeggen heb?
![]()
Zou ik een leuke manier vinden, speedy!
au contraire madame, au contraire
------------------
The big gunz have arrived.
Time to start the carnage.
[Dit bericht is gewijzigd door speedcore (Datum 25 Juni 2000).]
quote:
Vanaf heden: HET FOK!SCHAAP
De x hoort er namelijk wel bij, de T van HET niet, en de H van HET komt ook al voor in scHaap...
Dus
V
Mijn eerste proeve was "je zal er maar in zitten".
In tweede instantie - en na kokhalzende reakties van mijn maag op mijn brein - kwam ik tot:
"Schat, hallo, ben je wakker? Je zit er in. Je bevindt je midden in het Afbraakproces.
Dat heet ouderom. Dan verdommen je celletjes nog te regenereren.
Dan sterven er veel meer af dan erbij komen.
You're over the hill baby, face it!"
Daar voelde ik mij niet prettig van en nu begreep ik ook achteraf waarom ik dit woord in allerallereerste instantie liet passeren.
Maar nu, enkele uren later, nu ik besef dat ik lekker niet de enige ben maar dat we die weg allemaal gaan, verzamelde ik moed om openbaar te maken wat een rotwoord ik Afbraakproces vind.
En omdat ik het zo'n rotwoord vind ga ik er lekker niet op in.
[Dit bericht is gewijzigd door Borgia (Datum 28 Juni 2000).]
Is toch eenvoudig.
Paar kilo dynamiet onder een ouwe schoorsteen en boem!!!!
Een fantastisch en te aanschouwen afbraak-proces.
Of is het een synoniem voor......
Büllent.
Laat daarom je gedachten eens gaan over
Knechtschap
Ja, ook gij, Q'tje
-------------------------
Lekker rustig is het hier.
Scheiding der geesten?
quote:
op 06-28-2000 om 06:38 PM schreef Quenda® het volgende:![]()
Borgia, de reden waarom ik het hier als "nieuw woord"plaatste is omdat ik het zelf ook zo'n woord vind waarbij je gemenge gevoelens krijgt
Ben je tevreden?
[Dit bericht is gewijzigd door Borgia (Datum 28 Juni 2000).]
Dit woord moet even in z'n oorsprong verdeeld worden en wel KNECHT en SCHAP.
Een knecht is iemand, dat zich uitslooft t.b.v. een ander en daarvoor te weinig ontvangt. Iemand, die zich laat uitbuiten. Dit in tegenstelling tot het woord functionaris, wat in ieder geval spreekwoordelijk voor de uitbuiters staat.
Schap is het enkelvoud van schappen, hetgeen de in vakken ingedeelde presentatie van te verkopen waren bij b.v. een supermarkt inhoudt.
Knechtschap is dus niets anders het nauwkeurig ingedeeld ter verkoop presenteren van hen, die zich laten uitbuiten.
Dus: KNECHTSCHAP = ARBEIDSMARKT
Zo was ik gekomen tot:
De Vakkenvuller van de Zakkenvuller
Ben benieuwd of er nog meer mensen taalcreatief uit de hoek kunnen komen.
Bij het woord knecht denk ik aan een jonger iemand, mannelijk, die in loondienst of ondergeschikt is, aan zijn meerdere.
Een mannelijke, duidelijke jongere man,een jongen met minder of zelfs geen, ervaring: een knaap
Bij het ontleden van het woord , het 2e gedeelte "schap", komen woorden als, "leiderschap" bij mij naar boven.
Mogelijk is de verklaring voor het woord KnechtSchap, een knapenleider.
Duidelijk voorbeeld op ons forum hiervan is onze geliefde Djeez, die dan ook probeert de schaamte onder de knapen te doorbreken, door openlijk woordvoerder te zijn en altijd kenbaar te maken dat hij zich niet schaamt voor zijn maagdelijkheid (waar hij overigens wel graag vanaf wil)
o je, kunst en cultuur he?
Bronvermelding:
D.H. Lawrence
quote:
op 06-28-2000 om 08:34 PM schreef Borgia het volgende:
Wel ja, maak er meteen maar Lady Chatterley's Lover van.o je, kunst en cultuur he?
Bronvermelding:D.H. Lawrence
ff m'n buik vashouden.
Letterlijk zou men zeggen uit de buik spreken. De buik (eigenlijk de maag) spreekt echter alleen na een orgastische maaltijd (of juist niet) wanneer de maagsappen hun chemische werkdrang met veel geplof tot uiting brengen. Meestal wordt dit gevolgd door wat de West-Friezen noemen "aan de reet gaan". Oftewel het begeven naar een plaats of gelegenheid, waar men uitgaat of reeds uit is.
We zullen dus deze uitdrukking in het perspektie moeten zien als: "uit de nek lullen". Het is fysiek gewoon niet mogelijk.
M.a.w. buikspreken is een onbegrip.
We kunnen net zo goed proberen met gesloten mond te praten.
Keizersnee
--------------------------
heb hier me motor ff uit
is hier cultureel centrum, toch?
Een hele goeie, die helemaal past binnen de voetbalsfeer van vandaag.
Zoals het eerste deel van het woord het al aangeeft, wordt gerefereerd aan oud-Ajaxied Piet Keizer.
Deze weergaloze linksbuiten was in staat om met zijn rushes de verdediging van de tegenstander open te snijden.
Dus de keizersnee is niets anders dan de omschrijving van een "tegenstanders tot wanhoop brengende, weergaloze dribbel van Piet Keizer langs de zijlijn".
Prachtige trouvaille!
Pietje z'n voorzetten sneden inderdaad als een warme mes door de kleffe boter op de grasmat. Cruyff de credits, maar Pietje de voorzetten, de grandioze 1-2'tjes over links, vaak nog net voor de cornervlag weggeschept. Pietje Keizer, de man die alles van grasmatten en vloerbedekking af wist (Napoleon Bonaparte tapijt, ook Piet!)
Ach, die prachtige finale in 1972 tegen Panathinaikos in griekenland! Ging ook zo over het scherp van zijn Snede. Dat voelde ik tot in mijn schede. Sedertdien is Piet vertrokken en het voetbal verloederd tot hooligan-spektakels en miljoenen-aankopen uit het buitenland. 6 Ajax spelers werkloos op het reservebankje in Spanje.Schande!
Harley, knulletje van me, wat een vreselijke mooie, die Keizersnee. Ik denk nog even door want hier is hetlaatste woord nog niet over gesproken. Mamma is trots op je!
En voor vanavond:
Van der Sar, trek die kar!!!
Piet ik mis je in mijn Keizersnee.
Ma wat een gouwe!!!
mijn ma heeft een keizersnee
kan ik weten. ik kom uit die superieure gleuf!
-------------------------------------
ja ik weet ut, ik ben slecht. was nog niet eens geboren toen ik al een damesdeel zat.
Hie is een nieuw woordje om van die Keizersnede af te zijn:
KoekeNpan
De tweede betekenis komt uit het Engels. Het oorspronkelijke woord was: Cookandpen. Dit verklaart ook meteen de hoofdletter "N" in koekeNpan. "and" = "N"
Willem Schudspier was de Nederlander, die dit woord gïmporteerd heeft, nadat hij het van een verre Engelse neef voor het eerst gehoord had. Het is dus van oorsprong zeer oud Engels en het betekent: "kijk en pen" oftewel naar het hedendaagse vertaald als:
"Lees en schrijf".
Dit wil ook dan ook alle forum-leden eens aanraden te doen op deze topic.
*Nog drie en ook deze topic mag gesloten worden*
Aldus geluimd keek ik uit het raam en zag een hond een hondendrol produceren, en ik vroeg me toen gelijk af waar die anderen honden waren die bij het proces betrokken dienden te zijn.
Mijn katten stelden mij weer gerust, het leven was toch nog normaal, want zij deden hun behoefte nog steeds in de kattenbak. En ze smikkelden tevreden van hun kattenbrokjes, en dat is geen kattenpis.
------------------------
wolkenloos kan,
maar hoe zit het dan met bollenboos?
Om de betekenis van KoekeNpan te achterhalen moeten we de link leggen met een ander Nederlands woord, koekeNbakker. Naast een persoon dat daadwerkelijk koeken bakt, staat dit woord vooral voor een wat sullig persoon die het leven niet te serieus neemt, een schavuit, een vlegel. Ik wilde Tijl Uilenspiegel aandragen als literair voorbeeld.
We kunnen het woord koekeNbakker ontleden als we het verbinden met een synoniem. PotseNmaker bijvoorbeeld. Zoals een koekeNbakker zijn koekeN bakt, maakt een potseNmaker zijn potsen. Potsen zijn in dit verband de malle fratsen van de desbetreffende persoon en het maken slaat op de uitvoering daarvan in deze.
We kunnen nu dus velig concluderen dat als een koekenNbakker zijn koekeN bakt, dat de koekeN de, vaak humoristische, onorthodoxe streken zijn en dat het bakken de uitvoering daarvan is.
Terugkerend naar de koekeNpan kunnen we weer de link leggen naar de oorspronkelijke koekeNbakker. Deze gebruikt zijn koekeNpan voor het bakken van zijn koekeN.
Zo gebruikt ook de koekeNbakker in de betekenis van bengel een spreekwoordelijke pan om zijn koekeN mee te bakken.
In conclusie, een koekeNpan is het middel dat een bengel, een dekselse vlegel, aanwendt om zijn streken tot uitvoering te brengen.
Aanfluiting
[Dit bericht is gewijzigd door Borgia (Datum 04 Juli 2000).]
Het van oorsprong Indonesische woord Aanfluiting is een afgeleide van de Zwarte Flutklever. De Zwarte Flutklever leefde reeds omstreeks 1840, en is in 1857 nog op Bali gesignaleerd, reeds. Het korte leven dat hem was beschoren speelde zich echter af langs de zuidstreek van het eiland TanTam, een eiland met 200 Boheemse Indonesiers. De Zwarte Flutklever leek veel op de Kwaksnip, ook een unieke soort die in die tijd leefde.
Tot zover de voorgeschiedenis, want hoe komt men nu bij het woord 'aanfluiting'? Ik ben zelf tweemaal afgereisd naar TanTam om mij door de oudste leden van de Boheemse Indonesiers, te informeren door middel van oude sagen en legenden. De legende die inmiddels door Het Wetenschappelijke Instituut voor Onderzoek naar Zwarte Flutklevers op TanTam (HWIOZFKTT) is bevestigd.
TanTam was, zonder elke vorm van industrie, een rustig eilandje. Er was echter een vreselijke gebeurtenis die eens in het jaar het openbare leven op TanTam verstoorde. En dat was het geluid van de Zwarte Flutklever. De Zwarte Flutklever was een buitengewoon emotioneel en melancholisch vogeltje. Enigste in zijn soort vond hij nooit een vogel om mee te paren. Dit brak hem eens in het jaar op (of dit mentaal was, of een overdosis endorfine aangemaakt door zijn lichaam, is nog niet bekend).
En het was niet zozeer het schelle geluid dat hij produceerde, maar meer de aanloop daartoe, de **aanfluiting**. Je moet het gehoord hebben om te weten hoe afschuwelijk dit voor de mensen moet zijn geweest. Aangetoond is wel dat de Zwarte Flutklever in zijn aanfluiting op zijn gehuil tonen produceerde die het menselijk oor niet kan horen (>50.000hrz en < -1hrz).
Door de welvarende Gouden Eeuw, en de aanvoer van specerijen in de eeuwen daarna, was bij de weinige Nederlanders die op TanTam kwamen, het begrip aanfluiting aan de orde van de dag. Dat de betekenis in Nederland verworden is tot een simpel: iets is erg slecht, een lachertje, FLUT, komt omdat flut bij de Nederlanders het beste bleef hangen.
De betekenis van het woord mag dan veranderd zijn (zoals zo vaak in de ethymologie), de voorgeschiedenis is van een uitzonderlijke schoonheid.
bogus.
Nogmaals ik fluit je op vier vingers toe van verwondering.
WOW
quote:
op 07-04-2000 om 01:13 AM schreef bogus het volgende:
AanfluitingDe betekenis van het woord mag dan veranderd zijn (zoals zo vaak in de ethymologie), de voorgeschiedenis is van een uitzonderlijke schoonheid.
Inderdaad! Een schitterend stukje schrijfwerk, Bogus. Mijn complimenten!
Splijtzwam
(een veel voorkomend maligne organisme dat veelvuldig wordt aangetroffen in de diverse fora, ook wel vergeleken met 'trolling clones')
------------------
Als Eerlijkheid het hoogste goed is,
dan is het logisch dat velen er niet bij kunnen.
[Dit bericht is gewijzigd door Borgia (Datum 04 Juli 2000).]
quote:
Op dinsdag 04 juli 2000 01:13 schreef bogus het volgende:
Aanfluiting<P>Het van oorsprong Indonesische woord Aanfluiting is een afgeleide van de Zwarte Flutklever. De Zwarte Flutklever leefde reeds omstreeks 1840, en is in 1857 nog op Bali gesignaleerd, reeds. Het korte leven dat hem was beschoren speelde zich echter af langs de zuidstreek van het eiland TanTam, een eiland met 200 Boheemse Indonesiers. De Zwarte Flutklever leek veel op de Kwaksnip, ook een unieke soort die in die tijd leefde. <P>Tot zover de voorgeschiedenis, want hoe komt men nu bij het woord 'aanfluiting'? Ik ben zelf tweemaal afgereisd naar TanTam om mij door de oudste leden van de Boheemse Indonesiers, te informeren door middel van oude sagen en legenden. De legende die inmiddels door Het Wetenschappelijke Instituut voor Onderzoek naar Zwarte Flutklevers op TanTam (HWIOZFKTT) is bevestigd.<P>TanTam was, zonder elke vorm van industrie, een rustig eilandje. Er was echter een vreselijke gebeurtenis die eens in het jaar het openbare leven op TanTam verstoorde. En dat was het geluid van de Zwarte Flutklever. De Zwarte Flutklever was een buitengewoon emotioneel en melancholisch vogeltje. Enigste in zijn soort vond hij nooit een vogel om mee te paren. Dit brak hem eens in het jaar op (of dit mentaal was, of een overdosis endorfine aangemaakt door zijn lichaam, is nog niet bekend). <P>En het was niet zozeer het schelle geluid dat hij produceerde, maar meer de aanloop daartoe, de **aanfluiting**. Je moet het gehoord hebben om te weten hoe afschuwelijk dit voor de mensen moet zijn geweest. Aangetoond is wel dat de Zwarte Flutklever in zijn aanfluiting op zijn gehuil tonen produceerde die het menselijk oor niet kan horen (>50.000hrz en < -1hrz).<P>Door de welvarende Gouden Eeuw, en de aanvoer van specerijen in de eeuwen daarna, was bij de weinige Nederlanders die op TanTam kwamen, het begrip aanfluiting aan de orde van de dag. Dat de betekenis in Nederland verworden is tot een simpel: iets is erg slecht, een lachertje, FLUT, komt omdat flut bij de Nederlanders het beste bleef hangen.<P>De betekenis van het woord mag dan veranderd zijn (zoals zo vaak in de ethymologie), de voorgeschiedenis is van een uitzonderlijke schoonheid.<P>bogus.
* Loedertje heeft um uitgeprint en ingelijst op de wc deur gehangen
|
Forum Opties | |
---|---|
Forumhop: | |
Hop naar: |