Slapen is geen luxe maar noodzaak ![]()
Miljoenen mensen zouden beter presteren als ze later met hun werk zouden beginnen.
Slapen lijkt voor veel mensen tijdverspilling. Onze nachtrust is te kort en dat wordt alleen maar erger.
Uit Amerikaans onderzoek is bekend dat in 1959 mensen van middelbare leeftijd 8 tot 9 uur sliepen. In 1984 was dat 7 tot 8 uur.
In Nederland gaat het dezelfde kant op. Het eerste slaaponderzoek in ons land, gehouden aan de Universiteit Utrecht onder vierhonderd mensen, wijst uit dat Nederlanders per nacht gemiddeld 7 uur en 20 minuten slapen. Ruim 50 procent is moe bij het opstaan, 15 procent is zelfs zeer moe. Eén op de zes mensen valt soms in slaap op een feestje of in de bioscoop.
Dat slaapgebrek hebben we grotendeels aan onszelf te wijten; één op de drie Nederlanders gaat na middernacht naar bed, drie procent pas na half twee.
Waarom we zo weinig waarde hechten aan slapen, is niet onderzocht. Slaap- en droomonderzoeker Victor Spoormaker van de Universiteit Utrecht heeft wel een idee. ,,We hebben te veel te doen. Vooral ’s avonds. Tv kijken, sociale contacten en internetten kosten veel tijd, en dan zie je dat mensen het eerst op slapen bezuinigen.’’
Toch is slaapgebrek niet louter onze eigen schuld, zegt Spoormaker. ,,Het slaap- en waakritme wordt geregeld in de hersenen. Hoe laat we moe worden en wanneer we ontwaken is zelfs genetisch bepaald. Ons land telt een paar miljoen mensen die pas na middernacht moe worden. Zij klagen omdat ze vroeg op het werk moeten zijn, en dat wordt veel te weinig serieus genomen.’’ Soepeler werktijden zouden een oplossing kunnen zijn. Spoormaker: ,,Hun productiviteit zou met sprongen toenemen als ze bijvoorbeeld om 11 uur zouden mogen beginnen. Zelf ben ik meestal om 12 uur op mijn faculteit en werk tot 8 uur. Om negen uur beginnen heeft voor mij totaal geen zin. Dan zit ik eerst drie uur alleen koffie te drinken en mijn taken steeds opnieuw te doen.’’
Hoogleraar psychofysiologie Gerard Kerkhof, tevens verbonden aan het slaapcentrum van het MCH Westeinde Ziekenhuis in Den Haag, vindt het recente onderzoek van Spoormaker niet helemaal representatief, vanwege het aantal ondervraagde personen. Maar dat we veel te weinig slapen, is een gegeven. ,,Duidelijk is ook dat mensen steeds meer ‘bijslapen’ in het weekeinde om de slaapschuld die ze door de week opbouwen, af te lossen.’’
Dat is maar deels succesvol. Voor een optimale nachtrust zijn vooral de fases van de diepe slaap cruciaal. Dan komen de hersenen tot rust. Mensen die overdag uitslapen, komen niet meer in die belangrijke diepe slaap terecht, zegt de hoogleraar. ,,Slapen overdag is kwalitatief veel minder dan ’s nachts.’’
De gevolgen van het collectieve slaaptekort voor de samenleving worden enorm onderschat, vindt professor Kerkhof.
„Twee weken lang minder dan zeven uur slapen heeft hetzelfde effect op het concentratie- en prestatievermogen als anderhalf tot twee etmalen achter elkaar wakker blijven. Ik erger me eraan dat we wél dure alcoholcontroles uitvoeren, maar totaal niet alert zijn op al die mensen die vanuit de nachtdienst zo de weg opgaan.’’