abonnement Unibet Coolblue Bitvavo
  vrijdag 10 februari 2006 @ 19:36:31 #51
78780 deedeetee
rustig doorgaan met ademhalen
pi_34946148
Jammer dat dames geen * zak * kunnen zijn anders zou ik Catherina de Medici kunnen nomineren.
Bekend als gifmengster en dan de bloedbruiloft waarbij de protestanten werden afgeslacht....
Ga fietsen jij !! ikke niet hoor..
pi_34946154
quote:
Op vrijdag 10 februari 2006 18:54 schreef Toffe_Ellende het volgende:
Ik ben nog niet overtuigd jongens, ik blijf bij mijn Leopold II !
Leopold is niet van voor 1800.
pi_34966532
We missen nog Judas Iskariot die Jezus voor 30 zilverlingen verried aan de Romeinen nadat hij jarenlang zijn volgeling was.
Jusqu'ici tout va bien...
pi_34966761
Mohammed natuurlijk. In wiens naam nog steeds alleen maar ellende veroorzaakt wordt.
pi_34966847
quote:
Op zaterdag 11 februari 2006 14:15 schreef filmfreek het volgende:
Mohammed natuurlijk. In wiens naam nog steeds alleen maar ellende veroorzaakt wordt.
En God.
  zaterdag 11 februari 2006 @ 14:27:42 #56
71480 zoalshetis
eerlijk=eerlijk
pi_34967027
en wat te denken van marquis de sade? of staat die er al tussen?
hoofdletters kosten teveel tijd
don't avoid pain to gain pleasure
niet iedereen is iedereen
pi_34967273
quote:
Op vrijdag 10 februari 2006 17:26 schreef King_of_Kool het volgende:
Prins Vigo von Homburg Deutschendorf ook wel bekend als Vigo de Karpatiër. Geboren in 1505. Gestorven in 1610

Niet aan ouderdom overleden. Hij is vergiftigd, neergestoken, opgehangen, uiteen gereten en gevierendeeld. Vigo staat ook bekend als de schrik van Karpatië en de pijn van Moldavië.
Een bekende tekst van Vigo is: Dood is maar een deur. Tijd is maar een sleutel. Ik kom terug.

[afbeelding]
En niet te vergeten, hij speelde in Ghostbusters 2
Verdonk: we moet weer lachen om ons loonstrookje :')
Verdonk: niet links, ik ben niet rechts, maar recht door zee
journalist: niet scheel?
  zaterdag 11 februari 2006 @ 14:40:37 #58
71480 zoalshetis
eerlijk=eerlijk
pi_34967324
105 jaar oud!!! in die tijd?>
hoofdletters kosten teveel tijd
don't avoid pain to gain pleasure
niet iedereen is iedereen
pi_34967454
quote:
Op zaterdag 11 februari 2006 14:38 schreef Tafkahs het volgende:

[..]

En niet te vergeten, hij speelde in Ghostbusters 2
Lees het topic eens door voordat je post
pi_34967480
quote:
Op zaterdag 11 februari 2006 14:46 schreef sjimz het volgende:

[..]

Lees het topic eens door voordat je post
De grootste zak uit de geschiedenis

wijsneus
Verdonk: we moet weer lachen om ons loonstrookje :')
Verdonk: niet links, ik ben niet rechts, maar recht door zee
journalist: niet scheel?
pi_34967505
quote:
Op vrijdag 10 februari 2006 17:30 schreef Jim.Beam het volgende:

[..]

Ghostbusters deel 2 geloof ik.
stond er al zie je
wijsneus
  zaterdag 11 februari 2006 @ 14:49:01 #62
138781 faberic
Ik snap er niks van
pi_34967526
Jezus Christus.
- Als een wijs man een goede reden heeft het woord te voeren houdt hij moeiteloos een goed betoog.
- You can say that again
  zaterdag 11 februari 2006 @ 16:59:02 #63
124107 King_of_Kool
Hail to the King
pi_34971229
Wat nou Ghostbuster 2???

Die gast heeft echt bestaan, het was een groot heerser maar was niet geliefd bij zijn volk...
De ene doodgraver tegen de andere: Ik heb zo'n drukke week gehad, ik heb er 2 moeten laten lopen!
  zondag 12 februari 2006 @ 05:02:56 #64
110737 Jim.Beam
Manwhore Lion
pi_34989961
quote:
Op zaterdag 11 februari 2006 16:59 schreef King_of_Kool het volgende:
Wat nou Ghostbuster 2???

Die gast heeft echt bestaan, het was een groot heerser maar was niet geliefd bij zijn volk...
Nou toevallig speelt hij ook een rol in Ghostbusters part deux. Lekker puh.
pi_34989999
Vlad Tepes, die kon er ook wat van.

http://nl.wikipedia.org/wiki/Vlad_Tepes

Vooral dat spietsen is niet zo fris.
pi_34990075
quote:
Op zondag 12 februari 2006 05:10 schreef Steijn het volgende:
Vlad Tepes, die kon er ook wat van.

http://nl.wikipedia.org/wiki/Vlad_Tepes

Vooral dat spietsen is niet zo fris.
dracula is stoer
пусть всегда будет солнце
pi_34990466
quote:
Op vrijdag 10 februari 2006 16:21 schreef George-Butters het volgende:
Jammer dat de term genocide pas ruim 50 jaar bestaat en de genocide in Afrika (door Europa) plus minus 100 jaar geleden heeft plaats gevonden. Anders zou ik de Namibische genocide uit 1904 willen noemen.

http://nl.wikipedia.org/wiki/Genocide

http://nl.wikipedia.org/wiki/Namibische_genocide_1904
Als het je troost: dat een term pas sinds kort bestaat, wil niet zeggen dat eerdere gebeurtenissen ermee benoemd te worden. Of bestond kernfusie ook niet voordat het woord bestond?
Dus Trotha mag uit volle borst genomineerd worden, dunkt me
If you have a problem, if no-one else can help, and if you can find them, maybe you can hire the A-Team
  zondag 12 februari 2006 @ 08:06:10 #68
72545 Megumi
Go Rin No Sho
pi_34990506


Heeft zijn werk niet goed afgemaakt met de Christenen.
Wordt als iemand die voortdurend dood is. De ware volgeling van bushidõ sterft elke ochtend en avond opnieuw. En wordt niet gehinderd door angst voor de dood. Yamamoto Tsunetomo's hagakure.
  zondag 12 februari 2006 @ 08:16:48 #69
112068 MMaRsu
I need some paprika
pi_34990528
Hmm interessant topic

Vond dit toch wel erg
quote:
Op vrijdag 10 februari 2006 12:54 schreef Mikado het volgende:
Herostratus.

Dat is de brandstichter in 1 van de klassieke wereldwonderen:
[..]

http://en.wikipedia.org/wiki/Temple_of_Artemis

Niet de grootste zak, maar ik nomineer hem graag.
welcome to my submarine lair. It's long, hard and full of seamen!
pi_34991528
Gravin Bathory die baadde in het bloed van maagden. Zij geloofde dat ze dan eeuwig jong en mooi zou blijven.
Zwaar werk is lekker, hoef ik niet meer naar de sportschool.
  zondag 12 februari 2006 @ 13:49:48 #71
71480 zoalshetis
eerlijk=eerlijk
pi_34996709
quote:
Op zondag 12 februari 2006 10:39 schreef Balthar het volgende:
Gravin Bathory die baadde in het bloed van maagden. Zij geloofde dat ze dan eeuwig jong en mooi zou blijven.
zij hield toch ook van de doodskreten van jonge mensen die ze uit haar slot pleurde?
hoofdletters kosten teveel tijd
don't avoid pain to gain pleasure
niet iedereen is iedereen
pi_34999086
quote:
Op vrijdag 10 februari 2006 17:26 schreef King_of_Kool het volgende:
Prins Vigo von Homburg Deutschendorf ook wel bekend als Vigo de Karpatiër. Geboren in 1505. Gestorven in 1610

Niet aan ouderdom overleden. Hij is vergiftigd, neergestoken, opgehangen, uiteen gereten en gevierendeeld. Vigo staat ook bekend als de schrik van Karpatië en de pijn van Moldavië.
Een bekende tekst van Vigo is: Dood is maar een deur. Tijd is maar een sleutel. Ik kom terug.
Prins Vigo von Homburg Deutschendorf is geloof ik een fictief karakter dat voor ghostbusters II is verzonnen, hij heeft nooit echt bestaan.
man van weinig woorden
pi_35002080
quote:
Op zondag 12 februari 2006 13:49 schreef zoalshetis het volgende:

[..]

zij hield toch ook van de doodskreten van jonge mensen die ze uit haar slot pleurde?
Zij was een lekkertje ja.
Ook een leuke Gilles de Rais. Een ridder die zich met satanisme en kindermoord bezig hield.
Zwaar werk is lekker, hoef ik niet meer naar de sportschool.
  zondag 12 februari 2006 @ 18:43:33 #74
110737 Jim.Beam
Manwhore Lion
pi_35008709
quote:
Op zondag 12 februari 2006 14:48 schreef DRAX het volgende:

[..]

Prins Vigo von Homburg Deutschendorf is geloof ik een fictief karakter dat voor ghostbusters II is verzonnen, hij heeft nooit echt bestaan.
Klopt, zoek maar eens een bio over hem.
pi_35010667
quote:
Op zondag 12 februari 2006 14:48 schreef DRAX het volgende:

[..]

Prins Vigo von Homburg Deutschendorf is geloof ik een fictief karakter dat voor ghostbusters II is verzonnen, hij heeft nooit echt bestaan.
Leuk hoe na verloop van tijd fictie waarheid begint te worden.
  zondag 12 februari 2006 @ 22:48:13 #76
120304 descendent1
Ja hoor, heb je hem ook weer..
pi_35019217
quote:
Op zondag 12 februari 2006 08:06 schreef Megumi het volgende:
[afbeelding]

Heeft zijn werk niet goed afgemaakt met de Christenen.

Pfoei; (denkt na...) Luther! Eerst de arme boeren steunen (woordelijk) in hun opstand en ze dan de rug toekeren..
Het beste argument tegen de democratie is een gesprek van 5 minuten met een gemiddelde stemgerechtigde...
Geyl online landjesspel: http://www.fokalliance.com/forum/viewtopic.php?f=16&t=7686
pi_35034116
quote:
Op vrijdag 10 februari 2006 12:38 schreef Tafkahs het volgende:
Niccolò Machiavelli ?
Wat heeft die dan voor ergs gedaan, behalve de eerste moderne politiek-wetenschappelijke verkenning over staatsmanschap schrijven? Zijn eigen politieke carrière was niet zoveel bijzonders hoor (behalve dat hij zelf gevangen gezet en gemarteld is wegens zijn republikeinse sympathiën toen de Medici's de macht teruggrepen in Florence).

[ Bericht 0% gewijzigd door Gellius op 13-02-2006 14:29:26 (is!) ]
pi_35035940
Ach waarde Gellius, er is niets nieuws onder de zon. Laatst kwam er hier iemand de goede dominee Malthus verwijten maken over zijn berekeningen en voorspellingen.
Eenen pyl vlieght snelder dan een clootken even swaer
pi_35036172
quote:
Op maandag 13 februari 2006 14:23 schreef pyl het volgende:
Ach waarde Gellius, er is niets nieuws onder de zon. Laatst kwam er hier iemand de goede dominee Malthus verwijten maken over zijn berekeningen en voorspellingen.
Die zoon van Malthus, die Neo, dat was pas een smeerlap!
pi_35036545
quote:
Op maandag 13 februari 2006 14:30 schreef Gellius het volgende:
Die zoon van Malthus, die Neo, dat was pas een smeerlap!
Die had heel wat vijanden, inderdaad, zogenaamde anti-neo-malthusianen.

Daaruit is later trouwens nog eens de R.K. Bond voor Groote Gezinnen ontstaan, waarvan de beschermheer C.P.M. Romme, in het dagelijks leven katholiek politicus, een naam als machiavellist had hoog te houden.

Wat zo'n Machiavelli en zo'n Malthus allemaal niet op hun geweten hebben.
Eenen pyl vlieght snelder dan een clootken even swaer
  maandag 13 februari 2006 @ 14:53:54 #81
130154 BarraCupraCuda
yeah im talking to you!
pi_35037014
Vlad Tepes AKA VLAD THE IMPALER

Death is lighter than a feather, duty heavier than a mountain.
The only easy day is yesterday
stay frosty
  maandag 13 februari 2006 @ 15:06:20 #82
15967 Frollo
You know I am a righteous man
pi_35037495
quote:
Op maandag 13 februari 2006 14:53 schreef BarraCupraCuda het volgende:
Vlad Tepes AKA VLAD THE IMPALER

[afbeelding]
Och, die ziet er toch best grappig uit met z'n dreadlocks en kerstmuts?
  maandag 13 februari 2006 @ 15:10:30 #83
130154 BarraCupraCuda
yeah im talking to you!
pi_35037649
(1431 - 1476)
Historische context

Wallachije, de meest zuidelijke van de drie Roemeense provincies, ontstond als politieke eenheid aan het eind van de dertiende eeuw uit de brokstukken die na het uiteenvallen van het oost Romeinse rijk waren achtergebleven. Een belangrijke heerser van Wallachije was Basarab de Grote (1310 - 1352). De troon van Wallachije was erfelijk, maar ging niet automatisch over op de oudste zoon. Wanneer de vorst stierf, werd zijn opvolger door de bojaren gekozen uit de beschikbare leden van de prinselijke familie. Deze bojaren waren leden van de hoge adel, die in de Slavische landen feitelijk de macht deelden. In Wallachije zorgde deze deling van de macht voor flinke intriges. Moord en doodslag waren volkomen normale politieke middelen en er waren maar weinig edelen wie een hoge leeftijd en een natuurlijke dood gegund was.

Na verloop van tijd was de Basarab dynastie in twee rivaliserende clans uiteen gevallen, de ene clan onder leiding van prins Dan, de andere onder leiding van prins Mircea de Oude (de grootvader van onze hoofdpersoon). De vete tussen Mircea en zijn nakomelingen en de Danesti-clan zou een belangrijke rol spelen in het leven van Vlad en zijn vader.
Vlad's jeugd

De draak, het zegel van Vlad Dracul.

Voordat we naar Vlad zelf gaan kijken, maken we eerst even kennis met zijn vader, die ook Vlad heette. Deze Vlad II was lid van de Orde van de Draak. Deze ridderorde, die wel kan worden vergeleken met de Teutoonse Ridderorde, was een semi-militaire en religieuze broederschap, die door Sigismund, keizer van het Heilige Roomse Rijk, en diens tweede vrouw Barbara Cilli was ingesteld om de Turken te bestrijden. Deze Turken vormden namelijk een ernstige bedreiging voor het Christelijke Europa. Sigismund had terecht geconcludeerd, dat een sterke buffer in de Balkan een goede verdediging zou vormen tegen de steeds weer oprukkende Turken. Vlad II naam zijn taak als ridder van de genoemde orde zeer serieus, en de Roemeense bojaren gaven hem al snel de naam Dracul, afgeleid van het Duitse woord Drache (Draak). Vlad II kon dit kennelijk wel waarderen en gebruikte het symbool van de draak als zegel en op zijn munten. De orde is voor ons wel interessant, wegens de traditionele dracht van de leden van de orde: een zwarte cape over een rode tuniek, die alleen op vrijdag gedragen mocht worden, tijdens de herdenking van Christus' lijden. Liefhebbers van Dracula films zullen de cape ongetwijfeld herkennen.

Het geboortehuis van Vlad Tepes. Nu is hier een restaurant gevestigd. Vlad III werd in 1431 (November of December) geboren in het stadje Sighisoara in Transylvanië, waar zijn vader op dat moment diende als militair Gouverneur in dienst van keizer Sigismund. Gedenksteen aan de muur van Vlad's geboortehuis. Vlad's geboortehuis stond aan de Piata Museului, een pleintje midden in de oude citadel. Het huis bestaat nog steeds en wordt nu gebruikt als restaurant, waar slechts de namen van sommige gerechten (de Dracula-schotel schijnt erg lekker te zijn) en een klein portretje aan de muur herinneren aan de boreling. Al snel kreeg Vlad III de bijnaam Dracula, wat letterlijk 'zoon van de draak' betekent. Deze naam was oorspronkelijk een verwijzing naar zijn vader, die als 'Vlad de Draak' door het leven ging, maar naarmate Vlad's talent in het folteren meer bekend werd, werd zijn bijnaam steeds vaker geïnterpreteerd als 'zoon van de duivel' (naar het Roemeense woord Drac,wat duivel betekent). Vlad III zou ook bekend staan als Vlad Tepes. In de rest van dit stuk zullen we onze hoofdpersoon verder als Vlad aanduiden en zijn vader als Dracul.

In de winter van 1436-1437 wist Dracul prins van Wallachije te worden door zijn rivaal Alexandru van de Danesti-clan te verslaan. Dracul verhuisde naar het paleis van Tirgoviste, de prinselijke hoofdstad. Vlad ging met zijn vader mee en woonde zes jaar aan het prinselijk hof, waar hij door een oudere bojaar werd onderwezen in de vaardigheden van oorlog en vrede, die voor een Christelijk ridder noodzakelijk werden geacht.

Wallachije lag op een lastig punt, ingeklemd tussen de grootmachten Turkije (het Osmaanse of Ottomaanse rijk) en Hongarije. Dracul probeerde in eerste instantie neutraal te blijven, maar moest in 1443 Turkse hulp accepteren, toen de troon met Hongaarse hulp werd veroverd door een Danesti rivaal, Basarab II. Om zich van Turkse steun te verzekeren ging Dracul zelfs zo ver, dat hij in 1444 zijn zoons Vlad en Radu als gijzelaar aan Sultan Murad II overdroeg. Vlad werd in Adrianopel vastgehouden tot 1448, terwijl zijn broer Radu vrijwillig in Turkije bleef tot 1462. Het lijdt geen twijfel, dat deze 'vrijwillige' gevangenschap een belangrijke rol heeft gespeeld in de vorming van Vlad's karakter en levensvisie.

Toen de Hongaarse koning Ladislas Poshumous in 1444 de strijd aanbond om de Turken uit het Christelijke Europa te verjagen, had Dracul een groot probleem. Aan de ene kant was hij als lid van de orde ven de draak moreel verplicht de Hongaarse koning te steunen. Aan de andere kant had hij het met de Sultan op een akkoordje gegooid en zelfs net twee van zijn zoons overgeleverd. Dracul loste het probleem op door zelf niet aan de strijd mee te doen, maar zijn oudste zoon Mircea te sturen.

Het Christelijke leger werd verpletterend verslagen in de slag van Varna. De hongaarse veldheer Hunyadi kneep er op weinig eervolle wijze tussenuit, wat voor Mircea en zijn vader aanleiding was Hunyadi de schuld van de nederlaag te geven. Vanaf dat moment zou Hunyadi een verbitterd tegenstander zijn van Mircea en Dracul.

De Turken lieten Vlad in 1448 gaan, nadat ze hem verteld hadden over de door Hunyadi en Vladislav II georganiseerde moord op zijn vader. Vlad werd ook op de hoogte gesteld van de dood van zijn broer Mircea, de oudste wettige zoon van Dracul, die was gemarteld en uiteindelijk levend begraven door de bojaren van Tirgoviste.
Een portretje van Vlad Tepes, met het bijschift: "Vladislavs Dracvla Wallachia Weywoden"Vlad grijpt de macht

Hunyadi, de tegenstander van Vlad's broer Mircea, had zijn eigen kandidaat Vladislav II op de Wallachijse troon gezet. De 17-jarige Vlad deed een poging de troon van Wallachije te veroveren, daarbij gesteund door Turkse cavalerie en een contingent troepen die hij van pasja Mustafa Hassan ter beschikking gesteld had gekregen. Hunyadi versloeg hem echter twee maanden later en plaatste Vladislav II weer op de troon. Vlad vluchtte naar Moldavië, waar hij onderdak kreeg bij zijn neef, prins Bogdan van Moldavië.

In 1451 werd Bogdan vermoord en in het tumult dat daarop ontstond was Vlad gedwongen bescherming te zoeken bij zijn vijand Hunyadi. Dat kwam Hunyadi op dat moment goed uit, want zijn beschermeling Vladislav II had gekozen voor een pro Turkse politiek en Hunyadi had dringend behoefte aan een meer betrouwbare stroman.

Twee jaar later viel Constantinopel. Heel Europa was geschokt en Hunyadi besloot Turks Servië binnen te vallen, terwijl Vlad zou proberen Wallachije te heroveren. Hunyadi sneuvelde in de slag om Belgrado, maar in juli 1456 was Vlad in staat een tweede, succesvolle poging te doen om de troon van Wallachije te veroveren, waarbij hij het genoegen smaakte wraak te nemen op zijn doodsvijand Vladislav. Voordat Vladislav ter dood werd gebracht, werd hij gedwongen om, geknield voor een open graf, zijn eigen grafrede voor te lezen. Op dat moment begon Vlad's langste regeringsperiode, die zes jaar zou duren, en waarin hij zijn bloedige reputatie zou vestigen.
De wreedheden van een prins

Toen Vlad stevig in het zadel zat, nam hij wraak op de bojaren van Tirgoviste voor de dood van zijn vader en broer Mircea. Op paaszondag, vermoedelijk in het jaar 1459, arresteerde hij alle bojarenfamilies die hadden meegedaan aan het prinselijke feest. De ouderen liet hij spietsen. (Hierover later meer.) Degenen die niet gespietst werden, liet hij van de hoofdstad naar het plaatsje Poenari marcheren. Het was een barre tocht van zo'n 80 kilometer, maar degenen die het overleefden kregen geen toestemming te rusten, voordat ze hun einddoel bereikt hadden. Ruïnes van de burcht Poenari Vlad droeg hen daarna op een fort te bouwen op de ruines van een oudere versterking, met uitzicht over de rivier Agres. Velen kwamen om tijdens de bouw, maar Vlad verwierf zich een stevige basis, waar hij zich tegen toekomstige vijanden kon verdedigen. De resten van dit fort staan nu bekend als Kasteel Dracula. Op St. Bartholomeus dag in hetzelfde jaar liet Vlad 30.000 kooplieden en bojaren uit de stad Brasov spietsen en in 1460 nog eens 1.000 inwoners van Sibiu. Het tekort aan Bojaren dat Vlad op deze manier veroorzaakte loste hij op door vrije boeren en middenstanders, die hem op de een of andere wijze hadden geholpen, in de adelstand te verheffen.

Vlad zou in de wijde omtrek berucht worden om zijn wrede straffen. Hij liet vaak mensen levend villen, koken, onthoofden, de ogen uitsteken, wurgen, ophangen, verbranden, roosteren, in stukken hakken, levend begraven en ga zo nog maar een poosje door. Bij vrouwelijke slachtoffers ging Vlad vaak over tot het verminken van de geslachtsorganen. Zijn favoriete methode bleef echter het spietsen, waaraan Vlad zijn tweede bijnaam dankte: Tepes. Het Roemeense woord 'Tepes' (fonetisch beter gespeld als 'Tseppesj') betekent namelijk zoveel als 'spietser'. Zelfs de Turken noemden hem 'Kaziglu Bey', wat 'De Spietser Prins' betekent. De meeste slachtoffers waren kooplieden en bojaren uit Wallachije, maar Vlad had er geen enkel probleem mee om ook buitenlandse edelen en zelfs kinderen op gruwelijke wijze om te brengen.

Dit spietsen was een bijzonder gruwelijke manier om iemand ter dood te brengen. Een houten staak, zo dik als een mannenarm, werd bij het slachtoffer - om het voorzichtig te formuleren - tussen de benen ingebracht. Vaak werden twee paarden aan de benen van het slachtoffer vastgebonden, om het slachtoffer eenvoudig over de paal heen te kunnen trekken. Er zijn ook flink wat gevallen bekend, waarbij de staak via een andere weg werd ingebracht, hetzij via een andere lichaamsopening, hetzij met bruut geweld via de onderbuik of borst. Een enkele keer werd de staak via de mond ingebracht, zodat het slachtoffer ondersteboven kwam te hangen. De staak mocht niet te scherp zijn, want dan zou het slachtoffer te snel sterven. De 'kunst' was om de staak zo diep in te brengen, dat het slachtoffer niet onmiddellijk stierf, maar ook niet van de staak afviel als deze rechtop werd gezet. Als het slachtoffer zo in de lucht hing, werd hij of zij door het gewicht van het eigen lichaam, langzaam naar beneden getrokken, waarbij de punt van de staak zich langzaam een weg zocht door de ingewanden. De dood van de slachtoffers was niet alleen uiterst pijnlijk, maar kon soms enkele dagen duren.

Bij de meeste mensen heeft de beschrijving van deze methode van terechtstelling een slechte invloed op de eetlust. Bij Vlad had het aanschouwen van deze Saté Orang kennelijk een heel andere uitwerking. Vooral bij massa-executies gaf Vlad opdracht een uitgebreide maaltijd te serveren, zodat hij, onder het genot van een overvloed aan voedsel en drank, nog meer plezier zou beleven aan het aanschouwen van de gruwelijke dood van zijn slachtoffers.
Vlad verslagen

Begin 1462 startte Vlad een campagne tegen de Turken aan de oevers van de Donau. Hij nam daarmee een flink risico, aangezien Sultan Mehmed II een forse militaire overmacht had. In de winter van 1462 slaagde Vlad er echter in een flink aantal militaire successen te boeken. De sultan besloot Vlad een lesje te leren en Wallachije als Turkse provincie in te lijven. Hij trok Wallachije binnen met een leger dat maar liefst drie maal zo groot was als Vlad's troepenmacht. Vlad had geen andere keus dan zich terug te trekken in Tirgoviste, maar onderweg paste hij de tactiek van de verschroeide aarde toe. Dorpen en akkers werden platgebrand en bronnen werden vergiftigd. De Turken wisten ondanks een ernstig gebrek aan eten en drinken toch de hoofdstad te bereiken, maar werden daar geconfronteerd met een gruwelijk beeld: voor de stad waren duizenden staken rechtop neergezet, met daarop de rottende lijken van zo'n 20.000 Turkse krijgsgevangenen. Ruïne van het prinselijk hof in TirgovisteHet resultaat was precies wat Vlad had willen bereiken: zelfs de dapperste Turkse officieren zonk de moed in de schoenen en de sultan had geen andere keus dan toegeven dat hij verslagen was. (Deze gebeurtenis wordt overigens ook beschreven in de 'Legende des Siecles' van Victor Hugo.)

Mehmed trok zich terug uit Wallachije, maar stuurde Vlad's jongere broer Radu, die door de Turken als troonpretendent naar voren geschoven was, naar het front. Aan het hoofd van een Turks leger en met steun van deserteurs uit het leger van Vlad, achtervolgde Radu zijn broer naar het kasteel van Poenari aan de oever van de Arges.

De legende vertelt, dat Vlad's vrouw, om aan Turkse gevangenschap te ontkomen, daar zelfmoord pleegde, door zich van de kantelen langs de rotswand in de rivier te werpen. (Francis Ford Coppola heeft dit thema gebruikt in zijn versie van Dracula.) In de officiële geschiedschrijving is hier echter geen bewijs van te vinden, wat op zich ook weer niets zegt, omdat vrouwen in die tijd en streek van ondergeschikt belang waren.
Terugkeer en einde van de Spietser Prins

Vlad was in ieder geval niet het type om zelfmoord te plegen. Hij wist aan de belegering te ontkomen via een geheime doorgang naar de bergen. Met behulp van een paar boeren uit het dorpje Arefu wist hij Transylvanië te bereiken, waar hij kennis maakte met de nieuwe Hongaarse koning Matthias Corvinus. Vlad hoopte van deze Matthias hulp te krijgen, maar in plaats daarvan werd hij gevangen genomen en opgesloten in de Hongaarse hoofdstad Visegrad.

Heel geleidelijk wist Vlad weer bij de koning in de gunst te komen, zelfs zozeer dat hij toestemming kreeg om met een lid van de koninklijke familie in het huwelijk te treden. (Sommige bronnen noemen Corvinus' zuster als bruid.) Vlad verwekte bij zijn tweede vrouw twee zoons (vermoedelijk rond 1466). Ondertussen volgde Vlad's broer Radu een openlijk pro Turkse koers. Mogelijk heeft dit een rol gespeeld in de positieve houding die Corvinus tegenover Vlad innam. Waarschijnlijk heeft ook Vlad's bekering tot het katholicisme hieraan bijgedragen. In ieder geval werd Vlad in 1475 door Corvinus weer erkend als prins van Wallachije.

In 1476 deed Vlad een inval in Wallachije, daarbij gesteund door de Transylvanische prins Stephen Báthory. (Onthoud die naam, want we zullen hem straks nog een keer tegenkomen.) Met een troepenmacht bestaande uit Transylvaniërs, ontevreden Wallachijse bojaren en een contingent Moldaviërs wisten Vlad en Báthory hun rivaal Basarab de oude, die de inmiddels overleden Mircea had opgevold als prins van Wallachije, op de vlucht te jagen. De Wallachijse bojaren herinnerden zich de bloedbaden die Vlad had aangericht en velen van hen weigerden Vlad te steunen toen hij een oprukkende Turkse troepenmacht het hoofd moest bieden. Met nog geen 1000 man stond Vlad tegenover een immens Turks leger.

Kapel op Snagov. Hier bevindt zich het graf van Vlad Tepes.Vlad stierf in December 1476 op het slagveld nabij het toen nog kleine stadje Boekarest. Wat er precies gebeurd is, is nooit helemaal opgehelderd. Volgens één verhaal werd Vlad vermoord door zijn eigen Bojaren. Volgens een ander verhaal ging Vlad gewoon in de strijd ten onder. Het mooiste maar minst waarschijnlijke verhaal vertelt echter dat Vlad de Turken wist te verslaan. Vlad rende een heuvel op, met de bedoeling op de top de overwinning uit te roepen. Eén van zijn eigen mannen zou hem per ongeluk hebben aangezien voor een Turkse soldaat en hem gedood hebben.

Wat wel vaststaat, is dat Vlad's lichaam werd onthoofd. Het hoofd werd geparfumeerd en in zijde gewikkeld om vervolgens naar Constantinopel gestuurd te worden, waar het op een staak tentoon werd gesteld. Zijn lichaam werd begraven in één van de door hem beschermde kloosters op het eiland Snagov.

Het (lege) graf van de Spietser Prins. In 1931 werd een kerk bij een klooster op Snagov door archeologen onderzocht. Men vond een kist, bedekt met een purperen kleed, geborduurd met gouddraad. Het bleek een skelet te bevatten, bedekt met stukken verbleekte zijde brokaat, waarvan diverse delen - onder andere de schedel - ontbraken. Verder werd in de kist een ring gevonden met het wapen van Vlad. Dit graf wordt dan ook door wetenschappers als het graf van Vlad beschouwd. Het skelet werd overgebracht naar een museum, waar het na korte tijd...

...spoorloos verdween.
Death is lighter than a feather, duty heavier than a mountain.
The only easy day is yesterday
stay frosty
  dinsdag 14 februari 2006 @ 12:17:12 #84
130955 Floripas
Blast from the past
pi_35071235
quote:
Op maandag 13 februari 2006 14:53 schreef BarraCupraCuda het volgende:
Vlad Tepes AKA VLAD THE IMPALER

[afbeelding]
Och, wat gezellig, een Habsburse kaak.
  dinsdag 14 februari 2006 @ 20:06:56 #85
124107 King_of_Kool
Hail to the King
pi_35086952
quote:
Op maandag 13 februari 2006 15:10 schreef BarraCupraCuda het volgende:
(1431 - 1476)
Historische context

Wallachije, de meest zuidelijke van de drie Roemeense provincies, ontstond als politieke eenheid aan het eind van de dertiende eeuw uit de brokstukken die na het uiteenvallen van het oost Romeinse rijk waren achtergebleven. Een belangrijke heerser van Wallachije was Basarab de Grote (1310 - 1352). De troon van Wallachije was erfelijk, maar ging niet automatisch over op de oudste zoon. Wanneer de vorst stierf, werd zijn opvolger door de bojaren gekozen uit de beschikbare leden van de prinselijke familie. Deze bojaren waren leden van de hoge adel, die in de Slavische landen feitelijk de macht deelden. In Wallachije zorgde deze deling van de macht voor flinke intriges. Moord en doodslag waren volkomen normale politieke middelen en er waren maar weinig edelen wie een hoge leeftijd en een natuurlijke dood gegund was.

Na verloop van tijd was de Basarab dynastie in twee rivaliserende clans uiteen gevallen, de ene clan onder leiding van prins Dan, de andere onder leiding van prins Mircea de Oude (de grootvader van onze hoofdpersoon). De vete tussen Mircea en zijn nakomelingen en de Danesti-clan zou een belangrijke rol spelen in het leven van Vlad en zijn vader.
Vlad's jeugd

De draak, het zegel van Vlad Dracul.

Voordat we naar Vlad zelf gaan kijken, maken we eerst even kennis met zijn vader, die ook Vlad heette. Deze Vlad II was lid van de Orde van de Draak. Deze ridderorde, die wel kan worden vergeleken met de Teutoonse Ridderorde, was een semi-militaire en religieuze broederschap, die door Sigismund, keizer van het Heilige Roomse Rijk, en diens tweede vrouw Barbara Cilli was ingesteld om de Turken te bestrijden. Deze Turken vormden namelijk een ernstige bedreiging voor het Christelijke Europa. Sigismund had terecht geconcludeerd, dat een sterke buffer in de Balkan een goede verdediging zou vormen tegen de steeds weer oprukkende Turken. Vlad II naam zijn taak als ridder van de genoemde orde zeer serieus, en de Roemeense bojaren gaven hem al snel de naam Dracul, afgeleid van het Duitse woord Drache (Draak). Vlad II kon dit kennelijk wel waarderen en gebruikte het symbool van de draak als zegel en op zijn munten. De orde is voor ons wel interessant, wegens de traditionele dracht van de leden van de orde: een zwarte cape over een rode tuniek, die alleen op vrijdag gedragen mocht worden, tijdens de herdenking van Christus' lijden. Liefhebbers van Dracula films zullen de cape ongetwijfeld herkennen.

Het geboortehuis van Vlad Tepes. Nu is hier een restaurant gevestigd. Vlad III werd in 1431 (November of December) geboren in het stadje Sighisoara in Transylvanië, waar zijn vader op dat moment diende als militair Gouverneur in dienst van keizer Sigismund. Gedenksteen aan de muur van Vlad's geboortehuis. Vlad's geboortehuis stond aan de Piata Museului, een pleintje midden in de oude citadel. Het huis bestaat nog steeds en wordt nu gebruikt als restaurant, waar slechts de namen van sommige gerechten (de Dracula-schotel schijnt erg lekker te zijn) en een klein portretje aan de muur herinneren aan de boreling. Al snel kreeg Vlad III de bijnaam Dracula, wat letterlijk 'zoon van de draak' betekent. Deze naam was oorspronkelijk een verwijzing naar zijn vader, die als 'Vlad de Draak' door het leven ging, maar naarmate Vlad's talent in het folteren meer bekend werd, werd zijn bijnaam steeds vaker geïnterpreteerd als 'zoon van de duivel' (naar het Roemeense woord Drac,wat duivel betekent). Vlad III zou ook bekend staan als Vlad Tepes. In de rest van dit stuk zullen we onze hoofdpersoon verder als Vlad aanduiden en zijn vader als Dracul.

In de winter van 1436-1437 wist Dracul prins van Wallachije te worden door zijn rivaal Alexandru van de Danesti-clan te verslaan. Dracul verhuisde naar het paleis van Tirgoviste, de prinselijke hoofdstad. Vlad ging met zijn vader mee en woonde zes jaar aan het prinselijk hof, waar hij door een oudere bojaar werd onderwezen in de vaardigheden van oorlog en vrede, die voor een Christelijk ridder noodzakelijk werden geacht.

Wallachije lag op een lastig punt, ingeklemd tussen de grootmachten Turkije (het Osmaanse of Ottomaanse rijk) en Hongarije. Dracul probeerde in eerste instantie neutraal te blijven, maar moest in 1443 Turkse hulp accepteren, toen de troon met Hongaarse hulp werd veroverd door een Danesti rivaal, Basarab II. Om zich van Turkse steun te verzekeren ging Dracul zelfs zo ver, dat hij in 1444 zijn zoons Vlad en Radu als gijzelaar aan Sultan Murad II overdroeg. Vlad werd in Adrianopel vastgehouden tot 1448, terwijl zijn broer Radu vrijwillig in Turkije bleef tot 1462. Het lijdt geen twijfel, dat deze 'vrijwillige' gevangenschap een belangrijke rol heeft gespeeld in de vorming van Vlad's karakter en levensvisie.

Toen de Hongaarse koning Ladislas Poshumous in 1444 de strijd aanbond om de Turken uit het Christelijke Europa te verjagen, had Dracul een groot probleem. Aan de ene kant was hij als lid van de orde ven de draak moreel verplicht de Hongaarse koning te steunen. Aan de andere kant had hij het met de Sultan op een akkoordje gegooid en zelfs net twee van zijn zoons overgeleverd. Dracul loste het probleem op door zelf niet aan de strijd mee te doen, maar zijn oudste zoon Mircea te sturen.

Het Christelijke leger werd verpletterend verslagen in de slag van Varna. De hongaarse veldheer Hunyadi kneep er op weinig eervolle wijze tussenuit, wat voor Mircea en zijn vader aanleiding was Hunyadi de schuld van de nederlaag te geven. Vanaf dat moment zou Hunyadi een verbitterd tegenstander zijn van Mircea en Dracul.

De Turken lieten Vlad in 1448 gaan, nadat ze hem verteld hadden over de door Hunyadi en Vladislav II georganiseerde moord op zijn vader. Vlad werd ook op de hoogte gesteld van de dood van zijn broer Mircea, de oudste wettige zoon van Dracul, die was gemarteld en uiteindelijk levend begraven door de bojaren van Tirgoviste.
Een portretje van Vlad Tepes, met het bijschift: "Vladislavs Dracvla Wallachia Weywoden"Vlad grijpt de macht

Hunyadi, de tegenstander van Vlad's broer Mircea, had zijn eigen kandidaat Vladislav II op de Wallachijse troon gezet. De 17-jarige Vlad deed een poging de troon van Wallachije te veroveren, daarbij gesteund door Turkse cavalerie en een contingent troepen die hij van pasja Mustafa Hassan ter beschikking gesteld had gekregen. Hunyadi versloeg hem echter twee maanden later en plaatste Vladislav II weer op de troon. Vlad vluchtte naar Moldavië, waar hij onderdak kreeg bij zijn neef, prins Bogdan van Moldavië.

In 1451 werd Bogdan vermoord en in het tumult dat daarop ontstond was Vlad gedwongen bescherming te zoeken bij zijn vijand Hunyadi. Dat kwam Hunyadi op dat moment goed uit, want zijn beschermeling Vladislav II had gekozen voor een pro Turkse politiek en Hunyadi had dringend behoefte aan een meer betrouwbare stroman.

Twee jaar later viel Constantinopel. Heel Europa was geschokt en Hunyadi besloot Turks Servië binnen te vallen, terwijl Vlad zou proberen Wallachije te heroveren. Hunyadi sneuvelde in de slag om Belgrado, maar in juli 1456 was Vlad in staat een tweede, succesvolle poging te doen om de troon van Wallachije te veroveren, waarbij hij het genoegen smaakte wraak te nemen op zijn doodsvijand Vladislav. Voordat Vladislav ter dood werd gebracht, werd hij gedwongen om, geknield voor een open graf, zijn eigen grafrede voor te lezen. Op dat moment begon Vlad's langste regeringsperiode, die zes jaar zou duren, en waarin hij zijn bloedige reputatie zou vestigen.
De wreedheden van een prins

Toen Vlad stevig in het zadel zat, nam hij wraak op de bojaren van Tirgoviste voor de dood van zijn vader en broer Mircea. Op paaszondag, vermoedelijk in het jaar 1459, arresteerde hij alle bojarenfamilies die hadden meegedaan aan het prinselijke feest. De ouderen liet hij spietsen. (Hierover later meer.) Degenen die niet gespietst werden, liet hij van de hoofdstad naar het plaatsje Poenari marcheren. Het was een barre tocht van zo'n 80 kilometer, maar degenen die het overleefden kregen geen toestemming te rusten, voordat ze hun einddoel bereikt hadden. Ruïnes van de burcht Poenari Vlad droeg hen daarna op een fort te bouwen op de ruines van een oudere versterking, met uitzicht over de rivier Agres. Velen kwamen om tijdens de bouw, maar Vlad verwierf zich een stevige basis, waar hij zich tegen toekomstige vijanden kon verdedigen. De resten van dit fort staan nu bekend als Kasteel Dracula. Op St. Bartholomeus dag in hetzelfde jaar liet Vlad 30.000 kooplieden en bojaren uit de stad Brasov spietsen en in 1460 nog eens 1.000 inwoners van Sibiu. Het tekort aan Bojaren dat Vlad op deze manier veroorzaakte loste hij op door vrije boeren en middenstanders, die hem op de een of andere wijze hadden geholpen, in de adelstand te verheffen.

Vlad zou in de wijde omtrek berucht worden om zijn wrede straffen. Hij liet vaak mensen levend villen, koken, onthoofden, de ogen uitsteken, wurgen, ophangen, verbranden, roosteren, in stukken hakken, levend begraven en ga zo nog maar een poosje door. Bij vrouwelijke slachtoffers ging Vlad vaak over tot het verminken van de geslachtsorganen. Zijn favoriete methode bleef echter het spietsen, waaraan Vlad zijn tweede bijnaam dankte: Tepes. Het Roemeense woord 'Tepes' (fonetisch beter gespeld als 'Tseppesj') betekent namelijk zoveel als 'spietser'. Zelfs de Turken noemden hem 'Kaziglu Bey', wat 'De Spietser Prins' betekent. De meeste slachtoffers waren kooplieden en bojaren uit Wallachije, maar Vlad had er geen enkel probleem mee om ook buitenlandse edelen en zelfs kinderen op gruwelijke wijze om te brengen.

Dit spietsen was een bijzonder gruwelijke manier om iemand ter dood te brengen. Een houten staak, zo dik als een mannenarm, werd bij het slachtoffer - om het voorzichtig te formuleren - tussen de benen ingebracht. Vaak werden twee paarden aan de benen van het slachtoffer vastgebonden, om het slachtoffer eenvoudig over de paal heen te kunnen trekken. Er zijn ook flink wat gevallen bekend, waarbij de staak via een andere weg werd ingebracht, hetzij via een andere lichaamsopening, hetzij met bruut geweld via de onderbuik of borst. Een enkele keer werd de staak via de mond ingebracht, zodat het slachtoffer ondersteboven kwam te hangen. De staak mocht niet te scherp zijn, want dan zou het slachtoffer te snel sterven. De 'kunst' was om de staak zo diep in te brengen, dat het slachtoffer niet onmiddellijk stierf, maar ook niet van de staak afviel als deze rechtop werd gezet. Als het slachtoffer zo in de lucht hing, werd hij of zij door het gewicht van het eigen lichaam, langzaam naar beneden getrokken, waarbij de punt van de staak zich langzaam een weg zocht door de ingewanden. De dood van de slachtoffers was niet alleen uiterst pijnlijk, maar kon soms enkele dagen duren.

Bij de meeste mensen heeft de beschrijving van deze methode van terechtstelling een slechte invloed op de eetlust. Bij Vlad had het aanschouwen van deze Saté Orang kennelijk een heel andere uitwerking. Vooral bij massa-executies gaf Vlad opdracht een uitgebreide maaltijd te serveren, zodat hij, onder het genot van een overvloed aan voedsel en drank, nog meer plezier zou beleven aan het aanschouwen van de gruwelijke dood van zijn slachtoffers.
Vlad verslagen

Begin 1462 startte Vlad een campagne tegen de Turken aan de oevers van de Donau. Hij nam daarmee een flink risico, aangezien Sultan Mehmed II een forse militaire overmacht had. In de winter van 1462 slaagde Vlad er echter in een flink aantal militaire successen te boeken. De sultan besloot Vlad een lesje te leren en Wallachije als Turkse provincie in te lijven. Hij trok Wallachije binnen met een leger dat maar liefst drie maal zo groot was als Vlad's troepenmacht. Vlad had geen andere keus dan zich terug te trekken in Tirgoviste, maar onderweg paste hij de tactiek van de verschroeide aarde toe. Dorpen en akkers werden platgebrand en bronnen werden vergiftigd. De Turken wisten ondanks een ernstig gebrek aan eten en drinken toch de hoofdstad te bereiken, maar werden daar geconfronteerd met een gruwelijk beeld: voor de stad waren duizenden staken rechtop neergezet, met daarop de rottende lijken van zo'n 20.000 Turkse krijgsgevangenen. Ruïne van het prinselijk hof in TirgovisteHet resultaat was precies wat Vlad had willen bereiken: zelfs de dapperste Turkse officieren zonk de moed in de schoenen en de sultan had geen andere keus dan toegeven dat hij verslagen was. (Deze gebeurtenis wordt overigens ook beschreven in de 'Legende des Siecles' van Victor Hugo.)

Mehmed trok zich terug uit Wallachije, maar stuurde Vlad's jongere broer Radu, die door de Turken als troonpretendent naar voren geschoven was, naar het front. Aan het hoofd van een Turks leger en met steun van deserteurs uit het leger van Vlad, achtervolgde Radu zijn broer naar het kasteel van Poenari aan de oever van de Arges.

De legende vertelt, dat Vlad's vrouw, om aan Turkse gevangenschap te ontkomen, daar zelfmoord pleegde, door zich van de kantelen langs de rotswand in de rivier te werpen. (Francis Ford Coppola heeft dit thema gebruikt in zijn versie van Dracula.) In de officiële geschiedschrijving is hier echter geen bewijs van te vinden, wat op zich ook weer niets zegt, omdat vrouwen in die tijd en streek van ondergeschikt belang waren.
Terugkeer en einde van de Spietser Prins

Vlad was in ieder geval niet het type om zelfmoord te plegen. Hij wist aan de belegering te ontkomen via een geheime doorgang naar de bergen. Met behulp van een paar boeren uit het dorpje Arefu wist hij Transylvanië te bereiken, waar hij kennis maakte met de nieuwe Hongaarse koning Matthias Corvinus. Vlad hoopte van deze Matthias hulp te krijgen, maar in plaats daarvan werd hij gevangen genomen en opgesloten in de Hongaarse hoofdstad Visegrad.

Heel geleidelijk wist Vlad weer bij de koning in de gunst te komen, zelfs zozeer dat hij toestemming kreeg om met een lid van de koninklijke familie in het huwelijk te treden. (Sommige bronnen noemen Corvinus' zuster als bruid.) Vlad verwekte bij zijn tweede vrouw twee zoons (vermoedelijk rond 1466). Ondertussen volgde Vlad's broer Radu een openlijk pro Turkse koers. Mogelijk heeft dit een rol gespeeld in de positieve houding die Corvinus tegenover Vlad innam. Waarschijnlijk heeft ook Vlad's bekering tot het katholicisme hieraan bijgedragen. In ieder geval werd Vlad in 1475 door Corvinus weer erkend als prins van Wallachije.

In 1476 deed Vlad een inval in Wallachije, daarbij gesteund door de Transylvanische prins Stephen Báthory. (Onthoud die naam, want we zullen hem straks nog een keer tegenkomen.) Met een troepenmacht bestaande uit Transylvaniërs, ontevreden Wallachijse bojaren en een contingent Moldaviërs wisten Vlad en Báthory hun rivaal Basarab de oude, die de inmiddels overleden Mircea had opgevold als prins van Wallachije, op de vlucht te jagen. De Wallachijse bojaren herinnerden zich de bloedbaden die Vlad had aangericht en velen van hen weigerden Vlad te steunen toen hij een oprukkende Turkse troepenmacht het hoofd moest bieden. Met nog geen 1000 man stond Vlad tegenover een immens Turks leger.

Kapel op Snagov. Hier bevindt zich het graf van Vlad Tepes.Vlad stierf in December 1476 op het slagveld nabij het toen nog kleine stadje Boekarest. Wat er precies gebeurd is, is nooit helemaal opgehelderd. Volgens één verhaal werd Vlad vermoord door zijn eigen Bojaren. Volgens een ander verhaal ging Vlad gewoon in de strijd ten onder. Het mooiste maar minst waarschijnlijke verhaal vertelt echter dat Vlad de Turken wist te verslaan. Vlad rende een heuvel op, met de bedoeling op de top de overwinning uit te roepen. Eén van zijn eigen mannen zou hem per ongeluk hebben aangezien voor een Turkse soldaat en hem gedood hebben.

Wat wel vaststaat, is dat Vlad's lichaam werd onthoofd. Het hoofd werd geparfumeerd en in zijde gewikkeld om vervolgens naar Constantinopel gestuurd te worden, waar het op een staak tentoon werd gesteld. Zijn lichaam werd begraven in één van de door hem beschermde kloosters op het eiland Snagov.

Het (lege) graf van de Spietser Prins. In 1931 werd een kerk bij een klooster op Snagov door archeologen onderzocht. Men vond een kist, bedekt met een purperen kleed, geborduurd met gouddraad. Het bleek een skelet te bevatten, bedekt met stukken verbleekte zijde brokaat, waarvan diverse delen - onder andere de schedel - ontbraken. Verder werd in de kist een ring gevonden met het wapen van Vlad. Dit graf wordt dan ook door wetenschappers als het graf van Vlad beschouwd. Het skelet werd overgebracht naar een museum, waar het na korte tijd...

...spoorloos verdween.
interessant
De ene doodgraver tegen de andere: Ik heb zo'n drukke week gehad, ik heb er 2 moeten laten lopen!
abonnement Unibet Coolblue Bitvavo
Forum Opties
Forumhop:
Hop naar:
(afkorting, bv 'KLB')